مدیریت نوآوری

مسئله اساسی در پژوهش کنونی، انتخاب و اولویت بندی پروژه های سبد فناوری های نوین و طب دفاعی در یک سازمان تحقیقات صنعتی براساس استاندارد مدیریت سبد پروژه هاست. با مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان، معیارهای انتخاب و اولویت بندی این پروژه ها در قالب پنج معیار اصلی (شامل فنی، منابع، راهبردی، اجتماعی- سیاسی و خاص زیست و طب دفاعی) و 22 زیرمعیار احصاء شد. جامعه آماری شامل مدیران و خبرگان پروژه های زیست فناوری یک سازمان تحقیقات صنعتی دفاعی و دو دانشگاه جامع امام حسین (ع) و دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) و مراکز تحقیقاتی وابسته به آنها می باشند. با راهبرد نمونه گیری هدفمند از بین متخصصان و خبرگان دردسترس، افرادی که نسبت به حوزه فناوری های نوین و طب دفاعی، مأموریت ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط با این حوزه تخصصی آشنایی بیشتری دارند و همچنین نسبت به موارد مرتبط با مدیریت سبد پروژه، شناخت دارند، برای پاسخگویی به پرسش نامه انتخاب شدند که نمونه تحقیق به تعداد 55 نفر انتخاب شد. با توزیع پرسش نامه در بین افراد نمونه، 47 مورد دریافت شد. برای بررسی روایی تحقیق از فرمول لاوشه و برای بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای بررسی آزمون های فرضیه، از آزمون t تک نمونه ای و برای تعیین وزن معیارهای اصلی و زیرمعیارها از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. در پایان از روش ویکور برای رتبه بندی و انتخاب پروژه ها استفاده شد که پروژه سیستم بیولوژی، رتبه اول را در بین شش پروژه فناوری های نوین و طب دفاعی، کسب کرد.

در طی سال های اخیر مطالعات متعددی در مورد بازیگران و عوامل موثر بر خلق نوآوری در نظام نوآوری انجام شده است. واسطه های تبادل فناوری نیز به دلیل کارکردهای متعددی که در راستای تسهیل نوآوری ایفاء می کنند، مورد توجه قرار گرفته اند. در طی سال های اخیر نیز به واسطه حمایت های دولتی، واسطه های متعددی در نظام نوآوری ایران ظهور کرده اند. با این حال آنها به دلیل چالش های متعددی که با آن روبه رو هستند، به صورت کارآمد قادر به ایفاء نقش واسطه گری خود نیستند. از این رو پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی و مصاحبه با 19 نفر از فعالان حوزه تبادل فناوری در کشور، مجموعه ای از مهم ترین چالش های واسطه های تبادل فناوری در نظام نوآوری ایران را شناسایی کرده است. در این راستا متن مصاحبه ها کدگذاری، تحلیل و در نهایت 16 چالش در دو دسته چالش های داخلی (به دلیل عملکرد ضعیف واسطه ها) و چالش های خارجی (به دلیل عملکرد ضعیف سایر اجزای نظام نوآوری)، شناسایی شدند. از جمله مهم ترین چالش ها می توان به «به رسمیت شناخته نشدن به عنوان یک نهاد قانونی فعال در نظام نوآوری»، «عدم درک ارزش خدمات واسطه های تبادل فناوری»، «فقدان مدل کسب وکار و دور خوردن توسط طرفین همکاری»، «ریسک بالای فعالیت واسطه گری تبادل فناوری»، «وابستگی به دولت و حمایت های دولتی»، « فراهم نبودن زیرساخت ها و الزامات به هم رسانی در نظام نوآوری»، «بی اعتمادی و نگرش منفی نسبت به واسطه ها» و « اولویت رابطه بر ضابطه در انتخاب واسطه ها» اشاره کرد

نوغانداری به عنوان یک فعالیت اقتصادی می تواند موجب اشتغال و توانمندی روستاییان شود. بنابراین ترویج نوآوری های مرتبط با آن باید در اولویت فعالیت های مسئولان مرتبط قرار بگیرد. این مطالعه با هدف طراحی الگوی ترویج نوآوری های نوغانداری انجام شد. پژوهش از نظر رویکرد کلی، کیفی و از نظر هدف نیز کاربردی است. جامعه مورد مطالعه، کارشناسان و نوغانداران بودند که با روش نمونه گیری غیراحتمالی (هدفمند) انتخاب شدند. نتایج مصاحبه نیمه ساختارمند با کمک الگوی پارادایمی نظریه بنیانی تحلیل شد. اعتبار داده ها از طریق بازبینی یافته ها توسط مشارکت کنندگان و تکنیک سه سویه سازی تأیید شد. مؤلفه های اصلی الگوی ترویج نوآوری های نوغانداری در کشور در قالب عوامل علی، زمینه ای، مداخله گر، ابعاد مؤثر، راهبردها و پیامدها، جمع بندی شده اند. ترویج نوآوری های نوغانداری از طریق تدوین سیاست های حمایتی، کمک به گسترش بازاریابی محصولات نوغانداری و حل مشکلات فرهنگی- آموزشی کارشناسان و نوغانداران امکان پذیر خواهد بود.

تلاش برای ساخت آینده مطلوب، یکی از امکانات بشر برای شکل دهی به آینده در دنیای پیچیده، مبهم و توأم با عدم قطعیت است. به کارگیری آینده نگاری در توسعه الگوی کسب وکار (به عنوان چکیده راهبرد)، موجب درک کافی و دقیق از محیط و شناسایی فعال عدم قطعیت هایی می شود که ممکن است بر بقای الگوهای کسب وکار فعلی و جدید تأثیرگذار باشند. ازاین رو، در سال های اخیر استفاده از مضامین و روش های آینده نگاری در توسعه الگوهای کسب وکار، روندی روبه رشد داشته است. با درک این مهم، هدف این پژوهش احصاء مؤلفه های کلیدی کاربست آینده نگاری در توسعه الگوهای کسب وکار است. پژوهش کنونی برحسب هدف، کاربردی و برحسب روش گردآوری اطلاعات، فراترکیب است. همچنین جامعه آماری، مستندات ثبت شده در پایگاه داده اسکوپو س بین سال های 2000 تا 2024 میلادی در رابطه با موضوع پژوهش است. صحت داده ها از طریق شناسه گذاری و مفهوم سازی داده ها توسط دو شناسه گذار و ضریب کاپا برابر 0.62 محاسبه شده است. در پایان در این مطالعه، ابعاد توسعه الگوهای کسب وکار آینده نگارانه در 4 مقوله و10 مؤلفه شامل ۱. زمینه (ابعاد و حیطه فعالیت)، ۲. پیشران ها (تغییرات فناوری و تغییرات محیطی- سیاستی)، ۳. راهبردها (عناصر و روش ها) و ۴. پیامدها (افزایش قابلیت پیش بینی و پیش نگری، توانایی نوآوری و تحول، افزایش انعطاف پذیری و پابرجایی و تقویت رقابت پذیری) شناسایی شده است.

تبادل دانش در بین دانشگاه و صنعت به عنوان یک پدیده مهم برای ارتقای نوآوری در صنایع در نظر گرفته می شود. این تبادل دانش و همکاری، با وجود داشتن مزایای آشکار برای صنعت و دانشگاه، با چالش های مختلفی روبه رو است. به عبارتی می توان اظهار کرد که شکل گیری این ارتباط در گذر زمان به طور اصولی پایه ریزی نشده و سمت و سوی آن نیز هدفمند نیست. مطالعات انجام شده در این زمینه نیز کمتر به صورت اختصاصی به چالش های سمت دانشگاه در ارتباط بین صنعت و دانشگاه پرداخته اند؛ بنابراین هدف از این پژوهش، ارائه چارچوب چالش های سمت دانشگاه در ارتباط دانشگاه و صنعت است. این پژوهش از حیث نوع، کاربردی؛ راهبرد آن مطالعه کیفی و از منظر هدف، توصیفی است. داده های موردنیاز نیز با استفاده از داده های اولیه و ثانویه در بازه زمانی دی ماه ۱۴۰۰ تا اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ به دست آمده است. در ابتدا با استفاده از داده های ثانویه، ابعاد چالش سمت دانشگاه در ارتباط صنعت و دانشگاه در 5 دسته ازجمله: 1. سیاستگذاری و حکمرانی؛ 2. اداری و اجرایی؛ 3. نهادهای واسطه ای و میانجی؛ 4. مالکیت فکری و مالی و 5. فرهنگی، شناسایی و به عنوان چارچوب مفهومی، مبنای شناسایی چالش ها در این پژوهش قرار گرفتند. سپس با 30 نفر از خبرگان آشنا با مسائل ارتباط صنعت و دانشگاه از دانشگاه ها، مؤسسات پژوهشی و نهادهای سیاستی مصاحبه شد تا مصادیق چالش ها شناسایی شود. درنهایت از طریق تحلیل محتوای مصاحبه های انجام شده، ۲۲ چالش متناسب با هر یک از ابعاد شناسایی شد.

تحول سازمانی یکی از موضوعات رایج دهه های اخیر حوزه مدیریت و نوآوری است. بنابراین اندیشمندان، متخصصان یا مدیران اجرایی مختلف، متناسب با تجربیات یا مطالعات خود، نسبت به ارائه روش شناسی و الگویی برای این مقوله اقدام کرده اند. به طور طبیعی هر یک از این نوشتارها، متناسب با مسئله و بافتار خود، از زوایه ای خاص به موضوع تحول سازمانی نگریسته اند و تصویر خود را از واقعیت های مشابه ارائه کرده اند و آن واقعیت مشابه، تغییر تمام یا بخشی از سازمان یا صنعت از یک وضعیت به وضعیت دیگر است. یعنی وضعیت موجود در یک فرایند مدیریت شده، به وضعیت جدید دگرگون شده است. اگر خواسته شود برای یک تجربه جدید تحول سازمانی، از یکی از این تجربه های نگاشته شده و الگوهای ثبت شده پیشین استفاده بشود، این پرسش شکل می گیرد که کدام الگو مناسب تر است؟ در این مقاله تلاش شده است با مرور ادبیات حوزه مدیریت تحول، اجزای هر الگو استخراج شده و چارچوب جامعی که دربرگیرنده تمام الگوها باشد، با استفاده از تطبیق عناصر مفهومی و فرایندی تمام الگوها ترسیم بشود. بنابراین هدف پژوهش، دستیابی به معماری جامعی است که سازمان هایی که قصد تحول برنامه ریزی شده داشته باشند، می توانند متناسب با شرایط و توانمندی های خود، مسیر تحول را با ترکیب مفاهیم، ابزار و فرایندهای مناسب برای خود ایجاد کنند. نوع پژوهش، توسعه ای با هدف توسعه دانش و توصیفی است. راهبرد پژوهش، انجام پیمایش برای شناسایی و تأیید مؤلفه ها و روش گردآوری داده ها، مطالعه کتابخانه ای و مرور ترکیبی داده هاست. واحد تحلیل، سطح جهانی در همه حوزه های کسب وکار و به لحاظ زمانی نامحدود است. تحلیل داده های کیفی پژوهش از طریق تحلیل محتوا انجام شده است. برای ساختاردهی به فرایند مرور نظام مند یافته ها، از روش اِی.دی.اُ – تی.سی.اِم استفاده شده است. درنهایت در این پژوهش هشتادوشش الگوی تحول با 320 عنصر مفهومی و فرایندی تحول سازمانی شناسایی، تلفیق و چارچوب دهی شده است.