نبی الله روحی

اعتقاد به ضرورت رجوع به مبانی دینی و تفسیر روابط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی بر پایه قابلیتهای عظیم دین اسلام، رخدادی بود که با آغاز قرن بیستم در جهان اسلام توانست همه گفتمانهای حاکم را به مبارزه بطلبد. نهضت اسلامی در سیر تطور خود به صورتهای مختلف و گفتمانهای گوناگون خود را نشان داده است؛ به طوری که هر یک از این گفتمانها متأثر از نظام معنایی خود، چشم انداز خاصی ترسیم کرده است. به نظر می رسد بررسی نظرات و اندیشه های علمای اسلامی در قالب گفتمانهای اسلام سیاسی و تبیین نظام معنایی هر یک، ما را در دستیابی به ترسیم نقشه راهی مبتنی بر چشم انداز مشخص یاری می رساند. بر این اساس، این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمانی، نظام معنایی گفتمانهای اسلام سیاسی را در قالب گفتمانهای تمدن گرایی، شریعت گرایی و تجدد گرایی با تأکید بر گفتمان تمدن گرایی اسلامی و با بهره گیری از نظر علمای برجسته هر یک از گفتمانها، مورد بررسی قرار داده و چشم انداز هریک از گفتمانها را ارائه کرده است. بر اساس نتایج این تحقیق، از منظر گفتمان تمدن گرایی اسلامی ، غرب در قالب نظام سرمایه داری و متأثر از خوی استکباری، مانع پیشرفت جهان اسلام و خود دچار جاهلیت است. این گفتمان با مفصل بندی همزمان عقلانیت و فلسفه از یک سو و سنت و نصوص اسلامی از سوی دیگر، نظام معنایی خود را با تلفیقی از نشانه های اصلی موجود در دو گفتمان شریعت گرا و تجدد گرا شکل می دهد. در این گفتمان، ضمن آنکه بر ضرورت نهضت نرم افزاری تولید علم و اسلامی سازی علوم و نوسازی تمدن اسلامی تأکید می شود، استفاده محتاطانه و مصلحتی از علم مدرن تجویز می گردد. چشم انداز مطلوب این گفتمان برای نهضت اسلامی ، تحقق تمدن نوین اسلامی است و این گفتمان برای تحقق چشم انداز مطلوب خود، راهبردهای مقابله با نظام سلطه و بهره مندی از مواهب علم مدرن (در عرصه علوم تجربی) و اسلامی سازی علوم (به ویژه علوم انسانی) بر مبنای نصوص اسلامی را ارائه می کند.

امروزه فرایندهای منطقه ای و بین المللی که مبتنی بر قالبهای ضدهژمونیک است، بر روشهای انقلابی که در غرب آسیا (خاورمیانه) وجود دارد، متکی است. در چنین شرایطی، آمریکایی ها به گونه اجتناب ناپذیری با نیروهای مقاومت گرا روبرو هستند و مقاومت، به عنوان جلوه اصلی چهره خاورمیانه تلقی می شود؛ بنابراین آمریکا، امنیت خود را در معرض چالشهایی می بیند که در خاورمیانه هویت می یابند. منشأ این چالشها از یکسو وضعیت داخلی کشورهای منطقه است و از سوی دیگر، به علایق متعدد و متنوع غرب و برخورد آنها با مفاهیم اسلامی مربوط می شود که سبب شده است اسلام به موضوعی محوری در سطح بین المللی و به ویژه در مباحث امنیتی غرب تبدیل شود. زبان سیاسی مقاومت می تواند در کشورهایی ظهور کند که از قابلیت فرهنگی خاصی برخوردار باشند و اندیشه مقاومت و واکنش نسبت به فضای اجتماعی نابرابر را در برخورد با فرایندهای تهدید مورد استفاده قرار دهند. بر این اساس، هدف این مقاله از یک سو بیان ویژگی های دو دانش واژه «نظام سلطه» و «بیداری اسلامی» و از سوی دیگر، تبیین آثار و پیامدهای پدیده بیداری اسلامی بر نظام سلطه است. فرضیه اصلی این پژوهش این است که بیداری اسلامی معادلات قدرت و مناسبات سیاسی را بین دولتهای منطقه و فرامنطقه ای دستخوش تغییر نموده و با ویژگی های درونی و محیطی خود باعث شکل گیری بلوک جدیدی از قدرت خواهد شد که تغییر در مناسبات قدرت (توزیع نابرابر و ایجاد اتحادها و ائتلافهای جدید) در نظام بین الملل را در پی خواهد داشت. روش تحقیق تحلیلی- تاریخی و توصیفی- تبیینی با استفاده ترکیبی از حوزه ها و مفاهیم میان رشته ای در رشته های مطالعات استراتژیک، تجزیه و تحلیل سیاست خارجی و سیاست تطبیقی خواهد بود

مدیریت ناآرامیهای شهری را میتوان فرآیند به کار گیری جامع، بهینه و سریع منابع در دسترس برای کنترل ناآرامیهای داخلی با حداقل خسارت دانست. بیتردید یکی از کارکردهای اصلی مدیریت ناآرامیها، عبور از وضعیت بحرانی و بازگشت به شرایط عادی در جامعه است. این نوع مدیریت، تلاشی علنی است که عملکرد مدیریت در دید عموم مردم قرار داشته و فرایند اعتمادسازی در جامعه از این منظر حاصل میشود. اثربخش بودن واکنش در برابر ناآرامیها و موفقیت در برابر آن، مرکز ثقل مدیریت ناآرامیه ای شهری را تشکیل میدهد که تحقق آن مستلزم شناخت اصول راهبردی آن و برنامه ریزی در مواجهه با آشوبهای خیابانی است. این نوشتار بر آن است اصول مدیریت ناآرامیهای شهری را مورد بررسی قرار دهد.