مدیریت نوآوری

مقاله حاضر با هدف بررسی یادگیری سیاستی و سازوکار های آن در عمده ترین تلاش های سیاست گذاری فناوری و نوآوری ایران، بر برنامه های توسعه به عنوان مهم ترین سیاست های توسعه ای میان مدت کشور تمرکز نموده است. با بررسی 5 برنامه توسعه اخیر، برنامه های سوم تا پنجم توسعه که دارای نگاهی منسجم تر و یکپارچه در قالب یک فصل مجزا به توسعه فناوری و نوآوری هستند به عنوان سه قانون منتخب مورد مطالعه قرار گرفت. پس از بررسی و تحلیل محتوای اسناد سیاستی و مصاحبه با 18 نفر از بازیگران اصلی این فرآیند، 16 مقوله محوری در توسعه فناوری و نوآوری استخراج گردید. سهم غالب یادگیری سیاستی در این 16 مقوله به یادگیری سیاسی و فنی به ترتیب با 8 و 7 تکرار اختصاص یافته است. این سهم بالای یادگیری سیاسی به عنوان نازل ترین نوع یادگیری، نشان از بلوغ پایین یادگیری در بدنه سیاست گذاری فناوری و نوآوری کشور است. یادگیری فنی و مفهومی (با 7 و 5 وقوع) نشان از تلاش های نسبتاً موفق سیاستی است که عموماً بازیگران سیاستی سطح پایین و میانی درصدد بهبود و استمرار روند موفقیت های گذشته هستند نتایج این پژوهش می تواند در شناخت دقیق تر فضای سیاستی توسعه فناوری و نوآوری در دو دهه گذشته و تجارب آتی مفید باشد.

فهم اثر سیاست های وضع شده در پاسخ به شکست های بازار و سیستم همواره مورد توجه محققان بوده است. آنها در مسیر مطالعات خود تلاش کرده اند با توسعه مفهوم افزودنی رفتاری، نگاه خروجی محور به ارزیابی سیاست را بسط داده تا بتوانند اثر مداخلات دولت را بر رفتار بنگاه رصد نمایند. در این تحقیقات بر توانمندی نوآوری و خردبنیان های آن به عنوان مبین های رفتاری بنگاه در ارزیابی مداخلات کمتر تمرکز شده است. از اینرو پژوهش حاضر با تاکید بر توانمندی نوآوری به عنوان یک افزودنی رفتاری تلاش می کند، اثرات سه سیاست تنظیمی طرح ژنریک، نظام قیمت گذاری و نظام تعرفه گمرکی را بر رفتار نوآوری در شرکت های تولید دارو بسنجد. پژوهش حاضر از دسته پژوهش های آمیخته با استفاده از استراتژی مطالعه چند موردی و ابزار تحلیلی نگاشت شناختی است که الگوی اثر سیاست های تنظیمی را در سه سطح اهداف سیاستی پنجگانه (گسترش بازار، افزایش دسترسی پذیری، ارتقای کیفیت، انگیزش تحقیق و توسعه و ارتقای زنجیره تولید)، خردبنیان های توانمندی نوآوری (هوش نوآوری، تصمیم گیری، ترکیب و راهبری) و عملکرد نوآورانه (محصول و فرآیند) ترسیم کرده است. همچنین با استفاده از تحلیل حساسیت اثرات ذیل 26 سناریو، چگونگی تغییرات سه سطح مولفه مورد توجه قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد هر چند اعمال این سیاست ها بر اهداف سیاستی گسترش بازار دارویی، دسترس پذیری و ارتقای زنجیره تولید دارویی کشور و همچنین بر نوآوری فرآیند مفید بوده و توانسته الگوهایی را در هوش نوآوری و راهبری شرکت ها ایجاد نماید اما اثر منفی آنها بر کیفیت دارو و انگیزش تحقیق و توسعه و همچنین نوآوری محصول و خردبنیان ترکیب قابل توجه است.

نوآوران طرف عرضه نقش مهمی در موفقیت پلتفرم  و افزایش تعداد کاربران آن ایفا می کنند. مطالعه حاضر با تمرکز بر دیدگاه این نوآوران قصد دارد اهداف آن ها از مشارکت در زیست بوم پلتفرم  و توانمندسازهای آن ها را واکاوی نماید. جامعه آماری این پژوهش را شرکت های کوچک ایران در صنعت نرم افزار تشکیل می دهند. رویکرد مقاله حاضر کیفی است و در آن از راهبرد پژوهشی مطالعه چند موردی اکتشافی استفاده شده است. گردآوری داده ها از طریق42 مصاحبه  نیمه ساخت یافته با 26 شرکت کوچک در حوزه توسعه برنامه های کاربردی مبتنی  بر پلتفرم های اندروید یا آی اُاِس انجام شده است. تحلیل داده های گردآوری شده در دو مرحله کدگذاری باز و کدگذاری محوری صورت پذیرفته است. یافته های پژوهش اهداف اصلی نوآوران طرف عرضه از مشارکت در زیست بوم پلتفرم را در شش مقوله، دسترسی به مشتریان، پاسخگویی به مشتریان، توسعه گستره کسب و کار، افزایش اعتبار، صرفه جویی در هزینه ها، و تمرکز بر نوآوری نشان می دهد. اشتراک گذاری منابع، رهبری پلتفرم، شایستگی قوانین و مقررات، و بلوغ شرکای تجاری و سرمایه گذاران نیز به عنوان توانمندسازهای اصلی مشارکت از دیدگاه این نوآوران محسوب می شوند.

انتخاب رویکرد مناسب برای علامت تجاری عاملی مهم در تعیین موفقیت محصولات جدید است. هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که الگوی مشتریان برای انتخاب محصولات نوآورانه با توجه به علامت تجاری همراه با این محصولات چیست؟ در این مقاله با اتکا بر رویکرد پیمایشی ، نظرات 385 نفر از مشتریانِ مراجعه کننده به فروشگاه های بزرگ شهر تهران در خصوص خرید و استفاده از مواد شوینده و بهداشتی جمع آوری شد. نتایج نشان می دهد که پذیرندگان اولیه، نوآوری های فنی جهشی تر (حاوی تفاوت اساسی با محصولات قبلی) را به همراه علائم تجاری جدید و محصولات فعلی را به همراه علامت تجاری فعلی می پذیرند اما در خصوص نوآوری های تدریجی تر (حاوی تفاوت جزئی با محصولات قبلی)، الگوی یکسانی را نشان نمی دهند. در حالیکه برای سایر پذیرندگان، محصولات فعلی که به همراه علامت تجاری فعلی عرضه می شوند منطقی تر به نظر می رسند، نوآوری های تدریجی تر را نیز معمولا با توسعه علامت تجاری شناخته و قبول می کنند اما در خصوص نوآوری های جهشی تر الگوی نسبتا پراکنده ای حول دو انتخاب متضاد علامت تجاری فعلی و علامت تجاری جدید نشان می دهند. در این مقاله دلایل این الگوها که از جمع آوری داده های کیفی حاصل شده است نیز تا حدودی توانسته به تبیین علل بوجود آمدن این الگوها کمک کند

سیاست نوآوری تقاضامحور مجموعه ای از اقدامات عمومی برای افزایش تقاضای نوآوری، بهبود شرایط ادراک نوآوری یا بهبود بیان تقاضا به منظور ترغیب و انتشار نوآوری می باشد. این مقاله با بهره گیری از روش فراترکیب به دنبال ارائه دسته بندی جدیدی از ابزارهای سیاستی معرفی شده در مطالعات این حوزه می باشد. به این منظور بر اساس روش فراترکیب 252 مقاله و کتاب شناسایی شده از پایگاه های رسمی مقالات معتبر مورد بررسی قرار گرفته و پس از طی مراحل لازم 105 مقاله و کتاب مورد تحلیل نهایی قرار گرفته. تجزیه وتحلیل مقالات و نتایج روش فراترکیب نشان داد که ابزارهای تحریک طرف تقاضای نوآوری را می توان در قالب سه زمینه اصلی دسته بندی نمود که عبارتند از سیاست های محرک تقاضای دستگاه های دولتی(B2G)، سیاست های محرک تقاضای مصرف کنندگان نهایی(B2C) و سیاست های محرک تقاضای کسب وکارهای بزرگ تر (b2B). تحلیل انجام شده بیانگر این است که در دسته سوم از ابزارهای مذکور محققان مطالعات کمتری داشته اند و ابزارهای صریح و عملیاتی ارائه نشده و  خلاء پژوهشی در این دسته به چشم می آید که نیازمند پژوهش های بیشتر است .

ارتقاء سطح بهره وری عوامل تولید یکی از مهم ترین مولفه های تاثیرگذار بر رشد و توسعه اقتصادی کشورها محسوب می شود براساس نظریه های رشد اقتصادی درون زا، فعالیت های تحقیق وتوسعه داخلی ، موجب استفاده موثرتر از منابع موجود و جذب فناوری پیشرفته خارجی در تولید کالاها و خدمات قابل تجارت می گردد و در نهایت بهبود بهره وری تولید ارتقاء می یابد. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش سعی دارد  عوامل موثر بر بهره وری نیروی کار در کشور ایران و شرکای تجاری منتخب آن در طول سال های 2014-2004 با استفاده از روش پنل- دیتا بررسی کند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که متغیرهای امید به زندگی و سرمایه انسانی به ترتیب با داشتن ضریب 74/30 و 11/0، بیشترین و کمترین تاثیر را بر شاخص بهره وری نیروی کار دارند. از طرفی، متغیر مخارج تحقیق وتوسعه با ضریب 71/1 دارای تاثیر مثبت بر بهره وری نیروی کار است، اگرچه برطبق جایگاه مهم و حائز اهمیت این متغیر، توجه چندانی  به آن صورت نگرفته است.