باقر ساروخانی

باقر ساروخانی

مدرک تحصیلی: استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران
پست الکترونیکی: saroukhani@yahoo.com

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۱۶۷ مورد.
۲۱.

پیشایندهای جذب توجه کاربران در بستر اقتصاد توجه (مورد مطالعه: شبکه اجتماعی اینستاگرام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 143 - 166

کلیدواژه‌ها: اقتصاد توجه رسانه های فناوری محور شبکه های اجتماعی مدیریت توجه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۶ تعداد دانلود : ۳۳۵
مخاطبان هرروز با دامنه وسیعی از اطلاعات مواجه می شوند و با افزایش نفوذ شبکه های اجتماعی نیز این روند همچنان مسیر رشد خود را دنبال می کند. آنچه به عنوان آفت موفقیت شبکه های اجتماعی شناخته می شود، انفجار اطلاعات است که موجب کمیابی توجه می شود. این مطالعه با هدف تحلیل نقش عوامل مؤثر بر جذب توجه کاربران در بستر اقتصاد توجه در قالب مطالعه ای موردی روی شبکه اجتماعی اینستاگرام با روش پیمایش در جامعه هدف دانشجویان با نمونه 384 نفر صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان داد پنج عامل شامل تناسب محتوا، زمان بندی مناسب در ارائه اطلاعات، اعتبار منبع اطلاعات، طرح بندی و گرافیک وب سایت می تواند سبب جلب توجه بیشتر کاربران (دانشجویان) در شبکه های اجتماعی (در این مطالعه اینستاگرام) شود. با عنایت به بحث اقتصاد توجه، می توان قدرت تغییرجهت دادن توجه مخاطبان را به دست آورد. به جای کلیک کردن روی ویدیوی بعدی «توصیه شده برای شما» در شبکه های اجتماعی مانند یوتیوب یا پیمایش پست های توصیه شده در اینستاگرام، می توان مخاطبان را در موقعیت هایی قرار داد که در آن با میل خود به محتوای مورد نظر توجه کنند؛ بنابراین مقاومت در برابر اقتصاد توجه دشوار است، اما اگر مخاطب به آنچه تماشا می کند، مرور می کند یا دوست دارد، توجه کند، آنگاه با مصرف کنندگان آگاه تر و باهوش تری مواجه خواهیم بود.
۲۲.

بحران اخلاقی از دیدگاه شهروندان تهرانی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۶ (پیاپی ۶۹) 11 - 69
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۲۴۱
بحران اخلاقی، وضعیتی است که در آن، جامعه فاقد قواعد و هنجارهای مشترک انتظام بخش کنش ها و رفتارها، تعارض، تضاد و ضعف قدرت این قواعد است. پرسش از چیستی و چگونگی بحران اخلاقی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن مسئله اصلی این پژوهش است که با بهره گیری از نظریات آنومی و آشفتگی اجتماعی بررسی شده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان تهرانی هجده سال به بالا در سال 1396 است. از این جامعه، به روش خوشه ای چندمرحله ای، نمونه ای به حجم چهارصد نفر انتخاب شد. روش پژوهش، پیمایشی است و داده ها با استفاده از پرسش نامه و از طریق مصاحبه گردآوری شده اند. در کنار آن، از داده های ثانویه آماری نیز استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد بیش از 93 درصد پاسخ گویان، وضعیت اخلاقی جامعه را بحرانی ارزیابی کرده اند. یافته های تبیینی نشان می دهد شش متغیر احساس نابرابری، ضعف کنترل های اجتماعی، احساس نارضایتی، فردگرایی خودخواهانه، ضعف گرایش های دینی وکاهش مشارکت اجتماعی، 71 درصد تغییرات تلقی شهروندان از بحران اخلاقی را توضیح می دهند.
۲۳.

فناوری زنجیره قالب ها و مسئله مشروعیت دولت مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و پنجم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۹۵) 147 - 186

کلیدواژه‌ها: زنجیره قالب ها مشروعیت بحران مشروعیت دولت کریپتو - آنارشیسم کریپتو - نهادگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۲۴۶
فناوری بلاک چین (زنجیره قالب ها) یکی از نوظهورترین و یکی از چالش برانگیزترین فناوری های اطلاعاتی - ارتباطی جدید از نظر سیاسی بوده است . ساختار زنجیره قالب ها به گونه ای است که دست کم به صورت نظری می تواند برخی از کارکردها و قابلیت های دولت ها را تحت الشعاع قرار داده و در نتیجه، مشروعیت آنها را به چالش بکشد. این فناوری دارای ویژگی هایی است که می تواند با توانمندسازی بیش از پیش دولت ها یا کمک به فرایندهای تقویت نمایندگی دموکراتیک ، به عاملی مشروعیت بخش بدل شده یا حداقل از بحران مشروعیت دولت ها بکاهد. در این مقاله با تفکیک دو رویکرد اصلی پیرامون رابطه میان سیاست و زنجیره قالب ها (تکنو- سیاست زنجیره قالب ها )، تلاش می کنیم آثار احتمالی این فناوری را بر مشروعیت دولت های مدرن در چهار عرصه حاکمیت ، اعتماد سیاسی ، کارامدی و دموکراسی به بحث بگذاریم .
۲۴.

شناسایی الگوهای ذهنی مدیران رسانه ای پیرامون اطلاع رسانی در بحران ها (با کاربست روش کیو)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رسانه سال ۳۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۸) 149 - 183

کلیدواژه‌ها: الگوی ذهنی بحران و تصمیم گیری روش کیو مدیران رسانه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۶۷
مدیران رسانه ای، در شرایط بحرانی الگوهای ذهنی متفاوتی دارند که این الگوها پایه نگرش آنها برای تصمیم گیری در نحوه اطلاع رسانی ها است. این مطالعه با بهره گیری از روش کیو، در پی پاسخ به این سؤال است که مدیران رسانه ای برای اطلاع رسانی در بحران ها چه نوع الگوهای ذهنی دارند؟ گردآوری فضای گفتمان در روش کیو، با اجرای سه فاز مرور حوزه پژوهش، مرور سیستماتیک و منابع فردی (مصاحبه) درنهایت منجر به 85 گزاره طبق نظر گروه اسمی، به عنوان نمونه کیو شد. ثبت مرتب سازی نمونه کیو را، 60 نفر از مدیران رسانه ای، به عنوان نمونه مشارکت کنندگان در دسترس، در نرم افزار Flash-Q و در قالب نموداری با طیف لیکرت 8 تا 8+ اجرا کردند و با ورود داده ها در نرم افزار SPSS و ایجاد Q data set, data matrix تحلیل داده ها انجام شد. درنهایت، سه الگوی ذهنی شناسایی شد: 1. الگوی ذهنی مدیران مهارت محور حامی تأثیر رسانه های اجتماعی در بحران؛ 2. الگوی ذهنی مدیران روابط عمومی محور حامی مهندسی اطلاع رسانی در بحران؛ 3. الگوی ذهنی مدیران دانش محور منتقد سطحی نگری در اطلاع رسانی در بحران. تقویت الگوهای ذهنی قوی تر و یا اصلاح الگوهای ذهنی ناکارآمد در سازمان های رسانه ای، مستلزم اصلاح سیستم های مدیریتی، طراحی نظام جامع مدیریت بحران و استفاده از مشاوران تخصصی در مدیریت رسانه ها است.
۲۵.

مرجعیت علمی و ارزش های بوم محور در نقشه جامع علمی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۲۴) ۶۴-۳۳
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۲۲۲
هدف: در جامعه اطلاعاتی امروز، علم و فناوری به مثابه مهمترین ارکان توسعه و پیشرفت جوامع تعریف شده اندکه به سرعت در حال تغییرند. بر همین اساس دولت ها سعی دارند فعالانه در سیاست ها و اسناد بالادستی خود، به مقوله علم و فناوری ورود کنند و در جهت گفتمانی شدن علم در سطح جامعه، سیاست گذاری نمایند. یکی از مفاهیم اساسی در گفتمان علم و فناوری روز جامعه که نیازمند توجه در اسناد و برنامه های بالادستی است مفهوم "مرجعیت علمی" و "ارزش های بوم محور" است که در بیانات مقام معظم رهبری نیز مورد تاکید قرار گرفته اند و تبلور آن را می توان در اسناد بالادستی، از جمله نقشه جامع علمی کشور مشاهده نمود. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف تحلیل گفتمان نقشه جامع علمی کشور و در جهت حرکت به سمت وضعیت مطلوب در حوزه علم و فناوری در جامعه، انجام شده است. روش: این پژوهش با به کارگیری روش تحلیل گفتمان انجام شده است. جامعه مورد مطالعه کلیه مفاد نقشه جامع علمی کشور می باشند که به صورت هدفمند، راهبردهای سیزده گانه آن با استفاده از روش لاکلاو و موفه و پس از متن خوانی و فیش برداری مورد تحلیل قرارگرفتند. یافته ها: مطابق یافته های حاصله، دال مرکزی این گفتمان «مرجعیت علمی نوآورانه» است که از طریق مدلول هایی همچون «علم بومی» و «اقتصاد دانش بنیان» ساخت معنایی خود را پیدا کرده است. این تثبیت با هژمونی «فرهنگ محور/بوم محور» حمایت شده است و زمینه های اسطوره سازی این سند نیز از طریق شعارهایی همچون «برپایی تمدن نوین اسلامی»، «افزایش تولید فناورانه به بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی» و «مرجعیت علمی زبان فارسی»، فراهم شده است. نتیجه گیری: اصول مستخرج عبارتند از: مرجعیت علمی، ارزش های بوم محور، نفی وابستگی، صلاحیت حرفه ای، شبکه سازی علمی، آموزش پژوهش محور، توانمند سازی، پژوهش تقاضا محور،تمدن نوین اسلامی.
۲۶.

تحلیل عناصر هویت فرهنگی فردی- زمینه ای در تکوین و پایداری هویت قوم ترک های آذربایجان ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۵) 83-110

کلیدواژه‌ها: هویت فرهنگی تکوین پایداری قوم ترک های آذربایجان ایرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۲۵۵
هدف مقاله حاضر تحلیل عناصر هویت فرهنگی فردی- زمینه ای در تکوین و پایداری هویت قوم ترک های آذربایجان ایرانی است. روش تحقیق به صورت کیفی و مصاحبه با 22 نفر از خبرگان ترک های آذربایجان ایرانی ساکن در شهر تهران و مراکز استان های ترک زبان به روش گلوله برفی در سال 1399 صورت پذیرفت. جهت اعتبارسنجی مضامین مصاحبه ها؛ دو مرحله متوالی از نظرسنجی با خبرگان استفاده شد. بر اساس روش «تحلیل مضمون» حاصل از مصاحبه ؛ از بین144 مضمون، 74 کد طبقه بندی شده، 12 مضمون فرعی و چهار مضمون اصلی شناسایی شد. این چهار مضمون شامل1. جغرافیا 2. زبان 3. نگرش فردی 4. ویژگیهای زیستی هستند که شاخص های آنها به عنوان عناصر هویت فرهنگی فردی-زمینه ای در تکوین و پایداری هویت قوم ترک های آذربایجان ایرانی شناسایی شدند. در نتیجه عناصر شناسایی شده، عمده ترین ویژگیهای تکوین هویت قوم ترک های آذربایجان ایرانی بوده و تداوم و همزمانی آنها منجر به پایداری هویت قوم ترک های آذربایجان ایرانی گشته است.
۲۷.

نگرشی آینده پژوهانه به تغییرات سازمان تأمین اجتماعی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: تغییرات اجتماعی - فرهنگی سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۷۲ 150 - 173

کلیدواژه‌ها: چشم انداز سازمان تأمین اجتماعی آینده پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۲۰۰
سازمان تأمین اجتماعی به عنوان بزرگ ترین سازمان ارائه دهنده بیمه های اجتماعی در کشور، مدام در حال تعامل با محیط درونی و بیرونی است. این موضوع،  تأمین اجتماعی را به سوی تهیه و اجرای یک برنامه بلندمدت و بهینه رهنمون می کند. هدف از انجام این تحقیق بررسی جامعه شناختی، چشم اندازی نوین بر اساس تغییرات محیطی صورت پذیرفته و با رویکرد آینده پژوهانه است. تحقیق حاضر بر اساس نوع داده کمی- کیفی، با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف تحقیق کاربردی است. جامعه آماری، مدیران، خبرگان و ارباب رجوع سازمان تأمین اجتماعی است که برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد. با توجه به تعداد جامعه هدف، خبرگان سازمان 13 نفر بوده تعداد کارکنان، 60 نفر و تعداد ارباب رجوع نیز 300 نفر به عنوان نمونه  آماری انتخاب شده اند.  برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش دلفی،  رویه تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و برای تعیین راهبرد نیز از روش SWOT دیوید استفاده شده است.  ابزار آماری روش های یاد شده  نرم افزار spss است. نتایج تحقیق نشان می دهد سازمان تأمین اجتماعی جهت  ارائه یک چشم انداز نوین، باید با در نظر گرفتن مؤلفه های ساختاری سازمان در دو بعد برون سازمانی که به درستی چشم انداز خود را در دو شاخص ساختاری و مشتری مداری مشخص کرده و در بعد درون سازمانی به شاخص های  پرداخت مناسب، شرایط کاری امن، ایجاد فرصت برای رشد، حقوق افراد و مسئولیت اجتماعی توجهی نشده است. اقدامات عاجل صورت گیرد.
۲۸.

بررسی جامعه شناختی تأثیر نوسازی اجتماعی بر گرایش زنان به تک فرزندی، مطالعه موردی: زنان متاهل 49- 15ساله شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین و ارتباطات سال بیست و نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۲) 98 - 61

کلیدواژه‌ها: گرایش به تک فرزندی فردگرایی میزان عقلانیت مشارکت اجتماعی جامعه پذیری جنسیتی سن ازدواج وضعیت اشتغال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۲۸۸
پدیده تک فرزندی از جمله مسائل اجتماعی است که الگوی بسیاری از خانواده ها شده است. هدف از این پژوهش پاسخگویی به این سؤال اساسی است که ویژگی های جامعه مدرن (اشتغال زنان، جامعه پذیری جنسیتی، فردگرایی، میزان عقلانیت،  مشارکت و...) در کلانشهر تهران به چه نحو و به چه میزان با گرایش و پذیرش الگوی تک فرزندی ارادی در بین زنان ارتباط دارد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-علّی و از لحاظ روش شناسی، یک تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه زنان متأهل (15 تا 49 ساله) شهر تهران است که 420 نفر به عنوان نمونه از بین آنها انتخاب شدند. انتخاب نمونه با تلفیق نمونه گیری خوشه ای و طبقه بندی نامتناسب صورت گرفته و ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات و داده ها در این تحقیق ، پرسشنامه محقق ساخته است. نتایج نشان می دهد که گرایش به تک فرزندی با فردگرایی، میزان عقلانیت، مشارکت اجتماعی، برابری جنسیتی و سن ازدواج رابطه معناداری دارد ولی با وضعیت اقتصادی خانواده همبستگی معناداری ندارد. همچنین میزان گرایش به تک فرزندی در بین گروه های مختلف وضعیت اشتغال تفاوت معناداری دارد به این صورت که در مشاغل رده بالا این گرایش بیشتر است. داده ها حاکی از آن است که میزان تحصیلات در گرایش زنان به تک فرزندی تاثیر دارد؛ به عبارت دیگر با بالا رفتن سطح تحصیلات گرایش زنان به تک فرزندی بالا می رود.
۲۹.

بررسی چشم انداز سازمان تامین اجتماعی با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۰ 1 - 30
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۱۹۸
سازمان تامین اجتماعی به عنوان بزرگترین سازمان ارایه دهنده بیمه های اجتماعی در کشور، مدام در حال تعامل با محیط درونی و بیرونی است. این موضوع، تامین اجتماعی را به سوی تهیه و اجرای یک برنامه بلند مدت و بهینه رهنمون می کند. این تحقیق به دنبال ایجاد چشم اندازی نوین بر اساس تغییرات محیطی صورت پذیرفته و با دیدگاهی آینده پژوهانه می باشد. تحقیق حاضر بر اساس نوع داده کمی- کیفی، با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف تحقیق کاربردی است. جامعه آماری، مدیران، خبرگان و ارباب رجوع سازمان تامین اجتماعی است که برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد. با توجه به تعداد جامعه هدف، خبرگان سازمان 13 نفر بوده تعداد کارکنان، 60 نفر و تعداد ارباب رجوع نیز 300 نفر بعنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش دلفی، رویه تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و برای تعیین راهبرد نیز از روش SWOT دیوید استفاده شده است. ابزار آماری روشهای یاد شده نرم افزار spss می باشد. نتایج تحقیق، ارائه یک چشم انداز نوین برای سازمان تامین اجتماعی با در نظر گرفتن مولفه های ساختاری سازمان، ارتباط با ارباب رجوع، کیفیت زندگی کارکنان سازمان و توجه ویژه به آینده متغیر سازمان است
۳۰.

مطالعه جامعه شناختی رویکرد جوانان به همباشی و همزیستی های نوپدید (مورد مطالعه: شهر تهران)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: تغییرات اجتماعی - فرهنگی سال هجدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۱ 22 - 41

کلیدواژه‌ها: همباشی عقلانیت همزیستی جوانان ازدواج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۲۹۳
همزیستی های نوپدید یا همباشی، شیوه ای از زندگی مشترک بدون عقد و پیوند رسمی ازدواج است و در سال های اخیر در ایران مطرح شده و پژوهش های پراکنده ای در مورد آن صورت گرفته است. این تحقیق با هدف واکاوی رویکرد معنایی جوانان نسبت به همباشی و با روش کیفی از نوع تحلیل تماتیک انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته به صورت فردی و گروه های کانونی است. نمونه گیری هدفمند با حداکثر تنوع تا اشباع داده به تعداد 28 نفر دختر و پسر ساکن در مناطق مختلف شهر تهران بوده است. تجزیه و تحلیل داده های متنی با تکنیک کدگذاری روش های کیفی انجام و اعتبار تحقیق با مثلث توافق کدگذاران و بر پایه رویه تحقیق برلکات مورد دقت قرار گرفت. دو رویکرد اصلی خوش بینانه و منفی نگر حاصل این واکاوی است که هر دو مبتنی بر نوعی از عقلانیت وبری است. به این معنا که افراد با رویکرد منفی نگر این پدیده را به دلیل مغایرت مذهبی، فرهنگی، قانونی، هنجاری و در نهایت غیرعقلانی بودن آن، بر اساس عقلانیت معطوف به ارزش، رد و کنش ناظر به ارزش ها را برمی گزینند. دسته دوم اگرچه بر اساس دلایلی همچون بازی نقش و گریز از مواجهه با مشکلات ازدواج و احتمالاً تجربه تلخ طلاق آن را انتخابی عقلانی می دانند. منتهی عقلانیتی صوری  و ناظر به جنسیت است. اما استراتژی این گروه هوشمندانه و کنش موکول به بازتولید فرهنگی پدیده و فرهنگ سازی آن در جامعه است.
۳۱.

بررسی علل فاصله بین نسلی و تعارض گفتمان دانش آموزان با نظام ارزشی جامعه شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 31-67

کلیدواژه‌ها: فاصله نسلی تعارض گفتمانی تجربه جهانی شدن فضای آموزشی و ارزش های دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۲۷۵
فاصله نسلی، یکی از مسائل مهم جوامع معاصر و به عنوان یک آسیب مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و محققان قرار گرفته است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی جامعه شناختی علل فاصله بین نسلی و تعارض گفتمان دانش آموزان با نظام ارزشی جامعه شهری است. روش تحقیق از نوع کمی است و تکنیک جمع آوری داده ها، پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان و والدین تهرانی اند که 985 نفر از آنان به کمک فرمول حجم نمونه و به روش نمونه گیری خوشه ای در مناطق مختلف تهران انتخاب شده اند. داده ها با پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و با آمارهای استنباطی و مدلسازی معادله ساختاری تحلیل شدند. یافته ها نشان داده که متغیرهای مستقل جنسیت، گروه همسالان، ارزش های اخلاقی خانواده، فضای آموزشی، رسانه های جمعی ملی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مظاهر جهانی شدن، اثر معناداری بر میزان فاصله بین نسلی و تعارض گفتمان دانش آموزان با نظام ارزشی جامعه داشته اند که در این بین رسانه های جمعی ملی با ضریب (50/0) بیشترین تأثیر و پایگاه اقتصادی-اجتماعی با ضریب (10/0) کمترین تأثیر را داشته اند. همچنین متغیر پایبندی به ارزش ها با ضریب (69/0-) اثر معکوس و معناداری بر میزان فاصله بین نسلی و تعارض گفتمان دانش آموزان با نظام ارزشی جامعه داشته است. در رابطه با سنجش اثرات کل نیز همه متغیرهای مستقل؛ جنسیت، گروه همسالان، ارزش های اخلاقی خانواده، فضای آموزشی، رسانه های جمعی ملی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مظاهر جهانی شدن، همگی با هم توانسته اند 53/0 از تغییرات فاصله نسلی را تبیین کنند.
۳۲.

شناسایی و اولویت بندی عناصر هویت فرهنگی در تکوین و پایداری هویت قوم ترک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۸ 89 - 113

کلیدواژه‌ها: هویت فرهنگی تکوین پایداری قوم ترک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۳۱۴
هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی و اولویت بندی عناصر هویت فرهنگی زمینه ای در تکوین و پایداری هویت قوم ترک است.روش مطالعه: روش تحقیق به صورت کیفی-کمّی بود. بخش کیفی از طریق مصاحبه با 22 نفر از خبرگان آذری ساکن در شهر تهران و مراکز استان های ترک زبان به روش گلوله برفی در سال 1399 تا رسیدن به اشباع نظری صورت پذیرفت. بخش کمّی با 384 نفر از ساکنین مراکز استان های آذری نشین با استفاده از فرمول کوکران به روش تصادفی طبقه ای انجام شد. ابزار سنجش در بخش کیفی، چک لیست و پرسشنامه نیمه ساختاریافته بود. ابزار سنجش در بخش کمّی، پرسشنامه محقق ساخته مستخرج از شاخص های شناسایی شده توسط خبرگان بود. جهت روایی سنجی مضامین مصاحبه ها؛ دو مرحله متوالی از نظرسنجی با خبرگان استفاده شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه محقق ساخته از اعتبار محتوایی و اعتبار سازه ای و جهت سنجش پایایی نیز از آلفای کرون باخ بهره گرفته شد.یافته ها: یافته ها در بخش کیفی نشان داد؛ بر اساس روش «تحلیل مضمون» حاصل از مصاحبه با خبرگان؛ از بین 144 مضمون، 74 کد طبقه بندی شده، 12 مضمون فرعی و در نهایت چهار مضمون اصلی شامل 1. جغرافیا 2. زبان 3. نگرش فردی 4. ویژگی های شخصیتی هستند که شاخص های آنها به عنوان عناصر هویت فرهنگی زمینه ای در تکوین و پایداری هویت قوم ترک شناسایی شدند. یافته ها در بخش کمّی نیز نشان داد؛ بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی انجام شده پنج عامل: 1. ویژگی های شخصیتی 2. زبان 3. تفاوت جنسیتی 4. نگرش فردی 5. جغرافیا عناصر هویت فرهنگی زمینه ای در تکوین و پایداری هویت قوم ترک شناسایی شدند. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد: هویت فرهنگی زمینه ای در سطح زیاد در تکوین و پایداری هویت قوم ترک نقش دارد که عامل جغرافیا و زبان پراهمیت ترین و تفاوت جنسیتی کم اهمیت ترین نقش را دارا هستند.نتیجه گیری: جغرافیا و زبان، مهم ترین عناصرِ هویت فرهنگی زمینه ای در تکوین و پایداری هویت قوم ترک می باشند.
۳۳.

تغییر در نظام معنایی امر طلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال دوزادهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۶) 135-164

کلیدواژه‌ها: معنای طلاق تجربه زیسته امر اجتماعی امر روانشناختی پدیدارشناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۲۹۸
مفاهیم و معانی، بنیادی ترین ساحت هر پدیده را شکل میدهند. معنایی که نظریه پردازان و کنشگران اجتماعی برای طلاق قائل هستند، بعدی پراهمیت از ساختار این پدیده بشمار می آید. این مقاله با اتکاء به الگوی روش شناختی در قالب روش شناسی بنیادین، پارادایمی و کاربردی مبتنی بر مفروضات پارادایم پدیدارشناسی، به شیوه استقرایی و کیفی و با استفاده از روش پدیده نگاری به مطالعه معنای طلاق در بستر اندیشه و نگرش زنان مطلقه پرداخته است. براساس روش های نمونه گیری گلوله برفی و هدفمند با 64 نفر از زنانی ساکن کلانشهر تهران که بین سالهای98-1384شمسی طلاق گرفته اند، مصاحبه عمیق انجام یافت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که پدیده طلاق بمثابه یک امر چندمعنایی، مشتمل برساحت های اخلاقی–عاطفی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است. نوشتار حاضر با تکیه بر سیالیت معنای طلاق بیان میکند که زنان مطلقه از یک ذهن خالی نسبت به مساله و پدیده طلاق برخوردار نبودند بلکه جهان فکری آنها مملو از آگاهی و معانی پیرامون پدیده طلاق بوده است.
۳۴.

تحلیل اجتماعی– فضایی الگویِ عینیت یافته فرهنگ در شهر (مطالعه موردی مناطق پنج گانه شهر اراک)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جامعه شناختی سال پانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۴) 117 - 137

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی فرهنگی شهر توزیع امکانات فرهنگی شعاع دسترسی تقاضا فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۶ تعداد دانلود : ۲۸۳
این مقاله قصد دارد با استفاده از رویکرد جامعه شناسی فرهنگ، شهر را به مثابه "سازمان اجتماعی تولیدِ فرهنگ" در یک بافتار اجتماعی- فضایی در نظر گرفته که در تحلیل این سازمان، کنش ها و مصارف فرهنگی فرهنگی را بر ﺭﻭی ﻋﻠﻞ غیر فرهنگی همچون اقدامات توسعه شهری قرار دهد تا بتواند به فهمِ الگویِ عینیت یافته فرهنگ در شهر دست یابد. روش این مطالعه ترکیبی بوده که در جمع آوری داده ها هم با ابزار پرسشنامه و همچنین با اخذ اطلاعات موجود اراضی و کاربری ها، مساحت، سهم و سرانه هر یک محاسبه و نهایتا مکانی گردیده است. طبق نتایج، الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک، نابرابر و ناکارا می باشد که تفاوت و نابرابری های فرهنگی جدی را در سطح مناطق و در بین شهروندان ساکن در آن ایجاد نموده است.
۳۵.

احساس عدالت اجتماعی در آذربایجان در دو دهه گذشته؛ تحلیل ثانویه داده های پیمایش های ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۶ (پیاپی ۶۶) 75 - 100

کلیدواژه‌ها: عدالت عدالت اجتماعی احساس عدالت قضایی احساس عدالت قومی آذربایجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۵۸۷
این مقاله می کوشد احساس عدالت در آذربایجان و تحول آن را با روش تحلیل ثانویه و بر اساس داده های پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان در سال های 1379 و 1394 بررسی نماید. احساس عدالت در این تحقیق در سه بعد احساس عدالت اجتماعی، عدالت قضایی و عدالت قومی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که احساس عدالت در شاخص های بررسی شده در حد متوسط است. بر اساس نتایج این تحقیق، نگرش به «پایمال شدن حق افراد در صورت نداشتن پول و پارتی» و «نرسیدن افراد عادی متخصص به مقامات بالاتر» از شاخص های عدالت اجتماعی و همچنین نگرش به «اجرای یکسان قانون در مورد مسئولین و مردم» از شاخص های احساس عدالت قضایی می باشد که بهبود یافته ولی نگرش به «احقاق حق از طریق قانونی» و «احساس عدالت قومی» کاهش پیدا کرده است. اختلاف مشاهده شده در متغیرهای مورد بررسی به غیر از نگرش به «احقاق حق از طریق قانونی» معنادار است.
۳۶.

مدل سازی معادلات ساختاری تاثیر اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی بر تعارضات زناشویی در خانواده های تهرانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: تغییرات اجتماعی - فرهنگی سال هجدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۸ 131 - 158

کلیدواژه‌ها: شبکه های اجتماعی مجازی اعتیاد اینترنتی تعارضات زناشویی صمیمت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۲
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی بر تعارضات زناشویی در زوجین کاربر در شهر تهران انجام گرفته است. دراین پژوهش سعی شده است با مبنا قرار دادن نظریه کارکردگرایی ساختی پارسونز و استفاده از رویکرد ترکیبی، الگویی نظری تحلیلی پیرامون متغیرهای تأثیر گذار در این رابطه ارائه شود. روش انجام پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق کلیه ساکنین متاهل در سطح شهر تهران می باشد و نمونه مورد مطالعه شامل ۴۰۳ نفر از متاهلینی است که به فضای مجازی دسترسی داشته اند که برای انتخاب این تعداد، از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای استفاده شد. در تحلیل داده ها از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار متناظر با آن AMOS استفاده گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است بین متغیر مستقل اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی و متغیر وابسته تعارضات زناشویی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد؛ لیکن اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی از طریق متغیرهای واسط صمیمیت، از خودبیگانگی، دین داری، سلامت روانی و پایبندی به سنت ها و ارزش ها بر متغیر وابسته تعارضات زناشویی تاثیرگذار و دارای رابطه ای معنادار است که از این بین، متغیر صمیمت زناشویی (به میزان 0/36)، دارای بیش ترین مقدار ضریب تأثیر می باشد. همچنین نتایج حاصل از آزمون برازندگی مدل نظری تحقیق نشان داد مدل ساختاری ارائه شده، مدل مناسبی محسوب می شود.
۳۷.

دیالکتیک اجتماعی فضا و فرهنگ؛ بازشناسی و تبیین جامعه شناختی توزیعِ فضایی فرهنگ در شهر اراک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 27 - 71

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی فرهنگی شهر عدالت فضایی فرهنگ منفعت عمومی نیاز استحقاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۴۲۷
مقاله قصد دارد با استفاده از مفهوم عدالت فضایی، به فهمِ الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک دست یابد تا ضمن فهم جایگاه فرهنگ در نظام برنامه ریزی شهری به تشخیص وضعیت تخصیص و نحوه توزیع انواع کاربری های فرهنگی؛ به عنوان بستر شکل گیری فعالیت های فرهنگی و میزان انطباق آن با نیازها و استحقاق فرهنگی شهروندان بپردازد. روش ترکیبی با رویکرد تبدیلی هم زماناست، داده ها در مراحل کمی و کیفی به طور هم زمان جمع آوری و تحلیل شده اند. در بخش کمی، جمع آوری داده ها شامل ِمیزان و نوع تقاضاهای فرهنگی و متغیرهای ملاک استحقاق با ابزار پرسشنامه و روش نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و تمامی اطلاعات در نرم افزارGIS مکانی گردید. طبق نتایج الگوی توزیع فضایی فرهنگ در مناطق شهر اراک مسئله مند، ناکارا و ناعادلانه است. این توزیع در مناطق شهری محدود، ناکارا و نابرابر بوده و ارتباط معناداری بین ملاک منفعت عمومی با ملاک نیاز و استحقاق فرهنگی شهروندان در شهر اراک وجود ندارد.
۳۸.

بررسی جامعه شناختی تبعات فردی- اجتماعیِ چندگانگیِ نقشِ زنانِ شاغل در شهرداری تهران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جامعه شناختی سال پانزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۵۳) 70 - 93

کلیدواژه‌ها: چندگانگی نقش تعارض تبعات فردی - اجتماعی زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۴۶۸
در مقاله حاضر به بررسی جامعه شناختی تبعات فردی- اجتماعیِ چندگانگیِ نقشِ زنانِ شاغل در شهرداری تهران در سال 1397 پرداخته شد. با استعانت از روش تحقیق پیمایشی و بر اساس قواعد آماری مربوط به تعیین حجم نمونه، 360 نفر از زنان شاغل در مناطق مختلف شهرداری شهر تهران از بین 5600 نفر جامعه آماری؛ به عنوان نمونه آماری و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته متشکل از گویه هایی در مقیاس 5 گزینه ای طیف لیکرت با پایایی بالای 7/0 و اعتبار محتوایی قابل قبول استفاده گردید. سوال اصلی تحقیق این بود که آیا بین تبعات فردی و اجتماعی با تعارض در ایفای نقش های چندگانه رابطه وجود دارد؟ در تدوین چارچوب نظری تحقیق در باب متغیرهای مورد مطالعه؛ از نظریه ها و آراء تعارضِ نقش گرینهاوس و بیوتل(1985)، رویکرد کمیابی و انباشتگی و نظریه امتداد استفاده شد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی نشان داد؛ بین تعارض در ایفای نقش های چندگانه زنان با استرس کاری، تعجیل و تأخیر در کارها، فرسودگی جسمی و درگیری خانوادگی آنها رابطه مستقیم وجود دارد. بین تعارض در ایفای نقش های چندگانه زنان با حمایت اجتماعی، رضایت از شغل و رضایت از زندگی آنها نیز رابطه معکوس مشاهده شد. در نتیجه با شاغل شدن زنان در عصر مدرنیته و عدم همکاری مردان در کارهای خانه به زنان و مدیران در محل کار با پیشینه مستحکم مردسالاری؛ تعارض در ایفای نقش های چندگانه آنها در خانه و محل کار ایجاد می شود که تبعات فردی و اجتماعی متفاوتی بر جای می گذارد.
۳۹.

تحلیل جامعه شناختی عدالت توزیعی فرهنگ تحقیقی در شهر اراک 1399

نویسنده:
منبع: رهپویه ارتباطات و فرهنگ دوره اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ 79 - 96

کلیدواژه‌ها: عدالت توزیعی فرهنگ شعاع دسترسی منفعت عمومی نیاز فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۲۲۲
در  این مقاله شهر را به مثابه "سازمان ارتباطی و اجتماعی تولیدِ فرهنگ" در یک بافتار اجتماعی- فضایی در نظر گرفته شده که در تحلیل این سازمان (تولید، توزیع و مصرف)، صورت های نمایانِ کنش فرهنگی همچون مصرف فرهنگی،  بر ﺭﻭی ﻋﻠﻞ ﻏیﺮﻓﺮﻫﻨﮕیِ ﺍﻣﻮﺭ ﻓﺮﻫﻨﮕی همچون اقدامات توسعه شهری شامل سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرا در تخصیص و توزیع امکانات فرهنگی قرار دهد تا بتواند به فهمِ الگویِ عدالت فرهنگی در شهر دست یابد. روش این مطالعه ترکیبی بوده که در بخش کمی، جمع آوری داده ها با ابزار پرسشنامه و با شیوه نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. در بخش کمی جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی با تحلیل ثانویه انجام و پس از آن مکانی گردیده است. طبق نتایج، توزیع فضایی فرهنگ در شهر اراک، ناکارا و نابرابر و با کاستی جدی در نظام برنامه ریزی شهری در شهر اراک در مناطق و بین شهروندان ساکن مواجه می باشد.
۴۰.

شانس ارتقاء عمودی در ازدواج برای زنان و مردان (مطالعه تطبیقی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵۳) 101 - 89

کلیدواژه‌ها: تحرک اجتماعی ازدواج خانواده ارزش های سنتی ارتقاء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۲۶۵
دراین مقاله هدف اصلی از نگارش بررسی تحرک اجتماعی از دریچه ازدواج می باشد. به این منظور محقق جهت مطالعه موردی و نمونه گیری و جمع آوری اطلاعات به متاهلین ساکن شهر تهران مراجعه نموده است. با استفاده از آلفای کرونباخ تعداد نمونه 380 مورد بوده و پرسشنامه های دریافت شده مورد تجزیه و تحلیل نهایی قرار گرفت. چارچوب نظری مورد استفاده در این مقاله دیدگاه" میدان" بوردیو می باشد. بدین صورت که از جمله میدان های موثر اجتماعی که در آن می توان قشر زن و مرد را به واسطه موقعیت های برتر خود و خانواده وی، بر اساس فرصت های مورد دسترس، در تحرک اجتماعی مورد بررسی قرار داد، میدان زناشویی است. در میدان زناشویی انتخاب همسر به توان دستبابی به امتیازات اکتسابی و حتی امتیازات منتسب به وی از پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده، که می تواند در نوع خود نردبان اقتصادی و اجتماعی تلقی گردد، در بین زن و مرد متفاوت است. در جامعه افراد در میدان ازدواج برای کسب جایگاه و منزلت، از حیث نوع جنسیت خود بهره برده و جنسیت پدیده خنثی محسوب نمی شود. می توان گفت زن و مرد به عنوان یک عاملیت دوگانه در نابرابری نقش مهمی را در جامعه بر عهده دارد. که در این مقاله به اهمیت این موضوع بر اساس یافته های حاصل از تحقیق اشاره خواهیم نمود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان