مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲٬۲۲۱ تا ۱۲٬۲۴۰ مورد از کل ۵۳۷٬۱۴۹ مورد.
حوزههای تخصصی:
هدف و مقدمه: در طول تاریخ، فرآیند استعمار با سلطهٔ نظامی، استثمار اقتصادی و نفوذ فرهنگی همراه بوده است. استعمارگر (غرب)، از یک سو، با سرکوب استعمارزدگان (شرق) هویت فرهنگی آنان را زیر سؤال می برد و، از سوی دیگر، فرهنگ خود را به عنوان الگوی برتر به شرقی ها تحمیل می کند. این تفکر، که بومیان استعمارزده به خاطر فرهنگ عقب افتاده ای که دارند نیازمند تمدن و تربیت استعمارگر هستند، سبب شکل گیری گفتمان استعمار می شود. در مقابل، ادبیات پسااستعماری تلاش دارد تا این اعمال سلطهٔ غرب را نامشروع اعلام کند. هدف ادبیات پسااستعماری یافتن راهی برای مقابله با نفوذ و گسترش گفتمان استعمار و دگرگون سازی بازنمایی غرب از شرق است. بحث اصلی ادبیات پسااستعماری پرداختن به پیامدهای پسااستعماری پس از رسیدن به استقلال است. این پیامدها عبارت اند از: بحران هویت فرهنگی، خطر نابودی فرهنگ و تاریخ پیشینیان، آوارگی و مهاجرت بومیان، فرودستی زنان... . محمد زفزاف، رمان نویس مراکشی، در رمان «المرأه والورده»، ضمن اشاره به پیامدهای استعمار بر جوامع مستعمره و به حاشیه رانده شدن آنان، به مشکلات مهاجری می پردازد که تحت تأثیر نگرش اروپامحوری برای دست یابی به یک زندگی آسوده در آرمان شهری رؤیایی، همچنین جبران حس حقارت و حاشیه بودگی به کشوری غربی مهاجرت می کند. روند افزایشی پدیده مهاجرت ایرانیان به کشورهای غربی و بروز پیامدهای فرهنگی مربوط به آن، همچنین ناشناخته بودن محمد زفزاف، به عنوان رمان نویسی مراکشی در میان جامعه ادبی و دانشگاهی ایران، ضرورت انجام چنین پژوهشی را روشن می سازد. حال که ناگزیر جوامع با پیامدهای پسااستعماری روبه رو هستند و راهی برای بازگشت به گذشته و تغییر شرایط وجود ندارد، باید ببینیم در این وضعیت برای عبور از این پیامدها چه راه حلی می توان یافت؟ آیا بایستی دربست تسلیم فرهنگ غربی بشویم؟ یا به سوی فرهنگ گذشتهٔ خود بازگردیم؟ و یا اینکه با ایجاد تعامل به آمیختگی فرهنگی برسیم؟ به همین مناسبت، قصد داریم در این پژوهش با بررسی رمان محمد زفزاف دریابیم که او برای عبور از این پیامدها چه رویکردی را پیش می گیرد.
روش شناسی: پژوهش حاضر تلاش دارد تا با شیوه توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از نظریات مطرح شده در حوزه پسااستعماری به بررسی مؤلفه های پسااستعماری در رمان «المرأه والورده» محمد زفزاف بپردازد. برای یافتن پاسخ پرسشی که در بالا طرح شد، باید به مباحثی چون تقابل خود و دیگری، فضای سوم هومی بابا، آمیختگی فرهنگی، دورگه بودگی، بحران هویت فرهنگی بپردازیم.
یافته ها: زفزاف در ترسیم فضای سوم به دیدگاه هومی بابا نزدیک می شود. او نیز فضای سوم را جایی با این ویژگی ها می داند؛ جایی که در آن تقابل های دوتایی برساخته غرب کم رنگ شود؛ فضای امنی که استعمارزده به عنوان دیگری تلقی نگردد؛ جایی که آوای چندصدایی به گوش برسد... . زفزاف این فضا را به شکل ساحلی به تصویر می کشد که مسافرانش از سرزمین هایی با فرهنگ هایی متفاوت در صلح و آرامش در کنار یکدیگر به سر می برند. در این داستان، آمیزش میان شرقی و غربی به مثابه ارتباط میان فرهنگ ها و نماد رسیدن به دورگه بودگی و آفرینش هویت جدید شمرده می شود. نویسنده، برای ترسیم بحران هویت فرهنگی شخصیت اصلی داستان، او را فردی اسکیزوفرنیک نشان می دهد که گاه و بی گاه درگیر توهمات است. البته نویسنده با نگاهی روان کاوانه در قالب همین توهمات به احساس حقارت و حاشیه بودگی استعمارزده اشاره می کند و با این شیوه پیامدهای استعماری چون بحران هویت و فرودستی زنان را برجسته می سازد. رویکرد نویسندهٔ رمان این گونه است که وقتی ذهنیت استعمارزده دگرگون شود و از مهاجری سرکوب شده به مهاجری آگاه بدل گردد، با ورود به فضای سوم و رسیدن به آگاهی دورگه و یافتن هویتی جدید می تواند خود را در بهشت عدن ببیند و احساس خوشبختی کند.
بحث و نتایج: از نگاه محمد زفزاف، فرد استعمارزده ای که ناگزیر در زندگی خود با تقابل های گوناگونی چون خود و دیگری، فرادست و فرودست، غرب و شرق، مرد و زن روبه رو می شود، در گام نخست باید با نپذیرفتن بازنمایی غرب از شرق و کنارگذاشتن عینک برتربینی غرب از حس بردگی در برابر غرب رها شود. مهاجر استعمارزده، در صورتی که فاقد آگاهی دورگه باشد، ممکن است با جداشدن از هویت فرهنگی خودش دچار اسکیزوفرنی فرهنگی شود، اما اگر هویت و تاریخ خودش را فراموش نکند، می تواند از پیامدهای اسکیزوفرنی فرهنگی در امان بماند. استعمارزده برای اینکه بتواند در برابر الگوی تک صدایی استعمار بایستد و خودش را ابراز کند، باید قلم به دست گیرد و تاریخش را روایت کند، زیرا، در سکوت استعمارزده، استعمارگر با روایت تاریخ به شیوهایی که خود صلاح می داند، تاریخ را آنگونه روایت می کند که خود می خواهد. امروزه، فارغ از همهٔ غوغاهای سیاسی، طرفین فرآیند استعمار تنها با پذیرش تفاوت های یکدیگر، فراموش کردن تقابل فرادست و فرودست، ورود به فضای سوم و آمیختگی فرهنگی، همچنین یافتن هویت ترکیبی جدید می توانند در آرامش زندگی کنند.
بلاغت تکرار در غزل سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳
35 - 55
حوزههای تخصصی:
تکرار یا تکریر یکی از ویژگی های کلام است که در سطوح گوناگون معنایی، نحوی، واژگانی و آوایی قابل بررسی است. تکرار گاه اسباب ابتذال سخن است و گاه موجب اعتلای آن؛ لذا صرف وجود تکرار مایه سستی یا قوت کلام نیست و بسته به عوامل گوناگون قابل نقد و سنجش است. در کتب بلاغی قدیم، تکرار بیشتر در علم معانی و کمتر در حوزه بدیع مطمح نظر بوده است. در پژوهش های امروزین به تکرار، به عنوان یک صناعت ویژه، جدا از آرایه هایی چون واج آرایی، جناس یا امثال آن، کمتر پرداخته شده است. درحالی که این ویژگی، یکی از عناصر سبک ساز در آثار برخی شاعران است. سعدی از جمله سخنورانی است که تکرار –به ویژه واژگانی- در سخن او عنصری برجسته است و نقش مهمی در سخن سرایی و بلاغت وی دارد؛ اما به طور بایسته به این وجه از سخن سعدی توجه نشده است. این تحقیق در پی آن است که به رموز هنری تکرار به عنوان یک صناعت ادبی در غزل سعدی بپردازد. بدین منظور، کیفیت تکرار واژه ها در غزل سعدی در قالب دوازده شیوه و شگرد دسته بندی شد. این دسته بندی نشان می دهد که سعدی با کاربرد ترفندهای دوازده گانه موردنظر این پژوهش، در 72 درصد از موارد تکرار بلاغی ساخته است و در 28 درصد موارد نیز تکرار ساده. همچنین عمده تکرارهای او جزو مقوله دستوری اسم است و از آن میان «دل»، «سر» و «دوست» به ترتیب پربسامدترین آنها هستند.
هوية الآخر في رواية الركض وراء الذئاب لعلي بدر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۰
341 - 369
حوزههای تخصصی:
الهویهُ من أهمِّ اهتمامات المهاجرین بعدَ أن بدأوا العیشَ فی مکان وفضاء جدیدین. الهویهُ هی ظاهرهٌ تنشأ فی سیاقِ العلاقات الاجتماعیهِ ومن خِلال خَلق حُدود بینَ الداخلِ و الخارجِ والاختلافات الثَقافیه بین البلدین تسبّبُ صِراعاتٍ ثقافیه. فی الهجره للعلاقه الثقافیه وهویه الأسره أشکال مختلفه. الأدب الروائی المعاصر یتناول بمسأله المهاجرین وهویتهم. وأنّ الهویه تشکل المحور المرکزی فی روایه «الرکض وراء الذئاب» لعلی بدر. تسعی هذه الدراسه بناءً علی نظریه هویه هومی بابا بالمنهجِ وصفی-تحلیلی، إلی أن تکشف عن أهمّیه الهویّه وملامحها وتحدّیاتها من الاستلاب والاسترداد و بین المسائل الهامّه المحیطه بشخصیه البطل فی هذه الروایه وتصوّر تَحدیدَ هویهِ المهاجرین و إمکانیه التعّرف علیهم وإبراز قضیه الأنا والآخر.علی بدر یُعبّرُ عن أزمه هویه من خلال الشخصیه الرئیسیه للروایه (جورج بارکر) فی مواجهه ظاهره الاغتراب والهجره والعوامل البیئیه والثقافیه وتوتّرات الهُویه. فالشخصیه الرئیسیه فی هذه الروایه تصل إلی حافّه السقوط والإنهیار إثر الهجره و تسعی لاقتراح معنی جدید لهویتها، فهویته تربط الماضی مع الحاضر باستعانه الذاکره، رغم أنّه فی بدایه إقامته فی أمریکا کان یسعی أن ینسی ماضیه و فی النهایه یبحث عن أصالتها وهویتها المفقوده فی الامریکا
ساخت اطلاع زبان و بازنمایی معنایی آن بر اساس نظری لمبرکت؛ بررسی ترجمه اسلوب حال در سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ساخت اطلاعی زبان یکی از مباحث بنیادین زبان شناسی نوین به شمار می آید که به تحلیل رابطه بین ساختار جملات و بافت های زبانی یا فرازبانی که این جملات در آن ها به کار می روند، می پردازد. در این حوزه، پژوهش ها به بررسی حالات ذهنی گوینده و شنونده، ساختار اطلاعاتی و جنبه های ارتباطی زبان می پردازند. مفاهیمی نظیر ساخت بی نشان ونشان دار از جمله موضوعات محوری این حوزه اند که هرکدام از این ساخت ها نقش ویژه ای در انتقال معنا ایفا می کنند؛ اهمیت این موضوع در متون دینی به ویژه قرآن کریم دوچندان می شود، چراکه قرآن کریم از ساختارهای زبانی پیچیده ای بهره می برد و هرگونه تغییر در ترتیب عناصر یا عدول از الگوهای معمول، حامل معانی پنهان و ظرایفی است که بازنمایی آن ها در زبان مقصد مستلزم دانش عمیق زبانی و شناخت دقیق ساخت اطلاعی است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تحلیل نمونه های استخراج شده از ترجمه فولادوند از قرآن کریم صورت گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که اسلوب حال در قرآن کریم از ساختارهای گوناگون نشان دار و بی نشان برخوردار است که متناسب اهداف خاصی به کار رفته اند. با این حال مترجم در بسیاری از موارد از انعکاس دقیق این ساختارها بازمانده و تفاوت های معنایی ساخت اطلاعی را به طور دقیق منعکس نکرده است. بررسی ترجمه های موجود نشان داده است که استفاده از نظریه های زبان شناسی نوین، همچون نظریه ساخت اطلاعی لمبرکت می تواند ابزاری مؤثر در تحلیل و بازتولید دقیق تر مفاهیم قرآنی در زبان مقصد باشد و افق های جدیدی را پیش روی مطالعات ترجمه متون دینی بگشاید.
تجلی تاریخی حضرت جعفر بن ابی طالب (ع) در شعر کهن فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سخن تاریخ سال ۱۸ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸
104 - 124
حوزههای تخصصی:
جعفر بن ابیطالب (ع) از چهره های شاخص اسلامی است که در فرهنگ فارسی جایگاه رفیعی دارد. شرح هجرت حضرت جعفر (ع) به حبشه و داستان رویارویی ایشان با فرستادگان مشرکین مکه در مقابل نجاشی، حماسه ها و رشادت های او و داستان شهادت منحصر بفرد ایشان در گونه های مختلفی همچون مدح، اشعار اسطوره ای و حماسی، اشعار عرفانی، تاریخی و مراثی آمده است. قدیمی ترین اشعار فارسی درباره حضرت جعفر بیانگر سلحشوری و ازجان گذشتگی ایشان در راه خدا است و متأخرترین اشعار جنبه مرثیه و عزاداری دارد. به نظر می رسد منوچهری دامغانی، ابوحنیفه اسکافی و ناصرخسرو اولین شاعرانی باشند که ابیاتشان در مورد جعفر بن ابیطالب برجای مانده است؛ بخش اعظم اشعار فارسی درباره حضرت جعفر علیه السلام ارائه کننده تفسیر عرفانی از حوادث شهادت ایشان می باشد، در این پژوهش از بین ده ها شعر از شاعران کهن پارسی گوی فقط اشعاری مورد بررسی قرار گرفت که اشاره به واقعه ای تاریخی داشته و روایتی تاریخی درباره آن واقعه موجود باشد. مباهات به خویشاوندی ایشان، داستان هجرت به حبشه، سرایش شعر توسط ایشان، دلیری و جنگاوری ایشان، قطع دستان و اعطای بال های بهشتی به ایشان از جمله مواردی است که شاعران فارسی به آنها پرداخته اند و این اشعار اشاره به روایتی تاریخی دارند.
تبیین نقش دولت جعفر شریف امامی در «وضعیت انقلابی»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
گنجینه اسناد سال ۳۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۵)
52 - 81
حوزههای تخصصی:
مقدمه: وضعیت انقلابی به شرایطی در جامعه گفته می شود که وضعیت سیاسی-اجتماعی نشان دهنده انقلابی قریب الوقوع است. در این شرایط حکومت در رفتار خود دچار پارادوکس و استاندارد دوگانه می شود. مقصود از استاندارد دوگانه این است که حاکمیت برای پاسخگویی به مطالبات انقلابیون، از تسهیل و مماشات استفاده می کند؛ ولی ازطرف دیگر برای حفظ حکومت به سرکوب متوسل می شود.هدف: تبیین تبعات دولت شریف امامی در «وضعیت انقلابیِ» ایران.مسئله پژوهش: شناخت عوامل مؤثر بر شکل گیری وضعیت انقلابی و تأثیر آن در فروپاشی حکومت پهلوی.پرسش پژوهش: چه عواملی سبب توسعه و تعمیق وضعیت انقلابی شد و زمینه های این وضعیت انقلابی چه بود؟ روش/رویکرد: توصیفی-تحلیلی از نوع تاریخی است و براساس نظریه «وضعیت انقلابی» چارلز تیلی انجام شده است.یافته ها: مهم ترین شاخص های مؤلفه سرکوب عبارت بود از: کشتار 17 شهریور؛ اعلان حکومت نظامی؛ کشتار مسجد جامع کرمان؛ سرکوب تظاهرات 13 آبان و سرکوب دانش آموزان در مهرماه همان سال. مهم ترین متغیرهای تسهیل کننده هم عبارت بود از: کاهش مالیات؛ افزایش حقوق؛ بازگرداندن مبنای تقویم از شاهنشاهی به هجری شمسی؛ انحلال حزب رستاخیز؛ بازگرداندن استادان اخراجی دانشگاه؛ برکنارکردن منسوبان به فرقه بهاییت؛ چاپ عکس امام خمینی (ره) در روزنامه اطلاعات.عوامل دخیل در مماشات هم عبارت بود از: برگزاری نماز عید فطر در 13 شهریور؛ اعتصاب سه روزه مطبوعات؛ احضار و عزل مقامات دولتی؛ پذیرش استعفای مقامات عالی رتبه؛ توسعه سخنرانی مساجد و منابر.نتیجه: به کارگیری خشونت با استفاده از ابزارهای سرکوب، و ناکارآمدی ترفند جدید حکومت در بازکردن مقطعی فضا و دادن امتیازات، و تأخیر در مماشات سیاسی، وضعیت انقلابی را توسعه داد و فروپاشی را شتاب بخشید.
واکاوی گزارش های تاریخی درباره شخصیت سکینه دختر امام حسین (علیه السلام) از تخریب تا بزرگنمایی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سخن تاریخ سال ۱۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴۷
147 - 166
حوزههای تخصصی:
بررسی آثار نوشته شده درباره شخصیت "سکینه" دختر امام حسین (علیه السلام) حکایت از تضاد آراء نویسندگان درباره وی دارد. برخی تصویری از وی به نمایش گذارده اند که حکایت از بی قیدی ایشان به احکام شریعت اسلام دارد. گزارش هایی همچون خوشگذرانی با " اَشْعَب طمّاع" ، همنشینی شبانه با شاعران هرزه گوی آن عصر همچون "عمر بن ابی ربیعه"، شیفتگی بی حد و حصر به شنیدن صدای مطربان و... برخی از این ادعاهاست و در طرف مقابل برخی نیز کثرت اشتغالش به خداوند را مانع از پرداختن او به اموری همچون ازدواج دانسته اند. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای ضمن بررسی مستندات هر دو دیدگاه، به بررسی صحت و سقم گزارش های موجود پرداخته است و چنین نتیجه گرفته که مستندات هر دو دیدگاه فاقد اعتبار است. مستندات دیدگاه اول برگرفته از داستان-های ساختگی است که توسط نویسندگان خاندان زبیر جهت تخریب آل علی(علیه السلام) و جهت مقاصد مشخصی ساخته و پرداخته شده است و مستندات دیدگاه دوم نیز جهت مقابله با تخریب مذکور به وجود آمده و به بزرگنمایی منتهی شده است.
مبانی و ضرورت های پارلمانتاریسم در روزنامه پرورش چاپ قاهره(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۵
79 - 100
حوزههای تخصصی:
مفهوم پارلمان از مفاهیم موردتوجه در ایران پیشامشروطه، در روزنامه پرورش چاپ قاهره از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گرفت. روزنامه ضمن توصیف پارلمان های غربی، آن را با قاعده مشورت در اسلام پیوند داد و تأسیس پارلمان در ایران را نه تنها منافی با اسلام ندید، بلکه آن را راهکاری مناسب برای تقویت سلطنت و مقابله با استعمار دید. برای این منظور روزنامه درصدد برآمد پارلمان را به عنوان نهادی برآمده از نظام های مشروطه غربی و مبانی نظری آن، با اصول اسلامی و سلطنت قاجاری مطابقت دهد. تحقیق حاضر بر آن است تا نحوه و چگونگی تطبیق پارلمانتاریسم با اصول اسلامی و سنت های جامعه را به عنوان یک مسئله مورد بررسی قرار داده و به این سؤال با روش تبیینی و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا پاسخ دهد که روزنامه به چه نحو اصول پارلمان را با اسلام و سنت های جامعه ایران تطبیق داده و برای ایران آن زمان مفید دانسته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که پرورش به دلیل عدم اعتقاد به اخذ تمام و کمال اصول تمدن غربی و به تبع آن پارلمانتاریسم رایج در غرب، سعی کرده است تا ضمن تأیید نظام پارلمانی، با تقلیل این مفهوم مدرن، آن را با اصول اسلامی و سنت های جامعه ایران مطابق نشان دهد. همین امر نیز باعث شد تا روزنامه به توصیف ظواهر پارلمان غربی و کارکردها و فواید حاصل از آن برای جامعه و سلطنت اکتفا نماید و تأسیس آن را برای تقویت سلطنت و مقابله با استعمار ضروری بداند.
نجات از تعقیب و تعذیب اسماعیلیه و تقیه در سده های پس از حمله مغول(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
عطاملک جوینی تاریخ جهانگشای خود را با شادمانی از نابودی اسماعیلیان در الموت توسط مغولان به پایان رساند. در طول قرن های پیاپی، مورخان می پنداشتند این جماعت از میان رفته است. با این حال، امروزه جماعت های اسماعیلی در بسیاری از نقاط جهان حضور و رشد دارند. در نبود هیچ گونه روایت تاریخی پایدار، زیرشاخه ای با عنوان «تاریخ نگاری فرعی» (subaltern historiography) روش هایی برای بررسی بقای این جماعت در اختیار می نهد. ازین رو، این مقاله در راستای روش توصیفی-تحلیلی، نه تنها از منابع تاریخی، بلکه از رساله های اعتقادی، شعر و آثار مشابه برای برجسته کردن نقش تقیه در پایداری جماعت اسماعیلی در امتداد قرن ها بهره می گیرد و معانی چندوجهی این اصطلاح را باز می نمایاند. این مطالعه روشن می کند که چگونه این روش بقا و خودشناسی، به جماعت های باطن گرا همچون اسماعیلیان امکان داد تا در میان دیگرانی زندگی کنند که اخلاق و منش معنوی متفاوتی داشتند یا آشکارا دشمن و بدخواهشان بودند. همچنین، خطرات منبعث از این رویه بر هویت فردی را به بحث می کشد.
نقد و بررسی شرح خسرو و شیرین نظامی از دکتر سید شاهرخ موسویان
حوزههای تخصصی:
واپسین شرح خسرو و شیرین، شرحی است که سید شاهرخ موسویان نوشته و در سال 1400 به وسیله انتشارات الماس دانش به چاپ رسانده است. موسویان قصد داشته شرحی جامع بر مشکلات این منظومه بنویسد و خطاهای وحید دستگردی را نیز تصحیح کند. از آنجا که نقد و بررسی این شرح می تواند به شارح در ویرایش نهایی اثر کمک کند و شرحی منقّحی در اختیار دوست داران این اثر قرار دهد، در این مقاله این شرح از جهت شرح ابیات، تصحیح متن، صنایع ادبی، ارجاعات و مسائل ویرایشی بررسی شده و در نهایت مشخص شده که شارح دست کم در 69 بیت، شرح خوبی ارائه نکرده و دچار سهو و خطا شده است. در 90 بیت، متوجه ضبط نادرست نسخه وحید نشده و در نتیجه شرح درستی ارائه نکرده است. در چندین بیت، صنایع ادبی را به خوبی تشخیص نداده است. در ارجاعات اشکالات زیادی وجود دارد، از جمله اینکه شواهد بدون ذکر منبع اند و گاهی به منابع دست اول ارجاع داده نشده است. در این شرح همچنین اشکالات ویرایشی زیادی به دلیل عدم رعایت فاصله و نیم فاصله بین کلمات وجود دارد.
ارائه چارچوبی برای مدل تاب آوری تیمی بنیان گذاران کسب و کارهای استارت آپی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: با ظهور اینترنت و فناوری اطلاعات در دهه های اخیر، استارتاپ ها می توانند حول ایده های نوآورانه، فرصت های جدید کسب وکار خلق کنند. از آنجائی که استارتاپ ها با حوزه فناوری گره خورده اند، به یک موتور پیشران در اقتصاد کشورها تبدیل شده اند؛ اما نرخ بالای شکست آن ها نشان می دهد که شکست بخشی از اکوسیستم استارتاپی است و اجتناب ناپذیر، و به دلیل منابع و زمان محدود استارتاپ ها، یک پروژه شکست خورده می تواند آن ها را از کسب وکار خارج نماید. با این حال، با توجه به تأثیر قابل توجه بیماری همه گیری جهانی و همچنین تحریم های اعمال شده برای ایران، برخی از استارت آپ های ایرانی با شکست مواجه شده اند. از این رو، هدف از این پژوهش ارائه چارچوبی برای مدل تاب آوری تیمی بنیان گذاران کسب وکارهای استارتاپی ایران بوده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و اکتشافی است و از نظر روش، کیفی بوده ک ه ب ا استراتژی داده بنیاد انجام شده است. در این پژوهش، مطالعه چند موردی در شرکت های ابزار دقیق، ربات صنعت موازی دلتا، پلتفرم نوبت دهی آنلاین و ... که چرخه حیات استارتاپی را با موفقیت طی کرده اند و تاب آورده اند، انجام شده است. بدین ترتیب تعداد نمونه (جامعه مشارکت کننده) با روش گلوله برفی انتخاب شدند و تا رسیدن به نقطه اشباع نظری تعداد 11 مصاحبه انجام و تجزیه و تحلیل شد. همچنین، به منظور تأیید روایی داده ها و کدها، از بازنگری مشارکت کنندگان در پژوهش استفاده گردید و برای سنجش پایایی، از روش پایایی بازآزمون استفاده شد و سپس با معیار توافق درصدی هولستی، میزان تطابق کدها 82 درصد تعیین شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که 7 عامل بر موفقیت و شکست تاب آوری در استارت آپ های تیمی ایرانی مؤثر هستند که این عوامل شامل 20 مفهوم است. این عوامل در مدل پاردایمی پژوهش به صورت عوامل علّی (عوامل در سطح فردی و تیمی)، عوامل زمینه ای (شرایط زمینه ای همانند عوامل سیاسی و اقتصادی، اجتماعی، شیوه های سازمانی، عوامل فرهنگی و منابع جمعی)، عوامل مداخله گر (ساختار سازمانی همانند ساختار گروه، طراحی وظیفه و انتظارات و ارتباطات گروه)، راهبردها (رهبری چابکی (حفظ عملکرد و حفظ سلامت) و آموزش پذیری تاب آوری تیمی) و پیامدی (تاب آوری کسب وکارهای تیمی همچون مدیریت و اصلاح رفتار، برنامه ریزی و یادگیری و فرهنگ) نشان داده شده است. همچنین، در این پژوهش مفاهیمی چون داشتن مهارت و سهم دانش و تخصصی که در اعضای تیم وجود دارد، باعث موفقیت یا شکست تیم می گردد و عوامل روانشناختی مانند وجود اعتماد به نفس، روحیه ریسک پذیری و یادگیری در امر تجارت نیز به عنوان عوامل مهم و تأثیرگذار در مدل تاب آوری استارتاپی شناسایی شده است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که اگر چه تیم های مورد مطالعه پس از بحران با مشکلاتی مواجه می شوند، اما همین موانع و بحران ها سبب یادگیری از تجربه و ایجاد تجربه مفید و مثبت در جهت آمادگی اعضای تیم (و آموزش پذیری تاب آوری) در آینده گردیده است.
تحلیل نقش شناسایی موانع، موازی کاری و ناهماهنگی های مدیریت روستایی در تحقق مدیریت هماهنگ توسعه روستایی استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر به منظور تحلیل نقش موانع، موازی کاری و ناهماهنگی های مدیریت روستایی و نقش آن در مدیریت هماهنگ توسعه روستایی استان گیلان به انجام رسیده است. نمونه ای به حجم 81 نفر از متخصصین، مدیران و کارشناسان بخش های مختلف امور روستایی استان گیلان، با استفاده از جدول مورگان و به روش تصادفی و نظام مند انتخاب و داده های مرتبط با متغیرهای پژوهش با استفاده از پرسش نامه گردآوری شد. روایی پرسش نامه براساس مبانی نظری و مطالعه مقالات و در نهایت پس از نظرات اصلاحی اساتید محترم، تأیید و برای پایایی بهتر با استفاده از آلفای کرونباخ با عدد 82/0 مورد تأیید قرار گرفت. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی، ماهیت توصیفی - تحلیلی و از نظر روش شناسی کمی و کیفی است و اطلاعات به دست آمده از 23 گویه با استفاده از نرم افزار SPSS برای اثبات نظریه و ارائه راهکارهای مبتنی بر 5 شاخص هماهنگی میان سازمانی (تصمیم گیری همکارانه، یکپارچگی عملیات، کنترل و پایش، روابط و ارتباطات، رسمیت) تجزیه و تحلیل گردید. براساس مطالعات میدانی و مصاحبه های صورت گرفته، نتایج حاکی از آن است که تلاش ها جهت بهبود وضعیت فعلی روستایی از سوی اغلب کارگزاران روستایی انجام می پذیرد؛ اما به دلیل عدم هماهنگی میان سازمانی و نگاه بخشی و رفع تکلیف سازمانی نتایجی که می باید براساس قانون برنامه توسعه حاصل گردد، کمرنگ و یا تأثیر چندانی در چشم انداز توسعه روستایی ندارذ. نتایج تحقیق نشان می دهد که راهکارهای مبتنی بر شاخص های"هماهنگی میان سازمانی" که به طور عمده از جمله شاخص های هماهنگ ساز، تعهد آور و پاسخگو محور تشکیل شده است، می تواند در تحقق مدیریت هماهنگ برنامه ریزی توسعه روستایی مؤثر واقع شوند. بر همین اساس تشکیل " شورای مدیریت هماهنگ برنامه ریزی توسعه روستایی استان گیلان زیر نظر استاندار" پیشنهاد گردید.
ارزیابی پایداری معیشت روستایی کشاورزان خرده مالک در استان های منتخب(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
روستا و توسعه سال ۲۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳
45 - 76
حوزههای تخصصی:
تحلیل و تبیین سطوح پایداری معیشت روستایی می تواند نقش مؤثری در سیاست گذاری و برنامه ریزی توسعه پایدار روستایی ایفا کند. این تحقیق با هدف سنجش میزان پایداری معیشت روستایی کشاورزان خرده مالک در استان های البرز، گیلان، هرمزگان و یزد انجام شد. جامعه آماری این تحقیق سرپرستان خانوار شاغل در کشاورزی خرده مالک (481096=N) بودند که با استفاده از فرمول کوکران 500 نفر از آنان به عنوان نمونه از طریق نمونه گیری با انتساب متناسب مورد مطالعه قرار گرفتند. برای سنجش میزان پایداری معیشت روستایی در کل 38 شاخص، شامل 10 شاخص اقتصادی، 11 شاخص اجتماعی، 10 شاخص محیطی و 7 شاخص نهادی در سطح استان های چهارگانه فوق ارزیابی شد. این شاخص ها با روش استاندارد کردن، رفع اختلاف مقیاس شدند و سپس با استفاده از روش تحلیل مؤلفه های اصلی، وزن شاخص ها محاسبه و در آن ها اعمال شد. در انتها، شاخص ترکیبی پایداری معیشت روستایی برای استان های مورد مطالعه محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان داد که 72/4 درصد از سرپرستان خانوار کشاورزان خرده مالک مورد مطالعه در وضعیت ناپایداری معیشت قرار دارند. به گونه ای که استان گیلان ازنظر میزان پایداری معیشت با شاخص ترکیبی 0/273 در رتبه اول، استان هرمزگان با شاخص ترکیبی 0/017-در رتبه دوم، استان البرز با میزان 0/092-در رتبه سوم و استان یزد با شاخص ترکیبی 0/196- در رتبه چهارم قرار گرفته است. نتایج سنجش میزان پایداری معیشت روستایی بر اساس طیف پرسکات آلن نشان داد که استان گیلان نسبت به بقیه استان ها دارای وضعیت بهتری است، هرچند که نرخ پایداری معیشت در این استان هم در وضعیت ایده آلی قرار ندارد و ناپایدار بالقوه است. استان های البرز، هرمزگان و یزد هم ازنظر پایداری معیشت در شرایط ناپایدار بالفعل قرار دارند. در رابطه با توصیه سیاستی این تحقیق نیز پیشنهاد می شود بخش ترویج غیر زراعی در کنار ترویج کشاورزی در سازمان های کشاورزی، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تأسیس شود.
مؤلفه های کارآمدی در اندیشه آیت الله خامنه ای
منبع:
اندیشه سیاسی در اسلام پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴۱
109 - 138
حوزههای تخصصی:
کارآمدی یکی از مباحث مهم در حوزه سیاست است. یک نظام سیاسی با هر ایدئولوژی و جهان بینی تلاش دارد تا با کارآمد نشان دادن خود خصوصاً به جامعه مورد حکمرانی و جوامع بین المللی، بقای سیاسی خود را تثبیت کند. در این پژوهش تلاش شده است مفهوم کارآمدی2 در اندیشه سیاسی اسلام با تأکید بر دیدگاه رهبر جمهوری اسلامی ایران آیت الله خامنه ای مورد بررسی علمی قرارگیرد. اهداف خاص این پژوهش، شناخت ویژگی های کارآمدی سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه آیت الله خامنه ای است که می تواند مبنای سیاست گذاری قرار گیرد. نظریه های مختلفی در مورد کارآمدی وجود دارد که می توان به: نظریه نوسازی، نگرش مارکسیستی، رویکرد کارکردگرایی، رویکرد ساختارگرایی، نظریه توفیق، تئوری رضایت مردم، نظریه عملی، نظریه انجام تکلیف، نظریه سیستمی و نظریه مختار اشاره کرد. در این پژوهش ضمن نقد این نظریه ها تلاش شده است تا با یک نظریه ترکیبی این مفهوم مورد بررسی قرار گیرد. روش این پژوهش کیفی و روش تحلیل مضمون است و یافته های این پژوهش کشف شبکه مضامین در سخنان رهبری در خصوص شاخص های پنج گانه کارآمدی شامل: فهم مناسب از تقاضاها و درخواست ها از سیستم سیاسی، تعریف اهداف متناسب با تقاضاها و حرکت به سمت آن اهداف (اهداف غائی)، توانمندی نیروها و کارگزاران سیاسی در پیشبرد اهداف و رفع موانع، وجود ساختارهای مناسب برای پیشبرد اهداف، ارزش های مشترک و اجماع بر آن هاست.
ادراک عدالت و مشارکت سیاسی (برداشت دانشجویان تحصیلات تکمیلی از سیاست های توزیعی و باز توزیعی دولت سیزدهم و تأثیر آن بر مشارکت سیاسی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دولت پژوهی سال ۱۰ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۰
81 - 120
حوزههای تخصصی:
بعد از انقلاب اسلامی دولت سعی کرد با تدوین و اجرای سیاست های توزیعی و باز توزیعی از طریق نهادهای دولتی و حکومتی از میزان شکاف طبقاتی و نابرابری بکاهد. این تحقیق به دنبال پاسخ به این پرسش است چه رابطه ای میان عدالت ادراک شده دانشجویان از نتایج سیاست های توزیعی و باز توزیعی و مشارکت سیاسی آن ها وجود دارد. از این رو سعی شد تا حجم نمونه از جامعه آماری دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های تهران، علامه طباطبائی و تربیت مدرس انتخاب شود. در این تحقیق از روش پیمایشی و ابزار پرسش نامه جهت جمع آوری و نرم افزار SPSS برای تحلیل داده ها بهره گرفته شده است. فرضیه تحقیق بر این مدعا استوار است که احساس بی عدالتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های تهران، علامه طباطبائی و تربیت مدرس از نتایج سیاست های توزیعی و باز توزیعی موجب انفعال و بی تفاوتی سیاسی و کاهش تمایل آن ها برای مشارکت سیاسی در سطوح مختلف شده است. نتایج نشان می دهد که ادراک افراد از وضعیت توزیع و باز توزیع ناعادلانه است و سیاست های توزیعی و باز توزیعی را ناکارآمد تلقی می کنند و از این رو بخش زیادی از دانشجویان در بعد رفتاری که شامل شرکت در انتخابات، حمایت از جناح سیاسی، راهپیمایی، اعتراض و ... می شود، دچار بی تفاوتی سیاسی شده اند.
تأثیر همه پرسی سال 2022 بازنگری قانون اساسی بر ساختار سیاسی جمهوری قزاقستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در 5 ژوئن 2022 به درخواست رئیس جمهور، قاسم جومارت توکایف همه پرسی در مورد اصلاحات قانون اساسی در قزاقستان برگزار شد. در این اصلاحات تلاش شده است از اختیارهای رئیس جمهور کاسته و به اختیارها و نقش پارلمان، نهادهای نمایندگی محلی و مردم افزوده شود. پیرو این اصلاحات، دادگاه قانون اساسی دوباره تشکیل شد، مجازات اعدام لغو شد، شکل حکومت در قزاقستان از مدل فراریاستی به ریاستی با پارلمان قوی تغییر یافت. مقررات مربوط به نقش و امتیازهای ویژه رئیس جمهور اول حذف شد. در این نوشتار با بررسی مهم ترین و تعیین کننده ترین موارد اصلاحی از 56 مورد اصلاحات انجام شده در 33 اصل قانون اساسی از راه همه پرسی، به این پرسش پاسخ می دهیم که چگونه اصلاحات انجام شده بر ساختار سیاسی جمهوری قزاقستان تأثیر گذاشته است یا خواهد گذاشت؟ با استفاده از استدلال استقرایی، تحلیل محتوایی، گرد آوری، تجزیه وتحلیل داده ها، مطالعه یافته های کتابخانه ای، بیانیه ها، گزارش ها و همچنین بررسی قانون اساسی و مقررات اصلاح شده در قزاقستان، به دنبال پاسخ به پرسش مقاله هستیم. بنابر مطالعه انجام شده، به نظر می رسد با اصلاح قانون اساسی قزاقستان، شاهد تأثیر کوتاه مدت برخی اصلاحات بر ساختار سیاسی این کشور باشیم. با این همه، فهم میزان موفقیت و اثرگذاری بخشی از این اصلاحات، که هدف های بالاتری مانند دستیابی به مردم سالاری و کاهش تمرکز قدرت را دنبال می کنند، در بلندمدت نمایان می شود.
تحلیل گفتمان هویتی در سیاست گذاری خارجی؛ مقایسه ایران و ترکیه در بحران سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات سیاسی بین النهرین دوره ۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴
517-540
حوزههای تخصصی:
با روی کار آمدن حکومت الجولانی در سوریه شاهدیم که نگاه به امر هویت اهمیت فراوانی یافته است. در کنار این امر، حضور ایران و ترکیه به عنوان دو بازیگر هویت مند جدال گرا در این منطقه سبب شده تا نقش هویت در شکل گیری منازعات سیاسی میان رودان مهم باشد. با توجه به موارد مذکور، در پژوهش حاضر می توان این پرسش اصلی را مطرح کرد که مؤلفه های هویتی چگونه در رقابت ایران و ترکیه در بحران سوریه نقش آفرینی کرده اند. در این پژوهش تلاش شده تأثیر هویت های ایدئولوژیک و قومی- مذهبی بر سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال سوریه و بررسی چگونگی بازتاب این رقابت در ساختار امنیتی و ژئوپلیتیک منطقه میان رودان تحلیل شود. نگارندگان با استفاده از روش پژوهش کیفی در پی به آزمون گذاردن این فرضیه است که تضاد در هویت های جمهوری اسلامی ایران و ترکیه یکی از عوامل مؤثر در تعمیق رقابت و افزایش بی ثباتی در سوریه و منطقه بوده است. نتیجه آنکه مؤلفه های هویتی نقش اساسی و گیرا در جهت دهی به رفتار و سیاست خارجی ایران و ترکیه در بحران سوریه ایفا کرده است. برخلاف تحلیل هایی که تنها بر منافع ژئوپلیتیکی یا اقتصادی تأکید دارند، این مطالعه نشان می دهد که هویت های ایدئولوژیک، مذهبی و تاریخی، چارچوب ادراکی تصمیم گیران دو کشور را شکل داده و در انتخاب راهبردها و ائتلاف ها بسیار اثرگذار بوده است. ترکیه با تکیه بر هویت سنی و تمایلات نئوعثمانی، به حمایت از گروه های سنی مخالف دولت اسد پرداخته، در حالی که ایران با رویکردی شیعی و گفتمان مقاومت، از دولت اسد و نیروهای همسو حمایت کرده است.
نظریه تربیت وجودی با تأکید بر تأثیر مکاتب تربیت توحیدی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تمدن فعلیت یافته و عینیت بخش، ارزش های بالقوه یک مکتب است. جوشش یک تمدن از نحوه انسان سازی و جامعه پردازی آن منشعب می شود؛ مسئله اصلی آن است که آیا گفتمان توحیدی شکل گرفته در پسا انقلاب اسلامی، می تواند ظرفیت های بینشی، منشی و کنشی یک انسان در مقیاس امت- تمدن را فعال کند؟ انسانی که در مقیاس امت- تمدن تربیت می شود، قدرت تحول آفرینی در همان سان را دارد و قدرت آن را دارد که به تغییر در فرهنگ پیرامونی و مرجعیت اجتماعی و تمدنی دست یابد. برخورداری از نگاه تربیتی به سطحی از اهمیت است که به تربیت و اصلاح یک فرد انسانی، یک جامعه اصلاح می شود؛ این مقاله به دنبال آن است که نظریه تربیت وجودی را در قالب گزاره های سازواری ارائه نماید و نسبت آن را در فرایند تمدن سازی واکاوی کند. در این منظر تربیت وجودی دارای ویژگی های زیر است؛ اولاً، در آن توجه به وجه «یلی الربی» و وجودی عالم و آدم می شود، ازاین رو «عالم» را «خلقت» و «آدم» را «خلیفه» الهی می یابد. ثانیاً، بر اساس آن انتقالات مفهومی و دلالی صرفاً زمینه ساز بوده و اکتفا و توقف بر آن بی معنا است و در آن بر وجه درک حضوری و قلبی انسان تأکید می شود، ازاین رو به پردازش های ذهنی اکتفا نشده و حصول نتیجه مؤثر از وحدت، وصول و بلوغ به واقعیت و کمالات وجودی است. ثالثاً، هدف از تربیت وجودی، تشبه، مشاکلت و تناسب وجودی با مبدأ وجود و آگاهی است، ازاین رو خداوند و کمالات او را مقوم وجودی خویشتن وجدان می کند و در آن تمکن می یابد. رابعاً، فرایند تربیت وجودی، فرایندی تهذیبی، مشارکتی و پرورش موقعیت محور است که در آن با انجام ارتیاض و ممارست های جسمی و روحی در مناسک عبادی و مراقبت های اخلاقی و همچنین مبتنی بر طریق معرفت و توجه به نفس، منجر به اشتداد ظهور نور طینت و مفطورات هستگانی انسان از غواشی و تعینات خَلقی و خُلقی می شود.
ارزیابی فرونشست زمین با استفاده از سری زمانی تداخل سنجی راداری و تحلیل های مکانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۸ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۹۰
209 - 188
حوزههای تخصصی:
فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی است و به نشست تدریجی یا ناگهانی زمین گفته می شود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه فرونشست زمین در دشت شبستر استان آذربایجان شرقی می باشد. برای بررسی نرخ تغییر شکل سطح زمین، از روش تحلیل سری زمانی خط مبنای کوتاه مبتنی بر تداخل سنجی راداری در بازه زمانی 2018 تا 2021 استفاده شده است. بیشینه فرونشست، در قسمت های جنوبی و جنوب شرقی دشت با حداکثر نرخ حدود 8 سانتی متر در سال در جهت خط دید ماهواره دیده می شود. همچنین با روش تحلیل سلسله-مراتبی وزندهی معیارهای موثر بر فرونشست انجام شده و حساسیت به فرونشست، با استفاده از تحلیل های مکانی مدل سازی شده است. بر این اساس دشت شبستر به پنج منطقه با احتمال وقوع فرونشست «خیلی زیاد»: 3% ، «زیاد»: %20، «متوسط»: 25%، «کم»: 33% و «خیلی کم»: 19 % مساحت کل دشت، طبقه بندی شد. برای صحت سنجی مدل پیش بینی فرونشست، از نقشه جابه جایی به دست آمده از تداخل سنجی راداری استفاده شد. با توجه به سطح زیر منحنی مشخصه عملکرد 86 % ، صحت خوب پیش بینی مدل تایید شد. همچنین مدل پیشنهادی، با انجام تحلیل حساسیت نسبت به معیارهای با بیشترین اهمیت، مورد ارزیابی قرار گرفته و اهمیت بالای آن ها در ایجاد فرونشست در منطقه، مورد تأیید قرار گرفت. مدل معرفی شده می تواند اطلاعات مفید و قابل اعتمادی برای مدیران و تصمیم گیرندگان منطقه، جهت برنامه ریزی های موثر و بهنگام پیشگیری و کاهش اثرات پدیده فرونشست با هزینه و زمان کم فراهم سازد.
مدیریت بحران های سیاسی: راهبردهای مقابله با بی ثباتی و ناآرامی ها
منبع:
راهبرد سیاسی سال ۸ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱
173 - 206
حوزههای تخصصی:
ناآرامی های سیاسی پس از انتخابات ریاست جمهوری بلاروس در سال ۲۰۲۰ نشان دهنده تلاش برای براندازی نرم (انقلاب رنگی) در این کشور بود. این پژوهش به دنبال شناسایی علل وقوع ناآرامی های سیاسی و تحلیل راهبردهای نظام سیاسی حاکم در مقابله با آن هاست. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش کیفی تحلیل محتوا انجام شد. داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA تحلیل و مقولات و کدهای مرتبط با موضوع شناسایی گردید. مخالفان طیفی از اقدامات مسالمت آمیز تا خشونت آمیز را به کار گرفتند و از ابزارهای رسانه ای، عملیات روانی، و تحریک افکار عمومی برای گسترش دامنه ناآرامی ها بهره بردند. نظام سیاسی بلاروس نیز با پیشگیری، کنترل منازعات، عملیات روانی، و مشروعیت زدایی از مخالفان، موفق به حفظ ثبات خود شد. منازعات سیاسی بلاروس در سه گام شکل گرفت: اعتراضات زودهنگام، اقدامات غیرمسالمت آمیز و بروز خشونت. نظام سیاسی حاکم با استفاده از راهبردهای مقابله با ناآرامی ها توانست از بی ثباتی جلوگیری کند. این راهبردها به عنوان مدلی برای مدیریت بحران های سیاسی قابل استفاده است.







