مجتبی عبدخدایی

مجتبی عبدخدایی

مدرک تحصیلی: استادیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۳ مورد.
۱.

حجاب اسلامی در روابط بین الملل و نقش آن در تقویت قدرت نرم گفتمان اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال ۱۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 187 - 209

کلید واژه ها: حجاب اسلامی قدرت نرم گفتمان اسلامی سیاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷ تعداد دانلود : ۴۹
نظر به اهمیت مسئله حجاب اسلامی و نقش سیاسی−اجتماعی آن در جوامع و سطوح مختلف کنش اجتماعی در عرصه بین الملل، این موضوع یکی از اولویت های مطالعاتی حوزه سیاست بین الملل می باشد و هرگونه بحث درباره آن با مسائل سیاسی و بین المللی پیوند خورده است. ازسوی دیگر، شناخت نقش جهانی گفتمان اسلامی به طور عمیقی به بررسی ماهیت و کارکرد حجاب اسلامی به عنوان یکی از مؤلفه های قدرت ساز گفتمان اسلامی در حوزه قدرت نرم بستگی دارد. حجاب به عنوان عنصری فرهنگی و جلوه یافته از اصول و گفتمان اسلامی با ماهیت نرم توانسته است نقش ویژه ای در قالب چهره های قدرت ایفا نماید و تهدیدی برای گفتمان لیبرال غرب باشد. ازاین رو این سؤال مطرح است که حجاب اسلامی چگونه موجب تقویت قدرت نرم گفتمان اسلامی در سیاست بین الملل شده است؟ این پژوهش با نگرش سازه انگار انه و با بهره گیری از روش کیفی و به شیوه اسنادی به تبیین این ایده می پردازد که حجاب اسلامی به مثابه رسانه ارتباطی از طریق هویت سازی و بسط نظام گفتمانی در برابر گفتمان های رقیب، موجب تقویت قدرت نرم گفتمان اسلامی شده است. مهم ترین دستاورد این پژوهش تبیین نقش حجاب با توجه به ماهیت رسانه ای آن در پیشبرد اهداف قدرت نرم گفتمان اسلامی است.
۲.

قزاقستان و کمربند اقتصادی جاده ابریشم؛ فرصت ها و چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 199 - 227

کلید واژه ها: ابتکار کمربند-راه قزاقستان کمربند اقتصادی جاده ابریشم چین سیاست خارجی قدرت های بزرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۷۲
قزاقستان در قلب اوراسیا بوده و به دلیل داشتن منابع انرژی و مزیت ترانزیتی و لجستیکی از نقاط مهم ارتباطی جهان و دارای اهمیت ویژه در محاسبات استراتژیک قدرت های بزرگ است. همچنین در مسیر اصلی کمربند اقتصادی جاده ابریشم جدید چین قرار دارد. این مقاله به بررسی مزایا و چالش های این طرح برای کشور قزاقستان و نوع مواجهه این کشور در قالب برنامه «راه روشن» می پردازد. این مقاله با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از تحلیل کیفی به بررسی تاثیر متغیرها بر یکدیگر می پردازد. یافته ها نشان می دهد توسعه و تعمیق روابط تجاری اقتصادی با منطقه، توسعه خطوط انرژی و ترانزیت از فرصت هایی است که طرح مذکور برای قزاقستان ایجاد می نماید. از سوی دیگر تشدید رقابت روسیه، هند، آمریکا در منطقه، افزایش حساسیت های ناسیونالیسیتی ناشی از نفوذ فرهنگی چین، عدم تعادل بخش تجاری و خطر بدهی خارجی از چالش های اساسی همکاری در قالب این طرح برای قزاقستان است.
۳.

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال بیست و پنجم بهار ۱۴۰۱ شماره ۹۴ 75 - 108

کلید واژه ها: جمهوری اسلامی ایران یمن انصارالله سیاست خارجی عربستان سعودی رژیم صهیونیستی موازنه تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۴
با وقوع بیداری اسلامی در سال 2011، اعتراضات مردمی در یمن با اعتراض به طرح های دولت آغاز شد و معترضین خواستار تغییر قانون اساسی، نرخ بیکاری، شرایط اقتصادی، فساد و اصلاحات در این کشور بودند. با به دست گرفتن رهبری این اعتراضات توسط جنبش انصارالله ، عربستان سعودی با درک از تهدید بودن قدرت گیری یک جنبش شیعی در کنار مرزهای خود، و تعبیر آن به مثابه نفوذ جمهوری اسلامی ایران، اقدام به آغاز جنگ علیه یمن کرد. در کنار عربستان، تحولات یمن برای رژیم صهیونیستی نیز حائز اهمیت است. چرا که از نگاه این رژیم، در صورت تسلط انصارالله بر تنگه باب المندب، جبهه مقاومت اسلامی بیش از گذشته تقویت شده و امنیت اسرائیل در مخاطره قرار خواهد گرفت. جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای اهداف و اصول سیاست خارجی خود، اصلی ترین حامی و پشتیبان جنبش انصار الله یمن بوده است. علیرغم حمایت ایدئولوژیک ایران از شیعیان الحوثی، جمهوری اسلامی ایران دارای یک منطق راهبردی در حمایت از جنبش انصار الله یمن است.
۴.

تبیین بنیان های نظری نظام بین الملل معنایی اسلام با در نظرداشت انگاره قدرت نرم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قدرت نرم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 7-30

کلید واژه ها: نظام سازی شهید صدر نظام بین الملل معنایی هستی شناسی معرفت شناسی قدرت نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۶۹
هدف این پژوهش واکاوی بنیان های نگرشی نظام بین الملل معنایی اسلام با در نظرداشت انگاره «قدرت نرم» است. نظام بین الملل معنایی اسلام، یک چیدمان فراساختاری است که با پذیرش واقعیت های مربوط به قدرت، به دنبال بهبود وضعیت موجود جهت دستیابی به نظام مطلوب با ایجاد دگرگونی در الگوهای رفتاری کنشگران به وسیله ارزش های معنویی است؛ بنابراین چنین نظامی ظرفیّت تحلیل پدیده های جهانی؛ از جمله جنگ، قدرت را در گونه های سخت و نرم آن دارد. پرسش پژوهش حاضر این است که انگاره قدرت نرم چه جایگاهی در نظام معنایی روابط بین الملل اسلام دارد؟» فرضیه پژوهش این است که «جایگاه قدرت نرم، در بنیان های نگرشی، آموزه های هستی شناسانه و منظومه معرفت شناسی اسلام که بیشتر بر عنصر قدرت نرم تکیه دارند، می باشد.» با به کارگیری روش نظام سازی شهید صدر و ارائه عناصر نظام معنایی اسلام، مشخص می شود که مفهوم قدرت نرم و نیروهای معنوی در چهار سطح «حقیقت»، «بینش ارزش»، «آموزه های اسلام» و «منابع و مبانی نظام بین الملل معنایی» جای داشته و به لا یه های دیگر نظام معنایی نیز منتقل شده است. مبانی چهارگانه «روش شناسی»، «هستی شناسی»، «معرفت شناسی» و «انسان شناسی» این نظام، به طوری چیده شده اند که ظرفیت لازم را برای پرداختن به گونه های مختلف قدرت را دارد. یافته پژوهش تأکید دارد که در نظام بین الملل معنایی اسلام، نقش آفرینی مسلمانان در پویش های بین المللی، از پایبندی آن ها به نیروهای معنوی و قدرت نرم سرچشمه می گیرد؛ با این که در شرایط امروزی مسلمانان قدرت سخت زیادی در اختیار ندارند؛ ولی با اعتقادی که به ارزش های اسلامی از قبیل «نفی اجبار در دین، ایثار، شهادت طلبی» دارند؛ دارای اهرم قدرت نرم مناسبی در پویش های جهانی می باشند.
۵.

موانع آزاداندیشی در تحلیل روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۳) 181 - 204
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۸۷
نگاه بی طرفانه و خنثی در علم، از شاخصه های اصلی نظریه علمی و از ادعاهای بنیادین جریان غالب در نظریه پردازی روابط بین ا لملل است. از سوی دیگر نظریه های انتقادی در سیاست بین الملل با این باور که نقصانهای تحلیلی این حوزه ریشه در تنگ نظری های تحلیلی جریان غالب دارد، به نقد ابعاد اثبات گرایانه، خردگرایانه، مادی گرایانه، و نگرش سلطه جویانه و استیلاطلبانه این جریان پرداخته و منشا ناتوانی تحلیلی بسیاری از نظریات را به عوامل مذکور بازگردانده اند. سوال مطرح این است که آیا می توان میان محورهای نقادانه رویکردهای انتقادی و شاخصه بیطرفی علمی پل زد و از این طریق موانع آزاداندیشی در جریان غالب و منشا آن را ریشه یابی نمود؟ مدعای این نوشتار آن است که چهار مقوله فوق از طریق تحمیل مبانی فرانظری، غرض مندی و فهم تکوینی در شناخت مسائل، ممانعت از توزیع جهانی موضوعات و در نهایت التزام به سکولارسازی علم، مهمترین موانع اصلی آزاداندیشی در حوزه تئوری پردازی روابط بین الملل را شکل بخشیده اند و در میان این عوامل مولفه اخیر دارای نقش محوری است. از جمله دستاوردهای این نوشتار آن است که با استفاده از روش تحلیلی میان ریشه های سکولاریستی در سیاست بین الملل و موانع آزاد اندیشی و نگاه بیطرفانه ارتباط برقرار می سازد. مساله ای که جریان انتقادی نیز از آن مصون نمانده است.
۶.

«صدور انقلاب» و اصل عدم مداخله در حقوق بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷ 7-20

کلید واژه ها: صدور انقلاب اصل عدم مداخله سیاست خارجی جمهوری اسلامی حقوق بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۴۱۱
اهمیت «صدور انقلاب» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی این سؤال را فرارو نهاده است که نسبت این اصل با اصل عدم مداخله در حقوق بین الملل چیست و آیا تقابل نظری آن دو، کنشگری در عرصه بین الملل را دچار چالش نمی سازد؟ تفاسیر متعدد از اصل صدور انقلاب و ابهامات موجود در اصل عدم مداخله راه را بر قضاوتی کلی مبنی بر سازگاری یا ناهمخوانی این دو اصل دشوار ساخته است، با این حال اساس آن دو در تنافی ذاتی بایکدیگر قرار ندارد. این نوشتار با روش تحلیلی تبیینی اَشکال صدور انقلاب را در قالب پنج قرائت الگوئی توسعه ای، سیاسی استراتژیک، فرهنگی تبلیغی، نظامی تسلیحاتی و جهادی، سازماندهی نموده است. سه قرائت نخست را از اساس غیرمتعارض با اصل عدم مداخله دانسته و قرائت نظامی تسیلحاتی را در چارچوب تحول در مفهوم حاکمیت و گسترش حقوق مداخله بشردوستانه توجیه می نماید. در نهایت بر این باور است که قرائت متخذ از امام خمینی، رویکرد الگوسازی معنوی فرهنگی است که واجد مقبولیت عام حقوقی است.
۷.

مرجعیت شیعه به مثابه کنشگر بین المللی؛ مطالعه الگوهای کنش نهاد اجتماعی مرجعیت در گذر تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۱ 39 - 74

کلید واژه ها: جامعه شناسی سینما بازنمایی خانواده در سینما مدرنیته و بازنمایی آن در سینما عقلانیت و فردیت در جامعه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۳۲۷
مرجعیت، اصلی ترین نهاد اجتماعی متولی امر دین و عهده دار نقش رهبری شیعیان در موضوعات مختلف سیاسی و اجتماعی است. این نهاد، بر اساس اندیشه نیابت فقیهان جامع الشرایط از امام معصوم شکل گرفته، از مبانی خاص عقلانیت و تصمیم گیری و منابع خاص قدرت برخوردار است و در سطوح مختلف سرزمینی و فرا سرزمینی، ایفای نقش می کند. اینک این سؤال مطرح است که چگونه می توان کنشگری بین المللی نهاد مرجعیت را با استفاده از مؤلفه های بازیگران روابط بین الملل تبیین کرد. بر این اساس، با هدف شناسایی الگوها و شاخص های رفتار فرا سرزمینی این نهاد سه معیار اساسیِ بهره گیری از منابع قدرت، تأثیرگذاری بر فرایندها و رویه ها و نظام انگاره ای به عنوان معیارهای اصلی کنشگری در نظریه های روابط بین الملل استخراج گردیده و بر اساس آن، میزان برخورداری نهاد مرجعیت از شاخصه های مذکور به آزمون گذارده می شود. بدین منظور، با استفاده از رویکرد وابستگی به مسیر، از روش های پژوهش تاریخی کیفی، ضمن مطالعه ادوار مرجعیت و تقسیم بندی آن بر مبنای معیار دانش روابط بین الملل، مفاصل حیاتی یا بزنگاه های تاریخی را شناسایی و الگوی این نقش آفرینی را تبیین می کند. درنهایت شواهد عینی کنشگری این نهاد را در عرصه فراملی، با ویژگی های بازیگران بین المللی مقایسه می کند. فرضیه اولیه نویسنده، انطباق مصادیق تاریخی با مشخصات بازیگران در روابط بین الملل است که در طول این مطالعه، مورد آزمون قرار خواهد گرفت. همچنین نویسنده بر این باور است که شرایط زمان و مکان و میزان تحقق منافع و اهداف، عناصر زمینه ای تأثیرگذاری و شکل دهنده الگوی رفتاری این نهاد اجتماعی است.
۸.

واکاوی تأثیر تمدن بر سیاست خارجی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و یکم بهار ۱۳۹۷ شماره ۸۱ 59 - 84

کلید واژه ها: روابط بین الملل سطح تحلیل دولت ملی دولت تمدنی جهانی شدن تمدن سیاست خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۷۰۴
ورود مفاهیم جدید به دانش روابط بین الملل، طرح مباحث جدید، نظیر اقتصاد سیاسی بین الملل، الهیات سیاسی بین الملل، اخلاق در سیاست بین الملل و... را در پی داشت. ورود مفهوم تمدن نیز مناظره ای نظری پیرامون جایگاه این مفهوم را در روابط بین الملل و زیرمجموعه های آن، نظیر امنیت، سیاست خارجی و... شکل داد. خروجی این مناظره علمی، صورت بندی جدید علمی در این دانش بود. در مقاله حاضر این مسئله بررسی می شود که: تمدن چگونه بر سیاست خارجی اثرگذار خواهد بود؟ در پاسخ به این پرسش، سه سطح تحلیل دولت ملی، دولت تمدنی و جهانی شدن مورد توجه قرار می گیرد تا تمایزات و قابلیت های دولت های تمدنی و دولت ملی در وضعیت آنارشیکِ نظامِ بین الملل و همچنین وضعیت جهانی شدن در عرصه سیاست خارجی بررسی شود. به نظر می رسد دولت های تمدنی در مقایسه با دولت های ملی، از قابلیت های بیشتری برخوردارند و از طریق شاخص های نزدیک به وضعیت جهانی شدن، امکان کنشگری بیشتری در فضای جهانی شده را از خود ظهور و بروز می دهند. تحلیل سیاست خارجی دولت تمدنی نیز متفاوت از تحلیل سیاست خارجی دولت های ملی خواهد بود.
۹.

راهبردهای 40 ساله آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۵ 165-184

کلید واژه ها: جمهوری اسلامی ایران راهبردهای آمریکا رئالیسم تهاجمی موازنه سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۷ تعداد دانلود : ۴۶۲
انقلاب اسلامی، به عنوان بزرگ ترین تحول تاریخی دوران معاصر، منافع آمریکا را با چالش های فراوانی مواجه ساخته است. شناخت ابزار و راهبردهای مورد استفاده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، ما را در فهم بیشتر و مواجهه بهتر با این کشور یاری می رساند. درهمین راستا با استفاده از نظریه رئالیسم تهاجمی به راهبردهای مورد استفاده آمریکا در تقابل با جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است. در واقع سوال اصلی تحقیق این است که راهبردهای آمریکا برای مهار جمهوری اسلامی در چهار دهه اخیر چگونه بوده است؟ برای پاسخ به این سؤال از نظریه رئالیسم تهاجمی به تحلیل راهبردهای مطرح براساس دیدگاه مرشایمر به عنوان اصلی ترین نظریه پرداز رئالیسم تهاجمی استفاده می شود. از نتایج این نوشتار می توان به بهره گیری آمریکا از راهبردهای احاله مسئولیت، موازنه سازی، جنگ، طعمه گذاری و آتش بیاری معرکه، جهت مهار قدرت و نفوذ جمهوری اسلامی ایران، اشاره داشت.
۱۰.

پیوند کد و ژنگان ژئوپلیتیک در سیاست خارجی: مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۴ (پیاپی ۵۴) 125 - 156

کلید واژه ها: ایران عربستان سعودی سیاست خارجی کد ژئوپلیتیک ژئوپلیتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۴۳۰
    بهره گیری از مفاهیم سایر علوم، گاه می تواند در فهم بهتر مناسبات سیاسی و بین المللی راه گشای پژوهشگران باشد. یکی از بهره های مفهومی که در منظومه ژئوپلیتیک کاربرد یافته است، مفهوم «کد» و «ژنوم» ژئوپلیتیک است. ژنوم ژئوپلیتیک، نقشه ژنتیک سیاست هر کشور است که رفتار کشورها را در عرصه داخلی و بویژه خارجی تحت تأثیر قرار می دهد. کشورها ژنوم های سایر بازیگران را به عنوان کدهای ژئوپلیتیک در نظر می گیرند. درخور توجه است که تعامل یا تقابل کد/ ژنوم کشورها، فضایی را ایجاد می کند که می تواند هم راستا یا مغایر با منافع ملی و منطقه ای باشد. در این پژوهش تلاش می شود تا ضمن شناسایی مؤلفه های تاثیرگذار ژئوپلیتیک دو کشور ایران و عربستان سعودی، به این پرسش پاسخ داده شود که ابزارهای ژئوپلیتیک چه تاثیری در سیاست خارجی ایران وعربستان سعودی دارند؟ فرضیه مقاله عبارت است از اینکه ژنم ژئوپلیتیک و ویژگی های وراثتی و جغرافیایی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در شکل گیری کدهای ژئوپلیتیک، جهت گیری و استراتژی های این دو کشور در عرصه خارجی بسیار تاثیرگذار هستند و هر دو بازیگر در تلاش هستند تا ژن های منفی و قدرت زدای خود را خاموش و ژن های مثبت و قدرت زا را فعال نمایند و در عین حال رویکرد ژئوپلیتیک بر روابط این دو بازیگر حاکم است.
۱۱.

تأثیر نظام بین الملل مدرن بر الگوی رفتاری بازیگران دینی (با تأکید بر اسلام سیاسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۹ 139-158

کلید واژه ها: نظم بین الملل مدرن دولت ملت سکولاریسم اسلام سیاسی حکومت واحد جهانی سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۳۲۵
مقاله حاضر در پاسخ به این سؤال که نظام بین الملل مدرن و مؤلفه های هویتی آن، چه تأثیری بر ظهور الگوهای رفتاری خاص بازیگران دینی داشته است، نتیجه می گیرد که روی کار آمدن نظام بین الملل مدرن بعد از معاهدات وستفالیا (1648 م) و ایجاد دولت ملت های مدرن و سکولار غربی مبتنی بر آموزه های مدرنیسم و تقابل آن با انگاره های هویت دینی، منجر به بروز الگوی رفتاری تقابلی از سوی بازیگران دینی شده است. در این پژوهش سعی می شود با تأکید بر الگوی رفتاری اسلام سیاسی به عنوان بازیگری دینی در سطح نظام بین الملل به بررسی این تأثیر پرداخته شود. نتایج أخذ شده در این پژوهش حاکی از آن است که برخلاف آنچه انتظار می رفت که عناصر مدرنیته موجب از بین رفتن نقش مذهب شوند، موجب تجدید حیات آن شدند و نه تنها تمام تلاششان برای حذف دین از عرصه های مختلف به نتیجه نرسید، بلکه در کنار تقویت بازیگران دینی، منجر به بروز الگوی رفتاری تقابلی ازسوی این گروه ها به ویژه اسلام گرایان شدند. این پژوهش با روش اسنادی به تبیین و تحلیل چرائی این موضوع می پردازد.
۱۲.

الگوی تصمیم گیری فرا سرزمینی نهاد مرجعیت؛ بنیادهای نظری و قواعد عملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال هجدهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۸

کلید واژه ها: روابط بین الملل الگوی تصمیم گیری منطق تکلیف نهاد مرجعیت عقلانیت تکلیف مدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۲ تعداد دانلود : ۳۷۳
روابط بین الملل به عنوان حوزه ارتباطات جهانی، به محیط عملیاتی تعاملات بازیگران بین المللی اطلاق می شود. شناخت مبانی رفتاری این بازیگران، به درک درستِ کنش ها و بازی آن ها کمک می کند؛ به گونه ای که بدون این شناخت، تبیین و تحلیل صحیح رفتار آنان ممکن نخواهد بود. امروزه افزایش شمار بازیگران بین المللی و شمول کنشگران متکثر غیردولتی در این دامنه، اهمیت مطالعه آنها را دوچندان کرده است. فهم کنش های نهاد مرجعیت شیعه نیز به عنوان یکی از این کنشگران، از قاعده یادشده مستثنا نیست. این امر، مسئله محوری و مبنای شکل گیری پرسش این نوشتار بوده است که الگوی تصمیم گیری فراسرزمینی نهاد مرجعیت، از چه بنیادهای نظری و قواعد عملی بهره جسته و چگونه قادر است هم زمان با حفظ اهداف و وظایف دینی، نیازهای عینی را تأمین سازد؟ «نظام منطقی تکلیف» و «عقلانیت تکلیف مدار»، مبنای اصلی الگوی تصمیم گیری نهاد مرجعیت است که بر اساس الگویی چندوجهی و چندمرحله ایِ مبتنی بر بهره گیری از منابع اجتهاد، قواعد اساسی و رعایت مصالح عینی عمل می کند.
۱۳.

بایسته های نظریه پردازی اسلامی روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره هشتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۷ 176 - 200

کلید واژه ها: نظریه اسلام عدالت نظم جهان شمولی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۶۱
نظریه و نظریه پردازی در حوزه روابط بین الملل همواره با فراز و نشیب هایی روبه رو بوده است؛ به گونه ای که این حوزه مطالعاتی با تنوع نظریات مواجه است. با ظهور نگرش های انتقادی در مطالعات روابط بین الملل و ضرورت فهم نظم بین المللی موجود و ارائه نظم بین المللی مطلوب، از دهه 1970 اهمیت ارائه نظریات هنجاری روابط بین الملل مطرح شده است. در این راستا، تلاش اندیشمندان مناطق مختلف بین المللی در جهت ارائه نظریه بومی روابط بین الملل شایان توجه است. دین اسلام با دارا بودن اصولی جهان شمول در راستای تحقق دو هدف اصلی و مجزای خود که در عین مجزا بودن از یکدیگر دارای ارتباط وثیقی با هم هستند؛ یعنی تحقق عدالت بین المللی و نظم بین المللی مطلوب در چند دهه اخیر مورد توجه وسیع اندیشمندان قرار گرفته است؛ از این رو، این پژوهش در جهت پاسخ به این پرسش بوده که آیا دین اسلام می تواند به عنوان یک نظریه هنجاری روابط بین الملل مطرح گردد، و بررسی می کند که این دین با دارا بودن اصولی مثل قاعده دعوت و جهاد، ظلم ستیزی و نفی سبیل، عزت دینی و سیادت اسلامی، پایبندی به قوانین و الزامات حقوقی(وفای به عهد)، قابلیت مطرح شدن به عنوان یک نظریه هنجاری- اسلامی روابط بین الملل را داراست. در نظریه اسلامی روابط بین الملل، توجه به نظم، پیش شرط زندگی اجتماعی بین المللی و اصلی ترین راه رسیدن به عدالت بین المللی است؛ نظم بین المللی موجود مغایر با نظم بین المللی مطلوب در راستای این نظریه است. این نوشتار  با هدف بررسی ابعاد یک نظریه اسلامی روابط بین الملل، مهمترین دستاورد خود را ارتباط وثیقی می داند که میان چهار اصل دین اسلام که در این مقاله بررسی می گردد، با مباحث مطرح در روابط بین الملل ایجاد شده است و در این راستا با روشی توصیفی- تحلیلی و با ابزار و شیوه گرده آوری کتابخانه ای اطلاعات به بررسی نظریه هنجاری اسلامی روابط بین الملل می پردازد.
۱۴.

نقش گروه های تکفیری تروریستی سوریه و عراق در تأمین امنیت اسرائیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴۱

کلید واژه ها: اسرائیل عراق سوریه ایالات متحده داعش گروه های تکفیری تروریستی جبهه النصره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱۸ تعداد دانلود : ۷۸۸
سؤال اصلی این است که چگونه گروه های تکفیری تروریستی نظیر «داعش» و «جبهه النصره» در خدمت منافع و تأمین امنیت اسرائیل عمل می کنند؟ نتیجه مقاله حاضر نشان می دهد که اقدامات گروه های تکفیری تروریستی که در حال حاضر یکی از عوامل مهم بی ثباتی در منطقه تلقی می شوند، عملاً در راستای منافع و تأمین امنیت اسرائیل است. گروه های تکفیری تروریستی نظیر «داعش» یا «دولت اسلامی عراق و شام» و «جبهه النصره» در عراق و سوریه به نحوی عمل می کنند که هدف اسرائیل در منطقه، یعنی تأمین امنیت و منابع راهبردی آن برآورده می شود. اقدامات تکفیری تروریستی این گروه ها زمینه تداوم حضور ایالات متحده در خاورمیانه را فراهم می کند و این به معنای تأمین امنیت اسرائیل خواهد بود؛ زیرا از زمان تشکیل اسرائیل تاکنون جلب حمایت و طرفداری قدرت های بزرگ، یک ستون دائمی راهبرد اسرائیل بوده است و با حضور امریکا در منطقه امکان تحقق این راهبرد تسهیل خواهد شد. دوم اینکه اقدامات گروه های تکفیری تروریستی سبب خواهد شد که کشورهای افراطی و مخالف اسرائیل در لاک دفاعی فرو رفته و مشغول به مقابله با بحران های داخلی گردند. در نتیجه، توانایی آنها در مقابل اسرائیل افول می کند که نتیجه آن تغییر معادلات منطقه قدرت به نفع اسرائیل خواهد بود.
۱۵.

روش های کاوش در دولت مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی سال ۲۱ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۸۴

کلید واژه ها: روش شناسی دولت مدرن علوم سیاسی ملت - دولت رویکردهای مادی گرا انگاره گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۶ تعداد دانلود : ۴۸۶
مفهوم دولت مدرن، مورد توجه گرایش های مختلف علمی قرار گرفته است و هرکدام بنابر نوع علائق و مبانی فرانظری خود، مدلی از کاوش تحلیلی در این قلمرو ارائه داده اند. پرسش اصلی آن است که مناسب ترین ابزارهای تحلیلی برای بررسی موضوعی مانند دولت مدرن کدام است؟ این مقاله با بررسی روش های مطالعاتی در قلمرو حاضر این ایده را دنبال می کند که شناخت عمیق از نهاد یادشده که از یک سو پاسخ مدیریتی به پیچیدگی های عصر مدرن بوده و از سوی دیگر درگیر با ابعاد خارجی و داخلی است، نیازمند توجه به درآمیختگی هم زمان سطوح مختلف تحلیل گرایش های متفاوت علمی، مطالعه عناصر و مؤلفه های انگاره ای افزون بر مؤلفه های مادی، شناخت روندهای تاریخی موضوعات و پدیده های اجتماعی، توجه به ساختارهای اجتماعی معرفت و در نهایت چگونگی برساختگی موضوعات در تحلیل پیچیدگی های مفهومی است. در این راستا این مقاله تلاش می کند تا رویکردهای مطالعاتی را بر اساس دو رویکرد مادی گرا و انگاره گرا سازماندهی کند و نشان دهد که به رغم لزوم توجه به تعارض های فرانظری این دو جریان، به کارگیری ظرفیت روش های مطالعاتی گوناگون و پرهیز از تصلب روش شناسانه برای مطالعه نهاد دولت اجتناب ناپذیر است
۱۶.

بررسی نقش آفرینی قطر در مسئله فلسطین بعد از تحولات منطقه 2011(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال چهارم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۵ (پیاپی ۴۵)

کلید واژه ها: اسرائیل فلسطین قطر غزه گروه های فلسطینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۵ تعداد دانلود : ۴۴۹
جنبش های اخیر خاورمیانه، علاوه بر تأثیرات متنوع خود، فرصتی مناسب برای سیاست خارجی برخی کشورهای عرب فراهم نموده است تا نقش فعال تری در منطقه ایفا نمایند. تحولات اخیر خاورمیانه و موضع گیری دولت ها در قبال جنبش های اسلامی – مردمی منطقه حاکی از آن است که دولت قطر نقشی خاص را دنبال می نماید. از سوی دیگر مواضع دوگانه این کشور در قبال مسئله فلسطین و هم زمانی آن با نقش مذکور این سؤال را پدید آورده است که علت این مواضع دوگانه چه بوده ؟ اهداف سیاست خارجی این کشور از این دوگانگی رفتار چیست؟ و رابطه آن با نقش قطر در مسئله جنبش های اخیر خاورمیانه چه می باشد؟ این نوشتار تلاش می کند عوامل دخیل در اتخاذ رویکرد دوگانه قطر در مسئله فلسطین پس از بیداری اسلامی و تحولات جهان عرب را بررسی نموده و نشان دهد که قطر به دلیل اقتضائات ساختاری ناشی از ریز دولت بودن این کشور نقشی نیابتی و هماهنگ با عربستان از سوی ایالات متحده را در تحولات اخیر پذیرا بوده است. از سوی دیگر ابعاد این نقش که به مسئله فلسطین و امنیت اسرائیل باز می گردد در تعارض با فرهنگ و باور اجتماعی این کشور بوده و به دوگانگی مواضع در این کشور منجر شده است.
۱۷.

دولت مدرن، دولت تمدنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۷۵) 97 - 122

کلید واژه ها: تمدن دولت ملی ایده دولت قلمرو سرزمینی هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۵۱۰
تمایز تمدن ها از اجتماعات ملی مبتنی بر دولت مدرن این پرسش را فرارو می نهد که کدامین مؤلفه اجتماع تمدنی را از اجتماع مبتنی بر عقلانیت سرزمینی و شکل یافته بر اساس دولت مدرن متمایز می سازد؟ ویژگی تمایزبخشی که فراگیری تمدنی را برای تمدن ها در پی دارد و نبود آن، دولت های مدرن را از این موهبت بازمی ستاند، کدام است؟ و فراتر آنکه پیامدهای اجتماعی این ویژگی چیست؟ این نوشتار می کوشد با واکاوی پیوستگی دولت مدرن به قلمرو سرزمینی و مرزهای جغرافیایی و گسست اجتماع تمدنی از این مؤلفه، پیامدهای این پیوست و گسست را در شکل یابی چند مقوله مهم اجتماعی، یعنی ایده اجتماع، هویت اجتماعی، تعیین مرزهای خودی و غیرخودی و منطق محاسبات رفتاری دولت ها بررسی کند و تأثیر آن را بر قدرت فراگیری عقلانیت تمدنی، شکل بخشی به الگوها و ساختارهای عینی مدیریت اجتماعی به رغم امکان مدل ها و سبک های متفاوت ترسیم نماید.
۱۸.

تبیین غایی در نظریه روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳

کلید واژه ها: علت غایی تئوری پردازی تبیین غایی تئوری روابط بین الملل مناظرات روابط بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۱ تعداد دانلود : ۳۸۵
اختلاف نگرش میان طبیعت گرایان و مخالفان آنان، پیدایش رهیافت های روش شناسانه متفاوت در فهم روابط و پدیده های اجتماعی را به ارمغان آورد و در قلمرو مطالعات روابط بین الملل به صورت خاص، این تنوع رهیافت ها در مناظره چهارم رخ نشان داد. با این وجود، وجه اشتراک تمامی این دیدگاه ها که سربرآمده از خصلت علم مدرن است، غفلت از تبیینی مبتنی بر رابطه علت فاعلی و غایی است. سئوال مطرح این است که آیا می توان با تبیینی بر پایه کشف رابطه این دو نوع علت به فهم مناسب تری از تحلیل پدیده ها و رفتارها در علوم اجتماعی و از جمله روابط بین الملل دست یافت؟ سئوال مدعای این نوشتار آن است که توجه به این پیوند، که از آن به تبیین غایی تعبیر خواهیم نمود، نوع ویژه ای از تبیین را رقم خواهد زد، به گونه ای که از یک سو کاستی های فهم تفسیری و سازه انگارانه را جبران ساخته و سهم بسزایی در فهم و تحلیل مسایل مهم این قلمرو از جمله علل منازعه و همکاری خواهد داشت و از سوی دیگر، توجه به ابعاد تکوینی و تأمّلی این رابطه و تاثیر غایات در برساخت هویت بازیگران، عمق و گستردگی قواعد بازی، ساختار کنشگری، فرایند اقدام و تعیین محدودیت های اخلاقی و هنجاری آن به ارتقای فهم این حوزه خواهد انجامید. این مقاله با استفاده از روش برهانی به تشریح تبیین غایی پرداخته و دلالت های آن در مطالعات روابط بین الملل و تاثیر آن بر تحلیل در این حوزه مطالعاتی را بررسی می نماید
۱۹.

سطح انتظار از نظریه علمی روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی سال ۱۹ بهار ۱۳۹۳ شماره ۷۸

کلید واژه ها: سیاست بین الملل نظریه پردازی رئالیسم انتقادی نظریه روابط بین الملل نظریه علمی هستی شناسی تولید علم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۸ تعداد دانلود : ۸۴۸
محدودیتهای مطالعاتی در حوزه روابط بین الملل، برخی از اندیشمندان این قلمرو را به سوال پیرامون ماهیت علمی نظریه پردازی در این حوزه واداشته و این پرسش را فرارو نهاده است که معیار نظریه علمی روابط بین الملل چیست؟ و علمی بودن آن به چه معنا ممکن است؟ ایده اصلی این نوشتار بر این است که میزان در علمی بودن نظریه پردازی روابط بین الملل، توفیق نظریه ها در طراحی و ابداع نظام واره های انگاره ای و ترسیم مکانیسم هایی است که بتواند به سوالات اصلی این حوزه پاسخ دهد، وقایع این عرصه را تبیین کند و از سازگاری و انسجام درونی برخوردار باشد. آنچه این توانمندی تبیینی را می سازد، ابداع مفاهیم و انگاره هایی است که فهم پذیری روابط پدیده ها را به ارمغان می آورد و فهم پذیری نیز رکن اصلی تبیین است. هدف این نوشتار آن است که نشان دهد عدم توافق بر معیارهای روش شناسانه، مانع از جستجوی معیارهای مورد اتفاق پیرامون نظریه پردازی و به تبع آن امکان سنجی این مقوله نیست؛ زیرا اگر چنین اتفاق نظری هر چند بصورت نانوشته وجود نداشت، امکان گفتگوی علمی پدیدار نمی شد. این نوشتار با نقد نگاه دستوری به شاخصه های علمی نظریه و با تاکید بر اهمیت مباحث هستی شناسانه، نشان می دهد که معیار نظریه پردازی و ورود به عرصه رقابت نظریه ها، میزان توفیق نظریات در پاسخ به سوالات مطرح در این عرصه است. این نوشتار در پایان شاخصه هایی را بعنوان معیار نظریه پردازی علمی در حوزه روابط بین الملل سامان داده است.
۲۰.

تئوری های روابط بین الملل و خلأ نظریه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال اول زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ 77 - 104

کلید واژه ها: تئوری روابط بین الملل انگاره گرایی نظریه اسلامی دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۶
بررسی روابط بین الملل نشان می دهد که دو عرصه از آن(چالش تئوری های موجود در تحلیل واقعیات بین المللی و کاستی هائی آن به لحاظ نظری) همچنان معرکه آراء اندیشمندان این حوزه است، در حالی که کاوش های مؤثری با تأکید دین و به ویژه اسلام، برای رفع چالش ها و دفع کاستی های آن صورت نگرفته است بنابراین، طرح نظریه اسلامی روابط بین الملل این سؤال را فرارو می نهد که نقصان های عینی و ناتوانی های تحلیلی تئوری پردازی در حوزه روابط بین الملل چیست؟(سئوال) نگارنده بر این گمان است: نظریه اسلامی از توان ترمیم خلاء معرفتی موجود، برخوردار است.(فرضیه) علی رغم موفقیت انگاره گرایی در نقد مادیت حاکم بر تئورهای بین الملل، خود دچار مادی گرای رقیق شده و از این رو، معرفی و رویکرد به ظرفیت نظام معرفتی اسلام در عرصه بین الملل اجتناب ناپذیر است.(هدف) ایننوشتار با تشریح چالش های نشأت یافته از جداسازی دین در این حوزه دانشی، به بیان کاوش های صورت گرفته جهت پر نمودن این خلاء معرفتی پرداخته و با نقد انگاره گرایی به عنوان آخرین تلاش در مناظره جاری روابط بین الملل، بر ضرورت روی آوری به اسلام تأکید می کند.(روش)ارتقاء توان تحلیلی تئورهای روابط بین المللی و خروج آن ها از بن بست موجود تنها با کاربست دین میسر است.(یافته)

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان