نگرش معلم

مهم ترین ویژگی عدم تمرکز، مشارکت افراد و گروههای ذی نفع در سطوح و مراحل گوناگون است. مشارکت گسترده تر و سنجیده تر، حس تعلق به برنامه جدید را افزایش داده، مشروعیت و قابلیت اجرای برنامه درسی جدید را تضمین می کند. تشویق به عدم تلاش برای جلب حمایت و مشارکت گسترده تر مجریان برنامه های درسی با اندیشه اجرای سازگارانه و نیمه سازگارانه برنامه درسی، مستلزم وجود نگرشهای مثبت مجریان برنامه به خصوص معلمان است. معلمان مسوول مرحله اجرایی اصلاحات برنامه درسی هستند و آثار نهایی اصلاحات تا حد زیادی وابسته به مشارکت، فهم و دانش معلمان از تغییر بستگی دارد. با هدف فهم بیشتر این مفاهیم و رابطه آنها، دو تحقیق جداگانه انجام شد. در تحقیق نخست، 200 نفر از دبیران فیزیک دوره متوسطه استان فارس و در تحقیق دوم 540 نفر از دبیران ریاضی دوره راهنمایی استان خوزستان شرکت داشتند. در هر دو تحقیق، بین نگرش دبیران به تغییر و نگرش و تمایلات رفتاری آنان نسبت به پیشبرد برنامه درسی جدید رابطه مثبت و معناداری یافت شد. ادراک مثبت معلمان از نسبت سود – هزینه (کارآیی برنامه درسی جدید) و قابلیت اجرای برنامه درسی جدید با تمایلات رفتاری آنها در پیشبرد برنامه جدید درسی با تمایلات رفتاری آنها در پیشبرد برنامه جدید درسی رابطه مثبت و معناداری دارد. هرچه ادراک معلمان نسبت به حمایتهای مدرسه، حمایتهای اداراه های آموزش و پرورش و سایر حمایتهای اجتماعی از برنامه جدید درسی مثبت تر باشد، نگرانی آنها از اجرای برنامه درسی جدید کمتر است و تمایلات رفتاری مثبت تری نسبت به پیشبرد برنامه جدید درسی از خود نشان خواهند داد.

متأثر از تدوین و اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سال 1392 به بعد شاهد نوعی بازنگری و جهت گیری متفاوت نسبت به آموزش زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی بوده ایم. در جریان این تحول، شاهد تهیه و تدوین کتاب های متفاوت زبان انگلیسی از حیث محتوا، ساختار و رویکرد هستیم؛ کتاب هایی که مبتنی بر اسناد بالادستی توجهی خاص به فرهنگ ایرانی اسلامی داشته اند. این جهت گیری جدید سبب شده تا شاهد طرح بحث هایی در خصوص بار فرهنگی این کتاب ها باشیم که در این بین کمتر از منظر برداشت و نگرش معلمان به این موضوع مهم پرداخته شده است. در پژوهش حاضر با لحاظ نمودن دو دیدگاه مطرح و در تقابل با یکدیگر رویکرد موسوم به لیبرالی که به لزوم اکتفا به فرهنگ مقصد یا همان فرهنگ جوامع انگلیسی زبان در کتاب های آموزش زبان انگلیسی باور دارد، در برابر رویکرد انتقادی که بر فرهنگ جامعه مبدأ یا جامعه زبان آموزان در آموزش زبان انگلیسی تأکید دارد به شیوه ای کیفی برداشت معلمان زبان انگلیسی درباره محتوای فرهنگی و مفاهیم مرتبط با آن در کتاب های نونگاشت این زبان بررسی شده است. یافته ها مبین آن است که برداشت آنها، عمدتاً در راستای اولویت بخشی به فرهنگ مقصد یا همان جهت گیری رویکرد لیبرالی بوده است؛ موضوعی که سبب مواجهه انتقادآمیز آنها با کتاب های نونگاشت زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی شده است و بی تردید تداوم غلبه این نگاه و عدم چاره اندیشی برای آن، که بی تردید عدم همراهی مناسب معلمان را به دنبال خواهد داشت، تحقق اهداف برنامه درسی جدید را با چالش هایی جدی روبرو خواهد ساخت.

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه ای انگیزش تحصیلی در رابطه ی بین نگرش های والدین و معلمان به مدرسه و احساس تعلق به مدرسه در دانش آموزان دوره ابتدایی بود. شرکت کنندگان این پژوهش شامل160 دانش آموز دختر و پسر پایه های پنجم و ششم ابتدایی شهر شیراز و مادرانشان به همراه معلمان آن ها (32 نفر) بودند که با روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه تعلق به مدرسه بری و همکاران، پرسش نامه نگرش والدین به مدرسه سامال، پرسش نامه نگرش معلمان به مدرسه تالیس، و پرسش نامه انگیزش تحصیلی رایان و کانل استفاده گردید. برای تعیین پایایی و روایی ابزارها به ترتیب از روش آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. شواهد مؤید روایی و پایایی مطلوب پرسش نامه ها بود. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS مورد تحلیل قرار گرفت و شاخص های برازش مدل استخراج و مدل پژوهش تأیید گردید. یافته ها نشان دادند که نگرش والدین به مدرسه هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم و با واسطه گری انگیزش تحصیلی پیش بینی کننده مثبت و معنی دار احساس تعلق به مدرسه  در دانش آموزان بود؛ اما نگرش معلمان به مدرسه فقط به صورت مستقیم در احساس تعلق به مدرسه نقش معنی داری نشان داد. همچنین، هرچند بعدهای سبک تنظیم خودکنترلی و سبک تنظیم خوداستقلالی در باورهای انگیزش هر دو پیش بینی کننده مثبت و معنی دار احساس تعلق به مدرسه در دانش آموزان بودند لیکن بعد خوداستقلالی پیش بینی کننده قوی تری در این خصوص بود. در راستای یافته های این پژوهش پیشنهاد می شود در نظام تربیتی خانواده و مدرسه،  به نگرش ها و باورهای والدین و معلمان به مدرسه به عنوان افراد تأثیرگذار توجه بیشتری گردد تا زمینه انگیزش تحصیلی و احساس تعلق به مدرسه در دانش آموزان فراهم گردد.