درس پژوهی

در راستای انجام درس پژوهی موفق عوامل متعددی تاثیرگذار هستند. هدف این پژوهش اول بررسی مهمترین عوامل موفقیت در اجرای درس پژوهی و جایگاه متغیرهای زمینه ای (شامل سن، محل تدریس، سطح تحصیلات، جنسیت و رشته تحصیلی) بود. این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه ای محقق ساخته انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی درس پژوهان موفق در استان خراسان رضوی (سال تحصیلی1396-1395) است که تعداد آنها برابر با 1568 نفر می باشد. براساس جدول مورگان و توسط روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 310 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تی تک نمونه ای، مانوا و مقایسه های زوجی استفاده شد. یافته ها بیانگر آن بود که یک درس پژوهی موفق بیش از آنکه به "شناسایی و تدوین یک مساله آموزشی مناسب" یا "نحوه مشاهده و بازخورد ناظران" بستگی داشته باشد؛ تحت تاثیر "کیفیت تدریس معلم" قرار دارد. همچنین بین عوامل موثر بر موفقیت در اجرای درس پژوهی و دو متغیر "سن و محل تدریس"، تفاوت معناداری وجود دارد اما بین عوامل موثر بر موفقیت در اجرای درس پژوهی و متغیرهای "سطح تحصیلات، جنسیت و رشته تحصیلی"، تفاوت معناداری وجود ندارد.

درس پژوهی یکی از پژوهشهای معطوف به مدرسه و برنامه درسی است که می تواند از یک سو طی فرایندی مشارکتی حرفه ای گری معلمان را ارتقا دهد و از سوی دیگر یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را بهبود بخشد. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی فرایند شکل گیری توسعه ی حرفه ای حاصل از درس پژوهی برای دستیابی به یک الگو و نحوه اثرگذاری مولفه های استخراج شده بر توسعه حرفه ای بود. روش پژوهش، کیفی با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی بود. جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان درس پژوه بود که در زمینه درس پژوهی موفقیتهایی را کسب کرده و نیز صاحبنظرانی که در مورد درس پژوهی، اقدام به تألیف مقاله و کتاب کرده بودند. با روش نمونه گیری هدفمند و بعد از انجام ده مصاحبه نیمه ساختاریافته، به اشباع نظری در داده ها دست یافتیم. پس از تحلیل مضمون مصاحبه ها، پنج مقوله عمده شامل رویکرد، فرهنگ، هسته فنی، عوامل زمینه ای و پیامدها پدیدار شد و در نهایت الگوی پژوهش بر اساس رویکرد سیستمی ترسیم شد. درس پژوهی در بافت فرهنگ خاصی با مختصات مشارکتی و نقدپذیری صورت می گیرد. رویکرد درس پژوهی هدف گرایانه، فرایند محور، خلاقیت محور است و با زمینه هایی مانند تفکر تأملی معلم، برقراری ارتباط، پژوهشگری و حل مسئله منجر به اصلاح و بهبود روش های تدریس، تسهیلگری و تعمیق بخشی به یادگیری و عاملیت یادگیرنده می شود. نتایج این فرایندها بر معلم و دانش آموز پیامدهایی از جمله توسعه حرفه ای، رضایت شغلی، لذت از یادگیری و علاقه مندی به مدرسه را در پی دارد. در نهایت الگوی ارائه شده در قالب گروه کانونی، اعتباربخشی شد.

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی اجرای طرح درس ریاضی با رویکرد درس پژوهی بر تفکر انتقادی در دانش آموزان دختر و پسر پایه نهم شهر تهران بود.این پژوهش در زمره طرح های آمیخته می باشد که با استفاده از روش کیفی از نوع مصاحبه نیمه استاندارد، تدریس درس ریاضی با رویکرد درس پژوهی تدوین شد و سپس با بهره گیری از روش کمی از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل با نقش تعدیل کننده جنسیت دانش آموزان پرداخته شد. ابزارهای جمع آوری داده ها؛ سؤالات جمعیت شناختی و پرسشنامه تفکر انتقادی استفاده شد. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری این پژوهش در بخش کیفی؛ سرگروه های درسی و یک دبیراز عضو گروه درس ریاضی مناطق 19 گانه شهر تهران با روش نمونه گیری تمام شماری که در مجموع 38 نفر و در بخش کمی 120 نفر دانش آموز دختر و پسر پایه نهم انتخاب شدند. برای بررسی فرضیه های پژوهش از آمار استنباطی از جمله تحلیل کواریانس تک متغیره (مانوا) ، تحلیل کواریانس چند متغیره (مانکوا) و تحلیل واریانس دو راهه استفاده شد. نتایج نشان داد در تاثیر اجرای طرح درس ریاضی پایه نهم با رویکرد درس پژوهی بر تفکر انتقادی و مؤلفه های آن )تجزیه و تحلیل، ارزشیابی، استنباط، استدلال استقرایی و استدلال قیاسی) مؤثر است و مؤلفه های جنسیت دانش آموزان نقش تعدیل کننده دارد.

پیشینه و اهداف: درس پژوهی یکی از ارکان توسعه حرفه ای معلمان در آموزش و پرورش مدرن است و به عنوان یکی از مؤثرترین و مهم ترین روشها برای ارتقای سطح علمی و عملی معلمان و دانش آموزان شناخته می شود. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی موانع پیش روی معلمین تربیت بدنی و ورزش در بکارگیری درس پژوهی در مدارس استان سمنان بود. روش ها : پژوهش حاضر به لحاظ روش کمی و از نوع پیمایشی، به لحاظ هدف، کاربردی و تحلیل داده های آن با مُدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه معلمین تربیت بدنی و ورزش آموزش و پرورش در استان سمنان تشکیل داد(253 N=). نمونه گیری تحقیق به صورت کل شمار انجام گرفت. در تحقیق حاضر پرسشنامه درس پژوهی هاکیو و همکاران (2018) مورد استفاده قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل آماری داده ها از آزمون هایی مثل کلموگروف اسمیرنوف، تی تک نمونه ای و برای ساخت الگوی معادلات ساختاری متغیرهای تحقیق از نرم افزار پی ال اس استفاده شد. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد موانع موجود در درس پژوهی معلمان تربیت بدنی و ورزش شامل ساختار سازمانی متمرکز، فرهنگ سازمانی ضعیف، سبک رهبری دستوری، کمیت و کیفیت پایین فناوری اطلاعات، فرایندهای داخلی، میزان اطلاعات و دانش ضعیف معلمان، عدم تعهد و نوع شخصیت معلمان می باشد. نتیجه گیری: تدوین سیاست یکپارچه و مدیریت هماهنگ در حوزه درس پژوهی مدارس باعث خواهد شد تا فضای مناسب تری برای استفاده از فرصت های موجود فراهم شود. برای رفع موانع سازمان دهی فرصت های یادگیری، درس پژوهی می تواند به ویژه در برنامه های پرورش حرفه ای معلمان جهت فراهم سازی امکان فعال بودن، خلاقیت، گفتگو، یادگیری و پژوهش مشارکتی مفید و موثر باشد.

مقدمه و هدف: پژوهش حاضر با هدف بهبود درک دانش آموزان پایه دوم ابتدایی از چگونگی جمع و تفریق اعداد سه رقمی به روش تکنیکی انجام گرفت. روش شناسی پژوهش: روش پژوهش در این مطالعه روش موردی کیفی بوده است. جامعه آماری دانش آموزان پایه دوم دو کلاس ۲۵و۲۳ نفره دبستان دخترانه سما شهر بیرجند در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ بودند. در این مطالعه از دو دسته داده های کیفی و کمی استفاده شد. ابزار گردآوری داده های کیفی، مصاحبه با ۹ نفراز معلمان گروه درس پژوهی بوده است که دارای تجربه های آموزشی در مقطع ابتدایی بودند. برای تحلیل داده های به دست آمده از روش کدگذاری استفاده شد. داده های کمی شامل نتایج آزمون ریاضی پایه دوم قبل و بعد از اجرای فرآیند درس پژوهی است. یافته ها: به کمک روش شناسی مدل برخواسته از داده ها و تحلیل متن های حاصل از مصاحبه های انجام شده، نتایج حاصل از کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی تشریح شده و در کدگذاری باز به ۳۲ عبارت، کدگذاری محوری به ۱۲ عبارت و کدگذاری گزینشی به ۶ عبارت دست یافته شد. همچنین نتایج آزمون های دانش آموزان نشان داد روش درس پژوهی بر یادگیری دانش آموزان پایه دوم در جمع و تفریق اعداد سه رقمی به روش تکنیکی موثر بوده است.