جامعه شناسی کاربردی

ظهور جامعه مصرفی ازطریق زیادشدن کالاهای مادی و دموکراتیزه شدن مصرف، سبب انتخابی شدن زندگی روزمره می شود. در این شرایط در حوزه هویت، یکی از مؤلفه های اساسی فعالیت روزمره، انتخاب هایی است که به طور عادی انجام می دهیم. نوگرایی، فرد را با تنوع پیچیده ای از انتخاب های ممکن رودررو می کند؛ ولی به او در گزینش هایی که باید به عمل آورد، کمک چندانی نمی کند. این امر پیامدهای گوناگونی دارد؛ یکی از این پیامدها اهمیت یافتن سبک زندگی و راهبرد های مؤثر بر آن است؛ ازاین رو، هدف این پژوهش فراتحلیل رابطه میان متغیر سرمایه فرهنگی و سبک زندگی است. فراتحلیل حاضر با استفاده از 8 پژوهش مرتبط انجام شده است که با روش پیمایش و به کارگیری ابزار پرسش نامه در جوامع آماری متفاوت برحسب سنجه های پایا به انجام رسیده اند. در گام نخست، مفروضات همگنی و نداشتن سوگیری انتشار بررسی شدند. یافته ها بیانگر ناهمگنی اندازه اثر و نداشتن سوگیری انتشار مطالعات بررسی شده بودند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل کنندگی متغیرهای جنسیت، وضعیت تأهل و قومیت با به کارگیری نسخه دوم نرم افزارCMA ارزیابی شدند. یافته ها نشان دادند اندازه اثر سرمایه فرهنگی و سبک زندگی معادل 28/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، در حدی متوسط ارزیابی می شود. همچنین، قومیت، متغیر تعدیل گر در نظر گرفته شد و ضریب اثر برای اقوام کرد 37/0، مازنی 29/0، فارس 28/0، ترک 27/0 و عرب 24/0 به دست آمد. برای متغیر تعدیل گر جنسیت زن 33/0 و مرد 23/0 و برای متغیر تعدیل گر تأهل، افراد مجرد 34/0 و متأهل 23/0 ارزیابی شدند. در مجموع، نتایج نشان دادند سرمایه فرهنگی با تعدیل گری قومیت، جنسیت و تأهل، تأثیر متفاوتی بر سبک زندگی دارد.

شادمانی از مؤلفه های اصلی کیفیت زندگی همه گروه های سنی به ویژه دانشجویان است. زندگی دانشجویی آکنده از استرس ها و فشارهای روانی مختلف است. در صورتی که دانشگاه ها محیط هایی پویا، سرزنده و بانشاط باشند، دانشجویان بر فشارهای ناشی از تحصیل و زندگی دانشگاهی پیروز می شوند؛ در غیر این صورت این استرس ها هم بر فرایند یادگیری و موفقیت دانشجویان تأثیر می گذارند، هم زمینه ساز آسیب های مختلف اجتماعی و فرهنگی آنها می شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی برخی عوامل دانشگاهی مؤثر بر احساس شادمانی است. این پژوهش به صورت کمی و با روش پیمایشی بر نمونه ای از 340 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان در سال 1395 انجام شده است. نتایج نشان می دهند میزان احساس شادمانی دانشجویان کمی از میانگین بیشتر است. همچنین نتایج الگوسازی معادلات ساختاری (SEM) نشان می دهند خودکارآمدی و رضایت از رشته تحصیلی به صورت مستقیم و سرمایه اجتماعی دانشگاهی، امید به آینده شغلی و انگیزه تحصیل به صورت غیرمستقیم بر احساس شادمانی دانشجویان دختر تأثیر دارند. در پایان پیشنهادهایی برای بهبود شادمانی و نشاط در محیط های دانشگاهی و در سطح گروه<span style="text-decoration: underline;"> </span>های آموزشی ارائه شده اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی با سلامت سازمانی با میانجی گری عزت نفس سازمانی انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است و جامعه آماری آن شامل همه کارکنان اداری ادارات آموزش وپرورش شهرستان ارومیه به تعداد 380 نفر است که 200 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از سه پرسش نامه استاندارد سرمایه اجتماعی (Nahapiet & Ghoshal, 1998)، عزت نفس سازمانی (Pierce et al., 1989) و سلامت سازمانی (Hoy & Feldman, 1996) استفاده شد. برای بررسی روایی پرسش نامه ها از روش تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد و پایایی آنها با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شد که به ترتیب 76/0، 92/0، و 91/0 بود. نتایج به دست آمده از اجرای الگو های تحلیل مسیر خروجی نرم افزار، نشان دهنده مناسب بودن برازش الگوی معادلات ساختاری است. نتایج آزمون فرضیه ها به روش الگوسازی معادلات ساختاری نشان دادند بین سرمایه اجتماعی با عزت نفس سازمانی و سلامت سازمانی، روابط معناداری وجود دارد. درکل نتایج نشان دهنده وجود رابطه معنادار بین عزت نفس سازمانی و سلامت سازمانی است؛ همچنین نتایج تحلیل آماری نشان دادند اثر غیرمستقیم سرمایه اجتماعی بر سلامت سازمانی با میانجی گری عزت نفس سازمانی کارکنان، 21/0 است که در سطح 001/0 مثبت و معنی دار است؛ بنابراین عزت نفس سازمانی در روابط بین سرمایه اجتماعی و سلامت سازمانی نقش میانجی را دارد.

پژوهش حاضر با رویکردی جمعیت شناختی و اجتماعی - فرهنگی، برخی از مهم ترین الگوها و تعیین کننده های مرتبط با مسئله ترجیح جنسیتی را مطالعه و بررسی می کند. جوامع انسانی در دهه های اخیر پیشرفت های مهم و تغییرات شگرفی را تجربه کرده اند که از آنها با نام یک انقلاب اجتماعی به مراتب مهم تر، یعنی «انقلاب در نقش های جنسیتی»، یاد می شود؛ اما پدیده ترجیح جنسیتی مانند قبل به منزله مسئله ای اجتماعی در جوامع انسانی معاصر مشاهده می شود؛ به طوری که بررسی پیشینه و ادبیات پژوهش در این مقاله بیانگر دو اصل عمده است: یکی اصل فراگیر و همه جایی بودن مسئله ترجیح جنسیتی و دیگری، اصل تداوم و همیشگی بودن آن. مباحث تجربی این مقاله مبتنی بر تجزیه وتحلیل های بررسی پیمایشی است که جمعیت نمونه آن را درمجموع تعداد 3667 نفر از مردان و زنان 15 سال و بالاتر ساکن در مناطق شهری و روستایی شهرستان های اسفراین، اهواز، بابلسر، بجنورد، خرم آباد، گنبدکاووس، محمودآباد و همدان تشکیل می دهد. مطابق نتایج پژوهش حاضر بیشترین نسبت ترجیح های جنسیتی مربوط به کسانی است که ترجیح می دهند به تعداد مساوی فرزندان دختر و پسر داشته باشند؛ اما همین گروه نیز چنانچه به تعداد مساوی فرزندان دختر و پسر دست نیابند، به طور بالقوه تمایل دارند فرزندآوری شان را برای دست یابی به چنین ترجیحی ادامه دهند. همچنین نسبت کسانی که فرزند پسر را ترجیح می دهند بیشتر از کسانی است که فرزند دختر را ترجیح می دهند؛ بدین ترتیب، دوسوم افراد به شکل های مختلف به ترجیح جنسیتی تمایل دارند و تنها یک سوم افراد هیچ گونه ترجیح جنسیتی ندارند. در عین حال، نتایج این پژوهش تأییدکننده وجود رابطه بین این الگوهای ترجیح جنسیتی و سه دسته تعیین کننده های عمده مشتمل بر متغیرهای پایه مانند سن، جنس و تحصیلات، متغیرهای جمعیت شناختی و متغیرهای مرتبط با نگرش جنسیتی است.

هدف از پژوهش حاضر تبیین مؤلفه های هویت اجتماعی دانشجویان براساس استفاده از برنامه های پیام رسان موبایلی است. روش پژوهش، توصیفی – همبستگی است و جامعه آماری آن را همه دانشجویان کارشناسی دانشگاه اصفهان در سال 96 – 1395 تشکیل می دهد. با استفاده از فرمول کوکران و نمونه گیری طبقه ای نسبی تصادفی 338 نفر برای نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه های محقق ساخته برنامه های پیام رسان موبایلی و هویت اجتماعی استفاده شد که ضریب آلفای کرونباخ آنها به ترتیب 86/0 و 81/0 محاسبه شد. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه ها با استفاده از نظر متخصصان تأیید شد. اطلاعات به دست آمده در این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان می دهند برنامه های پیام رسان موبایلی رابطه منفی با هویت های ملی، قومی، جهانی و مذهبی و تأثیر منفی بر هویت اجتماعی دانشجویان دارند؛ بنابراین، علاقه بیش ازحد دانشجویان به فضای برنامه های پیام رسان موبایلی ممکن است فضای تهدیدآمیزی برای هویت اجتماعی آنها فراهم کند.

مقاله حاضر در پی توصیف و تبیین رابطه بین تصویر بدن و مدیریت بدن با مشارکت ورزشی زنان است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است و داده های آن با پرسش نامه جمع آوری، استخراج و تحلیل شدند. جمعیت زنان 19 سال به بالای استان ایلام که جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند، 193952 نفر است و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 500 نفر تعیین شد. نمونه ها با نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای شناسایی و داده ها از آنها جمع آوری شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون تک متغیره و برای آزمون الگوی پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Amos استفاده شده است. نتایج نشان می دهند 2/49 درصد یعنی تقریباً نزدیک به نیمی از زنان یا ورزش نمی کنند یا به صورت نامنظم و تفریحی ورزش می کنند. 17 درصد از آنها با هدف سلامتی و بین 61 تا 120 دقیقه در هفته فعالیت ورزشی می کنند و 8/33 درصد معادل تقریباً یک سوم از نمونه آماری نیز به صورت منظم و حرفه ای مشارکت ورزشی دارند. نتایج تحلیلی و آزمون الگوی پژوهش نشان دادند دو متغیر تصویر بدن و مدیریت بدن و مؤلفه های آنها در مجموع به طور معناداری تا 56/0 از واریانس مشارکت ورزشی زنان را تبیین می کنند.

امروزه مصرف فراتر از نیازهای اولیه برای تمایز، تفاخر، تنوع و... استفاده می شود. در ایران مصرف همگام و همراه با فرهنگ چشم و همچشمی پیش رفته است. این پژوهش تلاش کرده است پویایی های شکل گیری فرایند چشم وهمچشمی در خرید و مصرف را در نمونه هدف بررسی کند؛ بدین منظور، در قالب روش شناسی کیفی و با استفاده از نظریه زمینه ای، با تعدادی از زنان متأهل طبقه متوسط و متوسط روبه بالای شهر مشهد با استفاده از مصاحبه های عمیق و نمونه گیری هدفمند و نظری، مصاحبه شد. اطلاعات جمع آوری شد و تحلیل داده ها به شیوه کدگذاری باز و محوری و گزینشی انجام شد. یافته های پژوهش شامل سی ویک مقوله اصلی و یک مقوله هسته با عنوان حسرت مصرف شد. بر همین اساس جدول های مفهومی، الگوی پارادایمی و طرح واره نظری پژوهش ارائه شد. تبیین نتایج به طور کلی نشان دهنده «مصرف پایی» بالای جامعه هدف و قدرت خرید پایین آنهاست که نتیجه آن «حسرت مصرف» بیشتر بوده است؛ اما فرایند ارضای حسرت مصرف، فرایندی ناتمام و دوری باطل است و به همین دلیل پویایی های مصرف پایی و چشم وهمچشمی را به طور دورانی و هم افزا، فعال تر و قدرتمندتر می کند.

هدف این پژوهش طراحی الگوی پیشایندها و پیامدهای سکوت سازمانی بوده است. روش پژوهش توصیفی - همبستگی و ازنظر هدف کاربردی - توسعه ای است. ازلحاظ گردآوری داده ها نیز به روش آمیخته انجام شده است. جامعه آماری مربوط به مطالعه کیفی، 2013 نفر ازکارمندان شهرداری اصفهان بوده است. جامعه آماری مربوط به مطالعه کمی (دلفی فازی)، 138 نفر از خبرگان سازمانی شامل مدیران منتخب در شهرداری اصفهان و خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در حوزه رفتار سازمانی و منابع انسانی بوده است. در بخش کیفی با نمونه گیری هدفمند با 16 نفر از کارکنان مصاحبه شد. روش نمونه گیری در اجرای مطالعه کمی نیز نمونه گیری قضاوتی بود و تعداد 18 نفر از خبرگان سازمانی و دانشگاهی در این بخش مشارکت داشتند. تجزیه وتحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام شد. در مرحله بعد عوامل شناسایی شده ازسوی خبرگان تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان دادند عواملی مانند حفظ موقعیت فعلی، بی اعتمادی و بدبینی کارکنان به مافوق و ترس کارکنان به منزله عوامل فردی، سبک رهبری مدیران به منزله عامل مدیریتی، انگیزه شغلی کم، سیاست ها و ساختار سازمانی و جو سازمانی به منزله عوامل سازمانی و همنوایی با جمع به منزله عوامل گروهی پیشایندهای سکوت سازمانی اند. کاهش اشتیاق شغلی کارکنان، کاهش شادی کارکنان و استرس به منزله پیامدهای فردی و بی تفاوتی سازمانی و کاهش کیفیت تصمیم های سازمانی به منزله پیامدهای سازمانی، از پیامدهای سکوت سازمانی اند.

در سال های اخیر پژوهشگران عرصه اجتماعی توجه زیادی به تحلیل و بررسی بدن داشته اند و آن را به منزله موضوع و هدفی برای پژوهش های زیباشناسانه مطرح کرده اند. با افزایش آگاهی مردم از استاندارهای زیبایی، میل به نزدیک شدن به این استانداردها زیادتر شده است. هدف پژوهش حاضر تعیین تفاوت زنان بدون جراحی زیبایی و پس از جراحی ازنظر سرمایه فرهنگی و مؤلفه های آن است. این مطالعه در قالب طرح پس رویدادی و به صورت مقطعی انجام شده است. داده های مطالعه از 383 نفر از زنان (191 نفر زنانی که جراحی زیبایی داشته اند و 192 نفر زنانی که جراحی زیبایی انجام نداده اند)، با سنین بالاتر از 15 ساکن شهر رشت و در ماه های مهر تا آذر 1395 جمع آوری شده است. برای انتخاب نمونه های لازم از بین زنانی که جراحی زیبایی انجام داده بودند، از روش نمونه گیری دردسترس استفاده شد. این زنان برای انجام یا دریافت مراقبت های مرتبط با جراحی زیبایی، به کلینیک های زیبایی مراجعه کرده بودند. برای انتخاب نمونه ها از زنان بدون انجام جراحی زیبایی نیز از روش نمونه گیری دردسترس استفاده شد<strong>.</strong> ابزارهای اندازه گیری عبارت بودند از: چک لیست ویژگی های اجتماعی - جمعیت شناختی و پرسش نامه های محقق ساخته سرمایهفرهنگی. نتایج این مطالعه نشان می دهند تفاوت معناداری بین سطح سرمایه فرهنگی کل و مؤلفه های آن یعنی سرمایه فرهنگی تجسم یافته، عینیت یافته و نهادینه شده وجود دارد. همچنین نارسایی در مؤلفه های سرمایه های فرهنگی، یکی از عوامل عمده در گرایش زنان به انجام جراحی های زیباشناختی است؛ بنابراین، لازم است در برنامه های مداخله ای برای تعدیل و اصلاح تمایل و رفتار بیمارگونه زنان نسبت به جراحی های زیبایی، به ارتقای سرمایه های فرهنگی توجه شود.

در دهه های اخیر، با گسترش مصرف گرایی و افزایش تمایلات مصرفی در عرصه جهانی، تحولاتی در زمینه های فرهنگی و ساختاری جوامع روی داده است که سبب دگرگونی و تغییر در هویت زن سنتی و بازاندیشی در هویت خود در رویارویی با مظاهر امروزی مصرف گرایی شده است. امروزه افراد با گرایش به مصرف بیش ازحد کالاها برای رفع نیاز، سعی دارند جایگاه اجتماعی متفاوتی نسبت به دیگران برای خود کسب کنند. در این میان زنان با مصرف تظاهری به منزله افرادی که نماینده خانواده هایشان هستند، سعی دارند منزلت و جایگاه اجتماعی خود و خانواده هایشان را در جامعه بالا ببرند. مقاله حاضر مطالعه تأثیر مصرف گرایی بر بازتعریف هویت زنان دهه های50، 60 و 70 شهر اصفهان را در کانون خود جای داده است. نظریات استفاده شده در این پژوهش نظریه های پی یر بوردیو، تورشتاین وبلن وآنتونی گیدنز است. روش پژوهش از نوع کمی و به سنخ پیمایشی، روش گردآوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته، حجم نمونه 384 نفر از زنان شهر اصفهان و روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای بوده است. نتایج تحلیل نشان می دهند همبستگی های معناداری بین متغیرهای مصرف گرایی و بازتعریف هویت زنان، نابرابری اجتماعی و مصرف گرایی، نابرابری اجتماعی و بازتعریف هویت زنان و بین جهانی شدن و مصرف گرایی وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیونی نشان می دهند متغیرهای مصرف گرایی و جهانی شدن و نابرابری اجتماعی 22 درصد از تغییرات متغیر بازتعریف هویت اجتماعی را تبیین می کنند.