زینب السادات اطهری

امروزه آموزش برای صلح، در کنار رشد و توسعه پایدار، برابری، حقوق بشر و اهداف مربوط به آن، نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. در واقع انسان ها باید خود را به عنوان جزئی از یک اجتماع مردمی آرام و صلح طلب بدانند و از طریق گفت وگو و مذاکره، به مشارکت و همکاری بپردازند؛ چنین دستاوردی تنها از طریق آموزش صلح به صورت نظام مند امکان پذیر خواهد بود. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل محتوای کتاب های درسی علوم اجتماعی دوره ابتدایی قبل و بعد از سند تحول بنیادین بر مبنای مؤلفه های هفت گانه آموزش صلح یونسکو (1999) بوده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و بر مبنای روش کیفی_کمّی و با استفاده از تحلیل محتوای قیاسی مایرینگ انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب های قبل از سند مؤلفه های بین المللی گرایی، دموکراسی و حفظ فرهنگ ها بیشتر از بقیه مؤلفه ها مورد توجه و اهمیت بوده، ولی مؤلفه خود و دیگری کمترین اهمیت را داشته است، در حالی که این مؤلفه در کتاب های بعد از سند، از بیشترین توجه و اهمیت برخوردار شده است. این پژوهش می تواند به مسئولان نظام آموزش و پرورش یادآوری کند که نسبت به افزایش فراوانی مؤلفه های صلح یونسکو در محتوای این کتاب ها اهتمام ورزیده و طبق مدل رودخانه ای برانتمایر، هر یک از مؤلفه ها به طور متوازن در بین پایه ها توزیع شوند؛ تا فراگیران با شناخت خود، همدلی و احترام نسبت به هم و با رعایت برابری و عدالت و بیان آزادانه عقاید خود با دیگران به صورت مؤثر و سازنده ارتباط برقرار کنند.

پژوهش حاضر به منظور جستاری در درون مایه های کتاب های فارسی شش پایه ابتدایی براساس مؤلفه های آموزش سپاسگزاری انجام شده است. این تحقیق کاربردی است و برمبنای روش کیفی و کمّی و با استفاده از تحلیل محتوا انجام شده است. واحد زمینه تحقیق شامل تمامی متن ها، شعرها، داستان ها، تصویرها و فعالیت های کتاب های فارسی دوره ابتدایی (درمجموع 721 صفحه) چاپ شده در سال 1399 است. در این تحقیق، از ابزارهای کتاب های فارسی دوره ابتدایی، مؤلفه های هشت گانه آموزش سپاسگزاری آدلر و فاگلی (2005) و مقوله های مستخرج از مؤلفه های آموزش سپاسگزاری استفاده شده است که براساس الگوی تحلیل محتوای قیاسی مایرینگ شناسایی شدند. متخصصان پس از چندین بار بررسی روایی، مقوله های شناسایی شده را تأیید کردند. همچنین، پایایی مقوله های شناسایی شده با بهره گیری از ضریب اسکات 82 درصد محاسبه شد. تجزیه وتحلیل داده ها براساس روش آنتروپی شانون انجام شد. طبق یافته های این پژوهش، 1265 مضمون در کتاب های فارسی دوره ابتدایی شناسایی شد که بیشترین فراوانی مربوط به مؤلفه تمرکز بر داشته ها و کمترین فراوانی مربوط به مؤلفه مصیبت/ فقدان بود. همچنین براساس نتایج تحلیل آنتروپی شانون ضریب اهمیت مؤلفه های آموزش سپاسگزاری از بیشترین به کمترین اندازه توجه به ترتیب عبارت اند از: تشریفات مذهبی، قدرشناسی، تمرکز بر داشته ها، حیرت، مقایسه (مقایسه اجتماعی، مقایسه خود)، لحظه حال، مصیبت/ فقدان و میان فردی. نتایج نشان داد به مؤلفه های سپاسگزاری و مقوله های آن در کتاب های فارسی به طور متناسب توجه نشده است. 

یکی از موضوعات مهمی که امروزه در حوزه به سازی آموزش مدارس مورد توجه محافل علمی و اجرایی قرار گرفته است، موضوع درس پژوهی می باشد. این پژوهش در راستای اهمیت این موضوع در نظام آموزش و پرورش کشور، درصدد است تا با بهره گیری از مفاهیم برنامه ریزی راهبردی به ارزیابی درس پژوهی در مدارس پرداخته و راهبردهای توسعه درس پژوهی را تبیین نماید. روش تحقیق این پژوهش روش آمیخته است. جامعه آماری آن نیز کلیه خبرگان برنامه درس پژوهی مدارس استان قم بود. در تحلیل یافته ها از  ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، ماتریس ارزیابی عوامل خارجی، تکنیک SWOT، تکنیک QSPM و ماتریس داخلی - خارجی (IE) استفاده شد. امتیاز 549/2 در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و نیز امتیاز ۵۸۹/۲ در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی بیانگر آن است که گرچه وضعیت درس پژوهی تا حدی بهتر از متوسط بوده، و لیکن هنوز نقاط ضعف و تهدیدها می تواند مانعی سر راه توسعه درس پژوهی در نظام آموزش و پرورش باشد. پس از اجرای فنون مذکور، یازده راهبرد شناسایی شد که با استفاده از ماتریس QSPM مورد اولویت بندی قرار گرفت. برای تعیین اولویت بندی کلان راهبردهای درس پژوهی نیز از ماتریس داخلی- خارجی استفاده شد. نتایج، حاکی از آن بود که گرچه راهبردهای تهاجمی  اهمیت بالایی دارند ولی با توجه به جایگاه راهبردی در میانه ماتریس، لازم است همه چهارگونه کلان راهبردهای درس پژوهی مورد تاکید قرار گیرند. در نهایت باید گفت که برنامه درس پژوهی در ایران با چالش های متعددی روبرو است که کاربست راهبردهای ارائه شده می تواند گام مؤثری باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش سواد مالی بر کاهش مصرف گرایی دانش آموزان پایه دوم ابتدایی به روش شبه آزمایشی و با استفاده از طرح چهارگروهی سولومون انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی شهرستان کاشان بود که از این تعداد 60 نفر به صورت چهار گروه 15 نفره برای نمونه انتخاب شد. ابتدا پیش آزمون برای گروه آزمایش اول و گروه گواه اول اجرا شد. سپس دوره آموزش سواد مالی برای هر دو گروه آزمایش (25 جلسه یک ساعته) برگزار و درنهایت، برای هر چهار گروه پس آزمون اجرا شد. ابزار گردآوری اطلاعات شامل چک لیست مشاهده رفتار محقق ساخته در شش مقوله لوازم التحریر، اسباب بازی، خوراکی، انرژی، لوازم بهداشتی-آرایشی و پوشاک رفتار مصرفی دانش آموزان را از سوی اولیا سنجش می کرد و آزمون محقق ساخته سطح سواد مالی دانش آموزان را براساس روش GISS در چهار حیطه خرج کردن، پس انداز، سرمایه گذاری و بخشش می سنجید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 22 استفاده شد. یافته ها نشان دهنده آن بود که آموزش سواد مالی به روش GISS تأثیر معناداری بر کاهش مصرف گرایی داشته و میانگین نمره مصرف در همه حیطه ها کاهش یافته است؛ همچنین کاهش مصرف در حیطه های خوراکی، انرژی و لوازم بهداشتی-آرایشی معنادار بود و نمره سواد مالی در گروه آزمایش در پس آزمون افزایش چشمگیری نسبت به پیش آزمون و گروه گواه داشت که این امر نشان دهنده آن بود که سواد مالی را می توان از دوران کودکی آموزش داد؛ بنابراین با عنایت به نتایج پژوهش، آموزش سواد مالی برای حل معضل مصرف گرایی پیشنهادی مؤثر است.    

هدف: هدف این پژوهش «واکاوی ادراکات و تجارب زیسته ی دبیران و دانش آموزان از چالش های تغییر ارزشیابی توصیفی به ارزشیابی کمی در پایه هفتم» بود.روش پژوهش: این مطالعه، از نوع تحقیقات کاربردی بوده است که با روش کیفی صورت گرفته و برای گردآوری اطلاعات از روش پدیدارشناسی و ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است . شرکت کنندگان در تحقیق، دبیران و دانش آموزان پایه هفتم شهرستان دلیجان، در سال تحصیلی 99-1398 بودند که از این تعداد 13 نفر از دبیران و 15 نفر از دانش آموزان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای نمونه گیری دبیران از روش هدفمند گلوله برفی و برای نمونه گیری دانش آموزان از روش نمونه گیری تصادفی هدفمند استفاده شد و فرایند مصاحبه تا اشباع داده ها ادامه یافت. به منظور تضمین استحکام و صحت پژوهش از چهار معیار موثق بودن تحقیقات کیفی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه نیز از شیوه ی تحلیل موضوعی استفاده شد.یافته ها: در مجموع 225 مفهوم از مصاحبه با دبیران و 269 مفهوم از مصاحبه با دانش آموزان استخراج گردید که در سه هسته ی اصلی چالش های هیجانی- عاطفی، چالش های رفتاری و چالش های تحصیلی دسته بندی شده اند.  بنابراین، یافته ها حاکی از این امر است که تغییر شیوه ی ارزشیابی توصیفی به کمی در پایه هفتم، چالش های متعددی را ایجاد نموده است.نتیجه گیری: بازنگری در شیوه های ارزشیابی برای حل این معضل می تواند پیشنهاد موثری باشد.

هدف پژوهش حاضر، اولویت بندی گرایش معلمان مدارس ابتدایی شهر اصفهان به ایدئولوژی های برنامه درسی به روش پژوهش توصیفی - پیمایشی بود ه است. جامعه آماری پژوهش را کلیه معلمان مدارس ابتدایی نواحی شش گانه شهر اصفهان به تعداد 4290 نفر تشکیل دادند که از بین آن ها تعداد 354 نفر متناسب با جدول مورگان و با روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد ایدئولوژیهای برنامهدرسی اسکایرو (2014) بود که براساس مؤلفه های هدف، تدریس، یادگیری، دانش، کودک و ارزشیابی به تعیین انواع ایدئولوژی برنامه درسی (علمی دانشگاهی، فراگیر محور، کارآیی اجتماعی و بازسازی اجتماعی) می پرداخت. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش آماره فریدمن استفاده گردید. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که معلمان ابتدایی شهر اصفهان در مؤلفه های هدف، تدریس، یادگیری، کودک و ارزشیابی به ایدئولوژی فراگیرمحور و در مؤلفه دانش به ایدئولوژی کارآیی اجتماعی بیش ترین گرایش را داشته اند. همچنین در همه مؤلفه های هدف، تدریس، یادگیری، کودک ، دانش و ارزشیابی به ایدئولوژی علمی دانشگاهی کم ترین گرایش را داشته اند.

هدف از اجرای این پژوهش، بررسی عناصر برنامه درسی فزاینده و کاهنده اثرگذار بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان بود. این پژوهش کاربردی با روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه کاشان در سال تحصیلی97- 1396 بود و نمونه پژوهش با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد مسلش و دو پرسشنامه محقق ساخته عوامل کاهنده و عوامل فزاینده فرسودگی تحصیلی بود. برای پرسشنامه های مذکور از روایی محتوایی و سازه استفاده شد. پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ برای فرسودگی تحصیلی897/0، برای عوامل کاهنده فرسودگی تحصیلی 947/0 و برای عوامل فزاینده فرسودگی تحصیلی 953/0 به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزارهای AMOS22و SPSS22  در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه کاشان پایین تر از حد متوسط است. همچنین نتایج نشان داد که از میان عوامل چهارگانه در کاهش فرسودگی تحصیلی، عامل روش تدریس و عامل ارزشیابی و از عوامل چهارگانه در افزایش فرسودگی تحصیلی، عامل هدف های آموزشی و عامل ارزشیابی به ترتیب بیشترین و کمترین نقش را در افزایش و کاهش فرسودگی تحصیلی دانشجویان به خود اختصاص داده اند.