رهیافت های سیاسی و بین المللی

در این مقاله وجود رابطه متقابل بین سرمایه اجتماعی و امنیت ملی پایدار به عنوان مفروض مدّ نظر قرار گرفته است. از این رو، پرسش مطرح شده عبارت است از اینکه: در ایران دهه 1380 ، سرمایه اجتماعی چه نقش و سهمی در توسیع و تعمیق امنیت ملی پایدار داشته است؟ در راستای تحقیقاتی که در این پژوهش صورت گرفته است، اعم از مصداق های عینی، مطالعات و تحقیقات قبلی انجام شده و آمار و ارقام موجود و نظرات کارشناسان، آنچه به دفعات به اثبات رسیده، اینکه سرمایه اجتماعی در ایران از وضعیت ایده آل برخوردار نیست و این وضعیت نامناسب سرمایه اجتماعی و یا به عبارتی ظنّ مردم به نهادهای سیاسی در ایران دشوار یهای عدیده ای را در جهت تقویت و تثبیت گزار ههای امنیتی ایجاد کرده و خواهد کرد. سیاست عاقلانه م یتواند ایجاد سرمایه اجتماعی را تشویق کرده و سرمایه اجتماعی خود تأثیر اقدامات دولت را افزایش دهد و در نهایت آنچه حاصل خواهد شد امنیتی باثبات در عرص ه ملی و فراملی خواهد بود.

در دوره قرون وسطی، حوزه «اقتصاد »، در چارچوب اندیشه غالب کلیسا، شاخ های از علم الهیات به حساب می آمد که در مبحث «خداشناسی اخلاقی » معنا می یافت. بدین ترتیب روحانیون بر جزئیات آن نظارت داشتند. استبداد دینی کلیسا لوتر را از آراء آگوستینی خود برگردانید و وی را به دیدگاه ی انتقادی نسبت به باورهای کلیسای کاتولی ک رساند. ماکس وبر در کتاب «اخلاق پروتستان »، ارتباط میان پروتستانیزم زهدگرایانه و روح سرمایه داری را کشف کرد. زهدگرایی این جهانی که اصلاح و کنترل جهان را جستجو می کند. نتایج تجربی صحت مدعای وبر را کاملاً تأیید میک ند. با این وجود، مسئله اساسی پژوهش حاضر آن است که گرچه اعتراف به نقش بزرگ لوتر در گذر به دوران جدید و اشارت صحیح و ظریف وبر به آن طبیعی می نماید، اما در زمان رفرماسیون مذهبی، به ضرورت زمان، اصلاح گران بزرگی نیز از درون کلیسای کاتولیک سربرآوردند. بنابراین پرسش اصلی پژوهش آنست که آیا در گذار به دوران جدید و در پیدایش سرمای هداری م یتوان در کلیسای کاتولیک نشانی یافت؟فرضیه اصلی مقاله بیان م یدارد که بخشی از آن آزاد سازی و عرفی سازی تاریخی از درون کاتولیسم و با نق شآفرینی نحله «ژزوئیت ها » اتفاق افتاده و تنها مختص به نهضت پروتستان نیست. این امر تا بدانجا پیش رفت که روحانیون ژزوئیتی، ربا را نیز حلال اعلام کردند و محققان آنان، مبلغان اقتصاد آزاد در سراسر دنیا شدند.

جنب شهای اجتماعی، انقلاب ها و شور شهای خیابانی پدیده هایی ناگهانی و غافلگیرکننده هستند. به همین دلیل همواره این دغدغه وجود داشته که این پدید ههای بسیار پیچیده و غیرقابل پیش بینی چگونه آغاز می شوند؟ متغیرهای مؤثر بر این پدید هها چیست و چگونه می توان آنها را پیش بینی کرد؟ در نظام پیچیده کنونی با چه سازوکارهایی باید به تدبیر این کنش های جمعی پرداخت و از طریق دستکاری در کدام عوامل م یتوان از رخداد آنها یا از زیان های احتمالی این پدید هها پیشگیری کرد؟ در این مقاله با تکیه بر جنبش های انقلابی مصر و تونس برای نشان دادن اینکه اینگونه کنش های جمعی، کی شروع م یشوند، چه فرایندهایی را طی می کنند و چه موقع به پایان می رسند )چه با شکست و چه با پیروزی( از منظومه نظری و مفهومی نظریه آشوب استفاده شده است. در این پژوهش از روش مقایسه ای استفاده می شود؛ به این معنا که پدیده های اجتماعی سیاسی با پدید ههای فنی و ریاضی و زیستی مقایسه و با چارچوب نظریه آشوب همانندی های میان آنها استخراج می شود.

در این مقاله، تلاش شده تا با تکیه بر نگرش پساساختارگرایانه و با روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف و ون دایک به تب یین نظری و مفصل بندی گفتمان اعتدال پرداخته شود. بدین منظور، ابتدا به تشریح مبانی نظری و روشی گفتمان و تحلیل گفتمان پرداخته و نشان داده شده که چگونه بر اساس این نگاه یک ایده و آموزه می تواند جامه گفتمان را بر تن کند. سپس با بررسی مختصر گفتمان های مختلف از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به بررسی گفتمان اعتدال پرداخته ایم. به منظور تب یین مفصل بندی گفتمان اعتدال، الگوی حکومت عدل مولا علی )ع( را مشخص و معلوم کردیم و تمام دال های تهی و شناور را در طواف به گرد آن سامان بخشیدیم. یک منظومه معنایی متفاوت از منظوم ههای معنایی دیگر تشکیل دادیم. زنجیره هم ارزی و زنجیره تمایزها و تفاو تها به معنی تع یین خودی ها و دگرهای مفهومی را تشریح کردیم. عناصر گفتمانی )مفاهیم خام( را ورز و صیقل داده و آنان را به صورت و هیبت «دقایق » )عناصر غنی شده با تدوین و مفصل بندی شده( درآوردیم. منطق و سازوکارهای تعریف شده جذب و حذف را به صورت معارف ایجابی و سلبی طرح ریزی کردیم. چیستی و کیستی آن را کاملاً تحدید و تعریف کردیم و برای آنکه گفتمان اعتدال پی رنگ گفتمان را به طور کامل برتابد جزئیات الهی خاص مبتنی بر حکمت و حکومت اعتدال علی )ع( را بر آن افزودیم

این مقاله به بررسی مفهوم سکولاریسم سیاسی در اندیشه مارسیلیوس اهل پادوا فیلسوف قرن چهاردهم ایتالیایی می پردازد. در همین راستا نشان داده م یشود که مارسیلیوس با شناسایی دو سویه بنیادی امر الاهیاتی مسیحی، یعنی سویه فراسیاسی و ذات سیاسی امر الاهیاتی، تفسیری را از متن مقدس ارائه م یکند که به «سیاست زدایی از مرجع امر الاهیاتی » یعنی کشی شها منجر شود. این نظریه «سکولاریسم نهادی » نامیده شده است؛ زیرا در نهایت متضمن این امر است که نهاد کلیسا به مثابه نهاد کلیسا فاقد قدرت اجبارآمیز دنیوی )یعنی قدرت سیاسی( است. این مقاله نشان م یدهد که مفهوم سکولاریسم در خاستگاه تاریخی اش از خصایص ویژه امر الاهیاتی مسیحی جدایی ناپذیر است و در وهله اول باید آن را «امری مسیحی » دانست.

برای درک روابط بی نالملل تأکید فراوان بر مفاهیم قدرت، توانمندی و وابستگی متقابل می گردد. این ذهنیت وجود دارد که در چارچوب این مفاهیم است که بازیگران به ترسیم محیط می پردازند و دست به اقدام می زنند. اما توجه به این موضوع ضرورت است که غایت هر بازیگر تحقق امنیت در هر دو بعُد آن یعنی امنیت فیزیکی و امنیت هویتی است. سؤال مقاله حاضر این است که امنیت را چگونه و به چه طریقی باید مفهوم سازی کرد. سؤال دیگر این است که چه شکلی از روابط بی نالملل، برای تحقق امنیت مطلوب است. امنیت فیزیکی دغدغه های ارضی و حاکمیتی را تسکین م یدهد و امنیت هویتی برای بازیگر در خصوص اینکه چه کسی است و باید به چه شکل خود را متجلی سازد، عدم نگرانی را حیات می دهد. به همین روی است که از نظر هر بازیگری آن شکل از محیط بی نالملل مطلوب است که امکان تجلی هر دو بُعد امنیت را به وجود آورد. این بدان معناست که جغرافیایی که بازیگر در آن مستقر است و هویتی که بر اساس آن به تعریف خود و پیرامون می پردازد هر دو مصون از تهدید باشند.

به هنگام طرح پوزیتویسم در روابط بین الملل، فضای فکری به سمتی سوق میی ابد که طی آن به دنبال یافتن الگوهای رفتاری مشابه و تکرارشدنی و عینی همراه با خروج یهای مشخص است، چرا که به نظر می رسد پوزیتویسم خواهان تضمینی برای آینده خویش بوده و در پی فرمو لهای مشخص برای مسایل خویش است تا پاسخ های معین و ثابت را در پی داشته باشد. در این مقاله در تلاش هستیم تا دریابیم چگونه مفاهیم عمد های همچون امنیت، صلح، محیط زیست، توسعه و جز اینها را که دستخوش تفاسیر مضیق گردیده اند، نم یتوان با الگوهای ثابت پوزیتویستی پویایی نظام بی نالملل نشان داد. تحت این شرایط مفاهیم در انزوا شکل نگرفته و صرفاً بازتاب و نمایی از معنا را در دوران خویش بازگو می کنند. این مفاهیم در زمان و مکا نهای متعدد یکسان نیستند، چرا که ذهن بشری به مثابه موضوعات و فرمول های شکل گرفته مسایل طبیعی نیستند و افکار و تفاسیر انسا نها از خواست ها و مفاهیم، تحت شرایط زمان و مکان و اندیشه های دوران خویش و حوادث ساخته شده، در بسترهای مهیا برای آنها مشخص و نمایان می شود. در مقابل یکسان نگری پوزیتویستی با تفاسیر موسعی که از مفاهیم روابط بی نالملل به عمل می آید، از نظری ههای انتقادی برای نشان دادن تحولات پارادایمی بهره گرفته می شود.