مدیریت اطلاعات سلامت

مقدمه: هدف فعالیت های آموزشی رشد آگاهی و توانایی های بالقوه انسان است. ارزیابی خدمات آموزشی نقش موثری در حصول کیفیت فعالیت های آموزشی و افزایش مهارت های فراگیران دارد. لذا این پژوهش با هدف ارزیابی عملکرد مربیان کارآموزی از نظر دانشجویان مدارک پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی کاشان در سال تحصیلی 85-1384 انجام پذیرفت.روش بررسی: این پژوهش مطالعه ای توصیفی بود که بر روی کلیه دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی رشته مدارک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کاشان نیم سال دوم 85-1384 که شامل 21 دانشجوی کاردانی و 20 دانشجوی کارشناسی ترم آخر بودند، انجام گرفت. در این مطالعه، از پرسش نامه ای مشتمل بر ده سوال با پاسخ های بسته از بسیار خوب تا ضعیف که روایی و پایایی آن تایید شده بود، استفاده شد. در مجموع 328 پرسش نامه برای ارزیابی تمام مربیان کارآموزی (8 نفر) توزیع گردید، که از این تعداد 205 پرسش نامه عودت داده شد. تحلیل داده ها از طریق تعیین فراوانی مطلق و نسبی انجام گرفت.یافته ها: از نظر اکثر دانشجویان (71.2 درصد)، کنترل حضور و غیاب دانشجو در محل کارآموزی توسط مربیان کارآموزی در حیطه بسیار خوب قرار داشت.رعایت موازین اخلاقی و اسلامی (69.7 درصد) و حضور به موقع مربی (67.8 درصد)، در مراتب بعدی قرار داشتند.نتیجه گیری: دانشجویان عملکرد مربیان کارآموزی را در حد بسیار خوب (61 درصد) ارزیابی نمودند. به نظر می رسد توجه به عواملی مانند پیگیری مشکلات کارآموزان، توضیح شرح وظایف کارآموز قبل از شروع دوره و نظارت بر یادگیری مهارت های عملی ایشان می تواند باعث ارتقای هر چه بیشترکیفیت آموزش گردد.

مقدمه: بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت مدل (European Foundation for Quality Management) EFQMرا برای تعیین میزان رشد و تعالی سازمان و ترسیم راه رسیدن به تعالی سازمانی تدوین کرده است. این مدل برای شناسایی وضعیت موجود سازمان در مقایسه با یک سازمان ایده آل به کار می رود. هدف از انجام این مقاله تعیین امتیاز خود- ارزیابی عملکرد در بیمارستان های منتخب شهر اهواز بر اساس مدل EFQM بوده است.روش بررسی: این مطالعه، یک مطالعه مقطعی و توصیفی– تحلیلی است. جامعه پژوهش آن را 50 نفر از مدیران بیمارستانی شامل (مدیران ارشد و معاونین آن ها، مترون ها و مسوولین واحدها و بخش ها) تشکیل دادند. داده ها از طریق پرسش نامه استاندارد و معتبر خود- ارزیابی سازمان فدراسیون مدیریت کیفیت اروپا شامل 50 سوال در زمینه 9 معیار گردآوری شد. پایایی پرسش نامه بر اساس آزمون 80 درصد تعیین شد. داده ها بر اساس آزمون های آماری تحلیلی شامل 2?  و ضریب همبستگی Pearson و نیز آزمون های توصیفی مانند توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیار و ... توسط نرم افزار آماری SPSS11.5  تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: در این مطالعه، 76 درصد افراد مورد مطالعه (ارزیابان داخلی) زن و 24 درصد مرد بودند. اکثر افراد (42 درصد) 40-36 سال سن داشتند. 90 درصد افراد دارای مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر بودند. در زمینه سابقه کار، اکثر افراد (48 درصد) دارای 20-16 سال سابقه کار بودند. درصد امتیاز هر کدام از عوامل 9 گانه به قرار زیر است:در بیمارستان امام خمینی (ره): رهبری 66.8، خط مشی و استراتژی 66، کارکنان 65.5، منابع و شرکا 70.4، فرایندها 63.9، نتایج مشتری 62.3، نتایج کارکنان 60.6، نتایج جامعه 63.6، نتایج کلیدی عملکرد 68.6.در بیمارستان نفت: رهبری 72.24، خط مشی و استراتژی 67.4، کارکنان 66.4، منابع و شرکا 63.4، فرایندها 65.07، نتایج مشتری 62.84، نتایج کارکنان 56.4، نتایج جامعه 59.45، نتایج کلیدی عملکرد 45.94. مجموع امتیاز خود- ارزیابی در بیمارستان امام خمینی (ره) 651.79 و بیمارستان نفت 615.14 به دست آمد.نتیجه گیری: امتیازات داده شده توسط مدیران بیمارستان ها تا حدودی غیر واقعی به نظر می رسد، اما با توجه به نتایج می توان نقاط قوت و نواحی برای بهبود را در بیمارستان مشخص نمود. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که از دیدگاه مدیران در بیمارستان های مورد مطالعه باید به معیارهای نتایج مشتریان، نتایج جامعه و نتایج کارکنان توجه بیشتری شود و زمینه های بهبود این معیارها را در بیمارستان ها فراهم آورند.

یکی از مهم ترین روش های کمی و حوزه های پژوهشی در کتابداری و علم اطلاعات، حوزه علم سنجی و اطلاع سنجی است که در چهار دهه اخیر رشد فزاینده ای یافته است، به طوری که مطالعه در هر یک از مقوله های آن مستلزم بررسی نوشتارها و پژوهش های زیادی است. امروزه علم سنجی در توصیف، تبیین و پیش بینی وضعیت علمی پژوهشگران، گروه های آموزشی و پژوهشی، دانشگاه ها، سازمان ها و کشورها در عرصه های گوناگون ملی و بین المللی کاربردهای فراوانی یافته است. اگر چه موفقیت های بسیاری در این حوزه به دست آمده است، اما موانع و دشواری های چالش برانگیز زیادی نیز فراروی پژوهشگران حوزه مذکور قرار دارد.چالش های پیش روی حوزه علم سنجی با رویکردهای مختلف قابل بررسی است. در این مقاله، به روش کتابخانه ای و با رویکردی جامع و انتقادی، جنبه های مثبت و منفی مطالعات مربوط به حوزه علم سنجی با نگاهی موشکافانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و در نهایت مهم ترین کاستی ها و موانع مطالعات حوزه علم سنجی و برخی راهکارهای مقابله با این مشکلات، به صورت طبقه بندی شده، در چهار مقوله زیر ارایه شده است:.1 ضعف مبانی و فقدان پشتوانه محکم و عمیق نظری، فلسفی و معرفت شناختی2. مشکلات روش شناختی و دشواری های خاص حوزه ای مانند مسایل مربوط به استنادها و تحلیل استنادی3. آشفتگی و ابهام در واژگان و اصطلاح شناسی، و 4. محدودیت ابزارهای سنجش علم از جمله ISI در سنجش واقعی علم و تولیدات علمی.

مقدمه: تاکید بر حقوق اساسی انسان در مراقبت های بهداشتی به ویژه حفظ شان بیمار به عنوان یک انسان زمانی اهمیت می یابد که آسیب پذیری بیمار، او را به آسانی در معرض تخلفات و نقاط ضعف نظام بهداشتی و اجتماعی قرار می دهد. این پژوهش به منظور مقایسه حقوق بیمار در چند کشور پیشرفته و ارایه الگو برای ایران انجام گرفت.روش بررسی: روش پژوهش در این مطالعه از نوع توصیفی، تطبیقی و موردی بود. کشورهای آمریکا (ایالت های نیویورک، فلوریدا، میسوری، مینه سوتا و تگزاس)، انگلستان، کانادا و ایران جامعه پژوهش را تشکیل می دادند.ابزار گردآوری داده ها پست الکترونیکی و سایت های مربوط به حقوق بیمار بود. گردآوری بر اساس روش جستجوی کتابخانه ای انجام گرفت و در کشور ایران علاوه بر آن با استفاده از ابزار پرسش نامه که روایی و پایایی آن بررسی گردید، اطلاعات لازم گردآوری شد. در نهایت پس از تحلیل نتایج، الگوی پیشنهادی منشور حقوق بیمار ایران با روش دلفی توسط برخی از متخصصین صاحب نظر در این زمینه آزمون شد.یافته ها: نتایج بررسی بیانگر این موضوع بود که حق دسترسی به مراقبت های بهداشتی و درمانی، حق رضایت برای درمان، حق حفظ حریم شخصی و حق حفظ حقوق بیمار (حق شکایت) در بیانیه حقوق بیمار اکثر کشورها به جز ایران وجود داشت. حق محرمانه ماندن اطلاعات در همه کشورهای مورد بررسی وجود داشت. حق استفاده از مترجم و حق تسکین درد، فقط در حقوق بیمار بعضی از ایالت های آمریکا لحاظ شده بود. در نهایت با استفاده از منشور حقوق بیمار در کشورهای مورد مطالعه و مقایسه آن با یکدیگر، الگوی پیشنهادی برای منشور حقوق بیمار در ایران ارایه گردید.نتیجه گیری: به طورکلی می توان چنین نتیجه گرفت که به علت کاستی های زیادی که در منشور حقوق بیمار حاضر در ایران به چشم می خورد، بهتر است بازنگری های اساسی برطبق بررسی های تطبیقی صورت گیرد. بر این اساس، الگویی برای تدوین منشور مناسب حقوق بیمار در ایران پیشنهاد گردید.

مقدمه: معاهده ضد تجارت جعلی ( Anti-Counterfeiting Trade AgreementیاACTA ) معاهده ای است که فی مابین بسیاری از کشورهای صنعتی جهان و در راس آن ها آمریکا منعقد شده است. کشورهای صنعتی بزرگ و در راس آن ها آمریکا، همواره تلاش داشته اند کنترل این سازمان تجارت جهانی را به طور کامل در دست بگیرند. اگر چه این کشورها به میزان زیادی در این راه موفق بوده اند، ولی همواره از عملکرد آن و آرای مخالفان خود در مجمع سازمان ناراضی و درصدد راهی برای دور زدن این سازمان بوده اند.در این رابطه دو کشور آمریکا و ژاپن با تهیه پیش نویس اولیه ACTA از سال ???? تلاش های محرمانه خود را جهت ایجاد استاندارد جهانی جدیدی که فراتر از قوانین سازمان های موجود و مستقل از قدرت کشورهای مختلف باشد، شروع کردند. این معاهده در زیر پوشش مبارزه با جعل کالا درصدد تحقق بخشیدن به حق مالکیت معنوی یا حق کپی رایت است و با این بهانه سعی در کنترل کامل ارتباطات اینترنتی دارد.در واقع این سازمان سعی در ایجاد حکومتی جدید در خارج از مرز تمام کشورها، ولی حاکم بر قوانین تمام کشورهای عضو دارد، تا بدین وسیله بتواند کنترل کامل اینترنت را در دست بگیرد. این مقاله سعی در روشن کردن اهداف پنهان این معاهده و ارتباط آن با اینترنت دارد.

مقدمه: اطلاعات و تکنولوژی در یک چرخه رو به رشد یکدیگر را با اثر متقابل ارتقا می دهند و هر یک به رشد دیگری کمک می کنند، ولی در این میان سیستم هایی که حجم عظیم اطلاعات را سامان دهند، آن را در قالب های تکنولوژی جای دهند و امکان استفاده موثر از آن را پدید آورند، نقش به سزایی بر عهده دارند. بنابراین بهترین راه رسیدن به این دستاورد مهم، طراحی سیستم های اطلاعاتی مناسب است. تعاریف بسیاری در علوم مختلف در این زمینه وجود دارد. واژه نامه انجمن کتابداری و اطلاع رسانی امریکا(The ALA Glossary of Library and Information Science)، سیستم های اطلاعاتی را چنین تعریف می کند: «یک سیستم کامل طراحی شده برای تولید، جمع آوری، سازماندهی (پردازش)، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات در یک موسسه، سازمان یا هر حوزه تعریف شده دیگر از جامعه».خدمات الکترونیکی و فن آوری اطلاعات و ارتباطات، ابزار و بستر مناسبی را برای ایجاد سیستم های اطلاعاتی کتابخانه ای و ارایه خدمات یکپارچه فراهم کرده است و امروزه به عنوان بخش مهمی از نظام اطلاع رسانی کشور مورد توجه قرار دارد. طراحی سیستم های اطلاعاتی کتابخانه ای مناسب، در افزایش سرعت ارایه خدمات و کمک به تصمیم گیری در زمانی محدود برای مدیران و نیز در افزایش سرعت و دقت عملیات خدمات به کاربران تاثیر به سزایی دارد.در نتیجه کتابداران حرفه ای که ماهیتا و از طریق آموزش به سوی تحلیل سیستم سوق داده می شوند، نیاز به آموزش و مهارت های خاص دارند و به عنوان تحلیلگر سیستم، مسوولیت طراحی سیستم و نظارت بر اجرای طرح را بر عهده خواهند داشت.

مقدمه: ارزیابی توسعه مدیریت به مدیران کمک می کند تا قابلیت های مدیریتی موجود سازمانشان را ارزیابی و اقدامات مهمی را برای تقویت مدیریت و پایداری سازمان خود برنامه ریزی نمایند. این مطالعه به منظور شناخت و مقایسه روش های ارزیابی توسعه مدیریت در مراکز و کشورهای منتخب انجام شد.روش بررسی: این مطالعه مقطعی ـ مقایسه ای در سال های 85-1384 به منظور مطالعه تطبیقی روش های ارزیابی توسعه مدیریت در مرکز علوم مدیریتی سلامت، مرکز بین المللی پژوهش های توسعه و نیز کشورهای آمریکا، انگلستان و ایران انجام گرفت. این روش ها با استفاده از منابع کتابخانه ای، شبکه های اطلاع رسانی و مکاتبه با متخصصین داخل و خارج از کشور مورد بررسی قرار گرفت. پس از مطالعه نظام مند این روش ها، هفت محور اصلی برای مطالعه استخراج و بر اساس آن ها جداول مقایسه ای طراحی شد. این جداول توسط صاحب نظران مدیریت از دانشگاه های علوم پزشکی ایران، تهران، شهید بهشتی و نیز دانشگاه های تربیت مدرس، علامه طباطبایی، تهران و شهید بهشتی مورد بررسی قرار گرفت و نظرات اصلاحی آن ها اعمال شد. داده ها با استفاده از این جداول مقایسه ای جمع آوری و سپس این محورها در کشورهای منتخب مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: الگوهای مورد مطالعه از نظر اهداف اشتراکاتی دارند، اما از نظر سایر ابعاد مانند ساختار، زمینه های مدیریتی مورد ارزیابی، شاخص های مربوط به هر یک از زمینه ها، روش های جمع آوری و تحلیل داده ها و استفاده از نتایج تفاوت هایی نیز دارند. دیگر این که تمام الگوهای مورد مطالعه، دخالت کارکنان سازمان در فرآیند ارزیابی توسعه مدیریت را به عنوان پیش شرط مهم موفقیت این فرآیند و نیز توسعه قابلیت های مدیریتی سازمان ذکر کرده اند.نتیجه گیری: در تمام این مدل ها ارزیابی توسعه مدیریت به عنوان اولین مرحله فرآیند تغییر و بهبود سیستم های مدیریتی سازمان در نظر گرفته می شود. با توجه به این که کارایی و اثربخشی سیستم ارایه خدمات بهداشتی به طور مستقیم تحت تاثیر کیفیت مدیریت مدیران بهداشتی است، برای توسعه مدیریت در نظام سلامت کشورمان پیشنهادهایی بر اساس آخرین تجربیات سازمان های بین المللی به ویژه سازمان جهانی بهداشت ارایه می شود.

مقدمه: به منظور ارتقای فرایند ارایه خدمات درمانی، رعایت حقوق بیماران و ایجاد وحدت رویه در خط مشی های درمانی، در سال 1382 شاخص های کیفی ارزشیابی به کلیه بیمارستان های کشور ابلاغ گردید. این پژوهش با هدف بررسی وضعیت اجرای دستورالعمل مراقبت های مدیریت شده و رابطه استقرار آن ها به صورت شاخص های کیفی ارزشیابی با کیفیت خدمات بیمارستان های پایلوت دانشگاه علوم پزشکی گلستان انجام پذیرفت.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه تحلیلی بود که بر اساس اطلاعات موجود در پرونده های بیماران، قبل از ابلاغ دستورالعمل مراقبت های مدیریت شده و بعد از ابلاغ آن، کیفیت خدمات اندازه گیری و نتایج آن با یکدیگر مقایسه شد. جامعه آماری، پرونده های بیمارانی بود که طی سال های 1386 و 1381 در بیمارستان های پایلوت دانشگاه علوم پزشکی گلستان تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند و همچنین پرونده کلیه مادران بارداری که در بیمارستان های مذکور زایمان نموده بودند. حجم نمونه شامل 792 پرونده بود که به روش طبقه ای متناسب، انتخاب شدند. داده ها با استفاده از سه نمونه چک لیست و یک فرم اطلاعاتی استاندارد که ابلاغی از سوی وزارت بهداشت بوده است، از اسناد و مدارک پزشکی بیمارستان های پایلوت جمع آوری شد. داده ها به کمک آزمون آماری 2? و به وسیله نرم افزار آماری 16.5SPSS تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها: در سال 1381 در 5.1 درصد و در سال 1386 در 32.1 درصد پرونده های مورد بررسی دستورالعمل ارزیابی پیش از اعمال جراحی الکتیو رعایت شده بود که این تغییر از نظر آماری در سطح خطای 0.05=? معنی دار است (P<0.001) در سال 1381، در 31.6 درصد و در سال 1386 در 44.9 درصد پرونده ها، دستورالعمل آنتی بیوتیک پروفیلاکسی به طور کامل رعایت گردیده بود (P<0.001) در سال 1381 در 77.8 درصد و در سال 1386 در 85.1 درصد پرونده های مورد بررسی، راهنمای تسکین درد به طور کامل رعایت شده بود (P=0.001) در سال 1381، در بیمارستان های مورد مطالعه 49 درصد زایمان ها سزارین بود که در سال 1386 به 42 درصد کاهش یافته بود (P<0.001) بیشترین اندیکاسیون سزارین مربوط به اندیکاسیون سزارین قبلی بود. در کلیه محورهای مورد مطالعه، بین استقرار شاخص های کیفی و کیفیت خدمات، رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت.نتیجه گیری: اجرای دستورالعمل های مراقبت های مدیریت شده تا حدودی منجر به بهبود کیفیت خدمات درمانی گردیده است. با استقرارضمانت های اجرایی لازم و بازنگری های مکرر در خصوص دستورالعمل های ارزشیابی کیفی بیمارستان ها، کیفیت خدمات افزایش می یابد.

مقدمه: بخش خصوصی یکی از مهم ترین ارکان ارایه خدمات سلامت برای بیماران سلی به شمار می رود، ولی ارایه خدمات در این بخش به ویژه از نظر تاخیر در تشخیص، استفاده نادرست از داروهای ضد سل و عدم ثبت و نگهداری اطلاعات و آمار، نامطلوب می باشد. PPM TBDOTS (Public Private Mix in Tuberculosis Directly Observed Treatment Short course ) موثرترین استراتژی موجود برای کنترل سل می باشد. هدف این مطالعه ارایه یک برنامه جامع مدیریتی برای مشارکت بخش خصوصی و دولتی در TB DOTS برای مدیریت موثر بیماران سل و گزارش موارد از طریق یک سیستم اطلاعاتی و ارجاع در شهر تبریز بوده است.روش بررسی: این مطالعه در 5 مرحله و با استفاده از روش های مختلف پژوهش های کمی و کیفی انجام گرفت.مرحله اول، بررسی وضعیت موجود با استفاده از روش بررسی مقطعی از وضعیت موجود بیماری سل در استان آذربایجان شرقی و تبریز در سال 1384 بود. همچنین در این مرحله یک مطالعه تطبیقی برای مقایسه مدل های مختلف PPM TB DOTS در نقاط مختلف دنیا انجام شد. مرحله دوم آنالیز ذینفعان، مرحله سوم آنالیز نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدید ها بود که به روش کیفی انجام شد. روش نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف بود، داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری و با استفاده از روش آنالیز محتوای هدایت شده، آنالیز شدند. در مرحله چهارم ابزار توصیه شده از طرف سازمان جهانی بهداشت برای PPM DOTS با در نظر گرفتن شرایط محلی بومی سازی گردید. در مرحله آخر با استفاده از روش «هشت گام در رهبری تغییر» الگوی ارایه شده عملیاتی گردید.یافته ها: بررسی شاخص های سل استان آذربایجان شرقی در سال 1384 نشان داد که میزان بیماریابی اسمیر مثبت جدید در تبریز و استان به ترتیب 25 درصد و 28.5 درصد و میزان موفقیت درمان در تبریز و استان به ترتیب 94 درصد و 87 درصد بود. سهم سیستم شبکه بهداشتی درمانی شور در بیماریابی سل ریوی اسمیر مثبت در تبریز 3.4 درصد و سهم مراکز و مطب های خارج از سیستم شبکه بهداشتی درمانی 96.6 درصد بود. بررسی الگوهای مختلف PPM در نقاط مختلف دنیا نشان داد PPM ضمن این که باعث حفظ میزان موفقیت درمان می شود، موجب افزایش بیماریابی نیز گردیده است.نتیجه گیری: میزان بهبودی در بیماران سلی شناسایی شده در تبریز از وضعیت مطلوبی برخوردار است، اما در زمینه بیماریابی وضعیت موجود از میزان مورد انتظار پایین تر است. لازم است تا بخش خصوصی با حساسیت بیشتری در امر بیماریابی درگیر شود و هم سو با دستورالعمل کشوری در درمان و پیگیری بیماران عمل نماید. به طور کلی این طرح از نظر بهبود میزان بیماریابی، افزایش میزان رضایت و توان پرداخت بیماران، در مدیریت کنترل سل موثر است.

مقدمه: به کمبود بودجه در کتابخانه ها جهت تامین این نوع منابع و نیز تسهیل دسترسی پژوهشگران به مجلات علمی، اصل دسترسی آزاد به این نوع منابع به طور عمده در غالب مجلات الکترونیک دسترسی آزاد، در طول 15 سال اخیر متحول شده است. هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان استناد مقالات مجلات پایگاه ISI web of science به مجلات پایگاه DOAJ در دو حوزه علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه در طول سال های 2008-2003، و نیز بررسی معنی داری تفاوت بین میزان استنادات صورت گرفته به مجلات پایگاه DOAJ در دو حوزه مذکور بوده است.روش بررسی: در این پژوهش که از روش کتاب سنجی و تحلیل استنادی بهره جویی شده است، 1337 عنوان مجله انگلیسی زبان، بدون نمونه گیری، از پایگاه DOAJ مورد بررسی قرار گرفت. جهت گردآوری داده ها نیز از ابزار Cited reference search در ISI web of science استفاده شد. در نهایت، با تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS، یافته های پژوهش حاصل گردید.یافته ها: با بررسی مجلات مشخص شد که حوزه علوم پایه با 657 عنوان مجله، 10116 استناد، (62.91 درصد) دریافت کرده است. در این حوزه موضوع زیست شناسی و علوم زیستی بیشترین میزان استناد (6009 استناد، معادل 59.4 درصد) و موضوع ریاضیات و آمار کمترین میزان استناد (91 استناد، معادل 0.9 درصد) را دریافت نموده است. از طرفی، حوزه علوم بهداشت و پزشکی با 680 عنوان مجله، 5965 استناد (37.09 درصد)، دریافت کرده است. در این حوزه موضوع پزشکی (عمومی)، بیشترین میزان استناد (3236 استناد، معادل 54.29 درصد) و موضوع دندان پزشکی، کمترین میزان استناد (1 استناد، معادل 0.01 درصد) را دریافت نموده است. آزمون 2 ? در مورد تعداد مجلات دو حوزه تفاوت معنی داری را نشان نداد، اما در خصوص تعداد استنادات، آزمون 2 ? نشان داد که تفاوت معنی داری میان دو حوزه علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه وجود دارد.نتیجه گیری: هر چند تعداد مجلات دارای استناد نسبت به مجلات بدون استناد در دو حوزه ی علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه در پایگاه DOAJ به نسبت ناچیز است، اما با توجه به افزایش روزافزون مجلات دسترسی آزاد در این پایگاه، و نیز با توجه به لزوم شناسایی مجلات پر استناد و معتبر در حوزه هایی مانند علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه که در آن ها محققان به اطلاعات معتبر و روزآمد نیاز مبرم دارند، انجام چنین پژوهش هایی کمک شایانی به این امر نموده، محققان را در دسترسی به مجلات رایگان معتبر راهنمایی می کند.

مقدمه: وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی نقش مهمی در برقراری ارتباط و ارایه خدمات به کاربران دارند. هدف از پژوهش حاضر بررسی وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی علوم پزشکی کشور از نظر معیارهای ارزیابی عمومی و شناسایی نقاط قوت و ضعف بوده است.روش بررسی: در این پژوهش پیمایشی- تحلیلی، ابتدا وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی علوم پزشکی کشور از طریق اینترنت شناسایی شد. سپس معیارهای محتوای صفحه اصلی، جستجو و تحقیق و در نهایت امکانات کاربران ارزیابی و یافته ها با همدیگر مقایسه شد. جامعه آماری این پژوهش 41 وب سایت کتابخانه های دانشگاهی تحت پوشش وزارت بهداشت، در طی دوره زمانی 3 ماهه تا اسفندماه سال 1387بود. برای جمع آوری داده ها از سه سیاهه وارسی با 29 سوال استفاده شد. روایی با نظر متخصصین و نیز پژوهش های انجام یافته، تایید شد و برای تحلیل داده ها از نرم افزار Excel استفاده گردید.یافته ها: از مجموع وب سایت کتابخانه های مورد بررسی، به طور متوسط 36 درصد اقلام محتوای صفحه اصلی، 67 درصد اقلام جستجو و تحقیق، و 46 درصد اقلام ارزیابی امکانات کاربران را در طراحی صفحات وب رعایت کرده اند. از میان دانشگاه های مورد بررسی تعداد 18 دانشگاه معادل 45 درصد، بیش از 50 درصد اقلام اطلاعاتی سیاهه وارسی را در طراحی وب سایت خود لحاظ کرده اند.نتیجه گیری: وب سایت کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی کشور از نظر ارزیابی معیارهای ""محتوای صفحه اصلی"" در سطح ضعیف، از نظر ارزیابی معیارهای ""جستجو و تحقیق"" در سطح خوب و از نظر ارزیابی معیارهای ""امکانات کاربران"" در سطح متوسط قرار دارند. به طور کلی از معیارهای سه گانه ارزیابی در حدود 46 درصد در وب سایت های کتابخانه های مورد بررسی رعایت شده است. همچنین دانشگاه های علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی زنجان، علوم پزشکی ایران، علوم پزشکی اصفهان، علوم پزشکی تبریز و علوم پزشکی شاهد بیشتر از سایر دانشگاه های علوم پزشکی، معیارهای ارزیابی را در طراحی وب سایت کتابخانه ها لحاظ نموده اند.

مقدمه: استنادهای وبی (URLs) به دلیل ماهیت متغیر، متزلزل و ناپایدار اینترنت در خطر زوال و نابودی قرار دارند و به راحتی می توانند محو شوند. به همین منظور، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان دسترس پذیری و زوال استنادهای وبی مقالات منتشر شده در مجله انجمن کتابداری پزشکی ( JMLAیا Journal of the Medical Library Association) انجام شد.روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی بود، به طوری که 231 مقاله JMLA در یک دوره هفت ساله (08-2002) از آرشیو مجله دانلود (فروگذاری) و 175 مقاله دارای استناد وبی (URLs) مشخص شد. سپس تک تک URL ها آزمایش شد تا زوال یا دسترس پذیری آن ها مشخص شود. هنگام بروز خطا در دستیابی مستقیم به URL ها، از مرورگر اینترنتی، آرشیو اینترنتی و موتورجستجوی Google برای دستیابی به URL های گم شده استفاده گردید. سپس نتایج جمع آوری و با استفاده از نرم افزار Excel تحلیل شد تا دلایل شکست URLها و همچنین نیمه عمر استنادهای وبی مشخص شود.یافته ها: 76 درصد مقالات دارای استناد وبی (URLs) بودند و میانگین استناد وبی برای هر مقاله، 5URL  بود. از 1049 URL  استناد شده، 31 درصد غیر قابل دسترس بود که با جستجوی URL های گم شده، میزان زوال URL ها از 31 درصد به 13 درصد کاهش یافت. اکثر خطاها مربوط به پیام خطای 404 (یافت نشد) بود و میانگین نیمه عمر استنادهای وبی حدود 7 سال بود.نتیجه گیری: زوال URL ها مشکل بزرگی است که نمی توان آن را نادیده گرفت، زیرا URL ها به طور فزاینده ای در مقالات علمی استفاده و سپس ناپدید می گردند، زوال URL ها تا زمانی که سیاست های حفظ و نگهداری موثری مانند آرشیو اینترنتی اتخاذ نگردد، ادامه خواهد یافت.

مقدمه: استفاده از سیستم های اطلاعاتی کارآمد در ارایه خدمات سلامتی برای تحقق اهداف کارآیی، اثربخشی و کیفیت خدمات ضرورتی انکار ناپذیر به شمار می رود. این مطالعه سعی دارد به صورت سازمان یافته به بررسی جنبه های مختلف سیستم های اطلاعات بالینی و میزان آگاهی مدیران اطلاعات بهداشتی و درمانی از این موارد در بیمارستان ها بپردازد.روش بررسی: این مطالعه به صورت توصیفی و در دو مرحله طی سال های 1388 و 89 صورت گرفته است.در بخش اول به صورت مطالعه مروری منظم و با استفاده از منابع اطلاعاتی قابل دسترس در فاصله سال های 1997 تا 2008 جنبه های مختلف پیاده سازی سیستم های اطلاعات بالینی مورد بررسی قرار گرفت و در بخش دوم به بررسی میزان آگاهی مدیران اطلاعات بهداشتی و درمانی بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران پرداخته شد. روایی محتوایی سوالات پرسش نامه از طریق پانل نخبگان تأیید شد و پایایی پرسش نامه نیز با ضریب آزمون- بازآزمون 78 درصد تأیید گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار Excel مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: سیستم اطلاعات بالینی با ماموریت بهبود کیفی و کمی ارایه مراقبت های سلامتی شامل اجزایی همچون سیستم های مستندسازی بالینی، مدیریت دارو، پاتولوژی و ... می باشد. مطالعات نشان داد موانعی از قبیل مسایل مالی، رفتاری و فنی بر سر راه اجرای این گونه سیستم ها وجود دارد. نتایج حاصل از قسمت دوم مطالعه نشان داد که میانگین آگاهی مدیران اطلاعات بهداشتی و درمانی مورد مطالعه، از جنبه های مختلف پیاده سازی سیستم های اطلاعات بالینی، 53 درصد بوده است.نتیجه گیری: برای اثر بخش بودن یک سیستم اطلاعات بالینی باید قبل از هر اقدامی، به بررسی عوامل موثر در اجرای آن و همچنین ریسک فاکتورهای به کارگیری آن پرداخت تا از تکرار اشتباهات و غفلت از مواردی که اجرای موفق پروژه را تهدید می کنند، جلوگیری شود. توجه به عنصر آموزش می تواند به عنوان یک عامل کلیدی برای ارتقای میزان آگاهی کاربران اصلی سیستم های اطلاعات بالینی از جنبه های مختلف این نوع سیستم ها مورد تاکید قرار گیرد.

مقدمه: تاکید بر حقوق اساسی انسان در مراقبت های بهداشتی به ویژه حفظ شان بیمار به عنوان یک انسان زمانی اهمیت می یابد که آسیب پذیری بیمار، او را به آسانی در معرض تخلفات و نقاط ضعف نظام بهداشتی و اجتماعی قرار می دهد. این پژوهش به منظور مقایسه حقوق بیمار در چند کشور پیشرفته و ارایه الگو برای ایران انجام گرفت.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی بود که به صورت مقطعی در سال 1387 انجام گردید. جامعه پژوهش عبارت از""سیستم اطلاعات آزمایشگاه پاتولوژی آناتومیکال در بیمارستان های آموزشی و درمانی تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی"" (مشتمل بر 13 مرکز) بود. حجم نمونه مطابق حجم جامعه بود. گردآوری داده ها از طریق مشاهده و به وسیله ابزارهای فهرست وارسی و پرسش نامه انجام گردید. اعتبار ابزار پژوهش از طریق تعیین اعتبار محتوا سنجیده شد که بر اساس مطالعه متون معتبر و دریافت نظرات استادان راهنما و مشاور و دیگر صاحب نظران مرتبط با موضوع پژوهش انجام گردید. برای تعیین پایایی پرسش نامه مربوط، از روش آزمون مجدد (Test re-test) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی انجام گردید.یافته ها: اکثر سیستم های اطلاعات پاتولوژی آناتومیکال تحت مطالعه (77.8 درصد) از نوع نیمه مکانیزه بودند. در 88.9 درصد سیستم های پاتولوژی آناتومیکال تحت مطالعه، طبقه بندی آماری داده ها با استفاده از سیستم طبقه بندی ICD-O و تنها در 11.1 درصد آن ها با استفاده از سیستم طبقه بندی 10ICD- انجام می گردید، در حالی که سایر انواع پردازش ها از جمله طبقه بندی آماری داده ها با استفاده از سیستم نام گذاری منتظم پزشکی (NOMED یا Systemized Nomenclature of Medicine)، محاسبه نسبت منفی کاذب نتایج آزمایش ها در سیتوپاتولوژی و تجزیه و تحلیل خودکار نمونه های بافتی انجام نمی گردید.نتیجه گیری: استفاده از سیستم های اطلاعات الکترونیک باعث تسهیل، ترویج و پیشرفت حرفه پاتولوژی می گردد. تجزیه و تحلیل خودکار (دیجیتال) نمونه های بافتی می تواند مزایای بسیاری از جمله کاربرد داده های دیجیتال جهت انجام مشاوره از راه دور، تهیه اسلایدهای مجازی و تدریس داشته باشد.

با پیشرفت تکنولوژی در ارایه خدمات بهداشتی و تخصصی شدن بیشتر فعالیت ها، سازمان های سلامت برای ارایه بهتر و جبران هزینه ها نیاز به به کارگیری و استفاده از روش های هزینه یابی برای محاسبه درآمد و هزینه ها داشتند و برای این منظور در کشورهای توسعه یافته، بیشتر بیمارستان ها سیستم محاسبه هزینه ها و تعرفه های خود را بر اساس گروه های مرتبط تشخیصی وابسته گذاشتند. بر اساس این روش جدید، بیمارستان ها بر طبق گروه های مرتبط تشخیصی وابسته، هزینه ها و بهای تمام شده خدمات را در ازای خدمات انجام شده برای بیمار محاسبه کردند.این مقاله از نوع مروری بود و جمع آوری اطلاعات بااستفاده از مستندات چاپی و الکترونیکی مرتبط با موضوع صورت گرفت و با توجه به این که گروه های مرتبط تشخیصی به عنوان شناخته شده ترین نظام طبقه بندی بیماری به منظور تسهیل بازپرداخت درمانی بودند، بدین منظور بیمارستان ها باید سیستم محاسبه هزینه ها و تعرفه های خود را بر اساس روش گروه های مرتبط تشخیصی وابسته بگذارند و از آن به عنوان ابزاری برای تسهیل بازپرداخت خود استفاده کنند و در این مقاله سعی بر آن است که با تطبیق فرایند های انجام شده در این زمینه و استفاده از تجارب کشورهای سرامد، مناسب ترین روش انتخاب شود و نسبت به پیاده سازی آن در کشور اقدامات لازم صورت پذیرد.

مقدمه: توجه به مقوله بهداشت و درمان نقش مهمی را در سیاست گذاری های دولت برای بخش عمومی جوامع پیشرفته ایفا می کند و در واقع تعیین کننده موقعیت اقتصادی- اجتماعی کشور می باشد. به همین دلیل امروزه در اکثرکشورهای پیشرفته از بخش بهداشت و درمان علاوه بر رعایت استانداردهای لازم بهداشتی و تندرستی، انتظارات تولیدی، فراهم آوری فرصت های شغلی، کسب درآمد و سودآوری و همچنین بسترسازی مناسب اجتماعی را دارند. هدف از این تحقیق، بررسی چگونگی توزیع شاخص های مهم بهداشتی- درمانی در کشور، سنجش درجه توسعه یافتگی استان ها از نظر برخورداری از امکانات بهداشتی- درمانی و بررسی عوامل موثر در تفاوت های بین استانی بوده است.روش بررسی: دراین مطالعه توصیفی، جهت بررسی توزیع منطقه ای امکانات بهداشتی- درمانی، سنجش درجه توسعه یافتگی و بررسی عوامل موثر، داده های اطلاعاتی مرتبط با 18 شاخص بهداشت و درمان از سازمان مدیریت و برنامه ریزی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شبکه بهداشت و مرکز آمار ایران مربوط به سال های 87-1385 جمع آوری شد. از مدل های کمی آماری نظیر شاخص های نسبی، روش استاندارد، ضریب محرومیت، تاکسونومی عددی و تحلیل عاملی برای تجزیه و تحلیل شاخص ها و سنجش درجه توسعه یافتگی استان ها از نظر برخورداری از امکانات بهداشتی- درمانی استفاده گردید. مطالعه حاضر به صورت اسنادی و بر اساس داده های اطلاعاتی منابع مربوط صورت پذیرفته و از اعتبار لازم برخوردار است. داده ها توسط نرم افزارهای Minitab و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج حاصل از استخراج مولفه های اصلی (Principal Component) تاثیرگذار بر روی تفاوت های بین استانی از نظر امکانات بهداشتی- درمانی نشان داد که حدود 76 درصد از تفاوت های منطقه ای، ناشی از توزیع نامتعادل 5 عامل اصلی شامل پزشک متخصص، مراکز بهداشتی- درمانی شهری، مراکز بهداشتی- درمانی روستایی، تعداد انشعابات فاضلاب شهری و خانه های بهداشت در مناطق استانی کشور می باشد. همچنین نتایج سنجش درجه توسعه یافتگی نشان داد که با توجه به شاخص های در نظر گرفته شده در بخش بهداشت و درمان، استان های یزد، سمنان و اصفهان جزء استان های برتر و استان های سیستان و بلوچستا ن،کهگیلویه و بویر احمد و لرستان در زمره استان هایی با درجه توسعه یافتگی بسیار پایین از جنبه برخورداری از تسهیلات بهداشتی- درمانی قرار دارند.نتیجه گیری: در نظام کارآمد اقتصادی- اجتماعی، توجه داشتن به اصول اولیه، رفع نیازهای اساسی و اصلاح زیر ساخت های آموزشی- بهداشتی جامعه، جزء وظایف اساسی دولت و مسوولین اجرایی آن نظام محسوب می شود و در این راستا، ارایه برنامه های پیشنهادی در زمینه ریشه کن کردن فقر اجتماعی- اقتصادی و از میان بردن نابرابری ها و تفاوت های منطقه ای در داخل کشور، ضروری به نظر می رسد. به طوری که با پیگیری و اجرای اصل 44 قانون اساسی در آینده، وظیفه کنترلی و نظارتی دولت در توزیع مناسب تر خدمات بهداشتی- درمانی، مهم تر از وظیفه ارایه مستقیم خدمات ناشی از وظیفه تصدی گری او خواهد بود.

مقدمه: برای رشد و اعتلای فرهنگ یک جامعه، به مشارکت تمام افراد از جمله معلولین جسمی- حرکتی نیاز است. این پژوهش با هدف بررسی میزان انطباق ساختمان و تجهیزات کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر زنجان با استانداردهای بین المللی انجام شده است.روش بررسی: پژوهش حاضر پیمایشی- توصیفی بود. جامعه پژوهش تعداد 142 نفر از معلولین شهر زنجان، همچنین ساختمان و تجهیزات 14 کتابخانه عمومی و دانشگاهی این شهر در سال 1385 بود. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بود و روایی و پایایی آن از طریق ضریب Cronbach’s alpha(0.84) محاسبه گردید. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی نظیر درصد و فراوانی انجام شد.یافته ها: از دیدگاه معلولین، پارکینگ، سطح شیبدار و فضای اختصاصی کتابخانه ها دارای بیشترین و فضاهای درونی و فضای عمومی دارای کمترین موانع حرکتی بودند. 46.2 درصد از کتابخانه ها فاقد سطح شیبدار و 63 درصد از کتابخانه های مورد مطالعه فاقد فضای اختصاصی برای معلولین بودند.نتیجه گیری: ساختمان و تجهیزات این مراکز از نظر دسترس پذیری با وضعیت مطلوب انطباق صد در صد نداشت و بایستی تمامی فضاهای آن ها بر مبنای استانداردهای موجود، مورد بررسی و بهینه سازی قرار گیرد.