درخت حوزه‌های تخصصی

انقلاب اسلامی

ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
حکومت های ایرانی- اسلامی خلفای مسلمان
آل بویه آل زیار اتابکان اسماعیلیان افشار انقلاب اسلامی ایلخانان پهلوی اول پهلوی دوم تاریخ محلی ترکمانان و حکومت های محلی تیموری خاندان های محلی خوارزمشاهی دوره فترت زندیه سامانی سلجوقی صفاری صفوی طاهری علویان غزنوی غوری قاجار قراخانی قراختایی مغول
اجتماعی اقتصادی امام خمینی جریانها جنگ تحمیلی حوادث تا سال 60 روابط خارجی روحانیت سیاسی شخصیتها فرهنگی منابع وکلیات نهادها
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۰۴۱ تا ۳٬۰۶۰ مورد از کل ۳٬۰۶۰ مورد.
۳۰۴۱.

مقایسه تطبیقی بازگشت پذیری وقف در حقوق ایران و کامن لا با رویکردی بر اندیشه فقهی امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۶ 27 - 55

کلیدواژه‌ها: بازگشت پذیری وقف اشتراط خیار تراست امام خمینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۳۰۳
در حقوق ایران گروهی بازگشت پذیری وقف را مطلقا ناصواب و آن را در تنافی با ذات وقف دانسته اند ؛ در حالی که عده ای دیگر از جمله امام خمینی قائل به صحت آن شده اند بدین شرح که این دسته ، قابلیت بازگشت پذیری وقف را طبق نصوص وارده مقید به قید «پیدایش نیاز واقف به مال موقوفه پس از انعقاد آن» کرده و در صحت آن به صورت مطلق نیز مستندا به ادله عام تشکیک ننموده اند. در این مسئله تمامی ادله مطروحه در رابطه با عدم قابلیت بازگشت پذیری وقف قابل نقد بوده و بنابراین بازگشت پذیری آن در صورت پیدایش نیاز صحیح به نظر می رسد. در تحلیل حقوق کامن لا نیز که در آن نهاد تراست تنها نهاد مشابه با وقف در حقوق ایران است با توجه به ماهیت حقوقی و اوصاف متشکله آن، بازگشت از آن جایز بوده و فاقد منع قانونی است.
۳۰۴۲.

بنیان های انسان شناختی سیاست خارجی امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۶ 87 - 117

کلیدواژه‌ها: انسان فطرت امام خمینی سیاست خارجی روابط بین الملل انسان شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۱
انسان پایه و زمینه و اساس نظریه های علوم انسانی و اجتماعی است. به همین ترتیب با وضوح بیشتری می توان توجه به انسان و ماهیت او را بن مایه نظریه های سیاست خارجی و روابط بین الملل دانست. با وجود غفلت از انسان و جایگاه او در بخش مهمی از عصر سیطره نظریه های ساختارگرایی، با احیای حوزه مطالعاتی تحلیل سیاست خارجی بار دیگر اهمیت پرداختن به انسان در نظر یه های سیاست خارجی و روابط بین الملل موردتوجه قرار گرفت. در آثار مهم این حوزه می توان توجه به ابعاد و وجوه مختلف انسان را دید. در اندیشه امام خمینی انسان جایگاه کانونی و محوری دارد. به نظر می رسد انسان و ماهیت او، بن مایه بسیاری از افکار و اندیشه های او و به شکل خاص در حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل را شکل می دهد و هدف این پژوهش تحلیلی از این منظر به دیدگاه ایشان در سیاست خارجی است. برخلاف نظریه های سیاست خارجی و روابط بین الملل که می خواهند دیدگاه ایشان در سیاست خارجی را از منظر قالب های نظری خویش تحلیل کنند. با این وصف سؤال اصلی پژوهش این است که با تکیه بر چه مفهوم انسان شناختی می توان به اندیشه امام در سیاست خارجی پی برد؟ به نظر می رسد در اندیشه ایشان فطرت و احتجاب فطرت دو مقوله بنیادی در فهم ایشان از انسان و ماهیت جوامع و نظام بین الملل است. از این زاویه ایشان به عنوان یک متفکر صدرایی یک سطح تحلیل خرد و انسان شناختی را اتخاذ و با ادامه این روند و تزریق و تسرّی آن به سطح جامعه شناختی به بحث در باب انواع جوامع، ماهیت جوامع و نظم حاکم بر نظام بین الملل می پردازد.
۳۰۴۳.

گستره صدور حکم حکومتی: مقارنه میان آرای امام خمینی (ره) و شهید صدر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۹۷ 31 - 54

کلیدواژه‌ها: حکم حکومتی منطقه الفراغ مصلحت زمان و مکان صدر امام خمینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۲۸۴
حکم حکومتی و اختیار صدور آن از دیرباز مورد توجه فقها و علمای شیعه در تألیفات ایشان بوده است. برخورداری ولی فقیه به عنوان فقیه جامع الشرایط از اختیار صدور حکم حکومتی، ارتباطی مستقیم با بحث ولایت فقیه دارد. بنابراین نظر به رویکرد فقها در بحث ولایت فقیه اختیار صدور این احکام نیز از سعه و ضیق برخوردار می شود. اهمیت بحث از سعه و ضیق شأن صدور این احکام، در پویایی و پاسخگو بودن نیازهای جامعه اسلامی به مقتضای زمان و مکان نمایان می گردد. اینکه این احکام تنها از شأن اجرایی احکام اولیه برخوردار باشند، یا از شأن صدور حداکثری بهره مند بوده که طبق مبنای امام خمینی در صورت مصلحت مقدم و حاکم بر احکام اولیه باشند، یا بنابر مبنای شهید صدر شأن صدور این احکام محدود به منطقهالفراغی باشد که تقدم بر احکام اولیه را در صورت مصلحت تجویز نمی کند؛ همچنین ضمانت اجرای این احکام به جهت مصون ماندن از لغو بودن صدور آن ها و نیز ماهیت این احکام در شأن صدور حداکثری و اینکه چه مبنایی چنین گستره صدوری را تجویز می نماید؛ مورد بحث و بررسی این مقاله است.
۳۰۴۴.

اندیشه های قرآنی انعکاس یافته در شعر امام خمینی (ره) با رویکرد بینامتنیت ضمنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۹۷ 55 - 83

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم امام خمینی بینامتنیت ژراژ ژنت تلمیح بینامتنیت ضمنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۲۸۴
بینامتنیت روش هم گرایی متون بر مبنای تأثیر بر یکدیگر و شکل گیری معنای متن به وسیله متون دیگر است. به عبارت دیگر، بینامتنیت، روش تأثیرپذیری از متون قبل و تأثیرگذاری بر متون بعد است. ژنت بینامتنیت را در مفهوم محدود، حضور هم زمان متنی در متن دیگر به کار برده و تعریف وی از بینامتنیت در سه سطح است: سطح خیلی آشکار یا همان نقل قول، سطح کمتر آشکار و پنهان شده ارتباط دو متن و سطحی با کمترین وضوح که ضمنی است و در آن اشاره پنهانی متنی به متن دیگر مورد نظر است و شامل کنایات، استعارات و تلمیحات می باشد ؛ به گونه ای که درک کامل متن، بدون فهم اشارات آن امکان پذیر نباشد. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای با هدف تبیین بینامتنی ضمنی قرآن در اشعار امام خمینی است؛ لذا به واکاوی آن دسته از اشعار امام خمینی که بر اساس سطح بندی بینامتنی ژنت رابطه بینامتنی ضمنی با کلام الهی دارند پرداخته شده است. نیز یافته های این پژوهش بیان کننده ارتباط وسیع شعر امام خمینی با آیات قرآن کریم است.
۳۰۴۵.

بازخوانی نقش آیت الله سید عبدالله بهبهانی در تحصن مشروطه خواهان در سفارت انگلیس (بررسی دیدگاه امام خمینی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۶ 1 - 25

کلیدواژه‌ها: امام خمینی تحصن سفارت انگلیس سید عبدالله بهبهانی کسروی مشروطیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۹۵
یکی از موضوعات بحث برانگیز در تاریخ نهضت مشروطیت، تحصن تعدادی حدود بیست هزار نفر از مردم تهران در سفارت دولت انگلستان است. این حادثه که در ماه های جمادی الاول و جمادی الثانی سال 1324 (ژوئیه و اوت 1906 / تیر و مرداد 1285) رخ داد حدود یک ماه به طول انجامید و با فرمان مشروطیت مظفرالدین شاه خاتمه یافت. در مورد تصمیم گیرندگان و مشوقان تحصن در سفارت انگلیس اتفاق نظر وجود ندارد. در این رابطه نقش آیت الله سید عبدالله بهبهانی یکی از سران روحانی و رهبران مشروطه از موضوعات مهم و قابل بررسی است. در این مقاله به بررسی نقش بهبهانی در تحصن سفارت انگلیس پرداخته شده و دیدگاه های موافقان و مخالفان نقش او موردتوجه و نقد قرارگرفته است. ازجمله مخالفان نقش او در تحصن سفارت انگلیس، احمد کسروی است که رأی او مورد تأکید امام خمینی قرارگرفته است. پس از مطالعه منابع متعدد پیرامون این رخداد و بیان دیدگاه های مورخان و پژوهشگران متقدم و متأخر، نتیجه بررسی حاکی است که در بدو امر توصیه بهبهانی صرفاً به تعداد معدودی از تجار با هدف حفظ جان و امنیت آنان بوده است و به معنی مجوز تحصن عده کثیری از مردم در سفارت تلقی نمی شود. بااین حال، این توصیه ابعاد گسترده تری یافت که اگرچه ممکن است منظور نظر بهبهانی نبوده؛ اما اطرافیان و خواص بیت او در این رابطه نقش و تأثیر داشتند.
۳۰۴۶.

مطالعه تطبیقی جایگاه حکمران در اندیشه شهاب الدین سهروردی و امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۹۷ 103 - 129

کلیدواژه‌ها: امام خمینی شهاب الدین سهروردی عرفان سیاست حکیم متأله ولی فقیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۹۰
این مقاله بر اساس مبانی فلسفی و عرفانی (هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی) شیخ اشراق (شهاب الدین سهروردی) و امام خمینی، در نگاه به مسئله رهبری در جامعه اسلامی نگاشته شده است. سهروردی با تلفیق نظریات عرفانی و فلسفی، اندیشه های حکمت خسروانی، نظریات ولایت در اندیشه شیعی و مفهوم انسان کامل، تلاش می کند مناسب ترین گزینه برای رهبری جامعه اسلامی را صورت بندی کند. امام خمینی نیز با تلفیق نظریات فقهی، فلسفی و عرفانی، اندیشه های کلامی در قالب بحث نبوت و امامت و مفهوم انسان کامل، مسئله رهبری جامعه در عصر غیبت را جستجو می کند. براین اساس، سؤال اصلی این نوشتار عبارت است از: تلاقی عرفان و سیاست چه تأثیری بر نگاه امام خمینی و سهروردی بر مفهوم حکمران جامعه اسلامی داشته است؟ دراین راستا، فرضیه چنین است که از تلاقی دو مفهوم «انسان کامل» و «قدرت» که به ترتیب دو مفهوم عرفانی و سیاسی می باشند مفاهیم «حکیم متأله» و «ولی فقیه» در اندیشه سهروردی و امام خمینی حاصل شده است. این مقاله با روش تطبیقی- توصیفی اشتراکات و افتراقات رویکرد این دو اندیشمند را مورد واکاوی قرار داده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مفهوم حکمران جامعه اسلامی محل تلاقی دیدگاه های عرفانی و سیاسی دو اندیشمند است.
۳۰۴۷.

بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی در اشعار امام خمینی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۵ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۹ و ۱۰) 9 - 32

کلیدواژه‌ها: امام خمینی ره دیوان امام خمینی اندیشه سیاسی سلوک اجتماعی جمهوری اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۸۲
شعر امام خمینی همچون سایر مکتوبات و سخنرانی هایشان می تواند به شناخت بیشتر ما از افکار، عقاید و احساسات ایشان کمک کند. اشعار ایشان با وجود قالب عمده عرفانی، بی تأثیر از تحولات و اوضاع سیاسی و اجتماعی نبوده است. هدف این مقاله آن است که با روش توصیفی تحلیلی، بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی را در اشعار امام خمینی مورد بررسی قرار دهد. جنبه های ضد استعماری و استبدادستیزانه شخصیت امام در جوانی و نیز مواضعشان درباره وضعیت حوزه علمیه قم و نقش آیت الله حائری در اعتلای آن، ازجمله یافته های این تحقیق است. در ادامه، اشعار ایشان درباره جمهوری اسلامی و سبک کلی امیدوارانه و نشاط آفرین ایشان معرفی شده است. البته مواضع امام درباره آل سعود و تأثیر قیام پانزده خرداد در شعر ایشان نیز از موارد جالب توجه این مقاله است. بازتاب احساسات و روابط خانوادگی، و نیز نقد امام خمینی به فلسفه و مسلک صوفیگری و درویشی از موضوعات مربوط به اجتماعیات در شعر ایشان محسوب میشود.
۳۰۴۸.

صلاحیت کارگزاران: شرایط، مرجع، دیدگاه ها و ادله با نگاهی به آرای امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۶ 57 - 85

کلیدواژه‌ها: احراز صلاحیت اصول عملیه قواعد فقهیه امام خمینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۲۶۲
مسئله احرازصلاحیت و ضرورت آن برای متصدیان حکومت جهت سپردن مسئولیت، از مسائل چالشی و با اهمیت انقلاب اسلامی بوده و اینکه چه کسی وظیفه احراز را بر عهده دارد؟ بین اندیشمندان اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی احراز صلاحیت را حق حکومت، برخی حق مردم دانسته و گروهی دیگر مانند امام خمینی بر حق حکومت و مردم تأکید کرده اند. سؤال اصلی در پژوهش حاضر این است که صلاحیت کارگزاران، شرایط، مرجع، دیدگاه ها و ادله اثباتی و نفی آن از دیدگاه امام خمینی چگونه است؟ آیا آیات، روایات، یا امارات و اصول عملیه ای دال بر احرازصلاحیت وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ با بررسی آراء و نظرات امام، ادله و امارات، از روش توصیفی_تحلیلی استفاده شده که نتیجه آن اتکا به عقل و بنای عقلا و همچنین در صورت فقدان ادله تمسک به اصول عملیه و قواعد فقهی است که در مجاری خود می تواند نافی موانع صلاحیت و در برخی موارد مثبت صلاحیت باشد که با نظر امام هم منطبق است.
۳۰۴۹.

اعتباریابی داده های تاریخ شفاهی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۵ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۹ و ۱۰) 109 - 130

کلیدواژه‌ها: تاریخ شفاهی اعتباریابی داده معیار راوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۲۲۰
قلمرو علم تاریخ زمان گذشته است، اما شاخه جدیدی در تاریخ ایجاد شده که قلمرو تاریخ یعنی گذشته را به زمان حال بسیار نزدیک کرده و آن تاریخ شفاهی است. اگرچه حدود 70 سال از عمر تاریخ شفاهی می گذرد، اما هنوز به عنوان یک مقوله جدید شناخته می شود و باب گفتگو پیرامون مسائل مختلف آن باز است. با این حال کمتر به صورت مستقل درباره نقد داده های حاصل از تاریخ شفاهی تولید محتوا شده است و جا دارد این پرسش را مطرح کرد که داده هایی که از طریق تاریخ شفاهی تولید میشوند چگونه اعتبار مییابند تا پژوهشگران با آسودگی خاطر از آنها در تحقیقات خود بهره بگیرند؟ در این مقاله تلاش شده است ضمن شرح و بحث درخصوص مصاحبه و ابعاد مختلف آن به عنوان ابزار اصلی تاریخ شفاهی، 12 معیار برای تولید داده های معتبر مورد بحث و ارزیابی قرار گیرد تا به کمک آنها تردیدهای اولیه درباره اصالت داده های تاریخ شفاهی برطرف شده و بر اعتبار آنها افزوده شود.
۳۰۵۰.

برآمدن رضاخان به روایت تاج الملوک آیراملو (ملکه پهلوی)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۵ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۹ و ۱۰) 131 - 152

کلیدواژه‌ها: رضاخان تاج الملوک کودتای 1299 تاریخ شفاهی قزاق ها بلشویسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۲۲۲
منابع تاریخی درخصوص پرورش و ترفیع رضاخان از یک سرباز ساده قزاق به رده های بالای نظامی، پیش از کودتای اسفند ۱۲۹۹ش، روایات مختلفی دارند. تاریخ شفاهی تاج الملوک آیراملو، همسر دوم رضاخان که از قدرت بی بهره نبود، این امتیاز ویژه را دارد که دارای پیوستگی منطقی و ابهامات کمتری است. به دلیل آشنایی تاج الملوک با بسیاری از مسائل، جزئیات و روایت از درون خانواده، با نقد تاریخی و مقایسه آن با دیگر منابع، می توان به جزئیات بسیاری از وقایعی که هنوز دارای ابهام اند، دست یافت. بررسی و تحلیل شیوه ورود رضاخان به بریگاد قزاق و پیشرفت سریع وی در امور نظامی، زمینه های ارتباط با مستشاران انگلیسی و انتخاب وی به فرماندهی نیروهای قزاق در کودتای سوم اسفند، با وجود نظامیان صاحب منصب، هدف این مطالعه است که با شیوه توصیفی و روش تحلیل روایت ارائه می شود. ویژگی مهم خاطرات تاج الملوک این است که به دلیل حضور و معاصر وقایع بودن، بازنمایی صحنه تاریخی را همزمان با همان شرایط توصیف می کند و کمتر تحت تأثیر منابع، شرایط و ارزشهای زمان های است.
۳۰۵۱.

قاعده «الذاتي لایعلل» از دیدگاه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۹۷ 85 - 101

کلیدواژه‌ها: ذاتی عرضی ایساغوچی امام خمینی برهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۲۴۶
یکی از قواعد مهم فلسفی، قاعده «الذاتی لایعلل» است که خود برآمده از سه قاعده فلسفی است. این مقاله می کوشد با نگاهی به مفهوم لغوی و اصطلاحی واژه ذاتی، تحلیل دقیق امام خمینی را درباره این قاعده بررسی کند. به خصوص آنکه در نظر امام خمینی «ذاتیِ بی نیاز از علت» که محور این قاعده است، ذاتی باب برهان است که در مقابل عرضی جای دارد. در حقیقت، امام بر این باور است که «ذاتیِ بی نیاز از علت»، حقیقتی است که انفکاک آن از ذات ممکن نیست؛ اعم از اینکه داخل در ذات باشد (ذاتی باب ایساغوجی) یا خارج ملازم آن. ایشان در ادامه به علت بی نیازی ذاتی از علت یا به عبارتی، علت عدم معللیت ذاتی در باب برهان می پردازد که توجه به دقت نظر ایشان در این باب در جای خود راهگشای بسیاری مسائل فلسفی، کلامی و... است. امام خمینی بر این نکته اشاره نموده اند که با توجه به اینکه حمل ذاتیات و لوازم ذات بر ذات ضروری است و نیز با توجه به اینکه هر محمولی که به صورت ضروری بر موضوع خود حمل شود، از علت بی نیاز است، ذاتیات و لوازم ذات به هیچ علتی نیاز نداشته و ازاین رو، سؤال از علت آن بی معنی خواهد بود.  
۳۰۵۲.

مطالبات آشکار و پنهان در انقلاب؛ یک تمایز مفهومی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۵ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۹ و ۱۰) 33 - 58

کلیدواژه‌ها: ایدئولوژی انقلاب مطالبات آشکار مطالبات پنهان انفعال متقابل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۸۳
انقلابها محصول مطالبات تحقق نیافته و انباشته شدهای هستند که در نهایت یک جامعه را به سرنگونی و براندازی نظام سیاسی حاکم سوق میدهند. شکل گیری ائتلافها و انسجام یافتن مطالبات انقلابی را در شعارها، موضعگیریها و بیانیه ها و درنهایت ایدئولوژیهایی می توان مشاهده کرد که تنها راه بهبود وضعیت موجود را در وقوع یک انقلاب می دانند. هدف این نوشتار، ارائه توجیهی نظری برای ضرورت رصد کردن مطالبات انقلابی در ساحتی فراتر از ساحت ایدئولوژی است. اگرچه ایدئولوژی شاخص مناسبی برای فهم چرایی به راه افتادن اعتراضات است، اما تنوع و تکثر زیست جهان و مطالبات انقلابیون، به ایدئولوژی ای که در بهترین حالت صرفاً مخرج مشترک خواسته های آنهاست، قابل تقلیل نیست و بسیاری از مطالبات بدون اینکه نمودی آشکار و روشن در مبارزات داشته باشند، انگیزه ای قوی برای اعتراض و ابراز نارضایتی از وضعیت موجود فراهم می کنند. از این رو می توان ایدئولوژی یک انقلاب را مطالبات آشکار انقلابیون در نظر گرفت. اما مطالبات پنهانی نیز همواره وجود دارد که در ایدئولوژی بیان نمی شود، لیکن میتواند به همان اندازه، در به راه افتادن و پیروزی یک انقلاب مؤثر باشد. تعیین اهمیت چنین مطالباتی و گنجاندن آنها در مطالعات انقلاب، به فهمی عینی تر از فرایند پیروزی میانجامد. بر این اساس، هدف این نوشتار نشان دادن ضرورت تفکیک مطالبات پنهان و آشکار در مطالعات انقلاب است. به همان اندازه که مطالبات آشکار متجلی شده در ایدئولوژی نیازمند بررسی و شناخت اند، مطالباتی که در ایدئولوژیهای انقلابی مطرح نمی شوند نیز قابل مطالعه و بررسی اند و نقشی به همان اندازه مؤثر در پیروزی انقلاب دارند.
۳۰۵۳.

جمهوریت و سیاست ورزیِ حزبی در آراء سیاسی امام خمینی؛ از پیروزی انقلاب تا همه پرسی قانون اساسی (22 بهمن 1357- 11 آذر 1358)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۵ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۹ و ۱۰) 59 - 82

کلیدواژه‌ها: امام خمینی ره جمهوری اسلامی تکثرگرایی سیاست ورزی حزبی قانون اساسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۸۶
در فاصله زمانیِ پیروزی انقلاب تا تصویب نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی (۲۲ بهمن ۱۳۵۷- ۱۱ آذر ۱۳۵۸) که جریان های مختلف سیاسی پیرامون شکل و ماهیت نظام سیاسی پساانقلابی ایران و نسبت آن با دموکراسی و سیاست ورزی حزبی دغدغه های خود را مطرح می کردند، امام خمینی، رهبر انقلاب و نظامِ نوپای جمهوری اسلامی، در موضوعِ شکل و محتوایِ حکومت جمهوری اسلامی و قانون اساسیِ برآمده از آن، به تبیین و تشریح آراء سیاسی و فکری خود می پرداخت. هدف پژوهش پیش رو: تبیین نسبت جمهوریت و اسلامیت نظام در حکومت جمهوری اسلامی و به تبع آن، تحلیل جایگاه تکثرگرایی و سیاست ورزی حزبی در چارچوب حکومت جمهوری اسلامیِ مورد نظر امام خمینی است. نوع پژوهش، توصیفی تحلیلی، و روش پژوهش، بررسی تاریخی با بهره گیری از الگوی «ردیابی فرایند» می باشد. یافته های پژوهش نشان میدهد امام خمینی در فاصله پیروزی انقلاب تا تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی، جمهوریت نظام را در روش، و اسلامیت حکومت را در محتوا تضمین می کرد. همچنین، در آراء سیاسی ایشان، تکثرگرایی و سیاست ورزی حزبی، در چارچوب حکومت جمهوری اسلامی و مصالح کشور، مورد تأیید قرار گرفته بود.
۳۰۵۴.

تحلیل مضمون «ماهیت اقدامات آمریکا علیه ایران» در گفتار امام خمینی؛ (موردکاوی پیام ها و بیانات امام در دهه 40 و 50 شمسی)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۵ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۹ و ۱۰) 153 - 179

کلیدواژه‌ها: امام خمینی ره تحلیل مضمون آمریکا استعمار سیاسی و اقتصادی نفوذ فرهنگی نفوذ اقتصادی جامعه ایرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۲۲۶
امام خمینی نسبت به تهدیدات امت اسلامی و جهان اسلام حساس بودند و همواره در گفتارها و پیام های خود تلاش می کردند همگان را نسبت به تهدیدات داخلی و خارجی جهان اسلام آگاه کنند. بررسی فراوانی و کثرت مواضع ایشان در قبال آمریکا نشان می دهد که از دیدگاه ایشان، آمریکا یکی از عوامل اصلی مشکلات جهان اسلام و جامعه ایرانی در دهه چهل و پنجاه شمسی بوده است. امام همواره نسبت به تهدید آمریکا برای ملت ها هشدار داده و از ملت ایران درخواست داشتند نسبت به عملکرد این رژیم سیاسی هوشیاری داشته باشند. با توجه به اهمیت این مسئله، مقاله حاضر تلاش دارد با کاربست روش تحلیل مضمون، به این سؤال پاسخ دهد که: ماهیت اقدامات آمریکا علیه ایران در گفتار امام خمینی طی دهه چهل و پنجاه شمسی چه بوده است؟ برای تبیین این موضوع، به صحیفه امام مراجعه شده و واحد تحلیل مضمون «آمریکا» در گفتار و پیام های امام طی سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷، «عبارات و پاراگراف» بوده است. یافته های مقاله نشان می دهد که آمریکا از دیدگاه امام دشمن اصلی ملت ایران و عامل حمایت از جنایت های حکومت پهلوی بوده است و توصیف مضامین نشان می دهد که عملکرد آمریکا علیه جامعه ایران با رویکردهای نفوذ فرهنگی، نفوذ نظامی، استعمار اقتصادی و استعمار سیاسی قابل رؤیت است.
۳۰۵۵.

تأملی در جایگاه اُمت باوری و ملت گرایی در جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱-۲ (پیاپی ۱۳ و ۱۴) 139 - 162

کلیدواژه‌ها: اُمت باوری ملت باوری جریان های فکری انترناسیونالیسم ام القری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۸۶
مفهوم واژه ملت و ایدئولوژی منتسب به آن ملی گرایی، در طول تاریخ دست خوش تغییراتی شده است. اگر در گذشته صرفاً به شکل وطن پرستی و علاقه به موطن شناخته می شد، به تدریج به پدید آمدن حاکمیت هایی که داعیه حکومت ملی داشتند، یاری رساند. نهضت های ملی به گسترش و رشد مفهومی ملت افزودند و حتی آن را به یک ایدئولوژی برای پیشبرد تبادلات انسانی مبدل ساختند. در برابر آن مفهوم اُمت باوری و ایدئولوژی منتسب به آن (اسلام گرایی)، زمینه سیاسی به خود گرفت و اسلام سیاسی پس از آن مطرح شد. گستره معنایی این دو مفهوم در طول زمان نوسان داشته و به واسطه قدرت حاکمیت، وابستگی نظام به یکی از این دو ایدئولوژی ارتقای کاربردی یافته و پا را فراتر از حدود جغرافیایی و تعیّن مکانی خود گذاشته است و مؤلفه های نوینی برای خود طراحی کرده اند. این پژوهش، با رویکرد اندیشه نگر و تحلیل منابع کتابخانه ای در پی پاسخ به این پرسش است که انقلاب اسلامی و طیف های فکری جمهوری ویژه آن چه قرائتی از مفاهیم ملت و اُمت دارند و این قرائت چه تحولی یافته است؟ این مطالعه ظرفیت های بررسی ساختار درونی اندیشه امت و ملت، توضیح چگونگی معنایابی مفاهیم، رقابت یا غیریت سازی این مفاهیم در طیف های مختلف فکری جامعه را بررسی می کند و به تحلیل گفتمان اندیشگی این جریان ها می پردازد. در نهایت این مطالعه می کوشد با روش ایده آل تیپ وبری، غایت آمال هر جریان را توصیف کند و آرمان هر طیف در تعامل یا تقابل با امت یا ملت مطرح می گردد.
۳۰۵۶.

تحلیل کنش های گفتاری در استنادات قرآنی مقام معظم رهبری (با تأکید بر آیات جنگ و جهاد)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱-۲ (پیاپی ۱۳ و ۱۴) 113 - 138

کلیدواژه‌ها: نظریه کنش گفتاری جان سرل مقام معظم رهبری آیات جنگ و جهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۹۵
مسأله: سخنان آیت الله خامنه ای مملو از آیات قرآنی است و این خصیصه از دیرباز با بیانات ایشان گره خورده است. از این رو بازشناسی، تفسیر و تحلیل استنادات قرآنی مقام معظم رهبری، مهم به نظر می رسد و یکی از مهم ترین عواملی که می تواند ما را در فهم اندیشه دفاعی ایشان یاری دهد، استنادات قرآنی ایشان در مسائل مربوط به جنگ و جهاد است. بنابراین، پژوهش حاضر تلاش دارد تا کنش های گفتاری در استنادات قرآنی مقام معظم رهبری را با تأکید بر آیات جنگ و جهاد، تحلیل کند و به این پرسش ها پاسخ دهد که بر مبنای الگوی کنش گفتار جان سرل، مقام معظم رهبری از چه گونه های کنش گفتاری استفاده کردند؟ و از تحلیل فراوانی و بسامد این کنش ها چه نتایجی حاصل می شود؟ روش پژوهش: این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش کمی و کیفی بررسی و تحلیل شده است. یافته ها: کنش اظهاری با بیشترین فراوانی35.55 درصد و پس از آن کنش گفتاری ترغیبی با 33.33 درصد و در رتبه سوم کنش تعهدی با 13.33 درصد و کنش گفتاری عاطفی با 8.88 درصد و در نهایت کنش اعلامی با 8.88 درصد، کمترین فراوانی را در بین کنش های گفتاری مقام معظم رهبری به خود اختصاص دادند. بیشترین کنش غیرمستقیم، مربوط به کنش ترغیبی است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که با توجه به فراوانی کنش اظهاری در بین کنش های گفتاری رهبری، ایشان درصدد بودند، تا در طی حوادث مهم پیش آمده پس از رحلت امام، بیشتر به تشریح اوضاع و روشنگری و آگاه کردن مردم و سپس اقدام به ترغیب مردم در هنگام هجوم به میهن و دفاع از آن نمایند.
۳۰۵۷.

تحلیلی بر مناسبات بیوت آیات خویی و خمینی در نجف(1357-1344)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱-۲ (پیاپی ۱۳ و ۱۴) 83 - 112

کلیدواژه‌ها: آیت الله خویی آیت الله خمینی مرجعیت حوزه نجف بیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۸۰
بیوت مراجع تقلید شیعه نه فقط به معنای دفتر کار و کارگزاران اداری، مالی و علمی مرجع بلکه در معنایی وسیع تر به مثابه سیستمی معناپرداز و تصمیم ساز که در اطراف و حواشی مرجع تقلید شکل می گیرد، از مهم ترین مراکز تأثیرگذار بر عملکرد مراجع و مناسبات آنها با یکدیگر بوده اند. مناسبات بیوت آیات خویی و خمینی در نجف، از آنجا که اولاً مربوط به دو تن از مهم ترین و تأثیرگذارترین مراجع معاصر بوده و ثانیاً از این باب که با نهضت اسلامی و انقلاب ایران گره خورده است، موضوعی قابل توجه در مطالعات تاریخ معاصر جلوه می کند. مناسباتی که از همکاری و صمیمیت آغاز و در نهایت به اختلافات آشکار و دشمنی رسید. مقاله حاضر با تکیه بر مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، با بازخوانی روایات بازمانده از آن برهه، سعی کرده است تا این مناسبات را بر اساس دو شاخصه چارچوب های نظری و اولویت های عملی طرفین بررسی و تحلیل نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که به سبب تفاوت های آشکار طرفین در مبانی نظری و اولویت های عملی، وقوع معارضات، امری طبیعی بوده است. اما عدم درک شفاف طرفین از این تفاوت های بنیادین یا قائل نشدن مشروعیت و حقانیت- حتی به شکلی حداقلی- برای چارچوب ها و اولویت های طرف دیگر، کار اختلاف را به دشمنی کشانده و برخی رفتارهای غیراخلاقی طرفین در حق یکدیگر را توجیه نموده است.
۳۰۵۸.

اوضاع اجتماعی متأثر از کشت و استعمال تریاک در ایران دهه 1320

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱-۲ (پیاپی ۱۳ و ۱۴) 31 - 54

کلیدواژه‌ها: تریاک اعتیاد اوضاع اجتماعی محمدرضا شاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۸۷
با وارد شدن اقتصاد ایران به پیرامون نظام جهانی سرمایه در نیمه دوم قرن نوزدهم، دگرگونی های اساسی در اقتصاد کشور به وجود آمد. یکی از مهم ترین اثرات آن تجاری شدن بخش عمده ای از اقتصاد ارضی ایران بود که با نیاز بازارهای جهانی تنظیم شد؛ به نحوی که در دوران قاجار، تریاک به عنوان مهم ترین اقلام صادراتی تک محصولی، تجارت می شد. به طوری که رضاشاه نیز از سود حاصل از کشت، تولید و تجارت تریاک به دلیل هزینه پایین آن برای پیشبرد برنامه های نوسازی خود بهره برد. از طرفی دیگر، وجود بازار دائمی فروش آن به واسطه سفارش مداوم و تضمین خرید از سوی انگلیس، موجب شد تا به سرعت مرغوب ترین زمین های کشاورزی ایران به کاشت تریاک اختصاص یابد. نظر به اثرگذاری طولانی مدت کشت و تولید تریاک در وضعیت اجتماعی ایران، پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی اوضاع اجتماعی متأثر از این پدیده در ایران دهه ۱۳۲۰ پرداخته است.یافته های پژوهش حاضر که در چارچوب مطالعات تاریخی و اجتماعی و از نوع توصیفی-تحلیلی و مطالعات اسنادی انجام شده است، نشان گر آن است که نتیجه عملکرد رضاشاه در کنترل کشت و توزیع تریاک در بین مردم، موجب افزایش معتادین به ویژه در سال های آغازین حکومت محمدرضا شاه شد. اما با فضای باز سیاسی ایجاد شده در دهه بیست به واسطه تغییر قدرت، مطبوعات و نیز افراد آگاه آزادانه تر به نشر مضرات تریاک برای دفع این بلیه از کشور پرداختند که از جمله نتایج آن تصویب لایحه منع کشت تریاک، دستور عدم استخدام معتادین در نهادهای دولتی و مبارزه هر چند ناموفق با استعمال تریاک در قهوه خانه ها بود.
۳۰۵۹.

مواجهه «سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر» با انقلاب اسلامی (1357- 1360)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱-۲ (پیاپی ۱۳ و ۱۴) 55 - 82

کلیدواژه‌ها: سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر انقلاب اسلامی تکثرگرایی توتالیتاریسم مارکسیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۴
اگرچه در روند گسترش و پیروزی انقلاب ایران، در سال های 1356- 1357، جریان اسلامگرا نقش تعیین کننده ای ایفا کرد؛ اما، انقلاب ایران از حضور و مشارکتِ گاه مؤثرِ احزاب و گروههای سیاسیِ چپ، ملی گرای لیبرال و برخی گروههای دارای گرایشاتِ توأمانِ اسلامگرا، چپ و ملی گرا نیز برخوردار شد. سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر، از جمله تشکل هایی بود که در حاشیه تحولاتِ سیاسیِ منجرِ به پیروزی انقلاب اسلامی، حضور کم رنگی داشت.هدف پژوهش: با عنایت به ماهیت کلی انقلاب و قانون اساسی جمهوری اسلامی، که به رغم حضور و مشارکتِ جریان ها و احزاب سیاسیِ دارای افکار و علایق سیاسیِ متفاوت و گاه متعارض، قرائتی مشروط از تکثرگرایی، تحزب و سیاست ورزی حزبی ارائه می داد، در مقاله پیشِ رو تلاش می شود، به این پرسش پاسخ داده شود که: سازمان پیکار، از آستانه پیروزی انقلاب تا خرداد 1360، چه رویکردی نسبت به کلیتِ انقلاب اسلامی و به تبع آن، تکثرگرایی و مداراجوییِ سیاسی، داشت؟روش تحقیق: پژوهش حاضر به روش بررسی تاریخی (توصیفی- تحلیلی) و با بهره گیری از تکنیک ردیابی فرایند انجام می شود.یافته های تحقیق نشان می دهد: سازمان پیکار، از همان آغاز، انقلاب اسلامی را انقلابی ناتمام ارزیابی کرده و در مواجههِ با آن مسیر ناهمسازگری، تعارض و نهایتاً منازعه در پیش گرفت. مبانی فکری و رویکرد سیاسی سازمان پیکار تعارضِ آشکاری با تکثرگرایی و مداراجویی سیاسی داشت.
۳۰۶۰.

صدور انقلاب اسلامی از منظر سازه گرایی (ملاحظه ای بر مؤلفه های هویتی صدور انقلاب اسلامی)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱-۲ (پیاپی ۱۳ و ۱۴) 1 - 30

کلیدواژه‌ها: صدور انقلاب انقلاب اسلامی سازه انگاری هویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۸۴
انقلاب ها بیشترین دگرگونی های ماهیتی و هویتی را در جوامع انسانی به ارمغان می آورند. ارزش ها، باورها، هنجار ها در ساختارهای اجتماعی تحولات عمیقی را پشت سر می ذارند. صدور انقلاب نیز از این تغییرات ماهیتی بی بهره نمانده اند. سازه انگاری با محوریت قراردادن مولفه های غیرمادی تلاش دارد تا در بررسی تحولات به عناصر غیرمادی توجه بیشتری داشته باشد. این پژوهش در تلاش است تا به بنیان های هویتی که ماهیت انقلاب اسلامی را تشکیل، شناسانده و تحول بخشیده اند بررسی و تاثیر و نقش آنها را در شکلبندی نهایی صدور انقلاب اسلامی با ماهیت و هویت یکه و متمایز مورد تبیین و بررسی قرار دهد. پرسش اصلی در این پژوهش این خواهد بود که مولفه های هویتی جمهوری اسلامی چه شاخصه هایی دارند و چه نقشی در شکلبندی نهایی ایفا نموده اند؟ بر این باوریم مولفه های هویتی در شکلبندی نهایی صدور انقلاب اسلامی با شاخص های صدور نرم، تکلیف گرایانه و تدریجی و اولویت آگاهی بخش بر عمل انقلابی نقش اساسی داشته اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان