مطالب مرتبط با کلیدواژه

کتاب درسی


۸۱.

استفاده از روش ویلیام رومی در بررسی محتوای فصل سوم کتاب درسی شیمی دوره پیش دانشگاهی

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم پایه دوره سوم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۹) 33 - 50

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا کتاب درسی شیمی دوره پیش دانشگاهی روش ویلیام رومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۹۶
امروزه رویکرد و هدف اصلی آموزش و پرورش به نحوی است که در آن باید دانش آموزانی تربیت شوند که دارای روحیه ی فعالیت پذیری باشند و توانایی استفاده ی کاربردی از دانش آموخته شده ی خویش، باشند. این امر مهم جز با تجزیه و تحلیل کتاب های درسی برای دسترسی به چارچوبی منسجم برای تالیف کتاب هایی با رویکرد پژوهشی و دانش آموز محور بدست نمی آید. با توجه به این موضوع ، هدف این تحقیق، تحلیل محتوای متن، تصاویر و سوالات فصل سوم کتاب شیمی دوره پیش دانشگاهی چاپ سال 1396 ، بر اساس روش ویلیام رومی می باشد. هدف روش تحلیل محتوای ویلیام رومی بررسی این موضوع است که آیا کتاب و یا محتوای مورد نظر، دانش آموزان را به طور فعال با آموزش و یادگیری درگیر می نماید؟ به عبارت دیگر هدف این است که آیا کتاب به شیوه فعالی ارائه، تدوین و تنظیم شده است یا خیر؟ در این تحقیق، ضریب درگیری متن 0.34 ، تصاویر 0.50 و سوالات 1.50 و شاخص درگیری فعالیت محور بودن این فصل0.52 بدست آمد که نمایانگر غیرفعال بودن محتوای متن و فعال بودن محتوای تصاویر و سوالات این فصل می باشد.
۸۲.

تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی براساس الگوی مریل در سال تحصیلی 1397 – 1398

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم پایه دوره پنجم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۶) 25 - 41

کلیدواژه‌ها: کتاب درسی علوم تجربی اهداف آموزشی تحلیل محتوا الگوی مریل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۳ تعداد دانلود : ۴۶۹
تحلیل محتوا یک علم و روش تحقیق است که در زمینه کتب درسی به دلیل اهمیت موضوع، طرفداران زیادی پیدا کرده است. «هدف از تحلیل محتوا، یافتن نسبت بین اهداف و محتوا به منظور بهبود محتوای موجود می باشد (سمیعی و افضل خانی، 1392).» با تحلیل محتوا می توانیم با فعال و پویا کردن کتاب و انتخاب مفاهیم خوب کیفیت کتاب درسی را بالا ببریم. این پژوهش با هدف تحلیل محت وای کت اب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس الگوی مریل انجام شده است. جامعه آماری، محتوای کتاب درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 1398 – 1397 می باشد. نمونه آماری برابر با حجم جامعه آماری می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق آن، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا می باشد، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشتر دروس کتاب از نوع عملی بود همچنین انواع ارائه اولیه و ثانویه به میزان مناسبی به کار رفته بود همچنین اصل تفکیک در بیشتر درس های این کتاب رعایت شده، اصل تنوع مثال، اصل همتاسازی و سطح دشواری در این کتاب رعایت شده است.
۸۳.

تحلیل محتوای کتاب زیست شناسی سال دوازدهم تجربی بر اساس اهداف آموزشی مریل

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم پایه دوره ششم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 48 - 57

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا کتاب درسی زیست شناسی الگوی مریل اهداف آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۱۱
یکی از عناصر مهم و اساسی هر نظام آموزشی، کتاب درسی است که به دلیل اهمیت موضوع، طرفداران زیادی دارد و بهبود این بخش منجر به تغییراتی گسترده در مسیر یادگیری می شود. این پژوهش با هدف تحلیل محتوای کتاب زیست شناسی سال دوازدهم با استفاده از الگوی مریل انجام گرفت. پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق آن توصیفی واز نوع تحلیل محتوا می باشد. جامعه آماری و جمعیت نمونه ،کتاب زیست شناسی سال دوازدهم چاپ 1398 است . یافته های پژوهش عبارتند از: محتوای کتاب بیشتر به ایجاد دانش نظری وعنصر مفاهیم می پردازد همچنین براساس عملکرد کاربرد طراحی شده است. در نحوه ارائه اولیه بین سطوح مورد نظر تقریبا مطابقت وجود دارد. در نحوه ارائه ثانویه در بین پارامتر های مورد نظر به میزان بسیار زیادی همبستگی وجود دارد. بین چهار اصل پیشنهادی مریل در محتوای کتاب تناسب وجود دارد. استفاده درست و متناسب از اجزای ارائه ثانویه سبب شده کتاب از یکنواختی خارج شود و یادگیری آسانتر و پایدارتر شود. نتایج نشان داد کتاب تا حدود بسیار زیادی مطابق با الگوی مریل است. یافته های این پژوهش می تواند به دست اندرکاران آموزش و پرورش در زمینه ارائه محتوای مناسب در کتاب درسی زیست شناسی یاری برساند.
۸۴.

رابطه سبک های یادگیری با انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه استان لرستان

نویسنده:
منبع: مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دوره نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 7 - 32

کلیدواژه‌ها: آموزش و پرورش روند آموزش کتاب درسی کتاب عناصر و جزئیات معماری هنرجو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۸ تعداد دانلود : ۴۰۲
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سبک های یادگیری با انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه استان لرستان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه استان لرستان به تعداد 115010 نفر بود که براساس جدول کرجسی و مورگان، 384 نفر تعیین شده، و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های مورد نیاز پرسشنامه های سبک های یادگیری کلب (1971) و انگیزه پیشرفت هرمنس (1970)، همچنین، میانگین دروس گذرانده شده دانش آموزان به کار گرفته شد. برای تحلیل داده ها، آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی گروه های مستقل، و تحلیل واریانس چندمتغیره انجام گرفت. براساس نتایج تحلیل داده ها، بین سبک یادگیری واگرا و انگیزه پیشرفت (0001/0, P=399/0r= )، بین سبک یادگیری همگرا و انگیزه پیشرفت (0001/0, P=41/0-r= )، بین سبک یادگیری واگرا و پیشرفت تحصیلی (0001/0, P=36/0r= )، بین سبک یادگیری همگرا و پیشرفت تحصیلی (0001/0, P=39/0-r=) رابطه معنادار وجود دارد. از طرفی، نتایج نشان داد بین سبک یادگیری جذب کننده و انطباق یابنده با انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار وجود ندارد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد بین سبک های یادگیری دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین، نتایج آزمون تی گروه های مستقل نشان داد بین میانگین انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد.
۸۵.

بوطیقای روایتِ ادبیات پایداری در کتاب های درسی ادبیات دوره متوسطه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 85 - 110

کلیدواژه‌ها: ادبیات پایداری روایت شناسی تودورف دوره متوسطه کتاب درسی دیسیپلین محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۳۷۹
نظام آموزشی در کشور ما نظم محور است و ویژگی بارز آن، نظم دادن به مقوله های متنوع علمی، با تکیه بر عناصر موجود در آن ها است. بر این اساس، رویکرد نظم محور به درک بیشتر دانش آموز از فحوای دروس و علوم منتهی می شود. هدف ما در این جستار، بررسی دامنه ای خاص از فحوای کتاب های درسی دوره متوسطه، یعنی روایت های مرتبط با ادبیات پایداری است تا از این رهرو، به میزان تحقق اهداف آموزش وپرورش پی بریم.  در این باره، ابزار اصلی تحقیق را روایت شناسی قرار دادیم و به سبب کثرت انگاره ها در این گستره، بر آن شدیم تا از رویکرد تودورف به مثابه محور اصلی کار بهره گیریم؛ چه او در یکی از پژوهش های به نام خویش به بررسی و آسیب شناسی فحوای کتب درسی ادبیات در نظام آموزشی فرانسه پرداخته و بدین حیث، تجربه او راهگشاست.  نیز خواهیم دید که هرچند نویسندگان دو دوره کتاب های درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه ایران، در دوره اول، توجه چندانی به روایت پایداری نداشتند و تنها در دوره دوم، این مقوله را مهم قلمداد کرده اند، بااین حال، متن های برگزیده در هر دو دوره، به حیث ساختار روایی، نکات قابل انتقادِ فراوان دارند و گویا هدف مؤلفان کتاب های درسی از جای دادن متن های روایی در این کتاب ها، ایدئولوژیک گرایی است تا ارتقای سطح خوانش، نقد، توصیف متن و آشنایی با مفاهیم متن روایی. فقدان قاعده مندی، همچنین عدم تطابق با ملاک های علم روایت شناسی و چندپارگی در بیان مطالب باعث شده تا نمونه های عرضه شده تناسبی با اهداف دیسپلین محور در آموزش ادبیات پایداری نداشته باشند.
۸۶.

نقدی بر گزینش متون صوفیه در کتب درسی ادبیات فارسی و تاثیر ضمنی آن در ایجاد باورهای فرقه ای(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳) 172 - 199

کلیدواژه‌ها: کتاب درسی ادبیات فارسی دبیرستان دانش آموز صوفیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۱۹۹
کتاب های درسی تاثیر غیرقابل انکاری در ایجاد و تثبیت باورها و اندیشه های افراد جامعه در دوره دانش آموزی و نوجوانی دارند. هدف از این نوشتار بررسی و نقد تأثیر متون ادبی صوفیانه انتخاب شده در کتب درسی ادبیات فارسی، بر باورپذیری عقاید فرقه ای در ذهن دانش آموزان بوده و آن را به چالش کشیده است. این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی با مراجعه به 6 جلد کتاب ادبیات فارسی دوره دبیرستان و منابع تاریخ تصوف و کتب صوفیه انجام یافته؛ در همایش ملّی تصوف، شاخصه ها و نقدها، ارائه و برگزیده شده است. در این پژوهش موارد متعددی از مطالبی که می تواند در ایجاد باورهای فرقه ای و عقاید ناهمسو با مذهب رسمی جمهوری اسلامی ایران (تشیع)، تاثیرگذار باشد؛ معرفی و مورد نقد قرار گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که درج برخی متون انتخاب شده از کتب نویسندگانی با اعتقادات اَشعری - صوفیانه، در کتاب های درسی، می تواند تأثیر منفی بر اعتقادات، اندیشه و عملکرد نوجوانان گذاشته؛ به ترویج روحیه انفعالی و جبرگرایی اَشعری در جامعه شیعی ایران کمک کند.
۸۷.

تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمان دوره ابتدایی، براساس مؤلفه های عاطفه دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام شهریور ۱۴۰۰ شماره ۲۸۵ 29-40

کلیدواژه‌ها: عاطفه دینی کتاب درسی هدیه های آسمان دوره ابتدایی تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۵۷
پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی و با روش تحلیل محتوا (کمّی) انجام شد. حجم نمونه منطبق بر جامعه آماری و شامل همه کتاب های درسی هدیه های آسمان پایه دوم تا ششم ابتدایی در سال تحصیلی 1398 1399 بود. برای گردآوری داده ها از روش سندکاوی (کتاب های درسی) استفاده شده و ابزار آن، سیاهه تحلیل محتوای ساخته پژوهش گر است که براساس مؤلفه های عاطفه دینی، مبتنی بر مطالعه خدایاری فرد و همکاران، (1391) تنظیم شد. روایی ابزار پژوهش براساس داوری متخصصان تعلیم و تربیت قابل قبول بود، و اعتبار آن براساس فرمول هولستی مورد محاسبه قرار گرفت و ضریب 83/. به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفان، بیش ترین اهتمام را به دو مؤلفه محبت به خدا و محبت به اولیای خدا داشته اند. فراوانی مؤلفه بیزاری از دشمنان خدا و بیزاری از دشمنان اولیای خدا، کم تر از حد انتظار بوده است. همچنین، در شکل ارائه محتوا بیش ترین استفاده از کلمات و گزاره های متن و کم ترین استفاده از تصاویر صورت گرفته است. بیش ترین توجه به مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب پایه ششم دیده شد.
۸۸.

جایگاه طرح مسئله در کتاب های درسی ریاضی دوره آموزش عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه و عمل در برنامه درسی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 118-91

کلیدواژه‌ها: طرح مسئله کتاب درسی آموزش ریاضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۲۵۹
هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های درسی ریاضی دوره ابتدایی و متوسطه اول از جهت میزان فعالیت های مبتنی بر طرح مسئله است. پژوهش از نوع کیفی است و جامعه آماری مورد بررسی کتاب های ریاضی پایه اول تا نهم چاپ سال 1398 هستند. ابتدا واژگان کلیدی ای که موید طرح مسئله است تعیین شد سپس شناسایی این موقعیت ها در کتاب درسی صورت گرفت و موقعیت ها بر اساس چارچوب نشری برآمده از ادبیات پژوهشی دسته بندی شدند. نتایج پژوهش نشان دادند که در مجموع 9 کتاب مورد بررسی، 40 موقعیت طرح مسئله وجود دارد که 60 درصد آن ها در سه سال دوم ابتدایی است و 5/67 درصد را موقعیت های نیمه ساختار یافته تشکیل می دهند. مقایسه بین تعداد فعالیت های مبتنی بر طرح مسئله و فعالیت های حل مسئله در کتاب های درسی ریاضی، نشان می دهد که مولفان کتاب های درسی، توجه کمی به به فعالیت های طرح مسئله داشته اند.
۸۹.

متن پژوهی کتاب «زبان فارسی – مکاتبات و اسناد بازرگانی» (بر پایه زبان های فارسی و روسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ دی ۱۴۰۰ شماره ۱۰ (پیاپی ۹۸) 265-290
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۴
مکاتبات اداری از جمله سبک های ادبی معیار زبان فارسی است که دارای ویژگی های نگارشی خودویژه از جهت واژگان، کلیشه های ثابت ساختاری و سبک است. آموزش چنین سبکی از کاربرد زبان، به ویژه آموزش زبان به عنوان زبان خارجی (بر اساس نمونه آموزش زبان فارسی به روس زبانان در موضوع پژوهش) دارای ویژگی ها و راهکارهای روشی خود است. خوانش و ترجمه متن مکاتبات اداری فارسی به دلایل زیر با دشواری هایی برای روس زبانان همراه است: نخست عربی گرایی در مکاتبات، دوم دگرگونی معنای پاره ای از واژگان عربی اقتباس شده در زبان فارسی، سوم ویژگی تملق گویی افراطی به عنوان اظهار ادب در نامه نگاری فارسی. این دلایل همه سبب شده اند خوانش و فهم متن مبنای مکاتبات اداری و بازرگانی برای خارجی زبانان دشوارتر گردد. کتاب «زبان فارسی – مکاتبات و اسناد بازرگانی» (Персидский язык. Коммерческая корреспонденция и документация) نوشته حبیب نجفُف با وجود آنکه گنجینه ارزشمندی است از مجموعه مکاتبات اداری و بازرگانی میان ایران و شوروی / فدراسیون روسیه، همزمان عیب ها و ایراداتی بر آن وارد است که حضور نداشتن ویراستار فارسی زبان در بازبینی متن های بخش «گفتگو»، به کارگیری کاربردهای سبکی نادرست در زبان تحت تاثیر خطاهای پربسامدی گویشوران فارسی، آموزش کاربرد واژگانی که امروزه دیگر در زبان منسوخ گشته اند، از آن جمله است.
۹۰.

سنجش نگرش متخصصان آموزش زبان انگلیسی به بهره گیری از «هویت اسلامی- ایرانی» در برنامه آموزش زبان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 71 - 88
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۲۴۳
آموزش زبان انگلیسی در ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی، با فراز و نشیب هایی چند همراه بوده است. از جمله تحولات اخیر و البته مهم می توان به طرح آموزش این زبان در دو سند مهم بالادستیِ توسعه ای و آموزشی کشور، یعنی «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» و «سند برنامه درسی ملی»، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، اشاره کرد. به استناد این اسناد، به کارگیری مهارتهای زبان خارجی منوط به رعایت اصل تثبیت و تقویت هویت اسلامی- ایرانی برشمرده شده؛ موضوعی که با بحث ها و نقدهایی در محافل آموزشی و پژوهشی همراه بوده است. اساساً به دنبال اجرای این اسناد بود که شاهد انتشار کتابهای نونگاشت زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی بوده ایم که توجه به اصل مذکور به اشکال مختلف در آنها نمود یافته است. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله، نگرش شماری از متخصصان حوزه آموزش زبان انگلیسی درخصوص منطق و امکان بهره گیری از این اصل، به نحوی کیفی بررسی شده است. یافته ها بیانگر وجود دو نگاه متعارض در این باره است. نگاه اول که هرگونه آموزش ایدئولوژیکی زبان انگلیسی را غیرعلمی می داند و نگاه دوم که نه تنها بهره گیری از این رویکرد را منطقی، بلکه لازم برمی شمارد. بی تردید توجه به این دیدگاه ها می تواند در روند سیاست گذاری و برنامه ریزی در حوزه آموزش زبان انگلیسی در ایران و نیز آسیب شناسی و ارزیابی آن سودمند باشد.
۹۱.

بازنمایی هویت ملی در کتاب های نوانتشاریافته زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۹ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۷۵) 85 - 98
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۱۱
متأثر از تحولات گسترده جهانی، مقوله هویت، به مثابه موضوعی مهم در پژوهش های فرهنگی و اجتماعی و نیز سیاست گذاری های کلان، با بازنمودهایی گوناگون همراه بوده است. این اهمیت سبب شده تا نظام های سیاسی به این مقوله نگاهی ویژه داشته باشند، که تجلی آن را می توان در حوزه آموزش زبان یافت. یافته ها مبیِنّ آن است با وجود آن که این مقوله در بررسی برخی کتاب های درسی نمود دارد، این موضوع کمتر در کتاب های آموزش زبان انگلیسی که خود می تواند حامل هویت و فرهنگ بیگانه باشد، بررسی شده است. در این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی به بررسی محتوا و تصاویر کتاب های نوانتشاریافته زبان انگلیسی پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد که توجه به مقوله هویت ملی، به عنوان یکی از شاخص ترین انواع هویت، در کتاب های جدید جایگاهی ویژه یافته است که می توان مبانی آن را در بهره گیری از رویکرد نوظهور آموزش انتقادی در حوزه آموزش زبان انگلیسی یافت.
۹۲.

لزوم افزایش مشارکت معلمان در تدوین محتوای کتاب های درسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۳ 9 - 36

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی ریاضی کار گروهی معلمان طراحی محتوا کتاب درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۳۲
هدف این مقاله ارزیابی یک پروژه با عنوان «ارتقای دانش و مهارت معلمان ریاضی در طراحی و تدوین محتوای کتاب درسی» است. روش تحقیق، طراحی مبتنی بر پژوهش است که در آن گروه هایی از معلمان ریاضی در کنار تیمی از متخصصان برنامه ریزی درسی قرار گرفته و با همیاری اقدام به تولید محتوا برای یک درس ریاضی کرده اند. جامعه آماری این مطالعه، 284 نفر معلم ریاضی رسمی دوره اول متوسطه شهر اصفهان بود که از بین آن ها 21 معلم به روش هدفمند از نوع معیارمحور برای شرکت در کارگاه های آموزشی تدوین محتوا انتخاب شدند. محتوای تولید شده برای دانش آموز و راهنمای معلم توسط دو پرسش نامه محقق-ساخته مورد ارزیابی قرار گرفت. روایی ابزارها توسط سه صاحب نظر تأیید شد و پایایی آن ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 89/0 و 79/0 به دست آمد. برآیند یافته ها نشان می دهد محتوای تولید شده از نظر معلمان در سطح رضایت بخشی قرار گرفته است.  
۹۳.

فرهنگ مبدأ در برابر فرهنگ مقصد: سنجش نگرش معلمان زبان انگلیسی به محتوای فرهنگی کتاب های نونگاشت در برنامه جدید آموزش زبان انگلیسی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۵ 7 - 32

کلیدواژه‌ها: زبان انگلیسی فرهنگ مبدأ فرهنگ مقصد نگرش معلم کتاب درسی رویکرد انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۲۵۳
متأثر از تدوین و اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سال 1392 به بعد شاهد نوعی بازنگری و جهت گیری متفاوت نسبت به آموزش زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی بوده ایم. در جریان این تحول، شاهد تهیه و تدوین کتاب های متفاوت زبان انگلیسی از حیث محتوا، ساختار و رویکرد هستیم؛ کتاب هایی که مبتنی بر اسناد بالادستی توجهی خاص به فرهنگ ایرانی اسلامی داشته اند. این جهت گیری جدید سبب شده تا شاهد طرح بحث هایی در خصوص بار فرهنگی این کتاب ها باشیم که در این بین کمتر از منظر برداشت و نگرش معلمان به این موضوع مهم پرداخته شده است. در پژوهش حاضر با لحاظ نمودن دو دیدگاه مطرح و در تقابل با یکدیگر رویکرد موسوم به لیبرالی که به لزوم اکتفا به فرهنگ مقصد یا همان فرهنگ جوامع انگلیسی زبان در کتاب های آموزش زبان انگلیسی باور دارد، در برابر رویکرد انتقادی که بر فرهنگ جامعه مبدأ یا جامعه زبان آموزان در آموزش زبان انگلیسی تأکید دارد به شیوه ای کیفی برداشت معلمان زبان انگلیسی درباره محتوای فرهنگی و مفاهیم مرتبط با آن در کتاب های نونگاشت این زبان بررسی شده است. یافته ها مبین آن است که برداشت آنها، عمدتاً در راستای اولویت بخشی به فرهنگ مقصد یا همان جهت گیری رویکرد لیبرالی بوده است؛ موضوعی که سبب مواجهه انتقادآمیز آنها با کتاب های نونگاشت زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی شده است و بی تردید تداوم غلبه این نگاه و عدم چاره اندیشی برای آن، که بی تردید عدم همراهی مناسب معلمان را به دنبال خواهد داشت، تحقق اهداف برنامه درسی جدید را با چالش هایی جدی روبرو خواهد ساخت.
۹۴.

ارزیابی محتوای کتاب درسی جغرافیا پایه یازدهم بر اساس شاخص های حفاظت از محیط زیست با کاربرد تکنیک های آنتروپی شانون و تاپسیس

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم انسانی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 69 - 84

کلیدواژه‌ها: جغرافیا کتاب درسی حفاظت از محیط زیست تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۵۰
هدف پژوهش حاضر، ارزیابی جایگاه شاخص های حفاظت از محیط زیست در کتاب درسی جغرافیا(2) پایه یازدهم انسانی و رتبه بندی فصول کتاب بر اساس پرداختن به شاخص های مذکور می باشد. به این منظور متون و تصاویر کل فصل های کتاب به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده و با کاربست نرم افزار MAXQDA12. کدگذاری شدند. ابزار پژوهش چک لیست محقق ساخته منطبق بر یافته های پژوهش حسین پور و دیگران (۱۳۹۸) بوده که روایی آن به شیوه محتوایی تأیید شده است. همچنین به منظور ارزیابی قابلیت اعتماد پذیری داده ها از شاخص ثبات استفاده شده است. سپس به منظور ارزیابی وزنِ هرکدام از ابعاد حفاظت از محیط زیست در کتاب، از تکنیک آنتروپی شانون استفاده شد که نتایج نشان داد ابعاد دانش و آگاهی حفاظت از محیط زیست، مسئولیت پذیری زیست محیطی، علاقه مندی و مشارکت در حفاظت از محیط زیست به ترتیب دارای بیشترین تا کمترین وزن بودند. در بخش بعدی به رتبه بندی فصل های کتاب بر اساس پرداختن به ابعاد و مولفه های حفاظت از محیط زیست با کاربرد تکنیک تاپسیس اقدام شد. نتایج نشان داد فصل های دوم، چهارم، اول و سوم از این نظر به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم از نظر پرداختن به شاخص های محیط زیست قرار گرفتند. شاخص های حفاظت از محیط زیست، در فصل های کتاب به طور یکسان پراکنده نشده اند.
۹۵.

تدوین کتاب های درسی علوم سیاسی در سال های گذار؛ تاریخ مستند هشت کتاب علوم سیاسی در مرکز نشر دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال هفدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۶۵) 217 - 250

کلیدواژه‌ها: علوم سیاسی انقلاب فرهنگی دانشگاه مرکز نشر دانشگاهی کتاب درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۱۰۳
با پیروزی انقلاب اسلامی، بازتعریف رشته های دانشگاهی، ازجمله علوم سیاسی، مطابق با آرمان ها و انتظارات جدید مورد توجه قرار گرفت. روشن است که در این مسیر، تدوین کتاب های جدیدی ضرورت پیدا می کرد و اصولا تاریخ علوم سیاسی ایران بعد از انقلاب را نمی توان بدون توجه به سیر تدوین و انتشار کتاب های درسی این رشته نوشت. مقاله حاضر بر سال های گذار؛ یعنی پیروزی انقلاب (1357) تا تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی (1363) تمرکز دارد که فعالیت های اولیه برای استانداردسازی، تدوین و انتشار کتاب های درسی دانشگاه ها صورت گرفت. در این سال ها چند کتاب در کمیته برنامه ریزی علوم سیاسی ستاد انقلاب فرهنگی تصویب و از سوی مرکز نشر دانشگاهی منتشر شد. بررسی مرور روند انتشار این 8 اثر که اغلب ترجمه بودند - نشانگر مشکلات و دستاوردهای تلاش های سال های گذار است. واقعیت آن که ارتقای کیفیت محتوایی آثار در این مرحله، ازجمله به خاطر رعایت جدی قواعد ویرایشی در مرکز نشر دانشگاهی، انکارناپذیر است، همچنان که مشکلات مهمی مانند تعداد اندک آثار منتشرشده در زمینه علوم سیاسی و درضمن تاخیر فراوان در روند ارزیابی، تولید و چاپ این آثار وجود داشت. بنابراین در این سال ها می توان شاهد نخستین تکاپوهای جامعه علمی برای بازبینی دروس و سرفصل ها و همزمان تدوین آثار جدید درسی در خلال مشکلاتی جدی تر؛ یعنی بدبینی نخبگان نظام سیاسی جدید به رشته های علوم انسانی و همچنین انتظارات فزاینده عمومی از این رشته ها برای کاهش مشکلات موجود، بود. با توجه به کمبود داده ها و مستندات مدون در این زمینه، مطالعه حاضر به روش اکتشافی و بهره گیری از منابع مرکز نشر دانشگاهی صورت گرفته است.
۹۶.

نقدی بر کتاب تاریخ مدیریت آموزشی از منظر کتب درسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۰۵) 161 - 188
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۱۳۴
هدف اصلی این نوشتار، تحلیل و نقد کتاب « تاریخ مدیریت آموزشی از منظر کتب درسی » می باشد. این کتاب، واقعیت مدیریت آموزشی را در یک دوره زمانی نسبتاً طولانی در آینه کتب درسی عمومی این حوزه بازنمایی می کند و به واسطه انتخاب ابزاری متفاوت برای مرور سیر تاریخی مدیریت آموزشی، کتابی ارزشمند به شمار می آید. بنابراین، ضمن تحلیل ویژگی های ساختاری، محتوایی و روش شناختی این اثر تاریخی، قوت ها و کاستی های آن شناسایی و استخراج شد. از مهم ترین نکات قابل تأمل در این کتاب می توان به اعتبار طبقه بندی دوره های تاریخی مدیریت آموزشی در مقایسه با طبقه بندی های مشابه، کاربرد واژه های چندمعنایی در نام گذاری دوره های تاریخی، ابهام در تمیز کتب درسی عمومی و تخصصی مدیریت آموزشی و عدم تجانس درونی محتوای هر دوره اشاره نمود. همچنین، درنتیجه مقابله متن، کیفیت ترجمه فارسی کتاب از حیث جایگزینی معادل های تخصصی فارسی و صحیح، سلاست و روانی متن و نیز قواعد نگارشی و ویرایشی مورد ارزیابی قرار گرفت.
۹۷.

ارائه چارچوبی برای تدوین و بازنگری کتب درسی مدیریت با رویکرد کاربردی و مهارت افزایی (مطالعه تطبیقی موردی: کتب مدیریت رفتار سازمانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۰۵) 339 - 372
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۱۰۶
یکی از آسیب های جدی آموزش مدیریت در ایران، ضعف محتوای کتب درسی و عدم توجه به بُعد کاربردی و مهارت افزایی در نگارش آن هاست. هدف از این مقاله بررسی و مقایسه محتوای برخی کتب درسی مدیریت در حوزه رفتار سازمانی در داخل و خارج از کشور است. پس از بررسی کتاب های مختلف رفتار سازمانی که در دانشکده های مدیریت داخل و خارج از کشور تدریس می گردد، چهار عنوان کتاب درسی رایج شامل دو کتاب داخلی از انتشارات سمت و دو کتاب خارجی از انتشارات مک گراهیل انتخاب شدند. سپس با استفاده از روش تحقیق تطبیقی مورد-محور، و توافق و تفاوت این چهار کتاب بر اساس شاخص های ظاهری و محتوایی تحلیل و بررسی گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد دو کتاب درسی داخلی عمدتاً با رویکردی نظری نگاشته شده اند و محتوای آنها به روز نیست در حالی که دو کتاب درسی خارجی با رویکرد کاربردی و مهارت افزایی تدوین شده است و از محتوایی منعطف، به روز و یکپارچه برخوردارند. در ادامه سرفصل ها و محتوای یکی از کتاب های خارجی به عنوان الگو با تفصیل بیشتری مورد بررسی قرار گرفت. در پایان چارچوبی برای تدوین و بازنگری کتب درسی مدیریت در ایران ارائه گردید.
۹۸.

بررسی مقایسه ای دو کتاب پر کاربرد زبان تخصصی در رشتۀ پرستاری منتشر شده از سوی انتشارات آکسفورد و سمت، انگلیسی آکسفورد برای مشاغل: پرستاری1 و انگلیسی برای دانشجویان رشته پرستاری سمت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ شماره ۶ (پیاپی ۱۰۶) 193-219
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۱۴
از بایسته های تدوین یا تداوم چاپ کتاب های آموزشی، ارزشیابی آن هاست. با به کارگیری انگاره ارزشیابی کتاب های انگلیسی با اهداف ویژه، 12 تن از اساتید دانشگاهیمنتخب به روش نمونه گیری هدفمند و در دسترس به ارزیابی مقایسه ای دو کتاب زبان تخصصی رشته پرستاری از انتشارات "سمت" و "آکسفورد"، پرداختند. تحلیل کیفی یافته ها نشان داد کتاب سمت دیگر چندان مناسب دانشجویان امروز نیست. نتایج تحلیل کمی نیز نشان داد میانگین امتیازات داده شده به کتاب سمت کمتر از امتیازات کتاب آکسفورد بود. این کتاب، باوجود فقدان جذابیت دیداری و فایل های صوتی-ویدیویی، با محوریت خوانش و متون قدیمی، بی توجهی به آواشناسی و دستور زبان، بدون تنوع در روش تدریس و سنجش، و با دوری از تئوری های آموزش زبان برای نوزدهمین بار به چاپ رسیده است. گرچه، در کتاب آکسفورد اشکالات مشاهده شده در کتاب سمت دیده نمی شود، لیکن، این کتاب نیز بی اشکال نبوده و به طور کامل متناسب با اهداف و نیازهای دانشجویان ایرانی نیست و بیشتر بر موقعیت های شغلی در یادگیری زبان تأکید دارد. یافته ها می توانند به نویسندگان و برنامه ریزان درسی رشته پرستاری یاری رسانند تا با بهره گیری از نقاط قوت کتاب های موجود به گردآوری، نگارش، و ویرایش کتب بپردازند.
۹۹.

نقد و ارزیابی کتاب انگلیسی برای دانشجویان رشته طراحی پارچه و لباس و تکنولوژی دوخت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ شماره ۶ (پیاپی ۱۰۶) 221-243
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۱۴۷
از آنجایی که کتاب های درسی به عنوان یکی از اصلی ترین منابع یادگیری در هر برنامه آموزشی محسوب می شوند، نقد و ارزیابی آنها به منظور بهره مندی هرچه بیشتر نویسنده و مخاطبان و همچنین تاثیرگذاری آن بر عملکرد دانش آموزان، کاری بسیار حیاتی و ارزشمند است. مقاله حاضر به ارزیابی کتاب انگلیسی برای دانشجویان رشته طراحی پارچه و لباس و تکنولوژی دوخت تألیف اکرم ناشر(۱۳۹۵)، از مجموعه  کتاب های زبان انگلیسی تخصصی (ESP) می پردازد. به همین منظور کتاب بر اساس مدل محمودی و احمدی صفا (۱۳۹۳) ارزیابی شد، همچنین بر اساس مدل مذکور محققان برای آگاهی از دیدگاه متخصصان رشته طراحی پارچه و لباس درباره محتوای کتاب، مصاحبه نیمه ساختار یافته ای با سه تن از متخصصان رشته طراحی پارچه و لباس از دانشگاه های هنر، الزهرا و علم و فرهنگ شهر تهران انجام دادند. نتایج حاکی از آن بود که با وجود مشکلات و کاستی ها در متون، تمرین ها و فعالیت ها، کتاب کفایت آموزشی لازم را دارد و می تواند به عنوان یک منبع زبان تخصصی استفاده شود، ولی در عین حال نیازمند بازبینی و اصلاح جدی به منظور رفع نواقص موجود است که در همین راستا محققان و متخصصان پیشنهادهای مفیدی را برای رفع نواقص آن ارائه می دهند.
۱۰۰.

ارزیابی و سنجش سطح خوانایی کتاب درسی علوم تجربی ششم ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رویکردی نو در علوم تربیتی سال چهارم پاییز ۱۴۰۱شماره ۳ 123 - 132

کلیدواژه‌ها: ارزیابی سنجش سطح خوانایی کتاب درسی علوم تجربی ششم ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۱۹۳
کتاب درسی ابزاری است که معلم آن را برای برانگیختن دانش آموزان و دادن حداکثر آگاهی، درک و فهم درباره یک مسئله یا موضوع مورد استفاده قرار می دهد؛ بنابراین کتاب درسی یکی از عناصر اصلی انتقال پیام های آموزشی در فرایند تعلیم و تربیت است. از ویژگی های اساسی کتاب های درسی این است که محتوای تدوین شده برای هر پایه تحصیلی با شرایط رشد شناختی مخاطبین خویش هماهنگ باشد. یکی از روش های تحلیل محتوای کتاب های درسی استفاده از فرمول های خوانایی است. فرمول های خوانایی به تجزیه و تحلیل محتوای یک نوشته یا متن برای اندازه گیری درجه خوانایی آن می پردازند این تجزیه و تحلیل با استفاده از فرمولی خاص، درجه سختی متن را تعیین می کند. همچنین، درجه تناسب نوشته ها را با سن و سطح کلاسی یا سطح توانایی خواندن دانش آموزان مشخص می سازد. هدف این پژوهش، ارزیابی و سنجش سطح خوانایی کتاب درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس سه فرمول تحلیل محتوای مک لافلین،گانینگ فوگ و هارتلی است. در این مطالعه از روش تحلیل محتوا و بر اساس ماهیت از روش های عینی – کمی استفاده شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و جامعه پژوهش، محتوای کتاب درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی است. یافته های تحقیق نشان داد، متن هایی که بر اساس روش های مک لافلین و گانینگ فوگ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، از نظر سطح توانایی کلاسی در سطحی بالاتر از پایه ششم ابتدایی قرار دارند.بر اساس روش هارتلی، محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی با پایه تحصیلی و سن فراگیران مناسب نیست و دارای سطحی ساده است.