فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۲۱ تا ۸۴۰ مورد از کل ۷٬۹۲۷ مورد.
از خلوت خانه تا عرصه اجتماع رویارویی زنان با «دوگانگی طبیعت و فرهنگ» از انقلاب مشروطیت تا پایان دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
.این مقاله، یکی از مقولات اصلی تاریخ نگاری زنان؛ یعنی دوگانگی بین طبیعت و فرهنگ و نحوه مواجهه زنان با این دوگانگی را در سال های انقلاب مشروطیت تا پایان دوره قاجار، بررسی کرده است.گرچه عمر تشخیص نظری این دوگانگی از نیم قرن تجاوز نمی کند، مصادیق آن در تاریخ مدرن کشورهای دنیا و از جمله ایران عصر مشروطیت، به اشکال مختلف وجود داشته است.از این رو، سوال اصلی مقاله این است که؛ «زنان در این دوره، چگونه با مضامین دوگانگی بین طبیعت و فرهنگ مواجه شدند؟»بررسی این پرسش که با ارجاع به نوشته های زنان در روزنامه ها و مجلات عصر مشروطیت تا پایان دوره قاجار صورت گرفته، به عهده سه قسمت به هم پیوسته مقاله یعنی «نقد نظری دوگانگی بین طبیعت و فرهنگ»، «به چالش کشیدن مردان» و «تلاش های زنان برای تحقق حق فرهنگی خویش»نهاده شده است.نتایج این بررسی ها این بوده است که؛ نخست، زنان آن دوره بنا به درک نسلی و عصری خود این دوگانگی را نقد کرده، عملکرد مردان و ارزش های بر ساخته آنان را به پرسش کشیدند و تلاش کردند تا سلطه مردان را بر حوزه فرهنگ کمتر کنند.دوم، با تأکید بر طبیعت زنانه- مانند طبیعت مادری- ارزش های زنانه خود را اعتبار فرهنگی ببخشند و سوم، امکان نگارش تاریخ نگاری زنان را در عصر مشروطیت از طریق برنامه ها، مقاله ها و لوایحی که از خود به ارث گذاشتند، برای نسل های بعدی مهیا سازند.
«سفرنامه ابن جبیر»
روند توسعه تدریجی شهر یزد در ادوار تاریخی
حوزه‌های تخصصی:
سیری در شکل گیری و تحولات قالی بافی مدرسه اسلام در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در دوران حکومت مظفرالدین شاه با گسترش آزاداندیشی و ترقی طلبی در ایران، مدارس جدید یکی پس از دیگری در تهران و سپس شهرهای دیگر مانند تبریز آغاز به کار کردند. در این میان، تنها چند مدرسه خاص وجود داشت که هنر و صنعت در آنها در کنار آموزش نظری مورد توجه قرار گرفت. مدرسه اسلام در تهران شاخص ترین این مدارس بود که هنر قالی بافی در آن به اوج رسید و اکنون یک جفت قالیچه از بافته های آن در مجموعه موزه فرش ایران محفوظ است. مقاله حاضر با روش پژوهش تاریخی به کنکاش در اسناد و نوشته های دوره قاجار و تحلیل آنها پرداخته و از این طریق به چگونگی توجه به هنر قالی بافی در این مدرسه و نتایج آن دست یافته است. مدرسه اسلام به دست سید محمد طباطبایی که خود از سران مشروطه و از روحانیون مشهور بود، با این هدف سربرآورد که نفوذ شخصیت او پایه های مدارس جدید را استوار سازد و ادامه حیات این مراکز را تضمین کند. مؤسس و مسئولان مدرسه که از شناخته شده ترین روشنفکران و دگراندیشان آن زمان بودند، هنر قالی بافی را به صورت هدفدار وارد برنامه آموزش مدرسه کردند تا از این طریق شاگردان را در هر دو حوزه علم و صنعت پرورش دهند. در کمتر از دو سال قالی های این مدرسه به چنان درجه و لطفی رسید که پای آن به دربار باز شد و سپس به عنوان هدیه در عرصه روابط بین الملل از آن بهره گرفته شد. اما با اوج گرفتن مشروطه و درگیری بیش از پیش طباطبایی و اطرافیانش در سیاست، مدرسه اسلام و قالی باقی آن به حاشیه رانده شد و سپس از رونق افتاد.
ساختار مستندنگاری آثار کاغذی در موزه ها، آرشیوها، و کتابخانه ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
هدف : این تحقیق با هدف ارتقای کیفیت شیوه مستندنگاری آثار کاغذی و ایجاد پایگاه داده های برخط، از طریق تدوین شناسنامه های عمومی – پژوهشی، حفاظتی و مرمتی و فرم صورت وضعیت انجام شده است .
روش / رویکرد پژوهش : روش تحقیق، شامل مطالعات کتابخانه ای، مطالعات میدانی و نیز بررسی کتاب ها و مقالات الکترونیکی به منظور دستیابی به پیشینه مستندنگاری و ساختار استاندارد مستندنگاری مجازی و ارائه الگوئی استاندارد برای آثار کاغذی است .
یافته ها و نتایج : یافته ها و نتایج این تحقیق نشان می دهد که مستندنگاری جامع - تدوین شناسنامه استاندارد برای آثار کاغذی - علاوه بر صیانت داده ها، یکی از اقدامات مهم و پایه در مدیریت خطر ( به عنوان یکی از راهبردهای حفاظت پیشگیرانه ) محسوب می شود . ضمن اینکه بانک اطلاعات ایجاد شده داده در مورد اثر را به صورت مجازی و بر خط - در کمترین زمان - در دسترس پژوهشگران و یا کارشناسان قرار می دهد.
شهید اوّل و مسئله ی شهادت او(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
دانستهها درباره ی چرایی و چگونگی شهادت شمس الدین محمد بن مکّی جِزّینی عاملی (متوفای سال 786 ﻫ.ق)، مشهور به شهید اول، اندک، مبهم و متناقض است. این ابهام باعث شده است که محقّقان برای حلّ نکات مبهم ذکر شده در گزارش های متداول درباره ی شهادت وی، حدس و گمان هایی، خاصّه بر اساس برخی نظرات فقهی او، مطرح کنند. در مقاله ی حاضر، با بررسی اطلاعات موجود به شیوه ی توصیفی- تحلیلی، این فرضیه که شهادت شهید اوّل پی آمد تلاش وی برای مقابله با جریانی انحرافی در میان شیعیان شام بوده، مورد ارزیابی و دفاع قرار گرفته است.
تصویر سیره علمی امام زین العابدین(ع) بر پایه منابع اهل سنّت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
علم لدنی از اختصاصات و ویژگی های مهم ائمه شیعه است. مطابق منابع روایی و اسناد تاریخی امام زین العابدین(ع) نیز به عنوان چهارمین امام منصوص شیعه از علمی سرشار برخوردار بوده است. حال آنکه متکی بر صفات اخلاقی ایشان بیشتر محققان بر ابعاد اجتماعی و منش های فردی وی تأکید کرده اند. اما با رجوع به منابع متقدم می توان دریافت آن حضرت با احراز جایگاه امام، مفسر و محدث، ضمن گره گشایی از مسائل دینی مختلف با تأکید بر قرآن کریم و با استعانت از علم خویش با درایت به بسیاری از پرسش های مطرح عصر خود پاسخ می داده است و متکی بر همین ویژگی اخلاقی توأم با سرآمدی علمی و پیشقراولی دانشی مرجعیت یافته است. براساس این جایگاه آنچه مقرر است در این جُستار بدان پرداخته شود یافت انعکاس سیره علمی امام زین العابدین در منابع متقدم اهل سنت است و اینکه: امام زین العابدین(ع) در پهنه علوم گوناگون دینی؛ یعنی فقه، حدیث، فتوا و تفسیر از دید اهل سنت چه جایگاهی داشته است؟ بر پایه یافته های این تحقیق، منابع متقدم اهل سنت ضمن تأکید گرامیداشت جایگاه علمی امامان شیعه به ویژه امام زین العابدین(ع) ایشان را به عنوان فقیه، محدث و مفسر یاد کرده اند و این نشان می دهد که نویسندگان اهل سنت از ابعاد علمی ایشان غافل نبوده اند، بلکه به سیره علمی ایشان از منظرهای گوناگون نگریسته اند. روش این پژوهش، توصیفی و شیوه گرد آوری اطلاعاتش، کتابخانه ای بوده است.
نقد و بررسی کتاب: تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی؛ مؤلف : ایگناتی کراچکوفسکی
حوزه‌های تخصصی:
بررسی تحلیلی چالش های سیاسی در نخستین تجربه مشروطه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
جنبش مشروطه خواهی ایرانیان با صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار وارد مرحله جدیدی شد. این مرحله را به درستی ، باید دوره شکل گیری نظام سیاسی جدید بر پایه درک نخبگان سیاسی از دولت در معنای جدید و چالش های عملی نیروهای سیاسی تلقی کرد. در این دوره که تا پایان عمر مجلس اول ادامه یافت ، صورت بندی حقوقی و مراحلی از شکل یابی عملی نظام جدید سیاسی پدیدار گردید. ایرانیان در این دوره زندگی در فضای سیاسی جدیدی را تجربه کردند و در این تجربت رفتارهایی چهره نمود و سیرتی از وقایع تاریخی پدیدار شد که فصل ممیز تاریخ قدیم و جدید ایران را رقم زد. شناخت صف بندی نیروهای سیاسی و تعاملات و چالش های آنان از یک سو و منطق رفتار سیاسی جناح های سیاسی از دیگر سو، مهم ترین مسأله در روند تحولات سیاسی این دوران است . از اینرو در این مقاله سعی شده است ابعاد و وجوه مختلف ماهیت چالش های سیاسی در نخستین تجربه مشروطیت ایرانیان بازشناخته شود.
جایگاه علمی زنان در تاریخ نگاری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
میراث مکتوب ما نشان می دهد که جامعه زنان در گذشته، از صحنه روایت وثبت نقش تاریخی خود غایب بوده اند و در این غییب تاریخی، مردان بودند که تاریخ آنان را نوشته اند. از این رو می توان گفت: تاریخ نگاری زنان نیز، «تاریخ مذکّر» بوده است. چرا تاریخ زنان را مردان نوشته اند؟ چرا تا یکصد سال اخیر حتی یک مورخ و یک اثر تاریخ نگاری معتبر از زنان دیده نمی شود، چنانکه فیلسوف و متکلم وادیب وفقیه برجسته نیز در این جماعت به چشم نمی خورد؟ علت این غیبت چیست؟ گفته شده است اساساً اقتضای ذاتی ساختار فیزیولوژیکی وروان شناختی زنان، مادری است و چنین اقتضایی فرصت همآوردی علمی و فکری و اجتماعی با مردان را به وی نمی دهد. از سوی دیگر، به نظر می رسد خود ناباوری زنان ، پیشگامی مردان دردو قلمرو فتح سرزمینی وکشف و انتقال گنجینه های علمی سایر ملل و سپس، ترجمه و تکمیل آنها ، عقب نشینی فضای عقلانیت اسلامی و رسوب اندیشه های قشر گرایانه اهل حدیث و بازگشت به فضای هنجارهای اجتماعی وسیاسی عصرجاهلی در دوران حاکمان مسلمان، سیطره تفکر مرد سالارانه در عرصه نهاد خانواده و جامعه و به دنبال آن، ظهور استبداد سیاسی به جای نظام امامت مبتنی بر مشروعیت ومقبولیت الهی ومردمی، جانشینی منازعات وجنگ های فرقه ای و قومی به جای تسامح اسلامی، تأثیر پذیری از سنن و اندیشه های حیات ستیز عرب جاهلی، آیین های بودایی، یهودی و مانوی و بالاخره، تغییر نگرش عالمان دینی و جوامع اسلامی به جایگاه زن مسلمان، همه اینها در تضعیف نقش اجتماعی و علمی زن مسلمان تأثیر گذار بوده اند. رویکرد این تحقیق در میان این عوامل و عوامل محتمل دیگر، تلفیقی وترکیبی است؛ هرچند کما بیش، بر تفاوت میزان تأثیرگذاری عوامل یاد شده نیز واقف است.
بررسی ابعاد تأثیر فرهنگی یهود بر جامعه اسلامی بعد از پیامبر(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
سابقه حضور یهود در جزیرة العرب به دوره پیش از اسلام بازمی گردد. ظاهراً یهودیان در ادوار مختلف به این منطقه مهاجرت کرده اند. عدم حضور جدی یهودیان این منطقه در میان مشاهیر فرهنگ و علم یهود، نشان از پایین بودن سطح دانش آنان در مقایسه با یهودیان سایر مناطق دارد. با این-حا یهودیان بر جامعه عرب تأثیرگذار بودند. در دوره اسلامی علمای یهود به دلیل عدم برخورداری از دانش، نتوانستند تعامل سازنده ای با پیامبر(ص) داشته باشند. بعد از رحلت پیامبر(ص)، مسلمانان در تعامل با یهودیان به ویژه احبار نومسلمان، عناصری از فرهنگ یهود عمدتاً با بار ارزشی منفی وارد فرهنگ اسلامی کردند. اما با آغاز شکل گیری تمدن اسلامی، مسلمانان با ساکنان مناطق مفتوحه از جمله علمای یهود تعامل دو سویه برقرار کردند. نگارنده بر آن است که تفاوت سطح دانش یهودیان جزیرةالعرب با مناطق دیگر، تأثیرگذاری دوگانه یهود در فرهنگ اسلامی را به همراه داشته است. نتیجه پژوهش حاضر مبین آن است که تأثیر گذاری یهودیان جزیرة العرب در سده های نخستین در جامعه اسلامی سبب نفوذ آن دسته از عناصر فرهنگ یهود درجامعه اسلامی شد که واژگونه شدن بخشی از آموزه-های اسلامی را به دنبال داشت؛ در حالی که با آغاز شکل گیری تمدن اسلامی تعامل دو سویه میان علمای مسلمان و یهود به وجود آمد.
گرایش امان الله خان اردلان به شیخیه علل و پیامدهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
خاندان اردلان یکی از خاندان های حکومتگر در منطقه کردستان بود که به سبب عوامل متعدد فرهنگی و تاریخی، ضمن امتناع از پذیرش مذهب رسمی تشیع، اطاعت از صفویه را پذیرفت و تا اواخر قاجاریه، اعضای این خاندان تابع حکومت مرکزی بودند. اگرچه ساکنان منطقه بر مذهب شافعی باقی ماندند، ولی خاندان والی از اواسط عهد صفوی به بعد مذهب شیعه را پذیرفتند. آخرین والی اردلان، امان الله خان دوم (حک: 1265-1284 ق)، که از طرف مادر قاجاری بود، به شیخیه گروید و برای مدتی (هرچند کوتاه) سنندج را به یکی از مراکز تبلیغات شیخیه مبدل ساخت. این پژوهش به روش تاریخی، ضمن بررسی روند حضور شیخیه در کردستان، علل همراهی امان الله خان دوم با شیخیه و همچنین پیامدهای این قضیه را مورد بررسی قرار داده است. این مقاله نشان می دهد که همراهی امان الله خان والی با شیخیه در نتیجه عوامل و انگیزه های مختلف سیاسی، شخصی و خانوادگی بوده است. حضور و فعالیت شیخیه در کردستان، برای ترویج عقاید خود، قریب به سه سال به طول انجامید. در نتیجه گرایش والی به شیخیه، همدلی میان ساکنان کردستان با وی از میان رفت و روابط والی با دولت مرکزی نیز تحت تأثیر قرار گرفت. سرانجام این امر به زوال زودرس حکومت اردلان کمک کرد.
تکاپوی زنان عصر قاجار: فردیت، جهان سنّت و گذار از آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
زنان در عصر قاجار همچون دوره های پیشین در چارچوب نظام سنتی محصور بودند و تنها در جایگاه همسر و مادر نقش ایفا می کردند. نظام خانواده، هنجارهای اجتماعی و نظام حقوقی، جهان بسته ای را فراهم ساخته بود که در عمل، امکان بروز فردیت را به زنان نمی داد. زن در این مناسبات، مسیر تعیین شده ای را طی می کرد که به تحقق فردیت او نمی انجامید. خانواده، امور مذهبی و خیریه و در مواردی حضور اجتماعی زنان، همه مسیرهای از پیش تعیین شده جوامع سنتی بود که همچنان در ارتباط با نقش های سنتی آنان معنا می یافت. حتی سرگرمی های زنان نیز امکان کنش گری برای آنان فراهم نمی کرد. در سال های پیش از مشروطیت، رگه های کمرنگی از نقد جهان سنت در اندیشه زنان پیشگام و در برخی از امور اجتماعی یافت می شود که بیان کننده ی آغاز چالشی طولانی در مسیر نقد سنّت است.
کلیسای قبطی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
کلیسای قبطی در مصر مجموعه ای از آئین قدیم اسطوره ای قبطیان ‘ افکار یونانی بخصوص افلاطون ‘ اخلاق رواقی ‘ ثنویت شرقی ‘ توحیدی و ادیان موسی و عیسی (ع) بود که از دوران بطالسه در قبل از میلاد مسیح تا قرن هفتم میلادی فعالیت داشت . مرکز آن اسکندریه بود . عنصر غالب در این مکتب از لحاظ فلسفی ‘ تفکر نوافلاطونی و از نظر دیانت مسیح نیز ایده مونوفیزیت (یک طبیعتی ) داشت که مخالف کلیسای دولتی بیزانس بوده است . چون مصر به وسیله مسلمین در 640 م فتح شد ‘ فرهنگ و عرفان اسلامی از عناصر علمی آن تأثیر پذیرفت .
تأثیرپذیری و نقد ابن خلدون از مسعودی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مقدمه ابن خلدون دربردارنده آراء و اندیشه های عمیق و افکار ابتکاری و نبوغ آمیز است. اما چون ابن خلدون مقدمه را بر اساس واقعیات سامان داد، در تحلیل و بررسی های خود از آراء و بینش های پیشینیان، بی نیاز نبود. در این راستا ابن خلدون در کتاب مقدمه با تعریف و تمجید از مسعودی تا آنجا پیش رفت که در مواردی کار خود را تالی کار مسعودی شمرد و آن را الگو خواند و تحت تأثیر آن قرار گرفت. مسأله این است که چرا ابن خلدون در میان مورخان پیشین مسلمان، مسعودی را به عنوان الگو معرفی کرده است؟ چرایی این مسأله به کدامین ویژگی کاری و یا فکری مسعودی بازمی گردد؟ از دیگر سو، ابن خلدون در مواضعی، بر عکس آن تحسین، به سختی از مسعودی انتقاد و حتی مطالب او را رد کرد. عجالتاً باید گفت در مجموع ساختار کتاب مروج الذهب به خصوص سیاحت های مسعودی و مباحث جغرافیایی آن که خود پایه و اساس مطالب تاریخی او شد، موجبات این شیفتگی را فراهم کرد. انتقادها نیز بیشتر متوجه آن دسته از موارد است که در قاموس مباحث علم عمران او نمی گنجد. گذشته از آن دو، گاهی موضوعات مشابه مورد توجه هر دو در تحلیل و بررسی رویکرد های متضادی می یابند. این نیز از یک سو به ترکیب پیچیده کتاب مقدمه و مروج الذهب و از سوی دیگر به تفاوت و تضاد دیدگاه های آن دو بازمی گردد.