مدیریت بهره وری (علوم مدیریت سابق)

در سال های اخیر بسیاری از پژوهشگران جنبه های شناختی و ساختارهای ذهنی مدیران را در بررسی فرآیندهای استدلال، ادراک و تصمیم گیری مدنظر قرار داده اند. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی مدل های ذهنی مدیران در فرایند مدیریت ریسک منابع انسانی جهت ارتقای عملکرد سازمانی است. در این پژوهش کیفی، داده ها از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با کمک تکنیک استخراج استعاره ای زالتمن، با 21 مدیر شرکت های دانش بنیان استان آذربایجان شرقی (13 مدیر ریسک پذیر و 8 مدیر ریسک گریز) گردآوری شد. روش تحلیل یافته ها طبق دستورالعمل این تکنیک، بر اساس رویکرد پدیدارشناسی است. نتایج به دست آمده نشان می دهد مدل های ذهنی مدیران ریسک پذیر و ریسک گریز به لحاظ سازه های موجود، شباهت هایی دارند. این شباهت در سازه ها می تواند نتیجه مسائل مشترکی باشد که مدیران شرکت های دانش بنیان با آنها مواجه هستند. اما مدل های ذهنی مدیران به لحاظ روابط بین سازه ها با یکدیگر تفاوت هایی دارند، به طوری که مدیران ریسک پذیر در مواجهه با ریسک، بیشتر استراتژی های کاهش و نگهداشت را انتخاب می کنند و مدیران ریسک گریز بیشتر استراتژی اجتناب را به کار می برند. بعلاوه از دست دادن کارکنان کلیدی به عنوان مهم ترین ریسک منابع انسانی در شرکت های دانش بنیان مشخص شد.

یکی از ابزارهای رایج کارفرمایان برای ایجاد انگیزه در کارگران جهت تلاش بیشتر و برطرف کردن یادگیری نامتقارن تئوری مسابقه است که با ساختاربندی دستمزد به دنبال بررسی چگونگی تأثیر ساختار دستمزد و پاداش برای ایجاد انگیزه در نیروی کار به منظور افزایش عملکرد آنان است. هدف پژوهش حاضر استفاده از تئوری مسابقه برای ایجاد انگیزه در کارگران ایرانی و افزایش سطح فعالیت آنها برای ارتقای عملکرد بنگاه های کشور است. برای پاسخ گویی به سؤالات تحقیق از مدل مسابقه چندنفره (Multiperson Tournament) با در نظر گرفتن n کارگروn جایزه (پاداش) استفاده شد که در آن سطح تلاش معیاری از بهره وری و عملکرد نیروی کار فرض شده است. شیوه طراحی ساختار جایزه به گونه ای است که بعد از مشاهده میزان تولید کارگران، افراد با تلاش بیشتر با یک ضریبی جایزه بیشتر و افراد باقی مانده جایزه کمتری را دریافت می کنند. برای گردآوری داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه عملکرد طرح های متفاوتی از مسابقه ارتقا بر گروهی از کارکنان شرکت کاله در سال 1395 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که اندازه مسابقه در صورت ثبات ساختارِ جایزه تأثیری بر تلاش نیروی کار نداشته است. همچنین ساختار جایزه نیز بر تلاش کارگران بی تأثیر است. بنابراین این دو روش (اندازه مسابقه و ساختار جایزه) نمی توانند به عنوان ابزاری برای ایجاد انگیزه در جهت افزایش عملکرد مورداستفاده قرار گیرند. از طرفی با توجه به وجود هزینه ثابت برای اجرای مسابقات، بنگاه ها مسابقه های بزرگ تر را ترجیح خواهند داد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل و ارزیابی اثر رهبری ناب بر بهره وری منابع انسانی با تأکید بر نقش میانجی سرمایه اجتماعی انجام پذیرفت. این مطالعه ازنظر هدف، کاربردی و ازلحاظ روش و ماهیت جزء تحقیقات توصیفی- همبستگی است. در این پژوهش برای سنجش متغیرها از پرسشنامه استاندارد بهره گرفته شد که روایی و پایایی آن به ترتیب با استفاده از روش روایی صوری و آلفای کرونباخ تأیید گردید. جامعه آماری شرکت های دانش بنیان شهرستان خرم آباد را شامل می شود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و با کمک فرمول کوکران 197 نفر از کارکنان آن ها به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزارهای Amos و SPSS تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در سطح اطمینان 95/0 رهبری ناب تأثیر مثبت و معناداری بر سرمایه اجتماعی و بهره وری منابع انسانی در شرکت های دانش بنیان دارد. به علاوه تحلیل مسیر غیرمستقیم نشان می دهد که رهبری ناب از طریق متغیر میانجی سرمایه اجتماعی بر بهره وری منابع انسانی تأثیر مثبت و معناداری دارد. ازاین رو به عنوان یک نتیجه کلی می توان عنوان کرد که با استفاده از قابلیت های رهبری ناب همچون مهارت های ارتباطی و انگیزشی می توان در شکل دهی شبکه های ارتباطی و ایجاد شور و اشتیاق میان کارکنان تلاش نمود و با بهبود قابلیت اطمینان و اعتماد افراد، زمینه مناسبی را برای افزایش بهره وری منابع انسانی ایجاد کرد.  

در دنیای متغیر و متلاطم امروزی جهت دستیابی به اثربخشی سازمانی، سبک های زیادی برای رهبری سازمان ها مطرح شده اند که تمامی آنها در سبکی به نام رهبری آینده نگر خلاصه شده اند که با تأکید بر چشم اندازها و فلسفهءوجودی سازمان اثربخشی سازمانی را بهبود می بخشد. البته فقط رهبری مناسب کافی نیست و به رفتارهای فرانقشی کارکنان نیاز است تا سازمان به اثربخشی شایسته دست یابد. هدف مقاله حاضر شناسایی تأثیر رهبری آینده نگر بر اثربخشی سازمانی با نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ ماهیت توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان به تعداد 385 نفر و نمونهء آماری پژوهش شامل 192نفر از این کارکنان است که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است. روش نمونه گیری نیز تصادفی ساده و بر اساس جدول اعداد تصادفی بوده است. در پژوهش حاضر، هم از مطالعات کتابخانه ای و هم از مطالعات میدانی برای جمع آوری داده ها و تحقق هدف پژوهش استفاده شد. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری شد و به وسیله ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزار SPSS 25 و LISREL 8.8 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که رهبری آینده نگر دارای اثر مثبت و معنی دار بر اثربخشی سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی است. رفتار شهروندی سازمانی نیز دارای تأثیر مثبت و معنی دار بر اثربخشی سازمانی است. اثر غیرمستقیم رهبری آینده نگر بر اثربخشی سازمانی با میانجیگری رفتار شهروندی سازمانی نیز مورد تأیید قرار گرفت.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر ابعاد مدیریت دانش بر بهره وری سازمانی است. نوع تحقیق ازنظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت روش انجام کار، توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان شرکت پتروشیمی شهر تبریز را شامل می شود. تعداد کارکنان این شرکت در سال 1397، بر اساس آمارهای موجود 2400 نفر بود.. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه لازم جهت بررسی این پژوهش، 331 نفر را دربر می گیرد. از دو پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده است. برای تجزیه وتحلیل داده های تحقیق از آمار استنباطی شامل آزمون های ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد مدیریت دانش -کسب دانش، ذخیره سازی، تسهیم و کاربرد دانش بر بهره وری سازمانی- در شرکت پتروشیمی تأثیر مثبت و معنادار دارد. مقدار ضریب تعیین در مدل برازش شده برابر با 0/8 است که بیانگر تأثیر بالای ابعاد مدیریت دانش در تبیین رفتار متغیر وابسته یعنی بهره وری سازمانی در شرکت پتروشیمی تبریز است و اهمیت تأثیر مدیریت دانش در افزایش بهره وری سازمانی در شرکت پتروشیمی تبریز را نشان می دهد. یافت ه ه ای ای ن پ ژوهش م ی توان د در جهت حرکت شرکت ها به سمت توجه بیشتر به مدیریت دانش برای افزایش بهره وری مؤثر واقع شود.

سرمایه فکری دانش، تجربه و اطلاعاتی است که در سازمان زمینه خلق ارزش را فراهم می کند. این سرمایه به عنوان دارایی های ناملموس و منابع موجود در یک سازمان تعریف می شود که به محصولات، خدمات و فرایندها انتقال یافته، بهره وری را بهبود بخشیده، ارزش خلق می کند. این مقاله ابعاد و شاخص های اصلی ر ارزیابی سرمایه فکری در دانشگاه را از مدل سازی ساختاری تفسیری شناسایی و تحلیل کرده است. تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی، از جنبه گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایش است. ابزار گردآوری اطلاعات در آن مصاحبه و پرسشنامه است. ابتدا ابعاد و شاخص های سرمایه فکری بر اساس مطالعه ادبیات و تحلیل محتوایی و مقایسه ای پژوهش های مرتبط و مصاحبه با خبرگان و متخصصان شناسایی و سپس با استفاده از متدولوژی تحلیلی نوین مدل سازی ساختاری تفسیری روابط بین ابعاد سرمایه فکری که شامل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای و شاخص های ارزیابی سرمایه فکری در دانشگاه تعیین و به صورت یکپارچه تحلیل شده است. جامعه آماری این پژوهش در بخش کیفی شامل مقالات معتبر علمی مرتبط و در بخش دیگر نیز خبرگان سرمایه فکری که به روش نمونه گیری هدفمند نمونه گیری انجام شده است. درنهایت با استفاده از تحلیل میک مک نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شده است. نتایج نشان داد که مدیریت و دانشجویان از متغیرهای مستقل این پژوهش اند و بقیه متغیرها نیز از نوع متغیرهای رابط بوده، از وابستگی و هدایت پذیری بالایی برخورداراند. برای ایجاد تغییر در وضعیت سرمایه فکری دانشگاه باید در این متغیرها تغییر ایجاد کرد.

این تحقیق در راستای بررسی نقش مدیریت محله ای بر بهبود عملکرد و افزایش بهره وری کسب وکارهای خانگی در کلان شهر تهران انجام شده است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش ازنظر هدف کاربردی، ازنظر نوع داده ها کمی و ازنظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق عبارت از کلیه کارکنان شهرداری منطقه 15 در شهر تهران می باشد که تعداد آنها حدوداً 1500 نفر است. روش نمونه گیری در این پژوهش روش نمونه گیری ساده است. از جامعه آماری مذکور با توجه به ضوابط نمونه گیری (بر اساس شیوه نمونه گیری مندرج در جدول مورگان (تعداد 750 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده، سپس با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته در چهار بعد و 32 گویه تنظیم و بر اساس مقیاس پنج گزینه ای لیکرت و گویه های مستخرجِ در نمونه آماری تحقیق مورد پرسش قرار گرفته است. در بخش آمار توصیفی نیز، توصیف داده ها در دو بخش متغیرهای زمینه ای و متغیرهای اصلی ارائه گردیده و در بخش آمار استنباطی، جهت بررسی فرضیه ها از آزمون رگرسیون خطی استفاده شده است. با توجه به داده های تحقیق می توان گفت، مدیریت محله ای بر بهبود عملکرد و افزایش بهره وری کسب وکارهای خانگی در کلان شهر تهران اثر مثبت و معنی داری دارد.

این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل اصلی مؤثر بر افزایش تمایل استعدادها برای همکاری با سازمان صداوسیما با روش دلفی رتبه بندی انجام شده است. در راند اول، داده ها از طریق مصاحبه عمیق با 30 نفر از خبرگان انتخاب شده به روش نمونه گیری هدفمند جمع آوری و به کمک روش کدگذاری کیفی تعداد 245 کد مرتبط با موضوع شناسایی شد که با حذف متشابهات به 64 عامل منحصربه فرد رسید. این 64 عامل در سه دسته مقوله بندی شدند. راندهای دوم و سوم با هدف انتخاب 5 عامل اصلی در هر دسته اجرا شد. راند چهارم نیز با هدف تعیین رتبه بندی این عوامل اجرا و محاسبه ضریب w کندال نشان از دستیابی به اجماع نظر بسیار قوی میان اعضای مشارکت کننده بود. نهایتاً رتبه بندی سه دسته عوامل اصلی ناظر بر ماهیت و فضای شغلی، عوامل اصلی ناظر بر ساختار سازمانی و عوامل اصلی ناظر بر حقوق، مزایای ویژه و امکانات رفاهی تعیین گردید. توجه به این عوامل می تواند انگیزه دو چندانی برای استعدادها جهت فعالیت در سازمان صداوسیما به عنوان صنعتی خلاق که مهم ترین رکن موفقیت در آن سرمایه های انسانی اش است، ایجاد کند.  

یکی از چالش های عمده صنایع سیمان استان بوشهر چگونگی مدیریت زنجیره تأمین در راستای بهبود عملکرد و بهره وری آن صنعت و افزایش پایداری آن در سرتاسر زنجیره تأمین است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر استراتژی های رقابتی لارج بر پایداری زنجیره تأمین و اولویت بندی آنها در صنایع سیمان استان بوشهر است. با مرور پیشینه پژوهش الزامات استراتژی های رقابتی زنجیره تأمین لارج شامل: ناب، چابک، تاب آوری و سبز و ابعاد پایداری شامل: اقتصادی، مسؤولیت اجتماعی و زیست محیطی شناسایی و بر اساس آن مدل مفهومی پژوهش تعریف گردید. جامعه آماری شامل 220 نفر از کارکنان و مدیران صنایع سیمان استان بوشهر می باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 140 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. در این پژوهش دو نوع پرسشنامه جهت تحلیل عاملی مدل مفهومی و سنجش متغیرهای مدل تدوین گردید. نتایج نشان داد که همه استراتژی های زنجیره تأمین لارج بر پایداری زنجیره تأمین صنایع سیمان استان بوشهر تأثیر معنادار و مثبت دارند. طبق نتایج به دست آمده، مدیران صنایع سیمان در استان بوشهر جهت موفقیت در وضع رقابتی در این صنعت، می توانند راهبردهای متناسب با ریسک های احتمالی در این صنعت را مورد ارزیابی قرار دهند. همچنین می بایستی شرایطی را فراهم آورند که همکاری مشترک بین تأمین کنندگان و صنایع سیمان استان بوشهر را از طریق تسهیم اطلاعات تسهیل نماید. با توجه به اینکه صنعت سیمان استان بوشهر از جمله صنایع آلاینده محسوب می گردد، مدیران این صنایع موظف اند به گونه ای فرآیندهای خرید و تدارکات سبز، منبع یابی سبز، بسته بندی سبز، توزیع و فروش سبز و برنامه ریزی مسیر وسایل نقلیه را به منظور کاهش آثار محیطی برنامه ریزی و اجرا کنند تا از این طریق میزان آلودگی ایجادشده را در حد استانداردهای مجاز نگهدارند. لازمه این مهم جایگزین نمودن فناوری های نوین با فناوری های قدیمی است.

هدف از این تحقیق مدلی برای ارتقای سطح مسؤولیت پذیری اجتماعی اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (استان تهران) بر اساس اخلاق حرفه ای و عملکرد شغلی بوده است. تحقیق حاضر ازنظر هدف در گروه تحقیق های توسعه ای قرار دارد و ازنظر نوع تحقیق، ترکیبی (آمیخته اکتشافی) است. تعداد 361 نفر به عنوان نمونه این پژوهش از بین جامعه آماری این پژوهش شامل 5371 نفر اعضای هیأت علمی رسمی و پیمانی تمام وقت و پاره وقت در سطح استان تهران با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردیدند. برای تبیین ابعاد و شاخص های مسؤولیت پذیری اجتماعی اعضای هیأت علمی از روش دلفی استفاده شده است که در این بخش کیفی پژوهش نظرات 30 نفر از خبرگان مرتبط جمع آوری و تجزیه وتحلیل گردید. یافته های پژوهش در بخش کیفی پنج مؤلفه و 25 شاخص برای ارتقای مسؤولیت پذیری اجتماعی است و در بخش کمی حاکی از رابطه معنی دار بین اخلاق حرفه ای و عملکرد شغلی با مسئولیت اجتماعی اعضای هیأت علمی است. نتیجه این پژوهش ارائه مدلی برای ارتقای سطح مسؤولیت پذیری اجتماعی اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان به عنوان و میزان تأثیر دو متغیر اخلاق حرفه ای و عملکرد شغلی به عنوان متغیرهای مستقل است که روابط مدل سازی شده و میزان تأثیر هر یک عوامل مشخص گردیده است که نشان می دهد اخلاق حرفه ای تأثیر و نقش پررنگ تری نسبت به عملکرد شغلی در مدل دارد.