مدیریت نوآوری

به طور قطع یکی از دلایل اصلی پیشرفت سریع توسعه فناوری در کشورهای توسعه یافته صنعتی، توجه به فرآیند تجاری سازی نتایج پژوهش های داخلی بوده است. از این رو، می توان نتیجه گرفت اساس فرآیند تجاری سازی، مشارکت بخش پژوهشی و صنعت در تبدیل نتایج پژوهش ها به نوآوری و محصول جدید است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر منابع شرکت و متغیرهای محیطی در تجاری سازی محصول جدید به ویژه بررسی تاثیر عواملی مانند طراحی غالب، افزایش ناهمگونی بازار و آثار جانبی شبکه در مرکز علوم و فنون لیزر ایران انجام شد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی- پیمایشی است و در آن، برای بررسی ادبیات موضوع از روش کتابخانه ای و برای جمع آوری داده های پژوهش، از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی محتوا و سازه و پایایی آن با کمک روش محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. روش های آمار استنباطی مورد استفاده، آزمون رگرسیون خطی دو متغیره و مدلسازی معادلات ساختاری بودند. یافته های پژوهش نشان داد که طراحی غالب، نگرش کسب فناوری و افزایش ناهمگونی بازار تأثیر معنی داری بر تجاری سازی محصول جدید در مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران دارند؛ این در حالی است که منابع شرکت و آثار جانبی شبکه تأثیر معنی داری بر تجاری سازی محصول جدید در این مرکز نداشته اند.

در کشور ما، هر کی از صنایع دفاعی با روش متفاوتی ارتباط میان خود و دانشگاه ها را برقرار و از توانمندی های آن ها، برای پیشبرد اهداف و مأموریت های خود استفاده می کنند. در برخی موارد این روش ها چندان اثربخش نیست. دلیل اصلی این امر را می توان، نبود شناخت کافی از عوامل مؤثر بر موفقیت همکاری بین صنعت و دانشگاه دانست. پژوهش حاضر، سعی دارد با مطالعه مدل های ارتباط میان دانشگاه و صنعت در جامعه های پیشرفته و بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت این تعاملات، عامل های کلیدی و میزان تأثیر هر کی بر موفقیت همکاری را در قالب مدلی ارائه نماید. بدین منظور، با مرور ادبیات موضوع، 19 عامل کلیدی مؤثر در موفقیت همکاری در قالب چهار بعُد شناسایی و در یک مدل ارائه گردید. سپس نظر اساتید و خبرگان با استفاده از ابزار پرسش نامه جمع آوری شد. با تحلیل داده های بدست- آمده، مؤثربودن با نبودن هر بعُد یا عامل بر موفقیت همکاری دانشگاه و صنایع دفاعی مشخص گردید. در ادامه، پرسشنامه دیگری برای کاربران طراحی و توزیع گردید و به وسیله تحلیل عاملی تأ ییدی و تحلیل مسیر، تاثیرگذاری تمامی عامل ها بر موفقیت همکاری، تحلیل و تأ یید شد. در پایان، با استفاده از نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری، فرضیه ها و مدل پیشنهادی تأ یید و راهکارها و پیشنهادات کاربردی جهت بهبود همکاری های دانشگاه ها و صنایع دفاعی کشور ارائه گردید.

با افزایش پیچیدگی در محصولات و نیز لزوم توسعه و کاربرد فناوری های پیشرفته در آنها، امروزه محصولات، فرآیندها و نیز فناوری های مرتبط با آنها با مشارکت تامین کنندگان و در گستره زنجیره تامین یک بنگاه طرح ریزی، طراحی و ساخته می شوند. عدم توجه بنگاه های مادر به توانمندی های فناورانه زنجیره تامین در زمان تدوین راهبرد فناوری، آنها را در اجرای راهبردهای توسعه محصول و فرآیند دچار مشکلات زیادی می نماید. پژوهش حاضر با هدف طراحی مدلی یکپارچه برای تدوین راهبرد فناوری های محصول در گستره زنجیره تامین یک بنگاه مادر براساس توانمندی های فناورانه تامین ک نندگان و با رویکرد کیفی و در دو مرحله انجام شد. ابتدا پس از مرور ادبیات و بررسی پیشینه پژوهش و نیز مطالعه مستندات بنگاه های خودروسازی، داده های اولیه از طریق انجام مصاحبه های عمیق اکتشافی با گروهی از خبرگان صنعت خودروسازی ایران که بصورت نظری نمونه برداری شده بودند، جمع آوری و سپس با استفاده از روش تحلیل زمینه مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. در ادامه براساس زمینه های شناسایی شده و کشف ارتباطات بین آن ها، یک مدل مفهومی طراحی شد. در مرحله دوم، اعتبار مدل طراحی شده با استفاده از روش گروه کانونی با تعداد دیگری از خبرگان صنعت یادشده مورد تصحیح و تصدیق قرار گرفت. مدل طراحی شده این امکان را برای بنگاه های مادر فراهم می آورد که آنها بتوانند با مشارکت زنجیره تامین و بصورت یکپارچه به تدوین راهبرد فناوری بپردازند.

رقابت و حفظ موقعیت در بازار پیچیده کنونی، نیازمند انتخاب راهبرد مناسب جهت پیشبرد اهداف و آگاهی از توانمندیها و قابلیت های درونی سازمان است. ارزیابی آمادگی سازمان، یک رویکرد مناسب برای آگاهی از سطح فعلی قابلیت های آن جهت طراحی و اجرای راهبرد محسوب می شود، که به شناسایی حوزه هایی که نقاط ضعف سازمان به شمار می آیند نیز کمک بسیاری خواهد کرد. فناوری و راهبردهای توسعه فناوری، از مهم ترین عوامل موثر در پیشبرد موفق اهداف سازمان هستند. برای اجرای موفق راهبردهای توسعه فناوری، آگاهی از قابلیت های درونی سازمان موجب شناخت بیشتر فرصت های توسعه فناوری و در نهایت دستیابی به رشد و مزیت رقابتی می شود. به این منظور در پژوهش حاضر، پس از مطالعه منابع، عوامل کلیدی موثر بر آماده سازی سازمان برای اجرای موفق راهبردهای توسعه فناوری در سازمان شناسایی و از طریق مدل ساختاری تفسیری در چهار سطح ارائه شدند. در این پژوهش با استفاده از روش ISM ، عوامل موثر بر آماده سازی سازمان برای اجرای موفق راهبردهای توسعه فناوری بصورت سطح مند، اولویت بندی گردید و روابط میان عوامل نیز مشخص شد. با بهره گیری از روش دیماتل، میزان اولویت و اهمیت عوامل و همچنین شدت روابط میان عوامل نیز محاسبه گردید و در نهایت در مدل تلفیقی ISM-DEMATEL عوامل بصورت سطح مند اولویت بندی و میزان اهمیت آنها نیز بصورت کمی مشخص شد.

امروزه نوآوری یکی از مزیت های اصلی برای حیات سازمان های آموزشی بویژه دانشگاه ها است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تفاوت های موجود در دانشگاه های مختلف ایران در نوآوری سازمانی و تاثیر ساختار و فرهنگ انجام شد. به این منظور، بر اساس اهداف و ماموریت های تعریف شده، دانشگاه های ایران به 4 گروه آزاد اسلامی، پیام نور، جامع علمی- کاربردی و دانشگاه های دولتی طبقه بندی شدند و مدیران و کارکنان سازمان مرکزی این دانشگاه ها جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش با مطالعه ادبیات موضوع طراحی گردید و جمع آوری داده ها، آزمون مدل و فرضیه ها، با ابزار پرسشنامه و روش معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد که در دانشگاه پیام نور میان تمامی متغیرها، ارتباط دو به دو مثبت و معنادار وجود دارد. در دانشگاه علمی-کاربردی میان نوآوری-فرهنگ و نوآوری-ساختار ارتباط معنادار مشاهده شد و در دانشگاه تهران (به عنوان نماینده دانشگاه های دولتی) ارتباط مثبت و معنادار بین فرهنگ و نوآوری وجود داشت. در مورد دانشگاه آزاد، تنها میان فرهنگ و نوآوری ارتباط معنادار مشاهده گردید. با اجرای مدلسازی معادلات ساختاری، میزان تاثیر متغیرهای مکنون (ساختار) بر متغیرهای مکنون درونزا (فرهنگ و نوآوری) مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان می داد ساختار به طور مستقیم بر نوآوری در سازمان مرکزی این دانشگاه ها تاثیر ندارد اما تاثیر معنادار ساختار بر فرهنگ و از سوی دیگر تاثیر بسیار معنادار فرهنگ بر نوآوری سازمانی به این نتیجه منتهی شد که ساختار سازمانی به واسطه تاثیر بر فرهنگ، می تواند بر نوآوری سازمانی در سازمان مرکزی دانشگاه های ایران تاثیرگذار باشد.

انتقال فناوری، امکان دسترسی و کسب فناوری جهت کاربرد مؤثر آن برای توسعه اقتصادی و رشد فناورانه صنعت و بهبود کیفیت و کارآمدی را فراهم می نماید و زمانی در یک سازمان محقق می شود که برای آن مدلی یکپارچه و نظام مند و متناسب با سطح بلوغ فناوری و ماهیت آن وجود داشته باشد تا فناوری درست شناسایی شود، انتقال یابد و بکار رود. هدف این مقاله، شناسایی عوامل موثر بر انتقال فناوری از بخش تحقیق وتوسعه به صنعت در صنایع دفاعی و ارائه مدل بومی برای آن می باشد. برای این منظور، پس از بررسی ادبیات موضوع و مدل های رایج انتقال فناوری و مصاحبه با صاحب نظران و متخصصان صنایع دفاعی، عوامل موثر بر انتقال فناوری در 6 بعد راهبردی، انتقال دهنده، فناوری، انتقال گیرنده، نتایج و دستاوردها و روش انتقال دسته بندی شدند. در ادامه با استفاده از مصاحبه و نظرسنجی از 10 نفر از متخصصان و همچنین با توزیع پرسش نامه در بین 40 نفر از کارشناسان مرتبط و اجرای آزمون تی، تاثیر این عوامل بر انتقال فناوری در صنایع دفاعی بررسی گردید. در نهایت با توجه به عوامل شناخته شده و بر اساس مصاحبه با کارشناسان مرتبط با موضوع، مدل نهائی و بومی این پژوهش طراحی گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، انتقال فناوری باید فرآیندی از ابتدای فاز امکان سنجی پروژه در نظر گرفته شود و در کنار آن، تداوم همکاری انتقال دهنده با گیرنده جهت ارتقای سطح عناصر منتقل شده باید مورد تاکید قرار گیرد. بکارگیری مدل این پژوهش می تواند به موفقیت پروژه انتقال فناوری کمک شایانی نماید.