اصغر قدرتی

نوستالژی پدیده ای نو در زبان شناسی به حساب می آید و از همین روی بسیاری موارد معناشناختی و ساختار زبانی آن هنوز برای زبان شناسان ناشناخته و مبهم است. آنچه روشن است «نوستالژی» بر پایه بار معنایی عاطفی و احساسی انسان نسبت به گذشته شکل می گیرد و به سبب همین بار معناییِ احساسی آن را می توان در ادب فارسی در قالب عرفان و صوفی گری جستجو کرد. جایگاه نوستالژی در روح و جان، دل و قلب انسان است. برابرهای نوستالژی در هر دو زبان فارسی (حسرت و دلتنگی) و روسی (тоска) نمی توانند بطور یکسان مفهوم نوستالژی را منتقل کنند. بنابراین از ابزار تکمیلی بیشتری از طریق وابسته های زبانی و متن برای رساندن این مفهوم استفاده می شود. به نظر می رسد برابرهای زبانی در زبان فارسی از تنوع واژگانی گسترده ای برخوردار است. در فرهنگ کلامی روسی، واژه тоска از دربرگیری گسترده تر معنایی نوستالژی نسبت به «حسرت» در فرهنگ کلامی ایرانیان برخوردار است. مفهوم «دلتنگی برای میهن» در زبان فارسی به کمک ترکیب های «غم غربت» و یا «غم دوری از وطن» بیان می شود. در زبان روسی از گسترنده های فرعی чужая страна (کشور غریب / غربت) و یا чужбина (غربت) برای رساندن این مفهوم استفاده می شود. در پژوهش حاضر از روش تحقیق کتابخانه ای و زبان شناسی توصیفی مقایسه ای بهره گرفته شده است. نتیجه و نوآوری پژوهش حاضر از یک سو به مشخص کردن مؤلفه های معنایی دربرگیرنده نوستالژی مربوط می شود و از سوی دیگر، طبقه بندی فرمول های زبانی نوستالژی را در دو زبان مورد مقایسه مد نظر دارد.

مکاتبات اداری از جمله سبک های ادبی معیار زبان فارسی است که دارای ویژگی های نگارشی خودویژه از جهت واژگان، کلیشه های ثابت ساختاری و سبک است. آموزش چنین سبکی از کاربرد زبان، به ویژه آموزش زبان به عنوان زبان خارجی (بر اساس نمونه آموزش زبان فارسی به روس زبانان در موضوع پژوهش) دارای ویژگی ها و راهکارهای روشی خود است. خوانش و ترجمه متن مکاتبات اداری فارسی به دلایل زیر با دشواری هایی برای روس زبانان همراه است: نخست عربی گرایی در مکاتبات، دوم دگرگونی معنای پاره ای از واژگان عربی اقتباس شده در زبان فارسی، سوم ویژگی تملق گویی افراطی به عنوان اظهار ادب در نامه نگاری فارسی. این دلایل همه سبب شده اند خوانش و فهم متن مبنای مکاتبات اداری و بازرگانی برای خارجی زبانان دشوارتر گردد. کتاب «زبان فارسی – مکاتبات و اسناد بازرگانی» (Персидский язык. Коммерческая корреспонденция и документация) نوشته حبیب نجفُف با وجود آنکه گنجینه ارزشمندی است از مجموعه مکاتبات اداری و بازرگانی میان ایران و شوروی / فدراسیون روسیه، همزمان عیب ها و ایراداتی بر آن وارد است که حضور نداشتن ویراستار فارسی زبان در بازبینی متن های بخش «گفتگو»، به کارگیری کاربردهای سبکی نادرست در زبان تحت تاثیر خطاهای پربسامدی گویشوران فارسی، آموزش کاربرد واژگانی که امروزه دیگر در زبان منسوخ گشته اند، از آن جمله است.