جامعه شناسی کاربردی

جامعه شناسی کاربردی

جامعه شناسی کاربردی سال سی و دوم بهار 1400 شماره 1 (پیاپی 81) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

رابطه سبک های هویت با جهت گیری مذهبی در دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک های هویت (اطلاعاتی، هنجاری، آشفته-اجتنابی) جهت گیری مذهب ی درون ی جهت گیری مذهبی بیرونی دانشجویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۳۶۶
هدف پژوهش حاضر، پیش بینی جهت گیری مذهبی براساس سبک های هویت در دانشجویان است. برای دستیابی به این هدف، 150 دانشجوی کارشناسی دانشگاه کاشان با میانگین سنی 86/21 سال و انحراف استاندارد 24/2سال به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. آنان به پرسش نامه ای شامل سیاهه سبک های هویت (ISI-G6) (Berzonsky, 1992) و مقیاس جهت گیری مذهبی (Allport and Ross, 1967) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از رگرسیون چندگانه به روش ورود هم زمان استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد سبک های هویت اطلاعاتی و هنجاری، به صورت مستقیم و سبک آشفته- اجتنابی به صورت معکوس، جهت گیری مذهبی درونی را پیش بینی معنادار می کند (001/0=P، 29/28=(146و 3)F، 368/0=R2). همچنین جهت گیری مذهبی بیرونی ازطریق سبک های اطلاعاتی و هنجاری به صورت معکوس و معناداری پیش بینی می شود (001/0=P، 71/48=(146و 3)F، 50/0=R2). این یافته ها بر رابطه تنگاتنگ هویت و مذهب در جوانان صحه می گذارد و تأکید می کند که در بررسی جهت گیری مذهبی دانشجویان، باید به سبک های هویت یابی آنان توجه ویژه کرد.
۲.

مطالعه تحولات نقشی و شادزیستی زنان روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شادی نقش تحولات نقش خشکسالی کاهش فعالیت های کشاورزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۸۵
  شادی و شادزیستی از معیارهای مهم توسعه اجتماعی و فرهنگی یک کشور و نشان دهنده سلامت جسمی و روحی اعضای جامعه به ویژه زنان است. بخشی از شادی زنان در پرتو ایفای نقش های متعدد آنها در عرصه زندگی خانوادگی و اجتماعی تجلی می یابد. پژوهش حاضر تحولات نقش های خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی زنان روستای دهستان جوشق را مطالعه نموده است. درک بومی زنان از مفهوم شادی و پیامدهای تحولات نقشی در میزان شادی زنان، از دیگر اهداف این پژوهش بوده است. این مطالعه کیفی، حاصل حضور 5 ماهه پژوهشگران در 6 روستای این دهستان است. مصاحبه های فردی و گروهی، با روش نظریه بنیانی تجزیه و تحلیل شده اند. طبق یافته ها، نقش های انتسابی و اکتسابی سه نسل از زنان دستخوش تحولات اساسی شده است. تحولات نقشی با کاهش سطح تعاملات و همکاری های زنان، افزایش وابستگی آنها به نهادهای بیرونی و از بین بردن خودکفایی اقتصادی، از میزان شادی آنها کاسته است. دگرگونی نقشی در کنار سایر شرایط علّی ازجمله کاهش فعالیت های کشاورزی، بروز تجمل گرایی، غلبه فردگرایی، کاهش تعاملات خودانگیخته و ... در کاهش میزان شادی این گروه از زنان اثرگذار بوده است.
۳.

تحلیل مشارکت اجتماعی دانشگاه ها در جامعه؛ با تأکید بر انتظارات جامعه محلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دانشگاه مشارکت اجتماعی جامعه محلی انتظارات جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۱۲
  تحلیل مشارکت اجتماعی دانشگاه، هدف اصلی پژوهش حاضر بود. برای این منظور از دیدگاه روش شناسی از راهبرد داده بنیاد استفاده شد. قلمرو مطالعه استان و دانشگاه سمنان است. نمونه آماری شامل دو گروه ذی نفعان داخلی دانشگاه (ازجمله کارکنان، معاونان و اعضای هیئت علمی دانشگاه) و ذی نفعان خارجی دانشگاه (ازجمله مدیران و کارشناسان سازمان های محلی، آموزش و پرورش، استانداری و شهرداری) در نظر گرفته شد. نمونه گیری به صورت هدفمند انجام و حجم نمونه براساس شیوه نوظهور 29 نفر تعیین شد. افراد نمونه کسانی بودند که مناصب تأثیرگذار و تجربه مشترک دانشگاهی داشتند. تحلیل داده ها، طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد و الگوی پارادایمی پژوهش به دست آمد. نتایج پژوهش نشان دادند از مهم ترین عوامل علّی مشارکت اجتماعی دانشگاه، کارآیی و اثربخشی دانشگاه، پایش ادواری عملکرد دانشگاه ازطریق سازمان های محلی و همتایان، آموزش در زمینه مسائل زیست محیطی، غنی سازی برنامه های درسی و متناسب سازی محتوای آموزشی با نیاز جامعه است. در این میان راهبردهایی از دیدگاه مطلعان کلیدی و با توجه به تجربیات و ادراک آنان از وضعیت مشارکت اجتماعی دانشگاهی به دست آمد که می توان به آموزش شهروندان و فرهنگ سازی در زمینه کاهش تولید و تفکیک زباله های خانگی، بازکردن فضای اجتماعی دانشگاه برای رشد و عرضه جوانان، آموزش صنایع دستی استان به زنان خانه دار به ویژه در مناطق محروم، حساسیت برنامه هایی در زمینه حفاظت از محیط زیست و بازنگری محتوای آموزشی براساس نیاز جامعه اشاره کرد. برای اجرای این راهبردها نباید از نقش عوامل محیطی مانند سیاسی شدن دانشگاه و تغییر دیدگاه های دولت، وجودنداشتن شایسته سالاری، سیاست کاری مدیران و وابستگی مدیران به جریان های سیاسی، تداخل نگرش های سیاسی و علمی، وجودنداشتن آزادی علمی و اجتماعی، اختیارات محدود و ناچیز هیئت امنا، نداشتن حس مسئولیت و پاسخگویی دانشگاه نسبت به جامعه و همچنین از نقش عوامل زمینه ای ازقبیل ناهماهنگی بین اهداف، رسالت ها و برنامه های دانشگاهی، چابک نبودن دانشگاه در پاسخ به تغییرات محیطی، نقص فرهنگ پژوهش و عادت به مصرف گرایی علمی و فرهنگ مشارکت بین دانشگاه، صنعت و جامعه غافل شد؛ درنهایت، با وجود این کنش ها و واکنش ها و با دست یا بی به مشارکت اجتماعی دانشگاه باید شاهد پیامدهایی ازقبیل کاهش آسیب های اجتماعی، افزایش کیفیت زندگی شهروندان و بهبود نیازهای بهداشتی، نهادینه شدن تفکر کارآفرینی در دانشگاه، کاهش بیکاری و همسویی آموزش با نیازهای جامعه بود.
۴.

تحلیل تطبیقی - فازی شرایط علی و بسترهای نهادی - اجتماعی رقابت پذیری بین کشورهای نوظهور اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رقابت پذیری برابری فرصت فضای امن و آزاد شفافیت اطلاعات حاکمیت قانون اعتماد تعمیم یافته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۱۹۲
رقابت به منزله یکی از اشکال تعامل اجتماعی که بین طیف تضاد - همکاری قرار دارد، زمانی به کنش مفید و سازنده اجتماعی تبدیل می شود که خصلت همکارانه داشته باشد. شکل گیری رقابت مفید، مؤثر و مبتنی بر همکاری در جامعه، به شرایط و زمینه های مساعد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حقوقی منوط است. در این مقاله با استفاده از روش کیفی – تطبیقی، عوامل و موانع رقابت پذیری اقتصادی بین پنج کشور نوظهور اقتصادی جنوب شرق آسیا و پنج کشور منطقه غرب آسیا مطالعه شد. مطابق با یافته های پژوهش، ترکیب عطفی حاکمیت قانون و نبودِ ناامنی، دلیل لازم و نه کافیِ رقابت پذیری است که در ترکیب با اعتماد اجتماعی و شفافیت یا در ترکیب با نبودِ نابرابری سبب وقوع نتیجه می شود. میزان شاخص سازگاری و پوشش کل برای این ترکیب عطفی برابر با 98/0 و 60/0 است. همچنین مبتنی بر راه حل صرفه جویانه، نبودِ حاکمیت قانون شرط لازم و کافی تحقق نیافتن رقابت پذیری در کشورهای ناموفق بوده است. مقادیر شاخص سازگاری و پوشش این شرط به ترتیب برابر با 83/0 و 92/0 بوده است.
۵.

مطالعه کیفی برساخت هویت بدنی نوجوانان؛ دختران دبیرستانی شهرستان بروجرد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دختران نوجوان نظریه مبنایی هویت بدنی ازخودبیگانگی جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۱۶۸
پژوهش حاضر به مطالعه کیفی برساخت هویت بدنی دختران نوجوان با تأثیرگرفتن از تصویر بدنی، تجربیات و رویدادهای بدنی آنها در شهر بروجرد می پردازد. داده های این مطالعه ازطریق مصاحبه نیمه ساخت یافته گردآوری و از روش نظریه مبنایی برای تحلیل آنها استفاده شده است. به کمک روش نمونه گیری نظری و هدفمند با 30 نفر از دختران دبیرستانی مصاحبه شد و درنهایت، داده های گردآوری شده در قالب 9 مقوله محوری و یک مقوله هسته، کدگذاری و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان می دهند کلیشه های جنسیتی، مقایسه بدن خود با دیگران به منزله شرایط علی، بلوغ به منزله شرایط زمینه ای و اینترنت به منزله رسانه و بدن ایده آل (لاغری) به منزله شرایط مداخله گر عمل می کنند. همچنین دختران نوجوان در رویارویی با تصویر منفی از بدن خود راهبرد های خاصی را در پیش می گیرند. این راهبرد ها در قالب وارسی (پایش) بدن و دست زدن به الگوهای نامنظم غذایی دسته بندی می شوند. براساس مطالعه حاضر، اضطراب جسمانی، شرمساری و ازخوبیگانگی جنسیتی از آثار و پیامدهای تصویر بدنی منفی دختران نوجوان از خود است.
۶.

درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد سیاسی کولبری قاچاق ب‍ان‍ه مناطق مرزی درک و فهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۲۷۸
هدف این مطالعه، درک و تفسیر مردم از پدیده کولبری در شهرستان بانه و رویکرد آن کیفی است. داده ها ازطریق مصاحبه نیم ساختاریافته و عمیق گردآوری شده اند. با کمک روش نمونه گیری هدفمند با 27 نفر از مطلعان کلیدی مصاحبه شد تا اشباع نظری حاصل شود؛ درنهایت، داده ها با روش نظریه زمینه ای تحلیل و در قالب 34 مفهوم اساسی و 7 مقوله عمده (اقتصاد سیاسی مرز، خطرپذیری بقا، مسخ اجتماعی، فرسودگی شغلی، ازخودبیگانگی، مشروعیت سازی، نارضایتی خانوادگی) و مقوله هسته «اقتصاد سیاسی مرز» کدگذاری و تحلیل شدند. بر مبنای نتایج این پژوهش، پدیده کولبری رفتاری پرمخاطره است و به منزله امری تاریخی و بسترمند، نتیجه واکنش ها و تعاملات کولبران منطقه به فرصت ها و محدودیت های وضعیت جغرافیایی، معیشتی، اقتصادی و سیاسی است.
۷.

بررسی رابطه میزان دموکراسی و احساس شادمانی؛ مطالعه مقطعی - ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شادمانی دموکراسی سرمایه اجتماعی توسعه اقتصادی نابرابری درآمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۲۴۷
مطالعه حاضر نقش دموکراسی را بر میزان احساس شادمانی بررسی می کند. این مطالعه، بررسی در سطح کلان و به صورت مقطعی - عرضی است. داده ها برای 145 کشور از مجموعه داده های گوناگون گردآوری شده اند. شیوه مطالعه تحلیل ثانویه است. رویکرد مطالعه نوعی تنظریه تلفیقی است که همزمان با نقش دموکراسی، عامل توسعه اقتصادی و نابرابری را نیز در بررسی میزان شادمانی در نظر گرفته است. یافته ها بیان می کنند که اول، میزان شادمانی تفاوت های معناداری بین ملل مختلف دارد و کشورهای شمال اروپا با میانگین بالای 80 درصد بالاترین میزان شادمانی را در جهان دارند. دوم، دموکراسی اثر مثبت و معناداری بر میزان شادمانی دارد. سوم، این اثر ازطریق سرمایه اجتماعی بسیار بیشتر خواهد شد؛ بنابراین، در الگوی ترکیبی ارائه شده از عوامل سطح کلان، میزان دموکراسی در کنار افزایش توسعه اقتصادی و کاهش میزان نابرابری درآمد، توانایی تبیین مقدار جالب توجهی از تغییرات میزان شادمانی را دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۰