درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷٬۱۶۱ تا ۷٬۱۸۰ مورد از کل ۷۶٬۰۳۳ مورد.
۷۱۶۱.

حکم الإمام علی(ع) من منظور المعاصرین السنه دراسه وجهه نظر طه حسین نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و چهارم یهار و تابستان ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۷) 229-258

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) الخلافه طه حسین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۸۵
بعد التغییرات السیاسیه والفکریه المختلفه وغیرها فی الفتره المعاصره، تمّ تقدیم فرص جدیده للمفکرین الشیعه والسنه. التقلیل من حدّه التحامل والحصول على فهم أوضح ورؤیه أکثر واقعیه لأحداث صدر الإسلام، ولاسیّما خلافه أمیر المؤمنین (ع)، تُعدّ من أبرز هذه الفرص. على سبیل المثال، إنّ القراءه الشیعیه والتی کانت تُعتبر هامشیه، أدّت إلى لفت انتباه علماء السنه. وفی هذا البین کان طه حسین من هؤلاء المفکرین الذین تأثّروا بالأجواء المذکوره وأعادوا قراءه الأحداث الواقعه فی فتره حکم الإمام علی (ع). ومن هذا المنظار، فإنّ هذا البحث یُعدّ مهمًا فی رؤیه وتحلیل هذا المفکر. لذلک، کان إدراک وفهم کیفیه وصف وتحلیل طه حسین لخصائص خلافه الإمام علی (ع) محورا لهذه الدراسه. بالإضافه إلى المنهج الوصفی، فإنّ المنهج التحلیلی لنص الفتنه الکبرى اعتمدنا فیه على استخدام خصائص نظریه لاکلا وموفه للخطاب. من خلال النتائج توصلنا إلى أنّ آراء وتحلیلات طه حسین تمّت من وجهه نظر الإیمان بدلاً من المنهج العلمی وإنّ تأثیر القراءه الشیعیه للأحداث واضح فی هذه التحلیلات؛ کما أنّ طه حسین یروی ویقیّم جمیع أعمال وسلوک الإمام (ع) فی مختلف جوانب الحکومه بما یتّفق تمامًا مع الدین والالتزام المستمر بقواعد الولاء والبیعه، وعلى النقیض من ذلک، یربط أعداءه بفئه الدنیویه ونقض الولاء.
۷۱۶۲.

رفتارشناسی سیاسی تطبیقی عایشه زوجه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در دوره خلافت امیرمؤمنان علی علیه السلام بر پایه نامه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام مرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۸۴ 23-34

کلیدواژه‌ها: رفتارشناسی سیاسی رفتار سیاسی عایشه خون خواهی عثمان مخالفان امیرمؤمنان علی علیه السلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۷۰
محتوای نامه ها در منابع تاریخی به منظور شناخت رفتار سیاسی افراد حائز اهمیت است. این مقاله تلاش دارد با روش تحلیلی تطبیقی نامه های عایشه زوجه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در دوره خلافت امیرمؤمنان علی علیه السلام و نیز نامه هایی که به وی ارسال شده را جهت تطبیق با عملکرد وی مورد ارزیابی قرار دهد. مسئله اصلی پژوهش پیش رو این است که تا چه میزان این نامه ها می تواند در ارائه رفتار سیاسی عایشه مؤثر باشد؛ و آیا میان مضامین و ادعاهای مندرج در نامه های عایشه، با عملکرد سیاسی او مطابقت و هم خوانی وجود دارد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ادعاهای عایشه همچون پیروی از حق، اصلاح امور امت، خون خواهی عثمان، رجوع مردم به او جهت خون خواهی و غصب خلافت توسط امیرمؤمنان علی علیه السلام با مجموعه گزارش های تاریخی از عملکرد وی، نه تنها مطابقت و هم خوانی ندارد، بلکه در تضاد نیز بوده است.
۷۱۶۳.

بررسی تطبیقی نسبت توحیدباوری و مشارکت سیاسی از منظر امام خامنه ای و آیت الله مصباح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام آبان ۱۴۰۰ شماره ۲۸۷ 41-52

کلیدواژه‌ها: امام خامنه ای آیت الله مصباح توحید مشارکت مشروعیت سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۲۵۲
یکی از مهم ترین مباحث در حکومت اسلامی، مسئله نقش مردم در حکومت است. با توجه به اینکه مبنایی ترین اعتقاد در اسلام، باور به توحید است، در این پژوهش با شیوه توصیفی تحلیلی، پس از بیان توحید و مراتب آن از منظر این دو اندیشمند اسلامی، نقش مردم در مشروعیت سیاسی تبیین و در ادامه به بررسی تطبیقی مشارکت سیاسی و نسبت آن با توحید و مراتب آن از منظر این دو اندیشمند اسلامی پرداخته شده است. در نتیجه این پژوهش، با توجه به اشتراک نظر در باور به توحید و مراتب آن، از نظر این دو اندیشمند اسلامی، مردم در مشروعیت سیاسی حکومت اسلامی هیچ نقشی نداشته و نقش آنها فقط تحقق بخشی به حکومت از باب تکلیف است. ایشان در باب مشارکت سیاسی، حق تعیین نظام و ساختار آن، تعیین حاکم و کارگزاران، تعیین قانون گذار، مجری قانون و نظارت بر قانون را از آنِ خداوند متعال می دانند و معتقدند که دیگران فقط با اذن الهی حق انجام چنین اموری را دارند.
۷۱۶۴.

بازسازی نظام الهیاتی آریوس در باب پدر، پسر و روح القدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 61-76

کلیدواژه‌ها: پدر تعالی غیریت پسر تنها مولود مخلوق روح القدس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۳۰۴
مسیحیت، از یک سو دینی است ابراهیمی و معتقد به توحید؛ و از دیگر سو، مدام بر سه مفهوم پدر، پسر و روح القدس تکیه و تأکید دارد. تعیین نسبت و ماهیت ارتباط این سه مفهوم، یکی از مهم ترین مسائل الهیات کلاسیک مسیحی بوده است. دراین باره، آریوس، از الهیدانان دوره پدران، دیدگاهی درباره این سه بنیاد جوهری دارد که از شورای نیقیه (325م) به این سو، بدعت خوانده شد و محکوم گشت. این نوشتار می کوشد با استفاده از رویکرد تاریخی تحلیلی به شناسایی بسترهای فکری مرتبط بپردازد و با تکیه بر آثار موثق آریوس، الهیات او را بازسازی کند. این بررسی نشان می دهد که آریوس معتقد بود پدر، متعال و غیر است و از حیث ازلیت و ذات، تنها و یکتاست. پدر به خواست و اراده خود، پسر را در لازَمان از عدم آفرید تا واسطه خلقت زمان و عالم شود. پسر از حیث ازلیت و ذات، با پدر یکسان نیست؛ ارتباط پدر با پسر ارتباط خالق است با مخلوق؛ و روح القدس اولین مخلوق پسر است و این سه بنیاد جوهری، از حیث ذات و جلال باهم تفاوت دارند.
۷۱۶۵.

قرآن و مسئله ضرورت مطالعات میان رشته ای (با تاکید برآیه 91 سوره حجر)

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 30 - 13

کلیدواژه‌ها: آیات بین رشته ای تفسیر موضوعی یکپارچگی قرآن بومی سازی علوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۹
هدف : تبیین مبانی قرآنی ضرورت رویکرد مطالعات میان رشته ای در پژوهشهای دانشگاهی و مراکز علمی و تحقیقاتی کشور. روش : به شیوه تدبر در آیات، روایات و نظرات مفسران بوده و استنادات آن کتابخانه ای می باشد. یافته ها : در معنی و مقصود از آیه « ... الّذین جعلوا القرآن عضین » احتمالات زیادی بین مفسران مطرح شده است . که یکی از آنها، جزیره ای دیدن موضوعات قرآن و نادیده گرفتن یکپارچگی آیات الهی می باشد. همان طوری که مسائل مختلف زندگی به مانند اعضای بدن، باهم ارتباط داشته و در یک دیگر تاثیر می گذارند. قرآن نیز برای انسان و کتاب زندگی اوست، لذا پرداختن به مسئله ای در قرآن با در نظر گرفتن سایر موضوعات مرتبط، به روشنایی و واقع بینی در فهم مسائل پژوهشی و نیز بومی سازی علوم کمک کرده و به نتایج مثبت و روشن تری منتهی می شود. نتیجه گیری : در این مقاله با استناد به جامعیت و یکپارچگی آیات قرآن و چند وجهی بودن سوره های آن در عین ضابطه مندی و معیار پذیری، بر ضرورت نگرش جامع گرایانه جهت مطالعات میان رشته ای تاکید شده است.
۷۱۶۶.

تحلیل چالش های مترادف سازی در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 199 - 220

کلیدواژه‌ها: ترادف در قرآن اعجاز اشتراک اضداد و نظایر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۱۸۲
در حوزه زبان شناسی، وجود ترادف یا عدم وجود ترادف در الفاظ عربی، یکی از مباحث بحث برانگیز میان دانشمندان اهل لغت به شمار می آید. به تبع آن، وجود ترادف یا عدم آن در قرآن کریم نیز، از موارد اختلافی بین قرآن پژوهان است. در این میان، تاریخ تفسیر قرآن کریم، گویای آن است که برخی از مفسران، مانند طبرسی، زمخشری و دیگران با قول به ترادف در قرآن، موافق هستند. در مقابل، بعضی دیگر هم، مثل سیوطی و مرحوم استاد معرفت و سایرین، خلاف این را اعتقاد دارند. در این مقاله، ضمن تبیین ادّله هر یک از موافقان و مخالفان قول به ترادف، چالش های برخواسته از پذیرش ترادف در قرآن هم، مورد کندوکاو قرار گرفته است.رهاورد این پژوهش، با روش انتقادی، تحلیلی و شیوه درون متنی، معطوف به این حقیقت است که اولاً، قبول ترادف در قرآن کریم بر اساس ادّله محکم مخالفان ترادف، امکان ناپذیر است. ثانیاً، قول به وجود ترادف در قرآن، پیامدهای منفی، همچون حاکمیت افکار سطحی و ساده از فهم معانی آیات، طرح حشو و زیاده در الفاظ قرآن، مخدوش شدن اعجاز قرآن در ابعاد مختلف آن و غیره را به همراه می آورد که التزام به آنها را، هیچ قرآن پژوهی نمی پذیرد.
۷۱۶۷.

روایت نهج البلاغه از اخلاق حرفه ای مدیران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 359 - 389

کلیدواژه‌ها: اخلاق حرفه ای نهج البلاغه تحلیل محتوا آنتروپی شانون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۴۴۸
نامه امیرالمؤمنین علی (ع) به مالک اشتر، فرماندار مصر، یکی از مهم ترین مصادیق مؤلفه های اخلاق حرفه ای مدیران و کارگزاران حکومتی در منابع اسلامی محسوب می شود که در آن، ویژگی های اساسی یک مدیر و کارگزار حکومتی بیان شده است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی مؤلفه های اخلاق حرفه ای مدیران ازدیدگاه حضرت علی (ع) است. جامعه آماری پژوهش، کلیه خطبه ها (241 مورد)، نامه ها (79 مورد) و حکمت های نهج البلاغه (480 مورد) را دربر می گیرد و ازطریق سرشماری، تمام این مؤلفه ها در آن بررسی شده است. برای جمع آوری اطلاعات از چک لیست حاوی مؤلفه های اخلاق حرفه ای استفاده کرده ایم و واحد تحلیل با توجه به ماهیت نهج البلاغه ، پاراگراف های کوتاه و بلندی بوده است که روایت های این کتاب را شامل می شود. برای انجام دادن پژوهش، از روش تحلیل محتوا استفاده کرده و براساس تکنیک آنتروپی شانون، داده های بهنجار، بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت هریک از 25 مؤلفه شناسایی شده را محاسبه کرده ایم. اطلاعات موردنیاز برای تحقیق را از خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج البلاغه گرد آورده و فراوانی واحدهای تحلیل جامعه آماری و ضریب اهمیت آن ها را نیز مشخص کرده ایم. از 241 خطبه نهج البلاغه ، در دو خطبه (167 و 190)، از 79 نامه این کتاب، در هشت نامه (5. 26، 31، 46، 51، 53، 69 و 76) و از 480 حکمت آن، در شش حکمت (9، 15، 50، 161، 193 و 372) به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به اخلاق حرفه ای پرداخته شده است. مؤلفه بردباری با 8/12 درصد، بیشترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت را درمیان مؤلفه ها دارد و پس از خوش رفتاری، امانت داری، خدمت گزاری، و توجه به حرمت و کرامت کارمندان که در مراتب دوم و سوم قرار می گیرند، بقیه مؤلفه ها دارای کمترین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت هستند.
۷۱۶۸.

تحلیل ساختار لایه ای سوره ملک از منظر سبک شناسی (آوایی، واژگانی، معنایی و بلاغی)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹) 123 - 141

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی قرآن کریم سوره ملک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۴ تعداد دانلود : ۳۰۳
اصطلاح سبک شناسی عبارت است از علمی که به دنبال کشف ارزش های زیبایی شناختی آثار ادبی است، که تحلیل لغوی و فنی و بلاغی متن ادبی را در پی دارد. این دانش می کوشد تا متن را از لحاظ ساختارشناسی، ژرفا شناسی و زیبایی شناسی بدون توجه به تاریخ و جامعه و زندگی پدیدآورنده که اموری خارج از متن اند، بررسی و تحلیل کند. در این جستار با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی سوره ملک در سطوح آوایی، واژگانی، معنایی و بلاغی مورد بررسی و از این رهگذر گوشه هایی از رموز هنری و فهم جنبه های ادبی و هنری سطوح مختلف زبانی مورد تحلیل قرار گرفته است. کنایه و استعاره به عنوان عناصر بلاغی برای تبیین و توصیف هر چه بهتر وقایع و معانی و برانگیختن عواطف و انفعالات درونی افراد به کار گرفته شده اند. به کارگیری این دو مؤلفه در متن آیات این سوره باعث تثبیت معنا در ذهن مخاطب و افزایش سطح آگاهی از قدرت خداوند و اختصار در کلام و بیان محتوا شده است.
۷۱۶۹.

تحلیل خاستگاه شکل گیری نهادهای اجتماعی با تکیه بر نظریه انگاره های عمومی در فلسفه فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۶ 77 - 98

کلیدواژه‌ها: فارابی هستی شناسی واقعیت اجتماعی نهاد اجتماعی انگاره عمومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۲۰۷
نهاد به مثابه واقعیتی اجتماعی و عامل انسجام بخشِ کنش های مشترک میان افراد جامعه، علاوه بر آنکه تاکنون، موضوع بررسی های جامعه شناختی و اقتصادی واقع شده، در تحلیل های هستی شناسانه ازسوی برخی فیلسوفان معاصر نیز موردنظر بوده است. فارابی به مثابه اندیشمندی که برای امر اجتماعی و جامعه در تحلیل های فلسفی خود، اهمیت فراوان قائل بوده، فیلسوفی است که با عرضه نظریه خاص خویش درحوزه انگاره های عمومی توانسته در خوانشی دوباره، مبانی و بسترهایی را برای بحث درخصوص تحلیل هستی شناسانه نهاد و پاسخ گویی به پرسش مطرح شده درباره چرایی اشتراک کنش های مردم جامعه به دست دهد. در این پژوهش کوشیده ایم با واکاوی نظریه انگاره های عمومی فارابی و لوازم آن و همچنین بررسی مفهوم «نهاد» به مثابه واقعیتی اجتماعی، نسبت میان این دو مقوله را تبیین کنیم. طبق دیدگاه فارابی، نهادها همان انگاره های عمومی ای هستند که نیازهای طبیعی یا معقولات قدسی را توسط صورت های محسوس محاکات می کنند و آن ها را مقدمه ای برای رفتار قرار می دهند و به تبع آن، اعتباریاتی جدید را به وجود می آورند.
۷۱۷۰.

اعجاز قرآن در قانونگذاری از جهت انطباق احکام کلی آن بر جزئیات و مسائل نوظهور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۶ 117 - 136

کلیدواژه‌ها: اعجاز قرآن قانونگذاری انطباق احکام کلی جزئیات مسائل نو ظهور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۲۰
اعجاز قرآن جلوه هایی زیبا و ابعادی گسترده دارد. نظر به هریک از ابعاد آن روح و جان را طراوت می بخشد و به ساحل نشینان خود یقین و آرامش را هدیه می کند. یکی از ابعاد اعجاز قرآن، اعجاز در قانونگذاری و وجود مؤلفه های نیرومند در جهت انطباق احکام کلی و راهکارهای اجرایی آن در پاسخگویی به جزئیات و مسائل نو ظهور در بستر زمان است، که در باره این بعد از اعجاز قرآن به گستردگی دیگر ابعاد آن بحث نشده است. هدف پژوهش حاضر، اثبات اعجاز قرآن در بعد قانونگذاری و تحلیل مؤلفه های قرآنی که قدرت انطباق بر مقتضیات زمان با حفظ اصول و قواعد نازل شده بر پیامبر اکرم (ص) را دارند می باشد. از این رو در این پژوهش، راز انطباق پذیری احکام و قوانین کلی قرآن بر جزئیات و مسائل نو ظهور در بستر زمان، با چهار اصل و قاعده قرآنی (سنّت معصومین (ع)، فقاهت و اجتهاد، عناوین ثانوی و عقل) تبیین شده است که این اصول و قواعد، در بستر زمان، راهکارهایی اجرایی هستند به منظور پاسخگویی به مسائل نو ظهور؛ زیرا بشر عادی بدون اتصال به وحی نمی تواند در ابعاد مختلف و در گستره ای عام تعالیمی فراگیر، قابل انطباق بر مقتضیات همه زمانها را ارئه دهد.
۷۱۷۱.

اعتبارسنجی دعای عدیله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 33 - 52

کلیدواژه‌ها: دعای عدیله نقد حدیث اعتبارسنجی احتضار حفظ ایمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۵ تعداد دانلود : ۴۵۲
بخشی از دعاهایی که در میان مسلمانان رواج یافته و در برخی از کتب ادعیه به عنوان یک متن حدیثی و مأثور نقل شده، از اعتبار لازم برخوردار نبوده و یا اسناد آن به دست نرسیده است. به نظر می رسد یکی از این دعاهای مشهور و فاقد سند، دعای عدیله باشد. بررسی پیشینه ی وجود این دعا در متون کهن، میزان توجه عالمان دینی، فقیهان و محدثان به این دعا و نیز نقد سندی و تحلیل محتوایی آن، راه دستیابی به اعتبار یا عدم اعتبار آن را هموار می نماید. ازاین رو، پژوهش حاضر سعی دارد با روش توصیفی تحلیلی، ضمن بیان دیدگاه های مطرح شده در خصوص این موضوع، میزان اعتبار متن این دعا را مورد نقد و بررسی قرار دهد. به نظر مؤلف، متن مشهوری که نام دعای عدیله را بر خود گرفته و به امام علی (علیه السلام) منسوب شده است، به دلایلی چند ازجمله؛ مرسل بودن متن دعا و همچنین موجود نبودن آن در متون معتبر حدیثی و دعایی و نیز پاره ای از ناروایی های متنی و محتوایی، فاقد ویژگی های ادعیه مأثوره از اهل بیت (علیهم السلام) بوده و امکان انتساب به ایشان را ندارد.
۷۱۷۲.

بررسی و نقد نظریه رنجمندی انسان با تأکید بر تحلیل آیه چهارم سوره بلد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال هجدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 29 - 49

کلیدواژه‌ها: رنج رنجمندی انسان کبد نعمت لذت وجود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳ تعداد دانلود : ۲۲۶
همه انسانها تجاربی از رنج در زندگی خود دارند به همین دلیل رنج همواره یکی از دغدغههای پژوهشگران حوزه انسانی بوده است. مسئله مقاله حاضر این است که بر اساس دلایل قرآنی، عقلی و وجدانی آیا میتوان گفت انسانها اغلب یا همواره در رنج هستند. آیه چهارم سوره بلد - لقد خلقنا الانسان فی کبد - نظریه غلبه رنج در زندگی را بهظاهر تأیید میکند. این مضمون - رنج طبیعی و مستمر انسان در زندگی - توسط آیات دیگری نیز تأیید میشود. از سوی دیگر آیاتی که دائماً نعمتهای گوناگون و وسعت رحمت الهی را متذکر میشود - باتوجهبه اینکه بهرهمندی از هر نعمتی لذتی را به دنبال دارد - چهره دیگری از زندگی پیشرو میگذارد. برای جمع بین این دو دسته آیات بر اساس دلایل عقلی و نقلی، سه راهبرد پیشنهاد شده است. تفکیک بین رنجمندی و احاطه رنجها در زندگی، غلبه نعمتها بر رنجها و اصل ذومراتب بودن لذت و رنج، راهبردهای این مقاله هستند، در نتیجه نشان داده شد، بر اساس آموزههای قرآنی، دلایل عقلی و فلسفی و شواهد وجدانی، لذتها حتی در زمان ابتلا به رنجها غلبه دارند.
۷۱۷۳.

نسبت فضیلت و ثروت در فلسفه اخلاق و سیاست ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال هجدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 139 - 153

کلیدواژه‌ها: سعادت فضیلت ثروت مالکیت طبقه متوسط ارسطو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۳۲۵
پرسش از چیستی سعادت و چگونگی نیل به آن، اندیشمندان را به آرای متنوعی رهنمون شده است. در این میان، ارسطو با سیر از درون واقعیت انسان و جامعه به سوی آرمان سعادت، ایدهای در خور توجه بر جای گذاشته است. وی سعادت را در فضیلت عقلی و اخلاقی و تحقق آن را به واسطه مدنیالطبعبودن انسان، وابسته به جامعه سیاسی میداند. لذا غایت سیاست، تحقق فضیلت و بهتبع، شادی فرد و جامعه است. توفیق نظم سیاسی در فضیلتمندی شهروندان، وابسته به نظم اقتصادی متناسب است که در دارایی معتدل و معطوف به خیر عمومی تعریف میشود. نظم اقتصادی تجویزی ارسطو، مالکیت خصوصی و میانه در کنار مصرف اشتراکی است، چراکه ثروت بیحد و فقر کمینه، مانع فضیلت و عامل زوال آن است. نمود این نظم اقتصادی متعادل، دولت طبقه متوسط است که به واسطه آن، دوستی، به عنوان فضیلت برتر جامعه سیاسی ظاهر میشود. بدینترتیب ارسطو فضیلتمندی تحققپذیر و فراگیر در بین مردمان را بر فضیلت ناکجاآبادی و نخبهگرایانه افلاطونی ترجیح میدهد.
۷۱۷۴.

نفس شناسی عرفانی در اندیشه ابن عربی در کتاب «الفتوحات المکیه» با تأکید بر حدوث یا قدم نفس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 7 - 36

کلیدواژه‌ها: عرفان اسلامی نفس شناسی عرفانی ابن عربی الفتوحات المکیه حدوث نفس قِدم نفس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۹۹
غواصی در دریای معارف عرفانی به ویژه علم النفس عرفانی دستاوردهای شگرفی را رهاورد پژوهشگر می کند که با عنایت به توجه آنان به آموزه های وحیانی و نگاه شریعتمدارانه به مباحث و مشهودات عرفانی خویش، مباحث بدیعی از مباحث نفس را ارائه کرده اند که چه بسا بتوان گفت بسیاری از دستاوردهای خیره کننده صدرایی در مباحث نفس، ریشه در آموزه های عرفانی و شهودی دارد. یکی از مباحث مهم و چالش برانگیز نفس شناسی تبیین حدوث یا قدم نفس انسانی است که با تمرکز بر آثار به جامانده از عارفان اسلامی به ویژه ابن عربی به عنوان پیشگام عرفان نظری می توان مباحث بی بدیلی را از این کتب اصطیاد نمود و به تبیین و تشریح آن پرداخت. در این میان ابن عربی در کتاب «الفتوحات المکیه» وجود نفس را دوحیثی دانسته، چهره این سویی نفس را حادث به حدوث جسمانی و به تعبیر ادق، تعلق نفس به بدن را حادث دانسته و وجود آن سویی نفس را از نفخه الهی می داند.
۷۱۷۵.

دو گونه فلسفه ورزی در نسبت با گذشته فلسفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 307-330

کلیدواژه‌ها: تاریخ فلسفه فلسفه تحلیلی فلسفه اسلامی فلسفه شناسی فلسفه ورزی روزآمد فلسفه ورزی تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۳۴
روش پژوهش فلسفی را می توان به انحاء گوناگونی طبقه بندی کرد. حسب چگونگی رابطه با گذشته عرصه فلسفه، این مقاله دو سبک فلسفه ورزی را از یکدیگر متمایز می سازد: «روزآمد» و «تاریخی». وفاداران به سبک فلسفه ورزی روزآمد، عمل حرفه ای خود را مستقل از تاریخ فلسفه دانسته و برای مواجهه با چالش های فکری امروزین تنها بر خردورزی حال محور خویش اتکا می نمایند. فلسفه تحلیلی در دوران معاصر نمونه ممثّل این رویکرد است که بسیاری از پیشگامان آن، تاریخ فلسفه را به دیده حقارت می نگرند. پایبندان به سبک فلسفه ورزی تاریخی، در مقابل، برای نیل به حقیقت به گذشته فلسفه رجوع نموده و فلسفه ی خود را در دادوستد فکری با آن شکل می دهند. تحقق این سبک را می توان میان فیلسوفان اسلامی رهگیری کرد که خود را نوعاً در امتداد عقبه ای از اندیشمندان گذشته می شناسانند. سبک اتخاذشده از سوی وفاداران به هریک از این دو اسلوب اثرات تعیین کننده ای بر نحوه آموزش و آموختن، شیوه و حتی ادبیات نگارش و همچنین تاریخ نگاری فلسفه توسط آنان دارد. این مقاله به مشخصه یابی هریک از دو سبک یادشده و برشمردن استلزامات آنها پرداخته و در پایان آن دو را در هم سنجی با یکدیگر قرار می دهد.
۷۱۷۶.

نسخه خوانی 27

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ آذر و دی ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۱) 121 - 144

کلیدواژه‌ها: نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹ تعداد دانلود : ۲۱۶
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب بیست و هفتمین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند:   استفتاء در باره یک دیگ وققی: نمونه ای از استفتاءات دوره قاجاری شاه علی یزدی شیعی شعری در باره ناصرالدین، دانش خواهی او و تأسیس دار الفنون و آوردن معلم از اطریش اشعاری از صفایی خوانساری به خط خودش از سال 1110 دو آزاد نامه برای دو کنیزک گرجی از سال 1106 با گواهی علامه مجلسی قحطی در اصفهان چند یادداشت تاریخی از ستایش شاه تا ستایش ملامحمدرضا مجتهد دستوری عجیب برای نوشتن در روی عقیق نامه کلیدار حرم امام حسین علیه السلام به یکی از مقامات صفوی برای درخواست کمک   شعر ابوالقاسم قشیری علیه یک فلسفه خوان شعر اسماعیل امیرخیزی در باره علامه محمد قزوینی زنان قاجاری، در زمستان و پشت کرسی، رمان های فرنگی می خواندند
۷۱۷۷.

اعتبارسنجی نظریه اعجاز روان شناختی قرآن با تأکید بر آراء امین خولی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 263 - 282

کلیدواژه‌ها: قرآن اعجاز روان شناختی اعجاز ادبی امین خولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۳۶۴
«اعجاز قرآن» از مباحث مورد اعتنای اساطین علوم قرآن بوده و یکی از نظریاتی که در این باره مطرح کرده اند، نظریه «اعجاز روان شناختی» است. جستار پیش رو که از نوع تحقیقات کتابخانه ای است، اعجاز روان شناختی قرآن را با روشی توصیفی تحلیلی، از منظر «امین خولی» محقق معاصر مصری، بررسی کرده است. نتیجه آنکه از نگاه خولی، اعجاز روان شناختی، یکی از وجوه اعجاز ادبی  بیانی قرآن محسوب می شود و مراد از آن، این است که قرآن با هدفِ پرورش انسان و اصلاح جامعه، در دعوت خویش زوایای پنهان نفس آدمی را مدّنظر داشته و شناخت عمیق قرآن از این زوایا که گزاره های علمی روز از روان انسان نیز آن را تأیید می کنند نشان از الهی بودن قرآن و اعجاز آن دارد. با این حال، نظریه خولی با چند اشکال و ابهام مواجه است: نخست آنکه مقدماتی که برای نظریه خود پی ریزی کرده است، در برخی ابعاد و اجزاء با یکدیگر سازگاری ندارند؛ دوم آنکه مبانی دیدگاه وی با برخی از ضروریات دین منافات دارد؛ سوم آنکه وی برخی از مفاهیم کلیدی نظریه خود را تبیین نکرده است؛ و چهارم آنکه شواهد نظریه اش از بُعد کمّی و کیفی ناتمام است.
۷۱۷۸.

تأملی در مفهوم مماطله مدیون؛ انواع، احکام و آثار آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره هفدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 939 - 968

کلیدواژه‌ها: آثار احکام حبس مدیون مماطل مماطله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۰ تعداد دانلود : ۲۱۷
در میان فقها بحث مهمی با عنوان «حکم مدیون مماطل» وجود دارد که نیازمند نگرشی دقیق به مماطله، واکاوی مفهوم صحیح و تبیین احکام و آثار آن است. نوشتار پیش رو تلاش دارد با ارائه روشی تحلیلی توصیفی و بیان تعریفی گویا به این دیدگاه نزدیک شود که مدیون مماطل، کسی است که درباره اموال پنهانش و ارائه آن به قاضی برای فروش و پرداخت دیونش، تعلل دارد نه اینکه این تعریف در مورد مدیون دارای اموال آشکار هم جاری باشد و به صِرف امتناع از پرداخت، مماطل، خوانده شود. در این جستار، پس از بیان مفهوم دقیق مماطل، مماطله به سه نوع مماطله در اعیان، اموال و حقوق تقسیم شده است، اما مراد کلام فقها در مماطله، مماطله در دیون مالی قلمداد می شود؛ ازاین رو در راستای عقوبت مدیون مماطل، حاکم ابتدا باید با زبان به سرزنش او بپردازد و در مرحله بعد، تعزیرش کند و پس از آن اگر همچنان بر مماطله اصرار ورزد، می بایست او را حبس کند تا جایی که به تنبیه وی و پرداخت دینش منجر شود. همچنین حاکم شرع یا قاضی می تواند آثاری از قبیل حَجر، منع از سفر، قبول نکردن شهادات و دریافت خسارات ناشی از مماطله او را بر این مسئله، بار کند.
۷۱۷۹.

حکم بکاء و گریه بر سید الشهداءعلیه السلام در نماز

نویسنده:
منبع: مناهل سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰ شماره ۱ 94-106

کلیدواژه‌ها: بکاء صلاه مبطلات نماز بکاء در نماز گریه خلل در نماز بکاء بر سید الشهدا در نماز اشک دموع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۱۳۸
به چیزهایی که نماز را باطل میکنند مبطل میگویند و انها 12 چیز هستند. یکی از انها تعمد بکاء در امور دنیوی است. چون فقها گریه را بر اخروی و دنیوی تقسیم کردند. و اختلاف است بین ایشلان که آیا گریه بر سید الشهدا گریه ی اخروی است یا دنیوی. عده ای قایل به این هستند که بکاء برای امام حسین نماز را باطل نمیکند و عده ای دیگر بر خلاف گروه اول را قایل شدند.
۷۱۸۰.

ابزارهای فناورانه و توسعه علم کلام: گزارش آیین رونمایی از نرم افزار «کلام اسلامی نسخه2»

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال بیستم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۷ (پیاپی ۹۴) 10-14

کلیدواژه‌ها: درختواره کلام اسلامی کتابخانه کلام اسلامی نرم افزار کلام اسلامی کلام اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۰۵
چهارشنبه 28مهرماه سال 1400ش، هم زمان با میلاد مبارک و فرخنده رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع)، از جدیدترین محصول نرم افزاری مرکز نور با عنوان «کتابخانه و درختواره کلام اسلامی  نسخه 2» در سالن اجتماعات این مرکز رونمایی شد. در این مراسم، حجت الاسلام والمسلمین حمید شیرملکی، مدیر گروه علوم کلام و علوم عقلی مرکز نور، حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد حسین بهرامی، رئیس محترم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، و حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس محترم بنیاد فرهنگی امامت و انجمن کلام حوزه، به ایراد سخن پرداختند. در این گزارش، به اجمال نگاهی داریم به آنچه در این آیین رونمایی گذشت.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان