مدیریت نوآوری

امروزه یکی از عوامل کلیدی بقاء سازمان های دانش بنیان ارتقاء پیوسته عملکرد نوآورانه سازمان می باشد. در این سازمان ها نوآوری در عملکرد، سبب حفظ مزیت رقابتی و رشد و توسعه سازمانی می گردد. از سوی دیگر، خلق عملکرد نوآورانه مستلزم برقراری ارتباطات اثر بخش و پایدار با کلیه ذی نفعان و محیط عمومی سازمان است. سرمایه اجتماعی، شکلی از سرمایه است که سبب تسهیل دسترسی به اطلاعات و منابع حیاتی به منظور ارتقاء عملکرد و استفاده مناسب از فرصت های محیطی می گردد. پژوهش حاضر به دنبال طراحی چارچوبی نظام مند در خصوص مفاهیم سرمایه اجتماعی، نقش میانجی گری انتقال دانش و عملکرد نوآورانه در ارتباط با هم و در شرکت های دانش بنیان ایرانی می باشد و از این طریق سعی دارد اقدام به گسترش مرزهای دانش موجود در این حوزه نماید. این تحقیق از نوع کاربردی با ماهیت پیمایشی است. داده های مورد نیاز برای این تحقیق توسط نمونه گیری تصادفی از شرکت های دانش بنیان فعّال در زمینه فناوری اطلاعات در کشور ایران و به وسیله ابزار پرسشنامه جمع آوری شده است. همچنین از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اسمارت پی.ال.اس 1 برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سرمایه اجتماعی و انتقال دانش بر عملکرد نوآورانه شرکت های دانش بنیان ایرانی موثرند. همچنین نقش میانجی گری انتقال دانش در اثرگذاری سرمایه اجتماعی بر عملکرد نوآورانه شرکت های دانش بنیان ایرانی نیز مورد تأیید قرار گرفت. 

صنعت بالگردی کشور با سابقه ای چندین ده ساله به دلیل وجود بازار مناسب داخلی و تأثیر بر اشتغال و توسعه سایر بخش های صنعتی، از جذاب ترین بخش های صنعتی جهت سرمایه گذاری محسوب می شود. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر شکل گیری و توسعه خوشه صنعتی بالگرد کشور است. در این مطالعه، با مرور ادبیات مربوط به خوشه های صنعتی و نظام بخشی نوآوری، عوامل مؤثر در قالب مدل اولیه ای دسته بندی و سپس از طریق مصاحبه با 20 نفر از خبرگان حوزه سیاست گذاری علم و فناوری و صنعت بالگردی کشور، بومی سازی و اصلاح شده است. این مدل نیز به روش تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر و با جمع آوری پرسشنامه از نمونه 404 نفری جامعه آماری پژوهش مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که عوامل اقتصادی و مرتبط با بازار، عوامل علمی و فناورانه، عوامل صنعتی، عوامل سیاسی و عوامل انسانی در شکل گیری و توسعه خوشه صنعتی بالگردی کشور تأثیر داشته اند.

نوآوری عامل برتری ملت ها و ایجاد ثروت و دستیابی به پیشرفت محسوب می شود. کشورهای مختلف برای توسعه نوآوری، سیاست ها و برنامه های خاصی را تدوین و پیاده سازی می کنند. یکی از راهکارهای توسعه فناوری های پیشرفته و نوآوری، رویکرد شبکه های نوآوری است. این شبکه ها مبتنی بر همکاری و یادگیری هستند. در دهه اخیر، تأکید قابل توجهی بر خودسازمان دهی شبکه های نوآوری و یادگیرنده بودن آنها شده است. اما با این وجود، خلاء بررسی نحوه بهبود آن و تبیین دقیق آثار و پیش نیازهای آن در ایران وجود دارد. پژوهش حاضر با این هدف، به بررسی شبکه های نوآوری در پارک علم و فناوری اهواز پرداخته است. روش پژوهش کمّی و از نوع پیمایش با ابزار پرسشنامه است. برای تأیید روایی پرسشنامه با 11 نفر از خبرگان مصاحبه انجام و سپس پرسشنامه ای بین شرکت های پارک علم و فناوری توزیع شد. تعداد 25 شرکت در این پژوهش مشارکت نمودند. جهت تحلیل داده ها از آزمون های رگرسیون و تحلیل مسیر با نرم افزار SPSS استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، عوامل مختلفی نظیر توانمندی شرکت ها، تعبیه شدگی شبکه و محیط مساعد می توانند تأثیر گوناگونی بر توسعه همکاری ها، خودسازمان دهی و یادگیرنده بودن شبکه داشته باشند. همچنین خودسازمان دهی و یادگیرندگی این شبکه نیز تأثیر گوناگونی بر توسعه برونداد نوآوری و اثربخشی شبکه دارند.

ضرورت نوآوری و به ویژه نوآوری فناورانه برای رقابت در عرصه های داخلی و جهانی از یک سو و اهمیت توسعه فناوری های صنعت هوایی، به عنوان یکی از حوزه های فناوری های پیشرفته از سوی دیگر، شناسایی عوامل و بسترهای لازم برای ایجاد توانمندی های نوآوری در این صنعت را به فرآیندی راهبردی تبدیل نموده است. در پژوهش حاضر، سعی شده است تا ضمن شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر در ایجاد و تقویت توانمندی های نوآوری، میزان اثرگذاری این عوامل بر انواع  نوآوری های محقق شده در یکی از مراکز پژوهشی صنایع هوایی ایران بررسی و راهکارهایی به منظور تقویت این توانمندی ها پیشنهاد گردد. بدین منظور، ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، عوامل مؤثر در نوآوری و توانمندی های نوآوری، شناسایی و در قالب چهار گروه اصلی دسته بندی گردید. در گام بعدی از طریق توزیع پرسشنامه طراحی شده، وضعیت متغیرهای پژوهش مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک آزمون های همبستگی، فریدمن و رگرسیون نشان داد که در مرکز مورد مطالعه، همکاری ها و تعاملات شبکه ای بیشترین اثر مثبت را بر توانمندی های نوآوری داشته و اولویت اثرگذاری سایرعوامل به ترتیب، تلاش های فناورانه، ویژگی های مدیریتی و ویژگی های نیروی انسانی بوده است. هم چنین اولویت نوآوری-های محقق شده (به عنوان نتایج توانمندی در نوآوری)، به ترتیب شامل نوآوری محصول، نوآوری سازمانی و نوآوری فرآیند تعیین گردید. در این میان، مؤثرترین عامل در ایجاد نوآوری در محصول، تلاش های فناورانه و مؤثرترین عامل در ایجاد نوآوری در فرآیندها و نوآوری سازمانی، ویژگی های مدیریتی بوده است.

پژوهش های زیادی در دهه اخیر، تأثیر هوش هیجانی بر متغیرهای مختلف را بررسی کرده اند. در این میان تنها پژوهش های معدودی به بررسی تأثیر هوش هیجانی بر یادگیری سازمانی (به عنوان عامل مهم ایجاد تحول و سازگاری با محیط) پرداخته اند و همچنین ارتباط هر سه متغیر هوش هیجانی، یادگیری سازمانی و فرهنگ سازمانی مورد بررسی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط سه متغیر یاد شده در یک سازمان انفورماتیک دولتی  انجام شد. به این منظور مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای طراحی گردید. برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسش نامه استفاده شد. نمونه آماری مورد بررسی، 120 نفر از کارکنان سازمان مورد بررسی بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از مدل معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل 8.8، انجام شد. یافته های پژوهش نشان دادند که هوش هیجانی بر یادگیری سازمانی تأثیر مستقیم ندارد، اما به طور غیرمستقیم از طریق فرهنگ سازمانی تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین پژوهش حاضر، یک مدل مفهومی جدید برای تبیین ارتباط هوش هیجانی و یادگیری سازمانی از طریق فرهنگ مشارکتی ارائه داده است.

این مقاله بر مرور نظام مند تعریف های ارائه شده از سوی نویسندگان مختلف از مدیریت فناوری و مفاهیم پیرامون آن مانند هدف های مدیریت فناوری، فرآیندهای مدیریت فناوری و سایر موارد متمرکز است. مرور مبانی نظری نشان می دهد که یکپارچگی چندانی میان نویسندگان مختلف وجود ندارد، بنابراین ضروری است تا تعریفی یکپارچه از مدیریت فناوری ارائه شود. برای برای شناسایی رویکردهای غالب نویسندگان مختلف در این پژوهش از روش تجزیه و تحلیل محتوای تعریف ها از نوع تجزیه و تحلیل کمّی استفاده شده است. برای شمارش فراوانی واژه ها از نرم افزار NVIVO و برای خوشه بندی تعریف های استخراج شده، از نرم افزار QDA miner استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که حداقل سه رویکرد عمده در میان نویسندگان مختلف وجود دارد که عبارتند از: تعریف های مبتنی بر هدف مدیریت فناوری، تعریف های مبتنی بر ماهیت مدیریت فناوری و تعریف های مبتنی بر فرآیندهای مدیریت فناوری. در نهایت، مقاله حاضر پس از تجزیه و تحلیل محتوای تعریف های جمع آوری شده به ارائه تعریفی مناسب از مدیریت فناوری پرداخته است.