واکاوی درس پژوهی با رویکرد تربیت معلم فکور در برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان و ارائه مدل مفهومی آن

چکیده

توسعه حرفه ای معلمان به عنوان یک فعالیت مستمر، بیش از هر چیز وابسته به حضور فعال و خودانگیخته معلم است. دانشگاه فرهنگیان که تربیت معلم فکور را بنیادی ترین هدف خود قرار داده، با بازنگری اساسی برنامه کارورزی، به تأمل و ابزارها و شیوه های پرورش آن، توجه و تأکید فراوان نموده است. بر این اساس، هدف پژوهش «واکاوی درس پژوهی با رویکرد تربیت معلم فکور در برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان و ارائه مدل مفهومی آن» و روش پژوهش، کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی بوده است. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجومعلمان دوره کارشناسی و استادان درس پژوهی دانشگاه فرهنگیان است. از این جامعه براساس نمونه گیری هدفمند، با 30 نفر از دانشجویان و 15 نفر از استادان دانشگاه فرهنگیان، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. متن مصاحبه ها در نرم افزار MAX.QDA 2010 کدگذاری و با روش پیشنهادیKrippendorff (2013)  تجزیه وتحلیل شد. یافته های تحلیل طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی در قالب مدل مفهومی، با محوریت مقوله اصلی «درس پژوهی با رویکرد تربیت معلم فکور»، شرایط علی (منطق برنامه درسی و مؤلفه های آن)، شرایط زمینه ای (دانشگاه، وزارت آموزش وپرورش و ادارات تابعه، مدارس)، شرایط واسطه ای (ویژگی های فردی استادان، معلمان راهنما و دانشجومعلمان، عوامل اجتماعی و سازمانی)، راهبردها (برنامه ریزی جامع و همه جانبه دانشگاه و وزارت آموزش و پرورش) و پیامدها (رشد من حرفه ای) را منعکس نمود. درس پژوهی به عنوان یکی از دروس تخصصی و الزامی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان، از دو جنبه «تمرین کار تیمی» و «آموزش و تمرین برای حل مسائل پیش روی کلاس درس» برای رشد حرفه ای دانشجومعلمان حایز اهمیت است. این نتایج در صورتی حاصل می شود که  میزان تأثیر اجرای مطلوب درس پژوهی، همواره واکاوی شده تا بررسی پیامدهای آن، بتواند راهگشای بیشتر برنامه ریزان درسی برای تربیت معلم فکور باشد. یافته های حاضر به عنوان چارچوبی مفهومی برای طراحی و تدوین شرایط مناسب تربیت معلم فکور برمبنای چرخه درس پژوهی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

متن