مدیریت نوآوری

نوآوری یکى از موضوعات کلیدى در گذار به سوى موج جدید صنایع دفاعى است. اما به ثمر رسیدن و موفقیت نوآور ى هاى صنعت دفاعى (به خصوص نوآورى هاى فناورانه)، تحت تاثیر عوامل متعددى است. در این زمینه، محققان اغلب به سه دسته عوامل محیطى، سازمانى و فردى اشاره دارند، که خود این عوامل نیز، متشکل از مولفه هاى متعددى دیگرى هستند. به نظر برخى محققان، عوامل سازمانى نسبت به دسته عوامل دیگر، نقش مهم ترى در موفقیت نوآورى ها دارند. در صنایع دفاعى (که معمولاً درگیر توسعه فناورى و محصولات پرریسک و زمان برى نسبت به صنایع تجارى هستند) شاید نقش و اهمیت عوامل سازمانى بیشتر هم باشد. براین اساس، در تحقیق حاضر، ابتدا ابعاد موفقیت نوآورى در صنعت دفاعى تبیین مى شود و در ادامه، عوامل سازمانى موثر 40 (عامل) مورد شناسایى قرار مى گیرد و با نظر خبرگان اصلاح مى گردد. سپس، با کمک نظرات 100 نفر از مدیران و کارشناسان صنایع مختلف دفاعى، تاثیر عوامل سازمانى به تفکیک بر موفقیت نوآورى هاى جهشى و تدریجى، بررسى و مقایسه شده و رتبه بندى مى شوند.

با توجه به اهمیت روزافزون فناورى هاى نوظهور مانند نانوفناورى، زیست فناورى و فناورى اطلاعات و ارتباطات، در این تحقیق سعى شد نحوه شکل گیرى و رشد بخش زیست فناورى ایران با استفاده از رویکرد کارکردى نظام نوآورى فناورانه، مورد بررسى و تحلیل قرار گیرد. براى این منظور با بهرهگیرى از فن " نگاشت تاریخى دادهها" و مصاحبه با برخى از فعالان بخش زیست فناورى و بررسى و تحلیل محتواى اسناد و فعالیتهاى انجام شده در آن، تحلیل کیفى بر نحوه شکل گیرى تاریخى آن در کشور انجام شد. بر اساس نتایج این تحلیل و مبانى نظرى تحقیق، مدل اولیهاى براى شکلگیرى کارکردهاى نظام نوآورى در این بخش مشتمل بر 15 فرضیه براى مسیر تاثیرگذارى کارکردها طراحى گردید. در ادامه، با انجام تحلیلى بر 103 پرسشنامه جمع آورى شده از خبرگان بخش زیست فناورى، پس از آزمون سازههاى مدل به روش تحلیل عاملى، مدل و مسیر تاثیرگذارى کارکردهاى مختلف بر یکدیگر با کمک مدلیابى ساختارى استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان داد که نقش دولت در شکلگیرى کارکردهاى نهادینه سازى و قانونمندسازى، هدایت فصلنامه علمى - پژوهشى تحقیقات و نوآورى، نقشى کلیدى بوده که باعث شکلگیرى بقیه کارکردهاى نظام نوآورى زیست فناورى در ایران شده است. البته وجود ظرفیتها و پتانسیلهاى دانشى و بازارى اولیه، باعث شکلگیرى دو مسیر تقویت طرف تقاضا و طرف عرضه شده است و لذا، این مسیر شکلگیرى تحت عنوان "موتور شکلگیرى حمایت دولت و ظرفیتهاى دانشى و بازارى" نامگذارى گردید.

فرآیند توسعه محصول جدید یکرویکرد نوین براى بقا در محیط رقابتى است و عوامل کلیدى موفقیت واسطه اى براى کسب مزیت هاى رقابتى است. همراستایى مدیریت تغییر فناورى (با هدف برنامه ریزى براى کسب فناورى و پر کردن شکاف فناورانه) و فرآیند توسعه محصول یک ضرورت جدى مىباشد. هدف این تحقیق اولویت بندى کارکردهاى مدیریت فناورى در فرآیند توسعه محصول با معیار ارتقاى اثربخشى فرآیند و از طریق عوامل کلیدى موفقیت فرآیند و با بهره گیرى از مطالعه موردى در یک صنعت دانش بنیان می باشد. این تحقیق از نوع توصیفى پیمایشى است که در آن، با توجه به فقدان داده هاى قطعى، روش تحلیل سلسله مراتب فازى مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس دیدگاه صاحبنظران،5 کارکرد اصلى مدیریت فناورى شناسایى و 3 گروه عوامل کلیدى موفقیت (معیار اثربخشى فرآیند) براى اولویت بندى کارکردهاى مدیریت فناورى استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد کارکرد شناسایى و انتخاب فناورى در مرحله امکان سنجى، کارکرد اکتساب فناورى در مرحله توسعه سیستمى و کارکرد بهره بردارى در مرحله توسعه فناورى از بیشترین اولویت برخوردار است. بر اساس نتایج این تحقیق (شناسایى رابطه کارکردهاى مدیریت فناورى و مراحل فرآیند)، زمینه طراحى الگوى مدیریت فناورى در بستر فرآیند با هدف همسویى، یکپارچگى و تقویت تناسب و افزایش بهره ورى کل نظام هاى مدیریتى ایجاد می گردد.

از آنجا که کالاهاى فناورى برتر داراى خصوصیات خاص و شرایط ناپایدارى است؛ لذا رفتار خریداران سازمانى امرى حساس و پیچیده است. این مقاله به بررسی و تحلیل حساسیت های کلیدی موثر در تصمیم گیری خریداران سازمانی در خرید کالای فناورى برتر می پردازد. برای این منظور از روش گرانددتئوری جهت ایجاد مدلى کاربردى و انتزاعى، استفاده شده است. پس از انجام مصاحبه با دست اندرکاران و خبرگان این  حوزه و تحلیل حساسیت ها و دستیابی به مفاهیم نهفته در آنها، مدلی برای فرآیند تصمیم گیری خریداران سازمانى ارائه شد که می تواند مراحل گوناگون تصمیم گیری را به خوبی نشان دهد و حساسیت های هر مرحله را ترسیم نماید. در انتها نیز مدل حاصل، با مدل مانابرى و تینا، مقایسه و بررسی گردید.

مدل کسب و کار به عنوان یک مفهوم نوین مدیریتى در دو دهه گذشته به شدت مورد علاقه پژوهشگران، مدیران اجرایى و تحلیلگران کسب و کار قرار گرفته است. پژوهشگران هنگامى از واژه مدل کسب و کار استفاده مى کنند که خواهان توصیف منطق خلق ارزش یک سازمان هستند. با توجه به گستردگى دیدگاه هاى مطرح شده درباره مفهوم و کارکرد مدل کسب و کار، پرسشهاى زیادى در مورد نسبت این مفهوم باراهبرد، مطرح شده است. مقاله حاضر نخست به بررسى عمیق ادبیات مدل کسب و کار پرداخته و سپس دیدگاه هاى پژوهشگران درباره نسبت راهبرد و مدل کسب و کار را مورد بررسى قرار داده است. در ادامه، با استخراج یک چارچوب مفهومى در قالب یک پژوهش میدانى، ارتباط آرایش اجزاى مدل کسب و کار با راهبردهاى ژنریک پورتر در سازمان هاى با فناورى پیشرفته مقایسه شده است. براى گروه بندى سازمانها بر اساس انواع راهبرد و مدل کسب و کار از تحلیل خوشه اى بهره گرفته شده و سپس به منظور سنجش میزان تناسب ماهیت راهبرد و مدل کسب و کار درآنها عملکرد سازمان ها مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکى از آن است که آرایش مدل کسب و کار در سازمان هایى که راهبرد آن ها رهبرى هزینه است با آرایش مدل کسب و کار سازمان هایى که راهبردآن ها تمایز است، تفاوت معنى دارى دارد.

این مطالعه با رویکردى توصیفى-پیمایشى درصدد طراحى مدل سازمان کثرت گرا در صنعت هوایى ایران است. مسئله اصلى تحقیق این است که صنعت هوایى در حال حاضر به لحاظ عناصر اصلى سازمان فاقد توان لازم جهت تعامل مثبت با عناصر متکثر و تناقض گونه محیط بیرونى و درونى سازمان است. به همین منظور، 54 مولفه اصلى سازمانهاى کثرت گرا از روى ادبیات موضوع استخراج و سپس هشت مولفه اصلى در محیط صنعت هوایى از طریق اجراى فن دلفاى و با حضور 30 تن از اساتید دانشگاهى و خبرگان صنعتى استخراج گردید. سپس مدل مفهومى سازمان کثرتگرا در صنعت هوایى از روى 8 مولفه یا سازه اصلى حاصل، شناسایى و ترسیم گردید. در ادامه پرسشنامهاى جهت آزمون فرضیات تهیه و پایایى و روایى پرسشنامه از طریق آزمون هاى آلفاى کرونباخ و تحلیل عاملى تاییدى ارزیابى شد. در نهایت، آزمون فرض براى 16 فرضیه، از طریق تحلیل مسیر و معادلات ساختارى انجام گردید و پس از آن، مدل مفهومى مورد تایید قرار گرفت. این تحقیق نشان داد که مولفه هاى اصلى یک سازمان کثرت گرا شامل تنوع ذینفعان محیطى، ساختار متکثر، فناورى غیرتکرارى و منابع انسانى متنوع موجب تمایل سازمان به کثرت گرایى و سپس ظهور مولفه هایى مثل تفکیک افقى، شبکه سازى و گرایش به نقشه راه مى شوند و هر یک داراى رابطه اى قوى با یکدیگر مى باشند. بعلاوه، شاخص هاى مهم و اثرگذار هر سازه نیز از روى ادبیات موضوع مشخص گردید.