درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله به استناد قرآن و عهدین، و هم چنین با مراجعه به منابعی که در این زمینه وجود دارد- به ویژه تفاسیر- مبانی مشترک و ویژه ای را در مورد نبوت و وحی، تعیین و به تحقیق پرداخته است. در این هم سنجی قرآن و عهدین، به این نتیجه رسیدیم که انبیا، واسطه هایی بودند که کلام خدا را به این جهان نازل می کردند؛ ولی در عهد قدیم این واژه بر دیگر افراد نیز اطلاق می شد؛ و در عهد جدید، انبیا به رسولان و حواریون مسیح و افرادی که در طول زمان، پیغام خدا را دریافت می کنند، و به مردم می رسانند، اطلاق می شود . نکته دیگر این که انتخاب نبی برحسب مشیت و اراده خداوند، از مشترکات قرآن و عهد قدیم است. در عین حال، قرآن کریم بر دائمی بودن نبوت برای نبی تأکید می ورزد؛ اما عهد قدیم این موضوع را نمی پذیرد . تفاوت انبیا از لحاظ مراتب فضل و کمال جزو مشترکات قرآن و عهدین است . قرآن و عهدین به وجوب اطاعت مردم از انبیا اشاره می کند . تعالیم انبیا از مشترکات قرآن و عهدین است؛ و هم چنین توحید و قیامت و حیات جاوید نیز از نقاط اشتراک قرآن و عهد جدید است. دانشمندان مسلمان و علمای عهد قدیم در معنای معجزه اشتراک عقیده دارند. قرآن و عهدین ضمن این که خداوند را مبدأ معجزات می دانند، برخی از معجزات را به نفوس پیامبران استناد می دهند؛ مشروط بر این که به اذن خداوند باشد. قرآن و عهدین، عصمت انبیا را در دریافت و ابلاغ وحی می پذیرند. عصمت عملی و اعتقادی انبیا از اختصاصات قرآن است . قرآن و عهدین از موسی (علیه السلام) به عنوان کلیم الله یاد می کند؛ پیامبری که به تعدد معجزه، مشهور است. از دیدگاه قرآن و عهد قدیم؛ وحی، نوعی آگاهی فرابشری و تعلیم قدسی، ملکوتی و یک آموزه غیبی است، و حاصل مکاشفات و اشراقات درونی پیامبر نیست . مکاشفه مخصوص خدا در عیسی (علیه السلام)، مورد پذیرش قرآن و عهد قدیم نیست . نکته آخر این که، نقطه مشترک شرایع الهی، نجات و رهایی بشر است، که این عمل توسط وحی انجام می گیرد. در قرآن و عهد قدیم، دستورها و شرایع نازل شده به وسیله پیامبران موجب نجات و رهایی است.

یکی از شرح های مشهور نهج البلاغه، شرح ابن ابی الحدید معتزلی است. او در این اثر، برای تفسیر کلام امیر مؤمنان توجه ویژه ای مبذول داشته، و اساس کار خود را بر قواعد و مؤلفه هایی بنا نهاده تا شرح کلام در جایگاه خویش خوش نشیند. پژوهش حاضر، به دنبال آن است تا نشان دهد وی در شرح خود، راه تقلید و نقل صرف را پیش گرفته، اما در عین حال به اجتهاد خود، کلام امیر مؤمنان را شرح کرده است. در این پژوهش، ضمن بررسی مؤلفه های مهم موجود نزد شارح در تفسیر کلام امام؛ از قبیل یافتن عناصر مهم مشترک در شرح، مانند بیان فضای درونی و بیرونی روایت، به بررسی منهج حدیثی وی پرداخته شده با بیان این نکته که وی از مجموعه روایات در شرح کلام و نیز از احادیث پیامبر ، ائمه معصومین ، صحابه و تابعین و... در همانندسازی با کلام امام، روایات در تبیین واژگان و مفردات و تشخیص اعراب و... استفاده کرده است. گفتنی است که شارح نسبت به احادیث مربوط به اخلاق، با تساهل و تسامح گذشته، اما در مورد احادیث تاریخی یا کلامی خود را نقّاد نشان داده است.

یکی از وقایع نقل شده در قرآن کریم، گوساله پرست شدن بنی اسرائیل در زمان غیبت موسی علیه السلام است. ازآنجا که این واقعه در زمان رهبری هارون علیه السلام به وقوع پیوست، یکی از پرسش های مطرح در این زمینه این است که آیا آن حضرت در برابر این انحراف، وظیفة رهبری خود را به بهترین شکل انجام داد؟ اگرچه از نظر برخی مفسران هارون علیه السلام در این واقعه در انجام وظیفة رهبری خود مرتکب کوتاهی شد، (علاوه بر پیش فرض پذیرفته شدة عصمت انبیا) تحلیل عملکرد آن حضرت و بررسی شواهد ثابت می کند که ایشان در برخورد با این انحراف، بدون هیچ گونه کم کاری به بهترین شکل و در بهترین زمان وظیفة خود را انجام داد، اما بر اثر فشار بنی اسرائیل، به سبب پیروی از دستورهای موسی علیه السلام و حفظ وحدت بنی اسرائیل از اقدام عملی مثل قیام علیه آنان خودداری کرد.

شیوه های روایت داستان، به مطالعه رابطه میان راوی و شخصیت ها می پردازد و ابزار مهمی برای انتقال سخنان و اندیشه های شخصیت ها به خواننده است که از خلال آن ها، خواننده به فضای داستان وارد می شود. این شیوه ها بر اساس میزان سیطره راوی یا شخصیت ها به پنج گونه مستقیم، غیرمستقیم، مستقیم آزاد، غیرمستقیم آزاد و گزارش سخنان و اندیشه ها تقسیم می شود. مقاله پیش رو به شیوه توصیفی تحلیلی و ضمن ارائه جامعه آماری کامل از سخنان شخصیت ها، به مطالعه شیوه های مختلف بازنمایی سخنان رمان ""باب الساحة"" (1990م) نوشته سحر خلیفه می پردازد. یافته های پژوهش گویای آن است که روایت گر برای ترسیم اوضاع جامعه فلسطین و مشکلات زنان این کشور، در سال های آغازین انتفاضه، از تمام گونه های بازنمایی سخنان استفاده نموده است؛ اما شیوه های سخن مستقیم، گزارش سخنان و سخن مستقیم آزاد بیش ترین کاربرد را در رمان دارد. روایت گر با به کارگیری سخن مستقیم و مستقیم آزاد به شخصیت ها اجازه داده، مستقیم با خواننده ارتباط برقرار نموده و آن ها را از دغدغه های فکری، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و ... خود آگاه نمایند. به کارگیری این تکنیک ها، روایت گر را در ترسیم ابعاد مختلف زندگی و مشکلات زنان فلسطینی یاری نموده است.

مقاله حاضر تفسیر آیات 25 تا 29 سورة بقره است که در آنها ویژگیهای بهشت، تمثیل به پشه، ویژگیهای فاسقان، معاد و آفرینش زمین و آسمان بیان شده است. حاصل تفسیر آیات مزبور عبارت است از: آیة 25: بهشت محیطی مفرح برای زندگی میباشد و در آن انواع میوه ها آماده و نیاز جنسی بهشتیان تأمین است و اینان در آن جاودانه خواهند بود. آیة 26: تمثیل برای رفع ابهام، امری قبیح نیست تا خدا ترکش کند. مؤمنان تمثیل خدا به پشه و غیر آن را حکیمانه میدانند و با آن هدایت میشوند، ولی کافران با نگاه منفی به آن گمراه تر میشوند. آیة 27: دارندگان سه ویژگیِ نقض عهد الهی، قطع اموری که خداوند به وصل آنها امر کرده است و نفع نرساندن به افراد جامعه، زیانکاراند. آیة 28: این آیه همة مردم را از کفر به خدا باز میدارد، با این استدلال که انسان موجودی بیجان بود که خداوند وی را زنده کرد، سپس میمیراند و زنده میکند. آیة 29: تمام آنچه در زمین است برای بهره مندی انسان خلق شده و این، نشان ارزش والای انسان است که توجه به آن باعث میشود او خود را ارزان نفروشد.