۱۴.
کلیدواژه‌ها:
زبان شناسی اخلاق فردی اخلاق اجتماعی قرآن بایسته ها
قرآن کریم به عنوان جامع ترین منشور زندگی بشری و نظام نامه ی سعادت دنیوی و اخروی، اساسی ترین منبع معرفت همه ی صاحبان عقل سلیم است. فهم صحیح معارف راهگشایانه و آموزه های انسان ساز این متن مقدس که در قالب همین زبان بشری پدیدآورنده ی بهترین حیات انسانی است، از مهم ترین مشغله های دیرین قرآن پژوهان و اندیشمندان دین بوده و هست. بی شک مباحث سنتی علم بلاغت، به تنهایی بسندگی لازم در استخراج جنبه های زیبایی شناسانه و تبیین معانی متمیزانه ی قرآن را به گونه ای علمی و منتظم ندارد، بدین تصور نوشتار حاضر بر آن است تا با استفاده از دانش اساسا ساختاری زبان شناسی نوین که اهمیت چندانی برای شمّ زبانی قائل نیست، پاره ای از بایسته های قرآنی را که موجب تعالی اخلاق فردی و اجتماعی انسان ها بالاخص مسلمانان می شود، کشف و تحلیل نماید. بررسی داده های قرآنی نشان داد که هر آیه ای بر مفهوم سازی معینی بنیاد نهاده شده است که فهم آیه می بایست بر اساس همان مفهوم سازی انجام پذیرد. لذا در آیاتی که ظاهرا واژه ای از جمله حذف شده است، و یا جایگزین واژه ی دیگری شده و غیره، ضروری است آیه به همان حالت باقی بماند تا پیام اصلی نهفته در ورای آن به دست آید، چه کلام الله مجید از طریق کاربست همین ساختارهای زبانی معانی متمیزانه ای را در حوزه های مختلف زندگی بشری به دست داده است. همچنین جایگزینی واژگانی، کاهش و افزایش هدفمند حجم کلام (ایجاز و اطناب)، کاربست ساخت های صرفی معنادار(شکل ساخت واژی) و امثال آن، از جمله اختیارات متداول دستور هرزبانی بالاخص زبان عربی به شمار می آید که درورای کاربست هریک از آن ها در کلام مجید، بایسته های اخلاقی حیات بخش و زندگی ساز لطیفی نهفته است.