هانی نیکوکار گوهری

در دنیای متغیر و متلاطم امروزی جهت دستیابی به اثربخشی سازمانی، سبک های زیادی برای رهبری سازمان ها مطرح شده اند که تمامی آنها در سبکی به نام رهبری آینده نگر خلاصه شده اند که با تأکید بر چشم اندازها و فلسفهءوجودی سازمان اثربخشی سازمانی را بهبود می بخشد. البته فقط رهبری مناسب کافی نیست و به رفتارهای فرانقشی کارکنان نیاز است تا سازمان به اثربخشی شایسته دست یابد. هدف مقاله حاضر شناسایی تأثیر رهبری آینده نگر بر اثربخشی سازمانی با نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ ماهیت توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان به تعداد 385 نفر و نمونهء آماری پژوهش شامل 192نفر از این کارکنان است که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است. روش نمونه گیری نیز تصادفی ساده و بر اساس جدول اعداد تصادفی بوده است. در پژوهش حاضر، هم از مطالعات کتابخانه ای و هم از مطالعات میدانی برای جمع آوری داده ها و تحقق هدف پژوهش استفاده شد. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری شد و به وسیله ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزار SPSS 25 و LISREL 8.8 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که رهبری آینده نگر دارای اثر مثبت و معنی دار بر اثربخشی سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی است. رفتار شهروندی سازمانی نیز دارای تأثیر مثبت و معنی دار بر اثربخشی سازمانی است. اثر غیرمستقیم رهبری آینده نگر بر اثربخشی سازمانی با میانجیگری رفتار شهروندی سازمانی نیز مورد تأیید قرار گرفت.

امروزه سازمان ها به منظور بهبود کارایی و اثربخشی سازمان و تحقق چشم انداز و فلسفه ی وجودی خود، نیازمند کارمندانی هستند که رفتارهایی فراتر از نقش هایی که در شرح شغل سازمانی وجود دارد، از خود بروز دهند. چیزی که امروزه از آن با عنوان رفتار شهروندی سازمانی یاد می شود. البته اهمیت این امر در سازمان های خدماتی همچون نیروی انتظامی دو چندان است؛ از سوی دیگر دین مبین اسلام بالاترین و بهترین برنامه زندگی و عمل است و پتانسیل های بی نظیری دارد که مدیریت منابع انسانی با به کارگیری آن می تواند اقدامات مؤثرتری را انجام دهد و رفتارهای فرانقشی را در کارمندان ارتقاء بخشد. هدف مقاله فعلی مطالعه ی نقش اقدامات مدیریت منابع انسانی در پرتو تعالیم اسلامی برای بهبود رفتار شهروندی سازمانی است؛ در این مقاله ابتدا رفتار شهروندی سازمانی و مدیریت منابع انسانی از دیدگاه اسلام و سپس نقش مدیریت منابع انسانی اسلامی در تقویت رفتار شهروندی سازمانی مورد بحث قرار گرفت. نتایج نشان داد که دین اسلام سرشار از آموزه هایی است که دارای ظرفیت شگرفی برای ارتقا و بهبود رفتارهای مطلوب در کارمندان است و اگر هریک از زیر نظام های مدیریت منابع انسانی یعنی کارمند یابی و انتخاب، آموزش و توسعه و جبران خدمت، پاداش و ارزیابی عملکرد با در نظر گرفتن آموزه های مکتب اسلام، قرآن و اهل بیت (ع) انجام پذیرند، ارتقا و بهبود هرچه بیشتر رفتار شهروندی سازمانی را به همراه خواهد داشت و در نهایت منجر به اثربخشی سازمانی خواهد شد.