درخت حوزه‌های تخصصی

رشته های جغرافیای عمومی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ارزیابی مخاطرات طبیعی جغرافیای اقتصادی جغرافیای اکوتوریسم جغرافیای اوقات فراغت جغرافیای پزشکی جغرافیای تاریخی جغرافیای جمعیت جغرافیای حمل و نقل جغرافیای رفتاری و ادراک محیطی جغرافیای زمین در فضا جغرافیای سیاسی جغرافیای صنعتی جغرافیای فرهنگی جغرافیای کشاورزی و کاربری اراضی برنامه ریزی و توسعه ناحیه ای
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۰۱ تا ۴۲۰ مورد از کل ۴٬۳۹۶ مورد.
۴۰۱.

بررسی و تحلیل توانمندی ها و تنگناهای توسعه گردشگری شهرستان لنجان با کاربرد مدل های AHP و SWOT(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۳۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 129 - 160

کلیدواژه‌ها: گردشگری توسعه گردشگری توانمندی گردشگری تنگناهای گردشگری لنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۰۲
گردشگری از راهبردهای اصلی توسعه است و می تواند با برنامه ریزی هدفمند و مبتنی بر شناخت توانمندی ها و تنگناها بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی هر منطقه اثرگذار باشد. شهرستان لنجان از لحاظ منابع و جاذبه های طبیعت محور و تاریخی-فرهنگی ظرفیت متنوع و غنی دارد؛ اما با محدودیت هایی نیز روبه روست. محققان در پژوهش حاضر به دنبال شناخت توانمندی ها و تنگناهای توسعه گردشگری و نیز ارائه راهبردهای مناسب هستند. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری متشکل از صاحب نظران گردشگری به تعداد 15 نفر و گردشگران به تعداد 45 نفر است. از گروه اول برای تحلیل توانمندی ها و محدودیت های گردشگری با استفاده از مدل AHP پرسش و از نظر های گروه دوم در چهارچوب مدل SWOT برای دستیابی به راهبردها و راهکارهای مناسبِ توسعه گردشگری استفاده شده است. نتایج مدل AHP نشان داد که معیارهای «غنای جاذبه های اکوتوریستی» با وزن 492/0، «روستاهای تاریخی و امکان توسعه فعالیت های بومگردی» با وزن 448/0 و «میراث ملموس و ناملموس تاریخی–فرهنگی ثبت ملی» با وزن 330/0 به عنوان مهم ترین توانمندی های گردشگری منطقه است. معیارهای «کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در برخی جاذبه های تاریخی–فرهنگی» با وزن 544/0 و «آسیب دیدگی اکوسیستم با وزن 427/0 به عنوان جدّی ترین تنگناهای گردشگری شناخته شده است. با توجه به نتایج مدل SWOT 10 نقطه قوت و فرصت با امتیاز نهایی 53/3 به عنوان مزیت ها و 8 نقطه ضعف و تهدید با امتیاز نهایی 20/3 به عنوان محدودیت های مؤثر بر توسعه گردشگری شهرستان مشخص شد. در این میان، راهبرد مناسب توسعه گردشگری نیز «راهبرد فعّال» است.
۴۰۲.

پیش نگری تغییرات مقدار بارش فرین با دوره بازگشت های مختلف در ایران بر اساس رویکرد همادی ده مدل CMIP6 در آینده نزدیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 214 - 246

کلیدواژه‌ها: رویدادهای بارش شدید مدل های پیش بینی اقلیمی تحلیل دوره بازگشت مدل های CMIP6 مسیرهای اجتماعی-اقتصادی مشترک ریزگردانی آماری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۹۹
در پژوهش حاضر تغییرات مقدار بارش فرین با دوره بازگشت های مختلف در دوره 2050-2026 با ترکیب وزنی 10 مدل CMIP6 در سناریوهای مختلف مطالعه شد. طبق رتبه بندی مکانی و زمانی ظرفیت های شبیه سازی تاریخی 10 مدل CMIP6 در ایران، وزن های مربوط به هر یک از مدل ها به دست آمد. سپس با استفاده از روش وزن دهی مبتنی بر رتبه، پیش نگری مقدار بارش فرین در منطقه موردمطالعه انجام شد. در ادامه بارش های فرین در بهترین توزیع آﻣﺎری ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ داده ﻫﺎ برای هر یک از ایستگاه ها که در 84 درصد ایستگاه ها توزیع log-Pearson type3 با آزمون کای اسکوئر انتخاب گردید. در دوره تاریخی (1990-2014) و آینده در هر سه سناریو و دوره بازگشت های مختلف محاسبه شد. مقایسه پیش نگری بارش های فرین با دوره تاریخی نشان داد که درصد تغییرات مقدار بارش فرین پیش نگری شده در سناریو SSP2-4.5، نسبت به دو سناریو دیگر بیشتر است. همچنین به سمت دوره بازگشت های طولانی تر درصد افزایش مقدار بارش پیش نگری شده افزایش و منطقه رخداد آن نیز گسترش می یابد. بیشترین افزایش مقدار بارش فرین پیش نگری شده (بیشتر از 25 درصد) در سناریو خوش بینانه در ایستگاه های گرگان، بابلسر، بجنورد، اراک، اصفهان و زاهدان، در سناریو میانه در ایستگاه های گرگان، سنندج، همدان، اراک، کاشان، اصفهان، شیراز، فسا، میناب، بوشهر، بندرعباس، بندرلنگه، ابوموسی و در سناریو بدبینانه در ایستگاه های بجنورد، بیرجند، اراک، کاشان و سمنان مشاهده شد. افزایش مقدار بارش فرین بیش از 25 درصد در ایستگاه اراک در هر سه سناریو (حدود 70 درصد در سناریوهای SSP1-2.6 و SSP2-4.5، حدود 50 درصد در سناریوی SSP5-8.5 در دوره بازگشت 200 ساله) مشاهده شد.
۴۰۳.

پهنه بندی خطر وقوع سیلاب در حوضه آبریز رود زرد، با استفاده از مدل تحلیل چند معیاره ی ویکور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴۱ 19 - 38

کلیدواژه‌ها: پهنه بندی خطر سیلاب تحلیل چند معیاره حوضه رود زرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۴۴
سیلاب از پرحادثه ترین مخاطرات طبیعی ایران می باشد که در سال های اخیر تکرار و شدت وقوع آن بیشتر شده است. حوضه آبریز رود زرد نیز از این شرایط مستثنی نیست، به طوریکه رخداد این پدیده در طی چند سال گذشته به آسیب پذیری برخی مناطق مسکونی، اراضی زراعی و باغات در این حوضه منجر شده است. با توجه به اهمیت موضوع، با بررسی های میدانی و مطالعه منابع، ابتدا لایه های شیب،جهت شیب، طبقات ارتفاعی، لیتولوژی، بارش، کاربری اراضی، تراکم زهکشی و فاصله از رودخانه، به عنوان، معیارهای موثر در وقوع سیلاب حوضه شناسایی شدند. سپس لایه ها توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید، ارزش گذاری و استاندارد سازی نقشه های معیار، با استفاده از روش فازی انجام گرفت. در مرحله بعد لایه های مد نظر به روش کریتیک وزن دهی شدند و در نهایت، تحلیل و مدل سازی نهایی با استفاده از روش ویکور انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که از بین عوامل موثر در ایجاد سیلاب عامل شیب با ضریب وزنی 157/0، ارتفاع با ضریب وزنی 133/0 و کاربری اراضی با ضریب وزنی 127/0 به ترتیب مهم ترین عوامل ایجاد سیلاب در حوضه رود زرد هستند. به علاوه به ترتیب 78/ 10 و 71/16 درصد از مساحت حوضه، در طبقه بسیار پرخطر و پرخطر قرار دارد که نشانگر پتانسیل این حوضه برای وقوع سیلاب می باشد. نواحی شرقی و شمالی و شمال شرقی و بخشی از قسمت های جنوب حوضه شدت سیل خیزی زیادتری دارند، از مهمترین دلایل سیل خیز بودن این قسمت ها میزان ارتفاع بالاتر که سبب جذب رطوبت بیشتر و در نتیحه بارش بیشتر می شود شیب زیاد(بالای27درصد) سبب حرکت بیشتر نزولات جوی در این بخش ها می شود ،پوشش گیاهی با تراکم کم، شکل نه چندان کشیده حوضه و اقدامات ناچیز حفاظتی منابع آب وخاک، باعث شده حوضه از پتانسیل سیل خیزی بالایی برخوردار باشد. لذا پهنه بندی خطر سیلاب می تواند کمک مؤثری در انجام اقدامات حفاظتی، آبخیزداری و مدیریتی حوضه داشته باشد.
۴۰۴.

سنجش اَبَر چالش های حکمروایی زیست محیطی در کلانشهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۲ 1 - 14

کلیدواژه‌ها: حکمروایی شهری محیط زیست شهری مخاطرات محیط زیستی کلانشهر اهواز مدل ویکور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۴
چالش های محیط زیستی یکی از اساسی ترین مسائل شهر امروزی و حاصل تعارض و تقابل با محیط طبیعی است. یک عامل بسیار مهم که تاثیر تعیین کننده ای بر پایداری محیط زیستی جوامع شهری دارد، حکمروایی محیط زیستی شهر است که کلیه سیاست ها، اقدامات، طرح ها و برنامه های اجرایی در قلمرو شهر با اثرگذاری محیط زیستی را شامل می شود. هدف این پژوهش سنجش اَبَر چالشهای حکمروایی محیط زیستی در کلانشهر اهواز است. روش پژوهش، بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. شاخص های 18 گانه از میان 25 شاخص و منطبق با وضعیت بوم شناختی شهر تعیین و پرسشنامه تنظیم شد. در این پژوهش از روش آنتروپی شانون برای وزن دهی شاخص ها و با استفاده از مدل ویکور اقدام به رتبه بندی مناطق کلانشهر اهواز بر اساس چالش های حکمروایی محیط زیست شهری گردید.جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان، خبرگان و مدیران محیط زیست، پسماند، آبفا کلانشهر اهواز هستند. روش نمونه گیری، گلوله برفی است و داده ها با بهره گیری از پرسش نامه پژوهشگر ساخته در سال جاری گردآوری شده است. یافته ها نشان داد که مؤلفه های مدیریت فاضلاب های خانگی-تجاری (0.078)، زیرساخت های زیست محیطی(0.074) با اهمیت ترین و آلاینده های مغناطیسی (0.010) کم اهمیت ترین شاخص ها و در اولویت بندی مناطق، منطقه هشت به دلیل استقرار کارخانجات و صنایع سنگین و شرکت های حفاری، با بالاترین میزان آلودگی محیطی و چالش در مدیریت پساب های صنعتی مواجه است. همچنین نتایج نشان داده است که افزایش آگاهی زیست محیطی در بین شهروندان و مدیران و مدیریت پساب ها، آب های سطحی و پسماندها از پیشران های پیش نیاز حکمروایی زیست محیطی در مناطق مختلف شهر اهواز می باشند.
۴۰۵.

طراحی الگوی توسعه گردشگری ورزشی منطقه آزاد بندر انزلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۴۱) 138 - 150

کلیدواژه‌ها: زیرساخت گردشگری ورزشی تبلیغات و بازاریابی توریسم ورزشی شهر بندر انزلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۳۵
هدف از انجام این پژوهش طراحی الگوی توسعه گردشگری ورزشی منطقه آزاد بندر انزلی بوده است. روش تحقیق، با رویکرد کیفی، روش داده بنیاد (الگوی نظام مند اشتراوس و کوربین) است. پژوهش از نظر هدف بنیادی است و جمع آوری داده ها به صورت میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش را چهار گروه استادان دانشگاهی (که دست کم دو پژوهش در زمینه گردشگری ورزشی انجام داده باشند)، کارشناسان ارشد اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان، کارمندان ارشد اداره کل میراث فرهنگی استان گیلان، فعالان فدراسیون های و هیئت های ورزشی بندر انزلی و مدیران تورهای گردشگری ورزشی و رویدادهای ورزشی (با سابقه بیش از پنج سال) تشکیل داده اند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند (هجده نفر). تجزیه و تحلیل داده ها برای کدگذاری باز، محوری و گزینشی از رویکرد کیفی گراندد تئوری استفاده شده و کدگذاری باز با تحلیل مصاحبه ها انجام گرفته است. الگوی توسعه گردشگری ورزشی منطقه آزاد انزلی متأثر از شرایط علّی (اقلیمی، منابع انسانی و ویژگی های منطقه آزاد انزلی) است و با در نظر گرفتن راهبردهای استخراجی (برنامه ریزی، آموزشی، بازاریابی، ورزشی و رسانه) که از شرایط زمینه ای (زیرساختی و ساختار سازمانی) و شرایط مداخله گر (اقتصادی، فرهنگی اجتماعی و مدیریتی) تأثیر می پذیرد، می توان شاهد ظهور پیامدهای اقتصادی   معیشتی، سلامتی، توسعه برند و ورزشی   زیرساختی بود. بنابراین، نتیجه گیری می شود که با ایجاد سیاست های خصوصی سازی و همچنین کاهش تصدی گری دولت در حوزه های گردشگری ورزشی زمینه برای توسعه و گسترش مسائل مدیریتی و زیرساختی در حوزه گردشگری ورزشی به ویژه در منطقه آزاد بندر انزلی فراهم خواهد شد.
۴۰۶.

تقویت توسعه پایدار روستایی از طریق مشارکت روستاییان: شواهد تجربی از ناحیه دولت آباد شهرستان جیرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال ۲۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۴۷) 27 - 47

کلیدواژه‌ها: مشارکت روستاییان توسعه پایدار روستایی ناحیه دولت آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۹۷
پژوهش حاضر به واکاوی نقش مشارکت روستاییان در توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی ناحیه دولت آباد می پردازد. مشارکت به مثابه سنگ بنای توسعه روستایی در کنار دیگر عوامل تأثیرگذار شناخته می شود. روستاییان به عنوان مشارکت کنندگان فعال در تأمین نیروی انسانی لازم برای این سکونتگاه ها ضروری هستند. براین مبنا، مشارکت روستاییان برای ارتقای ابعاد توسعه پایدار روستایی اساسی تلقی می شود. این تحقیق کمی با استفاده از روش توصیفی پیمایشی و گردآوری داده های مبتنی بر پرسش نامه، هم بستگی مثبتی را میان مشارکت روستاییان در برنامه ها و طرح های اجراشده و توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی نشان می دهد. با افزایش مشارکت روستاییان، میانگین تصور توسعه پایدار روستایی نیز افزایش می یابد. تجزیه وتحلیل رگرسیون استانداردشده، رابطه مثبت معناداری را میان مشارکت روستاییان و توسعه پایدار روستایی با ضریب بتای 897/0 نشان می دهد (000/0=p). افزون براین، بار عاملی برای بعد مشارکت روستاییان در مدل توسعه پایدار روستایی 90/0 است. ارزیابی مدل از طریق تحلیل کای اسکوئر نشان دهنده تناسب خوبی میان مدل و داده ها است. مقدار آماره کای دو 251/161 و درجه آزادی 87 است. نسبت کای دو به درجه آزادی 85/1 زیر آستانه پیشنهاد شده 0/2 است. افزون براین، شاخص های برازش به شکل گروهی از هم سویی داده ها با مدل پیشنهادی پشتیبانی و چهارچوب مفهومی را تأیید می کنند. برمبنای یافته های پژوهش حاضر، می توان شاخص های مشارکت روستاییان را در طرح ها و برنامه های کشاورزی، صنعتی، خدماتی و طرح های گردشگری ارتقاء داد و روحیه هم کاری را میان روستاییان تقویت کرد. تحقق این موضوع، امکان توسعه ابعاد محیطی اکولوژیک، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی زیربنایی سکونتگاه های روستایی را فراهم می کند. 
۴۰۷.

شبیه سازی تغییرات کربن آلی خاک های جنگلی در اثر تغییر اقلیم در ارتفاعات مختلف با استفاده از مدل Roth C(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 150 - 183

کلیدواژه‌ها: کربن آلی خاک شیب ارتفاعی اکوسیستم های جنگلی جذب کربن مدل Roth C سناریوهای تغییر اقلیم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۰۰
این پژوهش به بررسی تأثیر ارتفاع و تغییر اقلیم بر ذخیره کربن آلی خاک های جنگلی شهرستان تالش در استان گیلان پرداخته است. نمونه های مرکب خاک از عمق ۰ - ۳۵ سانتی متری و از چهار محدوده ارتفاعی (۵۰۰-۱۰۰۰، ۱۰۰۰-۱۵۰۰، ۱۵۰۰-۲۰۰۰ و ۲۰۰۰-۲۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا) جمع آوری و غلظت کربن آلی و سایر ویژگی های خاک در آن ها اندازه گیری گردید. نتایج نشان می دهد با افزایش ارتفاع از سطح دریا، ذخیره کربن آلی خاک به دلیل افزایش بارندگی و کاهش دما، افزایش می یابد. بیشترین ذخیره مربوط به ارتفاعات ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ متر (۹۷.۴۶ تن در هکتار) و کم ترین آن مربوط به ارتفاعات ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر (۴۴.۲۳ تن در هکتار) بود. مدل روتامستد (Roth C) به طور دقیق و با ضریب همبستگی و تبیین بالای ۰.۹۵، ذخیره کربن آلی خاک ها را تخمین زد. در شرایط فعلی، کربن ورودی و خروجی خاک در تعادل و تقریباً معادل ۱.۲۹ تا ۲.۷۶ تن در هکتار در سال است. طبق سناریوهای مدل سازی، کاهش بارندگی (۲.۱۵ میلی متر در هر ۱۰ سال) و افزایش دما (۰.۴ سانتی گراد)، باعث کاهش ۳۳.۵۴ تا ۴۰.۰۱ درصدی ذخیره کربن آلی در همه طبقات ارتفاعی، به ویژه در نقاط مرتفع تر خواهد شد. در این حالت، خاک به منبعی برای تولید گاز کربنیک تبدیل می شود. برعکس، افزایش بارندگی و کاهش دما باعث افزایش ۱۳.۸۴ تا ۱۸.۹۴ درصدی ذخیره کربن آلی در همه طبقات ارتفاعی، به ویژه در نقاط مرتفع تر خواهد شد. در این حالت، خاک به مخزنی برای نگهداری گاز کربنیک اتمسفری به شکل هوموس تبدیل می شود. نتایج نشان می دهد مدل های شبیه سازی دینامیک کربن آلی خاک، ابزارهای دقیقی برای پیش بینی و بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر این ذخایر، به ویژه در خاک های جنگلی هستند. این پژوهش تأکید می کند حفظ ارتفاعات جنگلی و مدیریت اقلیمی برای جلوگیری از کاهش ذخیره کربن و مقابله با تغییرات اقلیمی، اهمیت ویژه ای دارد.
۴۰۸.

شناسایی موانع تحقق سیاست های توسعه پایدار گردشگری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و اوقات فراغت دوره ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۷ 1 - 19

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار گردشگری موانع تحلیل محتوا ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۴۵
طی دهه های اخیر، تأثیرات زیست محیطی و اجتماعی صنعت گردشگری در خط مقدمِ مسائل جهانی قرار گرفته است؛ بنابراین به اطمینان از اجرای شیوه های پایدار در صنعت گردشگری نیاز شدیدی وجود دارد؛ چراکه تخریب محیط زیست و پیامدهای اجتماعی آن بر مقصدهای گردشگری تأثیرات مخربی برجای گذاشته است. با وجود ابعاد گسترده این تأثیرات، ملاحظات پایداری عمدتاً تا امروز مفهومی بوده و به عملکرد گسترده صنعت تبدیل نشده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی زمینه های تحقق نیافتن توسعه پایدار گردشگری در ایران، با وجود مطرح شدن آن در بیش از دو دهه اخیر است. برای رسیدن به اهداف تحقیق، با استفاده از پارادایم تفسیری، رویکرد کیفی و راهبرد تحلیل محتوا، داده های کیفی گردآوری شده از مصاحبه های عمیق با نرم افزار مکس کیودی ای تجزیه وتحلیل شد. داده های تحقیق از مصاحبه های نیمه ساختاریافته با چهارده نفر از ذی نفعان این صنعت در بخش های مختلف دولتی، خصوصی و دانشگاهی آشنا به رویه های توسعه پایداری گردشگری به روش هدفمند و گلوله برفی گردآوری شد. تجزیه وتحلیل داده های کیفی تحقیق حاکی از شناسایی موانع تحقق توسعه پایدار گردشگری در ایران در قالب سه مقوله اصلی است. این سه مقوله شامل موانع دولتی، موانع اجتماعی فرهنگی و همچنین موانع در بخش عرضه است که از 22 کد اولیه برآمده از متن مصاحبه های انجام شده، شناسایی و دسته بندی شدند. نتایج در قالب جدول و نمودار درختی مکس کیو دی ای ارائه شد. روایی و پایایی نتایج پژوهش با شاخص های کرسول و محاسبه کاپای کوهن (759/.) مورد سنجش قرار گرفت.
۴۰۹.

شناسایی و رتبه بندی شاخص های کلیدی موفقیت وب سایت های گردشگری جهت بازاریابی مقصد دیجیتال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و اوقات فراغت دوره ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۷ 187 - 207

کلیدواژه‌ها: بازاریابی دیجیتال بازاریابی مقصد شاخص های کلیدی موفقیت وب سایت های گردشگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۴
وب سایت های گردشگری یکی از ابزارهای مهم برای بازاریابی مقصد در عصر اطلاعات به شمار می روند. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و رتبه بندی شاخص های کلیدی موفقیت وب سایت های گردشگری برای بازاریابی مقصد است. روش پژوهش از نظر هدف، اکتشافی-کاربردی است. از نظر نحوه گردآوری داده ها، پژوهش دارای رویکردی آمیخته است. در مرحله اول به منظور کشف شاخص های موفقیت به مرور ادبیات پرداخته و از روش مصاحبه با خبرگان با هدف غنای بیشتر شاخص ها استفاده شد. در فاز دوم با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، پرسش نامه ای طراحی شد. جامعه آماری این پژوهش متشکل از مدیران شرکت های بازاریابی، خبرگان وب سایت های گردشگری و اساتید دانشگاهی بوده اند. نمونه شامل 10 نفر است که با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون و نیز فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و با نرم افزار Expert Choice سازمان دهی و رتبه بندی شدند. براساس نتایج تحقیق، عوامل موفقیت در وب سایت های گردشگری در پنج مضمون اصلی به ترتیب محتوا، نام تجاری، قابلیت استفاده، قابلیت به خاطرسپردن، و فنّاوری و نیز هجده مضمون فرعی شناسایی و دسته بندی شدند. با توجه به شناسایی شاخص های موفقیت در وب سایت های گردشگری و نتایج به دست آمده، پیشنهاداتی به منظور موفقیت وب سایت های گردشگری ارائه شده است. صاحبان وب سایت های گردشگری با توجه به شاخص های شناسایی شده و اهمیت شاخص ها می توانند افراد بیشتری را جذب بازدید از وب سایت و مقصد گردشگری کنند.
۴۱۰.

تحلیل تمرکز فضایی شرکت های دانش بنیان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۵۵) 27 - 52

کلیدواژه‌ها: شرکت های دانش بنیان تمرکز فضایی صرفه های شهرنشینی صرفه های مقیاس جغرافیای اقتصادی نو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۴۰
امروزه اهمیت شرکت های دانش بنیان در گذار به اقتصاد دانش بنیان و توسعه منطقه ای برای پژوهشگران و سیاست گذاران آشکار شده است. شرکت های دانش بنیان طی یک دهه گذشته در ایران رشد چشمگیری داشته و دولت نیز مشوّق های مالی و غیرمالی متعدّدی را برای رشد و گسترش آنها انجام داده است؛ با این حال شناسایی الگوهای فضایی توزیع و تمرکز شرکت های دانش بنیان در سطح ملی-منطقه ای و شرایطی که آنها را به سوی تمرکز در مناطق خاصی سوق می دهد، مورد غفلت واقع شده است. شناخت و درک این الگوهای فضایی و نیروهای تمرکزگرا می تواند به سیاست گذاران در طراحی سیاست های کارآمد برای توسعه مناطق حاشیه ای و ایجاد نظام نوآوری منطقه ای کمک کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل توزیع فضایی شرکت های دانش بنیان و عواملی که تمرکز فضایی را شکل می دهد، انجام شده است. در این مطالعه برای سنجش تمرکز فضایی از روش های Global Moran’s I وGettis-Ord Gi*  و برای شناسایی نیروهای مؤثر بر تمرکز از رگرسیون حداقل مربعات استفاده شده است. نتایج نشان داد شرکت های دانش بنیان بیشتر در کلانشهر ها توزیع شده و خوشه های آن در مناطق حاشیه ایی شکل نگرفته است؛ بنابراین چنین مناطقی از مزیت های این شرکت ها بهره مند نشده است. دو نیروی تمرکزگرای صرفه های ناشی از شهرنشینی و مقیاس نقش مهمی در تمرکز فضایی شرکت های دانش بنیان داشته اند. همچنین، یافته ها نشان داد که میزان تخصصی شدن شرکت های دانش بنیان پایین است. در پایان، دلالت های سیاستی با هدف ارائه مشوّق های لازم برای باز توزیع جغرافیایی شرکت های دانش بنیان در مناطق کمتر توسعه یافته و حاشیه و حرکت به سوی تخصصی شدن منطقه ای ارائه شد.
۴۱۱.

تحلیل عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان لنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۵۵) 81 - 102

کلیدواژه‌ها: مشارکت سیاسی انتخابات روستا لنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۳۹
مشارکت از شاخص های مهم توسعه پایدار روستایی و مشارکت سیاسی به عنوان معیاری در توسعه سیاسی جوامع است. نواحی روستایی با درصد چشمگیری از جمعیت می تواند زمینه ساز تحقق این مهم در سطح ملی باشد؛ بنابراین در پژوهش حاضر عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی روستاییان شهرستان لنجان ارزیابی و تحلیل شده است. پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است. برای جمع آوری اطلاعات از دو شیوه کتابخانه ای (فیش برداری) و میدانی (تکمیل پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شده است. بر این اساس، پرسشنامه با تعداد 250 نفر از روستاییان با بیش از 18 سال در نواحی روستایی شهرستان که شرایط شرکت در انتخابات را داشتند، به روش تصادفی ساده و شیوه مصاحبه ای تکمیل شد. روایی صوری پرسشنامه از دیدگاه متخصصان و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 78/0 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون های مناسب آمار توصیفی (میانگین، درصد، نمودار) و استنباطی (تی تک نمونه ای)، مدل تحلیل عاملی و نرم افزارهای SPSS ، Excel و GIS استفاده شده است. نتایج نشان داد که وضعیت مشارکت به طور کلی با میانگین 51/3 بیشتر از حد متوسط است. در بین مؤلفه های مختلف مشارکت سیاسی نیز مؤلفه «رأی دادن» با میانگین 13/4 در بیشترین سطح قرار دارد. نتایج حاصل از کاربرد مدل تحلیل عاملی نشان داد که به ترتیب عوامل آگاهی سیاسی، رسانه، عامل اجتماعی و عملکرد دولتمردان مهم ترین عوامل است. در مجموع، مؤلفه های سیزده گانه 91/65% از واریانس کل را برآورد می کند. همچنین، نتایجِ همبستگی بین شرکت در انتخابات (رأی دادن) با ویژگی فردی (جنسیت، سن، تأهل و تحصیلات) نشان از عدم رابطه معنادار بین متغیرها را دارد.
۴۱۲.

ارزیابی خطر سیلاب در حوضه آبریز اوجان چای با استفاده از منطق فازی و مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۰ 65 - 91

کلیدواژه‌ها: ارزیابی خطر سیلاب نقشه سازی خطر سیلاب سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) مدل HEC-HMS حوضه اوجان چای شمال غرب ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۰۲
در پژوهش حاضر خطر سیلاب در سطح حوضه اوجان چای، واقع در شهرستان بستان آباد استان آذربایجان شرقی، ارزیابی شد. برای تهیه نقشه خطر تعداد 16 متغیر مکانی تأثیرگذار بر وقوع سیلاب موردتوجه قرار گرفته و در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی با استفاده از منطق فازی ترکیب و تحلیل شدند. نتایج همپوشانی با کاربست اپراتور گامای فازی نشان داد بالغ بر 8/4 درصد از مساحت حوضه در کلاس با خطر بسیار زیاد قرار گرفته است. بخش قابل توجهی از این پهنه ها منطبق بر بستر رودخانه های اصلی حوضه و اراضی پیرامون آن هاست. کلاس با خطرپذیری زیاد نیز عمدتاً در مجاورت کلاس مذکور قرار گرفته و بالغ بر 6/16 درصد مساحت حوضه مطالعاتی را شامل می شود. این پهنه ها می توانند توسط سیلاب های با دوره بازگشت 10 سال و بالاتر تحت تأثیر قرار گیرند. حدود 2/3 درصد از مناطق مسکونی با مساحتی بالغ 1/11 هکتار در کلاس با خطرپذیری بسیار زیاد و حدود 9/42 درصد با مساحتی بالغ بر 9/35 هکتار در کلاس با خطرپذیری زیاد واقع شده اند. در بخش دوم تحقیق از مدل HEC-HMS به منظور شبیه سازی بارش- رواناب و شناسایی زیرحوضه های با پتانسیل تولید رواناب بالا استفاده شد. نتایج نشان داد هیدروگراف سیلاب زیرحوضه ها و خروجی حوضه تا حد زیادی تحت تأثیر ویژگی های ژئومورفومتری و پوشش زمین است. پیک های بالا در زیرحوضه های با کمترین میزان پوشش حفاظتی، شیب زیاد، نفوذپذیری کم، فراوانی برون زدهای سنگی و سطوح غیرقابل نفوذ مشاهده می شود. می توان به زیرحوضه های بالادست ازجمله 1، 3، 7، 11 و 12 اشاره کرد که از بالاترین میزان دبی پیک برخوردارند.
۴۱۳.

برآورد سازوکار زمین لرزه ها در گستره لرزه ای پیرامون کلان شهرهای تهران، مشهد و تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۰ 115 - 139

کلیدواژه‌ها: سازوکار زمین لرزه ها گسل های ایران قطبش های نخستین امواج P کلان شهرهای ایران زمین لرزه اهر-ورزقان زمین لرزه تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۸۷
در این پژوهش داده های موردنیاز برای حل سازوکار زمین لرزه ها از هم آمیخت داده های شکل موج موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گردآوری شده اند. پس از ویرایش داده ها و پیش از داده پردازی از روش قطبش های نخستین موج P رسیده به ایستگاه های لرزه نگاری باند پهن، بلنددوره و هم چنین کوتاه دوره برای حل سازوکار زمین لرزه ها بهره گرفته شد. خطای کانون یابی این زمین لرزه ها نزدیک به 5 کیلومتر بوده و بیشینه چرخش صفحه های گرهی در سازوکارها 5 درجه در نظر گرفته شد. این سازوکارها با کم ترین خطا در شمار قطبش ها برای سازوکارهای زمین لرزه های پیرامون شهرهای پرجمعیت و مهم تهران، مشهد و تبریز پردازش شده اند. بر پایه حل سازوکار زمین لرزه ها در این پژوهش، گسل های مشاء، شمال تهران، ایپک، پیشوا و ایوانکی، به ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ بر با مؤلفه کوچک نرمال، معکوس، راستالغز چپ بر، راستالغز راست بر با مؤلفه کوچک معکوس و سازوکار چیره معکوس می باشند. این پژوهش نشان داد که گسل های پیرامون مشهد مانند باهلر و اشک آباد، به ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ بر با مؤلفه کوچک معکوس و معکوس می باشند. سازوکار چیره پس لرزه های زمین لرزه 2017 فریمان که به گمان در راستا و دنباله گسل فریمان روی داده اند، نیز معکوس با مؤلفه راستالغز راست بر می باشند. هم چنین، سازوکارهای حل شده زمین لرزه های پیرامون شهر تاریخی تبریز نشان می دهد که زمین لرزه هایی با سازوکار چیره راستالغز راست بر و معکوس به گسل شمال تبریز وابسته هستند. دیگر زمین لرزه ها که پس لرزه های زمین لرزه های دوگانه 2012 اهر- ورزقان می باشند، نیز دارای راستالغز راست بر و مؤلفه معکوس هستند. زمین لرزه های 2012 اهر- ورزقان نیز دارای سازوکار راستالغز راست بر خالص هستند. سازوکار برخی از این گسل ها که در کارهای (زمین شناسی یا لرزه شناسی) پیشین بررسی شده بودند، با سازوکار حل شده این پژوهش هم خوانی دارند.
۴۱۴.

ارزیابی اثر خشکسالی بر پوشش گیاهی استان لرستان با استفاده از تصاویر پیشرفته مادون قرمز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 247 - 279

کلیدواژه‌ها: سنجش از دور پایش خشکسالی شاخص های پوشش گیاهی شاخص بارش استاندارد شده داده های ماهواره ای VIIRS استان لرستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۹۸
مجموعه رادیومتر تصویربرداری مادون قرمز مرئی (VIIRS) یکی از ابزارهای کلیدی روی فضاپیمای سازمان ملی امریکا در مدار قطبی (Suomi NPP) است که با موفقیت در 28 اکتبر 2011 پرتاب شد که نسل جدیدی از قابلیت های تصویربرداری با وضوح متوسط عملیاتی پس از AVHRR  در NOAA، MODIS در ماهواره های Terra و Aqua را امکان پذیر می کند. VIIRS  نظارت عملیاتی محیطی و پیش بینی عددی آب وهوا با 22 باند تصویربرداری رادیومتریک با طول موج های 41/0 تا 5/12 میکرومتر را پوشش می دهند. به منظور آشکارسازی تأثیر بارش بر پوشش گیاهی استان لرستان، میانگین ماهانه شاخص استاندارد بارش SPI با استفاده از داده های بارش 7 ایستگاه هواشناسی استان محاسبه شد. سپس با استفاده از تصاویر مادون قرمز به صورت میانگین هفتگی در دوره زمانی 2021-2013 (اول آوریل تا پایان ژولای) اخذ شده از سنجنده Suomi NPP  به بررسی وضعیت پوشش گیاهی پرداخته شد. نتایج نشان داد میزان همبستگی شاخص استاندارد بارش با شاخص NDVI، VCI،TCI و VHI به ترتیب 0037/0، 0048/0، 174/0 و 150/0 است. شاخص TCI همبستگی بیشتری با شاخص SPI داشته و به عنوان یک روش ترکیبی از سنجش ازدور و اطلاعات ایستگاه های هواشناسی برای بررسی شرایط پوشش گیاهی در استان لرستان مناسب است. پوشش گیاهی همه ساله با درجات مختلفی از خشکسالی روبه رو بوده و شدیدترین خشکسالی پوشش گیاهی در 2021 در بیشتر مناطق استان به ویژه قسمت های مرکزی، جنوبی و شمال شرقی استان رخ داده است. در سال های  2013، 2015 و 2018 خشکسالی پوشش گیاهی با شدت کمتری رخ داده و در 2016،2018، 2019 و 2020 پوشش گیاهی در شرایط مطلوب تری قرار داشته است.
۴۱۵.

ارزیابی آسیب پذیری طبیعی منطقه حفاظت شده جنگلی هلن در استان چهارمحال و بختیاری به مخاطرات محیطی چندگانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۲ 74 - 101

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری محیطی مخاطرات محیطی تهیه نقشه آسیب پذیری منظقه حفاظت شده هلن زاگرس خدمات اکوسیستم شمالغرب ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۱
هدف مطالعه حاضر بررسی آسیب پذیری منطقه حفاظت شده جنگلی هلن نسبت به مخاطرات محیطی چندگانه بود. برای این منظور، در مرحله نخست، آماربرداری میدانی در قالب قطعات نمونه سیستماتیک تصادفی انجام و نقشه درجه حساسیت رویشگاه های جنگلی منطقه بر اساس تغییرات درصد تاج پوشش تهیه و استاندارد شد. در مرحله بعد، نقشه های استانداردشده پنج مخاطره محیطی شامل خشکسالی، تبخیر و تعرق، آتش سوزی، سیلاب و زمین لغزش با تجزیه وتحلیل داده های اقلیمی شامل مقادیر بارندگی و تبخیر و تعرق ماهانه و نتایج مطالعات پیشین تهیه شدند. با اجرای روش دلفی و تجزیه وتحلیل نظرات 5 نفر از متخصصان امر حفاظت از رویشگاه های جنگلی، وزن نسبی مخاطرات محیطی محاسبه شد. در مرحله آخر، نقشه های استاندارد شده حساسیت و مخاطرات محیطی در وزن نسبی محاسبه شده ضرب شدند و ضمن تلفیق نقشه های وزن دار بی مقیاس مخاطرات محیطی و حساسیت رویشگاه های جنگلی، نقشه طبقه بندی میزان آسیب پذیری در سه طبقه کم، متوسط و زیاد تهیه شد. نتایج مقادیر وزن نسبی محاسبه شده برای هر یک از مخاطرات محیطی نشان داد که خشکسالی بیشترین وزن نسبی (95/0) را در بین تمام مخاطرات موردبررسی دارد و پس ازآن آتش سوزی (با وزن نسبی 9/0) دومین رتبه را به خود اختصاص داد. تلفیق نقشه های وزن دار درجه حساسیت رویشگاه ها و مخاطرات محیطی نشان داد که میزان آسیب پذیری منطقه حفاظت شده جنگلی هلن از 25/1 تا 38/3 متغیر بود. تفاوت در درجه حساسیت رویشگاه ها و شدت وقوع مخاطرات در بخش های مختلف منطقه سبب ایجاد ناهمگنی و تمرکز سطوح بالای آسیب پذیری در برخی از بخش های منطقه موردمطالعه شده است. طبقه بندی نقشه تغییرات سطح آسیب پذیری در سه طبقه با درجه آسیب پذیری کم، متوسط و زیاد نشان داد که به ترتیب 8/6701، 3/10806 و 4/11664 هکتار از وسعت رویشگاه جنگلی منطقه حفاظت شده هلن در طبقات با درجه آسیب پذیری کم (23 درصد)، متوسط (37 درصد) و زیاد (51 درصد) قرار دارد. این تحقیق با فراهم آوردن نقشه دقیق مکانی از الگوی مکانی آسیب پذیری در سطح منطقه حفاظت شده هلن اطلاعات حیاتی برای توسعه برنامه ریزی های حفاظتی و اولویت بندی اقدامات مدیریتی برای جلوگیری یا کاهش صدمات ناشی از مخاطرات محیطی چندگانه را برای این منطقه فراهم نموده است.
۴۱۶.

شناسایی مناطق کارست آسیبپذیر با استفاده از مدل COP (مطالعه موردی: حوزه آبریز تکاب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۳۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 95 - 112

کلیدواژه‌ها: آلودگی تغییرات کاربری اراضی مناطق کارستیک COP

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۴
مناطق کارستیک به دلیل نقش مهمی که در تأمین منابع آب لازم دارند، بسیار حائز اهمیت هستند. یکی از مسائل مهم مناطق کارستیک پتانسیل بالای آلودگی این منابع است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش مناطق مستعد آلودگی در حوزه آبریز تکاب شناسایی شده است. در پژوهش حاضر برای دستیابی به هدف های مدنظر از نقشه های توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰، نقشه زمین شناسی ۱:۱۰۰۰۰۰، مدل رقومی ارتفاعی 5/12 متر و تصاویر ماهواره لندست به عنوان داده های پژوهش استفاده شد. ابزارهای مهم استفاده شده در این مطالعه شامل ArcGIS و ENVI است. این پژوهش در دو مرحله کلی انجام شده است. در مرحله اول با استفاده از روش COP مناطق آسیب پذیر در برابر آلودگی شناسایی و در مرحله دوم نیز روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت این مناطق شناسایی شد. بر اساس نتایج مدل COP حدود 33 درصد از منطقه که بیشتر شامل مناطق شمال غربی و جنوبی حوضه است، به دلیل نوع لیتولوژی، نوع پوشش زمین، وضعیت هیدرواقلیمی و وضعیت ژئومورفولوژی پتانسیل آسیب پذیری زیاد و خیلی زیادی دارند. همچنین، نتایج حاصل شده از ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی بیانگر این است که کاربری نواحی انسان ساخت در سال 1990 حدود 8 کیلومتر مربع بوده که این میزان در سال 2019 به حدود 19 کیلومتر مربع افزایش یافته است. با توجه به موارد مذکور بخش های جنوبی و شمال غربی حوزه آبریز تکاب به دلیل روند توسعه نواحی انسان ساخت پتانسیل آسیب پذیری زیادی در برابر آلودگی دارند.
۴۱۷.

پایش تغییرات زمانی-مکانی خشک سالی هواشناسی و تحلیل روند متغیرهای اقلیمی در استان خوزستان بین سال های 2000 تا 2020(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۰ 73 - 94

کلیدواژه‌ها: خشک سالی سری زمانی تبخیر-تعرق مخاطرات طبیعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۹
کاهش اثرات خشک سالی و مدیریت بهینه منابع آب، متاثر از پیش آگاهی برنامه ریزان منطقه ای از مناطق تحت تاثیر خطر ناشی از وقوع خشکسالی است. به همین دلیل ارزیابی و بررسی این پدیده می تواند بسیار حائز اهمیت باشد. این پژوهش باهدف پایش تغییرات زمانی- مکانی خشک سالی هواشناسی و تحلیل روند متغیرهای اقلیمی در استان خوزستان در طول دوره آماری 2000 تا 2020 با استفاده از شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد (SPEI) و نرم افزارهای ArcMap، XLSTAT و RStudio انجام شد. همچنین برای بررسی روند تغییرات در بازه مورد مطالعه آزمون های من-کندال و شیب سن نیز به کار گرفته شد. پس از محاسبه خشکسالی، تاثیر این پدیده بر روی پهنه آبی دو تالاب هورالعظیم و شادگان برای سال های 2000، 2006، 2015 و 2020 بررسی شد. نتایج بررسی خشک سالی با شاخص SPEI نشان می دهد که خشک سالی و ترسالی شدید درسطح خوزستان به ترتیب در سال های 2017 و 2004 رخ داده است. بررسی نتایج نشان داد بین تغییرات سطح تالاب های بیان شده با مسئله خشکسالی رابطه مستقیمی وجود دارد و با افزایش شدت خشکسالی مساحت پوشش آبی تالا ب ها کاهش می یابد و با افزایش ترسالی مساحت آب در تالاب ها افزایش می یابد. همچنین نتایج نشان داد که بررسی شیب روند تغییرات حاصل از آزمون سن برای بارش و دما در ایستگاه ها به ترتیب بین 87/1- تا 38/3 و 016/0 تا 25/2 متغیر بود. بیشترین شیب تغییرات با روند افزایشی بارش در مناطق غرب و مرکز استان مشاهده گردید و شیب تغییرات منفی بارش بیشتر در مناطق جنوبی رخ داده است. همچنین، تحلیل دما با این آزمون نشان داد دما در تمام ایستگاه ها با شیب نسبتاً ملایم در بازه مورد بررسی روند مثبت و رو به افزایش داشته است. شایان ذکر است وجود روند افزایشی و کاهشی نشان دهنده ی وجود تغییر و نوسانات اقلیمی است. بنابراین، بررسی این موضوع و ارائه راه کارهایی به منظور مدیریت منابع آب در زمان بحران امری ضروری به نظر می رسد.
۴۱۸.

آشکارسازی پهنه های سیلابی و تعیین مساحت اراضی تحت خسارت سیلاب با استفاده از الگوریتم های یادگیری ماشین و سنجش از دور (مطالعه موردی: سیل فروردین 98 شهرستان آق قلا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال ۱۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ 35-54

کلیدواژه‌ها: آشکارسازی پهنه سیلاب الگوریتم جنگل تصادفی الگوریتم ماشین بردار پشتیبان الگوریتم شبکه عصبی پرسپترون چند لایه روش اعتبارسنجی متقابل مکانی سنجش از دور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۹۰
رشد سکونتگاه ها و افزایش فعالیت های انسانی در دشت های سیلابی به ویژه حاشیه رودخانه ها و مکان های مستعد سیل، میزان خسارت ناشی از این مخاطره را افزایش داده است. از این رو تعیین گستره سیلاب در راستای برنامه ریزی های کاهش خطر، آمادگی و پاسخ و بازیابی و بازتوانی پس از این مخاطره از اهمیت بسزایی برخوردار است. در مطالعه حاضر از الگوریتم های متداول یادگیری ماشین و طبقه بندی تصاویر سنتینل2 جهت تولید نقشه های پوشش اراضی، آشکارسازی پهنه های سیلابی و تعیین مساحت اراضی تحت خسارت سیلاب فرودین1398 شهرستان آق قلا استفاده شد. همچنین به منظور بررسی و افزایش دقت الگوریتم ها، سه شاخص طیفی نرمال شده پوشش گیاهی(NDVI)، پهنه های آبی(MNDWI) و اراضی ساخته شده (NDBI) با تصاویر مورد استفاده ترکیب شدند. پارامترهای مختلف تنظیم هر یک از الگوریتم ها به منظور تعیین تأثیر آن ها بر دقت طبقه بندی و جلوگیری از کسب نتایج خوشبینانه ناشی از همبستگی مکانی میان نمونه های آموزشی و آزمایشی، با روش اعتبارسنجی متقابل مکانی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که ترکیب شاخص های طیفی منجر به افزایش دقت کلی الگوریتم ها شده و به منظور تولید نقشه های پوشش اراضی، الگوریتم جنگل تصادفی با دقت 83.08 درصد بدلیل استفاده از روش یادگیری جمعی از دقت و تعمیم پذیری بالاتری نسبت به سایر الگوریتم های ماشین بردار پشتیبان و شبکه عصبی با دقت به ترتیب 79.11 و75.44 درصد برخوردار است. پس از مشخص شدن دقیق ترین الگوریتم، نقشه پهنه های سیلابی با استفاده از الگوریتم جنگل تصادفی در دو کلاس اراضی آبی و غیر آبی تولید گردید و دقت کلی الگوریتم در بهینه ترین پارامترها و با ترکیب شاخص طیفی(MNDWI) 93.40 درصد بدست آمد. سپس با همپوشانی نقشه های پوشش اراضی و پهنه های سیلابی، سطح اراضی ساخته شده و اراضی زراعی و فضاهای سبز تحت خسارت سیلاب به ترتیب 4.2008 و 41.0772 کیلومتر مربع برآورد گردید. واژه های ک
۴۱۹.

چالش ها و پیامدهای ژئوپلیتیکی قرنطینه مرزها در دوران بیماری های همه گیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال ۹ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳۵ 81 - 104

کلیدواژه‌ها: مرز قرنطینه ژئوپلیتیک همه گیری حکومت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۳۲
تلاش برای مهار همه گیری ها و یافتن راه حل بلندمدت از طریق واکسن ها با طیفی از مسائل سیاسی مربوط به نظام های بهداشتی، سیاسی، حقوق بشر، حاکمیت، تحرک و مرزها تلاقی پیدا کرده است. ظهور همه گیری ها فرصتی برای جغرافیای سیاسی مهیا کرده تا زیربنای ژئوپلیتیکی نظام های سلامت و بهداشت را با نگاهی جدی تر دنبال کند. مدیریت همه گیری بنا به دو دلیل امری فضایی است: نخست درمان بیماری همیشه امری اجتماعی فضایی است زیرا مقامات یا به دنبال تحمیل اقدامات قرنطینه و یا محدود ساختن ناقلان بیماری هستند. دوم، بیماری توسط مجموعه ای از کنش گران و نیروهای انسانی و غیرانسانی که با فضا و مکان سر و کار دارند آشکار می شود. بنابراین، بیماری ها به بخشی از مباحث ژئوپلیتیکی تبدیل شده اند زیرا مطلوبیت و دوام سازه های حکمروایی ملی، منطقه ای و جهانی را آشکار می سازند. مفهوم قرنطینه به عنوان نوعی فعالیت که منتهی به تقسیم و تحدید فضای جغرافیایی می شود می تواند یکی از موضوعات بسیار بحث برانگیز در ژئوپلیتیک باشد. این پژوهش با هدف بررسی چالش ها و پیامدهای ژئوپلیتیکی قرنطینه مرزها در دوران بیماری های همه گیر و با روش توصیفی تحلیلی به نگارش درآمده است. این مطالعه به طور خاص بر همه گیری ویروس کرونا و پیامدهای ژئوپلیتیکی و مرزی قرنطینه طی این همه گیری تمرکز دارد. نتایج نشان می دهد که چالش های همه گیری کرونا را در یک سطح کلان می توان به سه دسته چالش های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تقسیم بندی کرد. چالش در هر کدام از این سه حوزه پیامدهای فراوانی برای دولت و جامعه به همراه داشته است و می توان گفت چالش های سیاسی همه گیری کرونا بسیار برجسته هستند. در گروه چالش های سیاسی همه گیری کرونا نشان داد که نئولیبرالیسم تاب آوری لازم در برابر شوک های جهانی ناشی از مسائل غیراقتصادی و غیرمالی را ندارد. سیاست هایی که در دوران همه گیری ویروس کرونا از سوی دولت ها پیاده شده با شعارهای برجسته نئولیبرالیسم مبنی بر اولویت بازار، رقابت، دخالت حداقلی دولت و کارآمدی بخش خصوصی در تضاد بود. محیط آنارشیک مدنظر واقع گرایان که طی این بحران به خوبی پدیدار شد پیامدهایی مثل جستجو برای تضمین بقا، تشدید رقابت میان دولت ها، تضعیف نهادهای بین المللی، کمبود منابع، تقویت زیرساخت های مرزی، رواج گفتمان مهاجرستیزی و رواج قرنطینه را به همراه داشت. در نتیجه در طول این همه گیری مهمترین بنیان های لیبرالیسم با چالش هایی مثل تحکیم جایگاه دولت، اقتدارگرایی دولت ها، افزایش مداخله، تشدید نابرابری های منطقه ای و جهانی و رقابت و تعارض میان قدرت های بزرگ روبرو شد.
۴۲۰.

Qeshm Geopark and an Evaluation of its Capabilities for Various Activities(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۴) 323 - 349

کلیدواژه‌ها: Qeshm Geopark Ecological Power Power Evaluation Spatial planning

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۹۴
The registration of Qeshm Geopark as the first geopark of Iran and the Middle East region in the list of global geoparks by UNESCO along with its natural, cultural, historical, economic, commercial and military capabilities has brought Qeshm Island to a unique position. It has made it have international value in addition to national and regional value. One of the ways to achieve coordinated development with the principles of sustainability and spatial planning is to evaluate the ecological potential of areas; this article examines the potential of using Qeshm Geopark for various activities. The current research has evaluated the potential of Qeshm Geopark in relation to agricultural activities, environmental protection, tourism, urban and commercial development, and industrial development using a systemic perspective and providing an ecological model. In this research, documentary information was collected from available library sources, and in the next step, maps related to the shape of the land in Qeshm Geopark were prepared in the GIS environment, after combining and analyzing the maps and combining them with existing social information ؛Economic information, in the final exploitation capacity of Qeshm Geopark, based on the ecological model of exploitation and using the multi-factor evaluation method, has been investigated at the level of the whole island. The results show that Qeshm Geopark has a suitable and high capacity for tourism development and extensive and concentrated industrial development and lacks sufficient capacity for agricultural development And the ecological potential and urban development and environmental protection has been assessed as moderate.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان