جامعه شناسی کاربردی

اعتماد مهم ترین مولفه نظم اجتماعی و یکی از ارکان سرمایه اجتماعی محسوب می شود. هدف این تحقیق، بررسی میزان اعتماد اجتماعی و عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر آن در بین ساکنان شهر یزد بوده است. روش مطالعه از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه افراد 15 ساله و بیشتر شهر یزد تشکیل می داد که 288 نفر از آنها به عنوان نمونه مورد مصاحبه قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد که میزان اعتماد اجتماعی 17.4 درصد پاسخگویان کم، 64.6 درصد متوسط و 13.5 درصد زیاد می باشد. میزان اعتماد اجتماعی در بین مردان بیش از زنان و در بین افراد متاهل بیش از افراد مجرد بوده است. متغیرهای میزان دینداری، وضعیت اشتغال، جنسیت، میزان مشارکت اجتماعی، روابط اجتماعی و انسجام هنجاری تاثیر معنی داری بر میزان اعتماد اجتماعی داشتند. در بین متغیرهای مستقل تحقیق، انسجام هنجاری بیشترین سهم را در تبیین میزان اعتماد اجتماعی داشته است

"ویژگی های جامعه معاصر سبب شده که اعتماد، کارکرد ویژه ای پیدا کند. در این میان با توجه به دغدغه های مربوط به حفظ نظم اجتماعی و کنترل اجتماعی در جامعه مدرن، اعتماد عموم مردم به پلیس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در تحلیل شکل گیری اعتماد دو دیدگاه کلی وجود دارد: بر اساس دیدگاه جامعه - محور، با گسترش مشارکت افراد در شبکه های رسمی و غیررسمی موجود در جامعه، اعتماد نیز گسترش می یابد. در مقابل، رهیافت نهاد - محور معتقد است که مهمترین عوامل موثر در ایجاد و حفظ اعتماد، نهادها و سازمانهایی هستند که مجری سیاستها می باشند یعنی دستگاههای اجرایی دولتی. مقاله حاضر بدنبال مقایسه این دو دیدگاه در تحلیل اعتماد مردم به پلیس است. بدین منظور با استفاده از روش پیمایشی تعداد 7949 نفر از جمعیت روستایی و شهری در شهرستان های مختلف استان مازندران با شیوه نمونه گیری طبقه بندی شده چند مرحله ای مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های تحقیق حاضر حاکی از آن بود که در تبیین اعتماد مردم به پلیس بیش از متغیرهای فردی و مشارکت در انجمن های داوطلبانه، متغیرهای اجتماعی و به خصوص عوامل مربوط به حکومت عادلانه و کارآمد موثر است. بر این اساس، نوع نگرش مردم به کنش گران دولتی و نحوه عملکرد سازمانهای دولتی بر ارزیابی آنان از قابلیت اعتماد به پلیس تاثیر فراوانی دارد. "

"اعتماد از متغیرهای مهم سرمایه اجتماعی است که در چارچوب نظم اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته است و همزمان با تغییرات جامعه، اشکال اعتماد نیز تغییر می یابد. امروزه همراه با تغییرات جوامع، ابعاد و دایره اعتماد فقط شامل فامیل و اجتماع محلی نمی شود بلکه میزان آن در ارتباط با سازمانها، نهادها و اصناف مختلف مطرح می شود. بر این اساس برای جلب اعتماد شرایطی لازم است که سازمانها و اصناف باید به آن پایبند باشند. از جمله شرایط لازم برای تداوم فعالیت آنها صداقت، کارایی و حرکت در جهت تحقق اهداف جمعی است. مقاله حاضر بر اساس نتایج دو پیمایش ملی در خصوص اعتماد اجتماعی در شهرهای تهران، قزوین و قم تدوین شده است. تجزیه و تحلیل عاملی گویه ها نشان می دهد که گویه های مربوط به اعتماد بین شخصی در یک عامل جمع شده و با هم همبستگی بالایی دارند و گویه های مربوط به اعتماد به گروه ها و اصناف اجتماعی مختلف و رسانه به عنوان عامل دوم از هم همبستگی بالایی برخوردارند و به این ترتیب می توان از اعتماد بین شخصی تحت عنوان عامل «اعتماد به گروههای خودی» و گروه دوم تحت عنوان «اعتماد به گروههای غیرخودی» یاد کرد. میانگین میزان اعتماد به گروه اول به مراتب بیشتر از گروه دوم است. با توجه به نتیجه رگرسیونی، 10 متغیر مستقل اثرگذار بر متغیر وابسته (اعتماد اجتماعی)، متغیر فضای مناسب اخلاق عمومی با ضریب تاثیر 0.25 بیشترین تاثیر بر اعتماد اجتماعی را داشته است و پس از آن متغیر احساس امنیت اجتماعی با 0.24 در ردیف دوم قرار دارد و متغیرهای انسجام اجتماعی با 0.18 و رضایت اجتماعی با 0.16، پایبندی دینی با 0.12، روحیه نوع دوستی با 0.12، مقبولیت اجتماعی با 0.08 در مراتب بعدی قرار گرفته اند. اما نتیجه بررسی نشان داده است متغیر های؛ پایگاه اقتصادی و اجتماعی، بیگانگی اجتماعی و احساس محرومیت ضریب تاثیر معکوس بر متغیراعتماد اجتماعی داشته اند به عبارتی با افزایش هر واحد از سه متغیر اخیر در پاسخگویان، میزان اعتماد اجتماعی به مقدار 0.05 کاهش یافته است. "

"پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل فرهنگی- اجتماعی مرتبط بر شکل گیری اعتماد اجتماعی شهروندان تبریز صورت گرفته است. روش تحقیق: در یک پژوهش پیمایشی، 395 نفر از شهروندان 18 سال به بالای شهر تبریز به روش نمونه گیری خوشه ای چند انتخاب شد. داده های جمع آوری شده به کمک پرسشنامه و با استفاده از روش های آمار توصیفی (میانگین - انحراف معیار ، فراوانی - درصد) و ضریب همبستگی پیرسون، ضریب همبستگی اسپیرمن، تحلیل رگرسیون، t-test، تحلیل واریانس ANOVA مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد بین متغیرهای سطح شهروندی، نگرش دینی، مشارکت اجتماعی، پایگاه اجتماعی - اقتصادی، فقر فرهنگی، جنسیت، وضعیت تاهل، تحصیلات، سن، شغل با اعتماد اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. "

"هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی وضعیت بهداشت محیط مدارس و میزان انطباق آن وضعیت با استانداردهای ملی مدارس بوده که از جنبه های متعدد همانند: وضعیت ایمنی، وضعیت کارگاه ها و آزمایشگاه ها، وضعیت بوفه ها و محوطه ها، وضعیت سرویس های بهداشتی و ... به مقوله بهداشت محیط مدارس پرداخته است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی – مقطعی است که از طریق مشاهده مستقیم و به صورت تمام شماری، به ثبت مقولات از مدارس پرداخته است. کنکاش در مدارس مورد مطالعه، بر اساس چک لیست های طرح شده، منجر به نتایجی گردیده که برخـی از مهمترین آنها عبارتند از: - 58.33 درصد مدارس مورد مطالعه را مدارس دخترانه، 41.66 درصد را پسرانه، 53.44 درصد را مدارس راهنمایی، 46.55 درصد را مقطع دبیرستان، 12.12 درصد را یک زمانه و 87.87 درصد را مدارس دو زمانه تشکیل می دهند. - بر اساس ابعاد و شاخص های بهداشت محیط مدارس، متوسط میزان تطابق مجموعه ابعاد بهداشت محیط مدارس با استانداردهای ملی مدارس (موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، 1382 و آیین نامه بهداشت محیط مدارس، 1384)، 45.04 درصد می باشد. بطوریکه ترتیب میانگین تطابق شاخص های مورد بررسی با استانداردهای ملی مدارس، از بالاترین به پایین ترین حد، عبارتند از: - وضعیت دفع فاضلاب و زباله (100) - وضعیت محوطه (55.38) - وضعیت کارگاه و آزمایشگاه (43.95) - وضعیت سرویس های بهداشتی (توالت) و دستشویی و آبخوری (38.43) - وضعیت ایمنی (37.37) - وضعیت کلاس ها (37.13) - وضعیت بوفه (3.04) "

"به منظور بررسی توزیع و ساختار طبقاتی شهر اصفهان و آثار اجتماعی آن، تحقیق حاضر در میان خانوارهای ساکن شهر اصفهان به عمل آمده است. برای تعیین حجم نمونه، آخرین تقسیم بندی شهر اصفهان که بر اساس یازده منطقه بود در نظر گرفته شد و از میان خانوارهای ساکن در این مناطق، بر اساس فرمول کوکران 384 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. که البته برای جلوگیری از خطاهای حاصله 432 خانوار به عنوان نمونه معرف در نظر گرفته شد. جهت سنجش متغیرهای موجود در فرضیات، از پرسشنامه که به صورت سوالات بسته و نیمه باز مطرح شده بودند استفاده گردید. بعد از جمع آوری اطلاعات و داده ها و تجزیه و تحلیل نهایی آنها از چهار فرض تحقیق، همگی مور تایید قرار گرفته و به اثبات رسیدند. نتیجه کل تحقیق نشان میدهد، مناطق مختلف شهر اصفهان دارای ساختار طبقاتی متفاوتی است و روابط ازدواجی بین مناطق متاثر از پایگاه اجتماعی اقتصادی خانوارهای آن مناطق می باشد. بر اساس نتایج تحقیق، رابطه معناداری بین ساختار فرهنگی اجتماعی و ساختار جغرافیایی اصفهان وجود ندارد به عبارت دیگر اقشار مختلف فرهنگی و اجتماعی شهر اصفهان در تمام مناطق شهر پراکنده اند. داده های تحقیق در کل این فرضیه را تایید می کند که افراد قشرهای متفاوت اجتماعی، هر کدام بر حسب ارزشگذاریها، عقاید و ایستارها، تفاوت محسوسی از لحاظ روابط اجتماعی دارند. و در واقع روابط اجتماعی افراد بر حسب پایگاه اقتصادی اجتماعی که دارند تفاوت پیدا کرده است. "

مطابق با تغییرات اجتماعی پدید آمده در سطح جهانی، اندیشمندان علوم اجتماعی، نظریه های جدیدی را برای تبیین پدیده های اجتماعی مطرح کرده اند. با عنایت به اینکه در تحقیقات اجتماعی، نظریه ها با روشهای تحقیق رابطه تنگاتنگی دارند، فلذا مطابق با نظریه های مطرح شده، روشهای تحقیق نیز دچار تغییرات عدیده ای شده اند. منظور نظر اینکه، همگام با ظهور نظریه های فراثباتی، در حوزه روش تحقیق هم، رویکردهایی چون رویکرد نظریه زمینه ای پدیدار گشته اند. رهیافت نظریه زمینه ای بر پایه روشهای کیفی بوده و از مجموعه منظمی از رویه ها و فرایندهای متعدد در گردآوری داده ها و تحلیل ها به منظور توسعه نظریه مبتنی بر استقرا، استفاده می نماید. این روش با داشتن ویژگیهای مهمی چون انعطاف پذیری و بازاندیشی، سبب گردیده، محققین بیشتری جهت فهم پیچیدگیهای روابط موجود در پدیده ها از این رهیافت استفاده نمایند. در مقاله حاضر به معرفی تئوری زمینه ای و نقد آن پرداخته شده است

"موضوع مسایل اجتماعی در دو دهه اخیر در محافل علمی ایران مورد توجه قرار گرفته است و در این راستا شناخت آن نیازمند تعمق و همفکری صاحبنظران می باشد، فرا تحلیل مطالعات انجام شده می تواند به شناخت مسایل اجتماعی در ایران یاری رساند. روش: روش تحقیق این پژوهش کیفی و از نوع فرا تحلیل می باشد. این روش به معنای تحلیل تحلیل ها است و مهمترین روش برای خلاصه سازی تحقیقات گذشته است. یافته ها: مساله اشتغال و بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی مهمترین مساله حال حاضر در جامعه ایران است و رویکرد بی سازمانی اجتماعی مهمترین رویکرد نظری است که محققان از آن برای تبیین مسایل اجتماعی ایران استفاده کرده اند. نتایج: با توجه به پیچیدگی و چند بعدی بودن مسایل اجتماعی ایران، شناخت این حوزه نیازمند همفکری و هم پژوهی محققان است و رویکرد نظری بی سازمانی اجتماعی از نظر نویسندگان مقالات تحلیل شده، رویکرد مناسبی برای شناخت و تبین مسایل اجتماعی در ایران است همچنین توصیفی و غیرتبیینی بودن و بی توجهی به مبانی و مباحث نظری، بی توجهی به فعالیت های پژوهشی میدانی و تجربی و ارایه راهکارهای غیر عملی از مهمترین ویژگیهای مقالات مورد مطالعه می باشد. "

"نقدجامعه شناختی آثار ادبی، روشی است که به تحقیق و بررسی درباره طبقات مختلف جامعه و طرز رفتارها و کنشهای متفاوت و متشابه ساختارهای اجتماعی در دوره معینی از تاریخ می پردازد. «در این شیوه نقد، اثر ادبی از این دیدگاه که اجتماع و هنرمند و اثر او با یکدیگر رابطه ای زنده و جدایی ناپذیر دارند، مورد بحث و ارزیابی قرار می گیرد. بنابراین منتقد به دقت از زمان و مکانی که نویسنده در آن زیسته و اثر ادبی در آن بوجود آمده، آگاهی کامل به دست می آورد، تا بتواند اثر را به منزله واکنش روحیه هنرمند نسبت به جامعه و برداشت های او از محیط مورد مطالعه قرار دهد» (میرصادقی،267،1377). اهمیت نقد جامعه شناختی، در تفسیر و تبیین مشخصات جامعه شناختی یک دوره است. «چنین نقدی قادرست از طریق کمک به خواننده و آگاهاندن او که چرا پاره ای خطاها از مشخصات آثار ادبی عصر معینی است، بر معلومات وی بیفزاید - حتی می تواند ماهیت چنین خطاها را تبیین کند، اگر چه پی بردن به خطا بودن آنها فقط با تکیه بر معیارهای ادبی محض صورت می گیرد» (دیچز، 552، 1369). محمود دولت آبادی به شهادت آثارش یکی از تواناترین داستان نویسان امروز ایران است. وی با انتشار رمان «جای خالی سلوچ» توانست جایگاه خود را در میان نویسندگان برجسته ادبیات داستانی تثبیت کند. تنوع و تعدد شاخصه های مثبت زبانی و ادبی دولت آبادی در این اثر با مضامینی از جمله فقر و گرسنگی، مناسبات زناشویی در شرایط نابسامان اجتماعی، مصائب پایان ناپذیر مردم ستم دیده و رنج کشیده روستایی، اصلاحات ارضی و تقابل سنت و تجدد، همراه شده و در مجموع ستون فقرات هنر نویسندگی وی را تشکیل داده است. نگارندگان این نوشتار برآنند تا با بررسی جامعه شناختی رمان «جای خالی سلوچ» رابطه میان آفرینش ادبی و اوضاع احوال اجتماعی و تاریخی نویسنده را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند و راهگشای نوعی نگرش تازه در برخورد هنری و علمی با یک اثر ادبی باشند"