مدیریت نوآوری

نوآوری و خلاقیت یکی از ملزومات جوامع بشری کمتر توسعه یافته برای حرکت به سمت پیشرفت و توسعه است. لازمه نوآوری و خلاقیت تضارب آراء، نقد منصفانه و وجود محیطی برای تعامل موثر با انسان هاست. اما در این راستا عواملی مانندِ «فقدان روحیه نقد پذیری»، «زودرنجی ناقد و انتقاد شونده»، «نقد نادرست» به عنوان پارامترهای ناسازگار وجود دارند، هدف این پژوهش تمییز دادن نقد موثر و سازنده که موجب پیشرفت باشد با نقد نادرست و مخرب است. به همین منظور، با استفاده از روش تحلیل مضمون و با ابزار مصاحبه تلاش شد پدیده نقد در دانشگاه از جنبه های کارکردی و کژکارکردی شناسایی شود. پس از انجام پژوهش مشخص شد که دو عامل اصلی تخصص و میزان انطباق تخصص با محیط نقد اثر تعیین کننده ای در کارآمدی نقد دانشگاهیان دارد. سه نوع نقد موثر، شامل نقد تخصصی که بهترین نوع نقد، نقد میانجیگرانه و نقد دموکراتیزه شناسایی شدند. همچنین کژکارکرد ورود غیرتخصصی در امور تخصصی شناسایی شد. هم چنین ابزار های توسعه نقد موثر و جلوگیری از بروز کژکارکرد های نقد معرفی گردید. در پایان مدل فعال سازی نقد دانشگاهی ارائه گردیده است.

در سالیان اخیر مطالعات زیادی در سطح بنگاه جهت بهره برداری بیشتر از مزایا و کنترل چالش های نوآوری باز صورت پذیرفته است. مطالعه مدیریت سبد پروژه های نوآوری باز جهت ایجاد یکپارچگی در سطح پروژه و بنگاه مورد نیاز است. اما تحقیقات در سطح پروژه و سبد پروژه اندک بوده است. در این پژوهش با استفاده از مبانی نظری پیشین، روش مطالعه چندموردی در ۱۰ شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهره برداری از روش تحلیل محتوای کیفی و اجرای ۲۳ مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته به استخراج چارچوب مفهومی کیفی برای مدیریت سبد پروژه های نوآوری باز پرداخته شده است. یافته های پژوهش در پنج دسته اصلی که شامل مدیریت استراتژیک سبد پروژه نوآوری باز؛ مدیریت فرهنگ در سبد پروژه نوآوری باز؛ مدیریت فرآیندهای سبد پروژه نوآوری باز؛ مدیریت ذینفعان در سبد پروژه نوآوری باز و مدیریت فناوری در سبد پروژه نوآوری باز می باشد، ارائه شده است. در این پژوهش نقش مدیریت فناوری به عنوان یافته ای که تاکنون در ادبیات موضوعی به آن توجه نشده، مطرح شده است. همچنین در حوزه مدیریت فرهنگ نقش مدیریت کاریزماتیک، در حوزه مدیریت فرآیندها نقش مدیریت دانش، مدیریت یکپارچه بازار و ایجاد فرآیندهایی برای واحد تحقیق و توسعه سازمان را می توان به عنوان مفاهیمی که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند نام برد.

بخش قابل توجهی از پروژه های دفاعی در زمره پروژه های پیچیده قرار دارند. عدم قطعیت و پیچیدگی دو ویژگی مهم و ذاتی این نوع پروژه ها است که باعث افزایش زمان و هزینه آن ها می شود و برخی به رابطه هم افزا بین این مفاهیم اشاره کرده اند. رویکردهای مختلفی مانند توسعه و تعمیق قابلیت های درونی برای غلبه بر اثرات ناخواسته این دو ویژگی ارائه شده است. در این پژوهش سعی شده است سه مفهوم عدم قطعیت، پیچیدگی و قابلیت در طیفی از پروژه های توسعه محصولات پیچیده مورد بررسی قرار گیرند. در ابتدا با استفاده از ادبیات موضوع، رجوع به خبرگان و به کارگیری روش دلفی سه مرحله ای مؤلفه های هرکدام از این سه مفهوم تبیین شد. همچنین، از طریق توزیع پرسشنامه میان مدیران و متخصصان صنایع دفاعی، میزان اهمیت عوامل و عملکرد صنایع دفاعی در مدیریت و بهبود این عوامل موردسنجش قرار گرفت و به کمک تجزیه وتحلیل اهمیت-عملکرد، وضعیت عوامل و اولویت های بهبود مشخص گردید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سازمان های مرتبط با پروژه های توسعه محصولات پیچیده دفاعی در بخش های عدم قطعیت، پیچیدگی و قابلیت باید بر عوامل ضعف فرهنگ حاکم در سازمان، ابهام در اهداف، تغییرات در برآوردها، عوامل محیطی، پیچیدگی های فنی، اهداف، ماهیت پروژه، محیطی و قابلیت های مدیریت دانش، مدیریت ارزش، مدیریت پروژه های کلان و قابلیت های نوآورانه که اولویت بالاتری نسبت به سایر عوامل دارند تمرکز بیشتری داشته باشند.

محیط کسب و کار ایران، محیطی پرنوسان و غیرقابل پیش بینی است و فعالیت در آن، نیازمند قابلیت های منحصر به فردی است. تغییرات مستمر این محیط باعث شده تا شرکت ها صرفا با اکتفا به قابلیت ها و منابع موجود نتوانند به رقابت بپردازند و در این مسیر موفق شوند. هدف مقاله، بررسی این فرضیه است که چگونه یک شرکت (دانش بنیان) در چنین محیط پرتلاطمی با اکتفا به قابلیت های خود توانسته عملکرد مناسبی داشته باشد. بر این اساس، تئوری های حوزه مزیت رقابتی مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت تئوری قابلیت های پویا به عنوان تئوری مناسب انتخاب شد. در این مقاله فرض شد که ظهور قابلیت های پویا منوط به بنیان های خردی است که در شرکت شکل گرفته اند و این بنیان ها می توانند در سه لایه (فردی، اجتماعی، سازمانی) گنجانده شوند. ما متغیرهای مرتبط با هر لایه را براساس ادبیات تحقیق استخراج کردیم و پس از مصاحبه با مدیران و کارکنان تخصصی شرکت، آن ها را کدگذاری و در لایه های مرتبط با خود قرار دادیم. نتایج نشان داد که در این شرکت دانش بنیان فین تک، لایه های فردی و میانی از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.

تغییرات فضای کسب وکار در طی سال های اخیر باعث شده است که بسیاری از شرکت های بزرگ به دنبال همکاری فناورانه نامتقارن با شرکت های کوچک باشند. با این حال به دلیل پیچیدگی و چندبعدی بودن فرآیند همکاری نرخ شکست آن ها بالا است. لذا شناسایی عوامل موثر بر موفقیت همکاری های فناورانه نامتقارن ضروری است. با این حال اغلب مطالعات قبلی متمرکز بر بررسی یک یا چند عامل محدود بوده یا در بافت کشورهای توسعه یافته انجام شده اند. لذا پژوهش حاضر سعی دارد با مطالعه 8 مورد تجربه همکاری فناورانه نامتقارن در بخش نانو فناوری ایران عوامل ضروری برای موفقیت همکاری ها را شناسایی کند. لذا با روش مطالعه چند موردی و مقایسه میزان حضور عوامل در بین موردهای موفق و ناموفق، یک گونه شناسی از عوامل موثر بر همکاری فناورانه نامتقارن در بخش نانو فناوری ایران ارائه شد. در نهایت نیز با توجه به گونه شناسی عوامل، 16 عامل به عنوان عوامل ضروری برای موفقیت همکاری های فناورانه نامتقارن شناخته شدند که از جمله مهمترین آن ها می توان به شفافیت اهداف و وظایف طرفین همکاری، همراستایی فناوری با نیاز متقاضی و تقارن اطلاعات اشاره کرد.

امروزه شرکت های صنعتی با رقابت سختی در بازارهای جهانی مواجه هستند، لذا از پروژه های تحقیق و توسعه جهت بقا در بازار و یا کسب برتری نسبت به رقبا استفاده می نمایند. برای ارزیابی دقیق میزان موفقیت پروژه های تحقیق و توسعه و تلاش در جهت بهبود آن، به معیارهای منحصربه فردی متناسب با ویژگی های خاص این پروژه ها نیاز است. با وجود مطالعات متعددی که در خصوص معیارهای موفقیت پروژه های ساخت و احداث صورت پذیرفته است، شناسایی و دسته بندی معیارهای موفقیت پروژه های تحقیق و توسعه کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. هدف این پژوهش، شناسایی و اولویت بندی معیارهای موفقیت پروژه های تحقیق و توسعه در پژوهشگاه صنعت نفت ایران به عنوان یکی از بزرگ ترین پژوهشگاه های ایران میباشد. ابتدا از طریق مرور ادبیات و هم چنین انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگانی از پژوهشگاه صنعت نفت در خصوص تجربیات 10 سال اخیر آنها، معیارهای موفقیت در پروژه های تحقیق و توسعه شناسایی شدند، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتب فازی، معیارهای شناسایی شده اولویت بندی شد. بر اساس نتایج کسب شده، 6 معیار اصلی و 17 زیرمعیار برای موفقیت پروژه های تحقیق و توسعه در پژوهشگاه صنعت نفت شناسایی شد که سه معیار: تکنیکی، سازمانی و فناوری-دانشی در بین معیارهای اصلی و چهار معیار: رضایت بهره بردار، کسب اعتبار، تطابق با الزامات کارفرما و تأثیر بر کسب و کار سازمان در بین زیرمعیارهای شناسایی شده، بالاترین اولویت را کسب کردند.