رهیافتی نو در مدیریت آموزشی

به دلیل توسعه فناوری های نوین دانش و ارتباطات تحولی شگرف در نظام آموزش از راه دور ایجاد شده است و مولفه های مدیریت دانش می تواند بر ارتقاء بهره وری سیستم دانشگاه پیام نور اثر داشته باشد. این مطالعه با هدف تعیین برازش مولفه های مدیریت دانش در ارتقا بهره وری آموزش از دور دانشگاه پیام نور (مطالعه موردی: استان اصفهان، ایلام و البرز) انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تمامی کارکنان دانشگاه پیام نور در استان های ایلام، اصفهان و البرز بودند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی 755 نفر تعداد انتخاب شدند. ابزار گرد آوری داده ها پرسش نامه های مدیریت دانش نوناکا و تاکوچیبرای، پرسش نامه بهره وری سازمان جاهد، پرسش نامه فرهنگ سازمانی رابینز و پرسش نامه سنجش فناوری داده ها و مدیریت در سازمان بود. داده ها با نرم افزاری SPSS نسخه 19 و بسته نرم افزاری LISREL با روش معادله های ساختاری و تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که مولفه های مدیریت دانش با عوامل فنی و عوامل مدیریتی رابطه دارد، مولفه فرهنگ سازمانی با بهره وری سازمانی رابطه دارد و عوامل فنی و عوامل مدیریتی با بهره وری سازمانی رابطه دارد. داده های این پژوهش با ساختار عاملی و زیربنای نظری پژوهش برازشی مناسب دارد و این بیانگر همسو بودن پرسش ها با سازه های نظری است.

هدف از انجام این پژوهش تدوین برنامه درسی تربیت جنسی بر اساس مبانی قرآن و روایت ها معصومین (علیهما السلام) بود. روش به کار رفته در این پژوهش تحلیل محتوا و استفاده از روش استقرایی است که در کنار آن بویژه جهت پاسخ به برخی پرسش های پژوهشی سعی شد روش موازی سازی (مثلثی) نیز بکار رود. جامعه آماری پژوهش شامل کتاب، مقاله و متون اسلامی مرتبط با تربیت جنسی بود. از جمله متون و منابع اصیل اسلامی چون قرآن کریم و نهج البلاغه و نیز سایر متون فقهی و دینی هم چون: اصول کافی، وسائل الشیعه، غررالحکم و...بوده است. از بین آن ها بر اساس نمونه گیری هدفمند آیات، پیشینه پژوهش ها، احادیث و روایت هایی که با ابعاد تربیت جنسی مرتبط بوده اند، به عنوان نمونه انتخاب شده است. ابزار گرد آوری داده ها فیش بوده که متناسب با حوزه های موضوعی و عناصر برنامه درسی این فیش ها طبقه بندی شده و با رویکرد استقرایی تلاش شد تا طبقات اصلی و فرعی عناصر برنامه درسی تربیت جنسی استخراج و در قالب جداولی ارایه شود. برای بررسی اعتبار داده ها از نظرات کارشناسان علوم تربیتی بهره گرفته شد. الگوی استخراج شده از برنامه درسی در اختیار آنان قرار گرفت و ضمن مشورت اقدام های اصلاحی روی آن انجام گرفت. بر اساس مبانی قرآن و روایت ها هفت مقوله اصلی یا طبقه چون؛ طبیعی بودن غریزه جنسی در انسان، توجه به غریزه جنسی به عنوان یک نیاز، ازدواج راه طبیعی و پذیرفته شده پاسخ دهی به غریزه جنسی، معاشرت و تعامل شایسته زن و مرد( با جنس مخالف)، عفت و پاک دامنی و رعایت حریم روابط در ارتباطات خانوادگی و اجتماعی و تولید نسل معرفی و مطرح شد و بر اساس آن هدف های برنامه درسی تربیت جنسی، رئوس محتوای کتاب های درسی و برنامه درسی تربیت جنسی، روش های یاددهی –یادگیری و ارزشیابی برنامه درسی تربیت جنسی معرفی شدند.

کارآمدی گروهی نقشی تعیین کننده و مهم در کارآیی و اثربخشی مدرسه ایفا می کند. نتایج پژوهش های گذشته نشان می دهند که کارآمدی گروهی معلمان به گونه مستقیم و غیرمستقیم از متغیرهای زیادی نظیر رهبری تحولی مدیر، خودکارآمدی و فرهنگ مدرسه تاثیر می پذیرد. تاکنون پژوهشی تاثیر کلی ویژگی های مدرسه بر کارآمدی گروهی معلمان را بررسی نکرده است. هدف این پژوهش بررسی نقش ویژگی های اصلی مدرسه با عنوان انسجام مدرسه بر کارآمدی گروهی معلمان است. بدین منظور، از راه روش همبستگی (غیر آزمایشی) پرسش نامه های انسجام مدرسه و کارآمدی گروهی معلم با 120 معلم مقطع راهنمایی مدرسه دخترانه و پسرانه شهرستان کرج که به گونه تصادفی خوشه ای انتخاب شده بودند، تکمیل گردید. فرضیه پژوهش به وسیله ضریب همبستگی آزمون شده و به پرسش پژوهش از راه تحلیل رگرسیون گام به گام پاسخ داده شد. نتایج پژوهش نشان دادند که از میان ویژگی های اصلی مدرسه، تناسب برنامه با نیازها بیش ترین ارتباط را با کارآمدی گروهی معلمان داشته است. هم چنین، یافته های پژوهش نشان دادند که انسجام مدرسه رابطه ای مثبت و معنادار با کارآمدی گروهی معلمان دارند. از سوی دیگر، پاسخ پرسش پژوهش نشان داد 53 درصد از واریانس کارآمدی گروهی معلمان را ویژگی های اصلی مدرسه با عنوان انسجام مدرسه، تبیین می کند.

هدف اصلی پژوهش ارایه مدل علی اخلاق کار اسلامی و تعهد سازمانی با نقش واسطه ای عدالت و ارزش های شغلی در بین اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور می باشد. این پژوهش از منظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها در زمره پژوهش های توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور می باشدکه از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی و با استفاده از جدول مورگان تعداد 362 نفر انتخاب شدند. پرسش نامه های بکار رفته در پژوهش شامل پرسش نامه تعهد سازمانی (Allen & Meyer,1997)، اخلاق کار اسلامی (Yousef,2001)، عدالت سازمانی (Colquitt& et al,2001) و ارزش های شغلی (Seevers,2001) بوده اند. داده های گرد آوری شده پژوهش برای بررسی فرضیه ها با استفاده از تحلیل مسیر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دهنده برازندگی مدل مفهومی و تایید آن برای جامعه دانشگاه پیام نور و بویژه اعضای هیئت علمی است. وجود ارتباط مستقیم و معنادار میان مولفه های اخلاق کار اسلامی (نگرش اخلاقی به کار (36/0 و 30/0)، روابط بین فردی (25/0 و22/0)) و عدالت سازمانی و ارزش های شغلی از یک سو و از سوی دیگر، وجود وجود ارتباط مستقیم و معنادار میان عدالت سازمانی (37/0) و ارزش های شغلی (41/0) با تعهد سازمانی اثرهای مستقیم مورد بررسی قرار گرفت. در مورد اثرهای غیر مستقیم مولفه های اخلاق کار اسلامی نگرش اخلاقی به کار (16/0) و روابط بین فردی (11/0) با تعهد سازمانی با نقش میانجی عدالت سازمانی و ارزش های شغلی است که نشان دهنده نقش واسطه ای این دو متغیر و اهمیت آن ها در تحلیل های سازمانی است. کل مقدار واریانس تبیین شده تعهد سازمانی بواسطه مولفه های اخلاق کار اسلامی، عدالت سازمانی و ارزش های شغلی (27/0) می باشد.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی ارتباط کیفیت زندگی کاری بر تعهد سازمانی در میان کارکنان دانشگاه پیام نور در ارومیه با نقش میانجی جامعه پذیری سازمانی و ارایه الگوی ساختاری می باشد. روش پژوهش توصیفی همبستگی است. ابزار اندازه گیری شامل سه نوع پرسش نامه کیفیت زندگی کاری والتون، پرسش نامه تعهد سازمانی آلن و می یر و پرسش نامه جامعه پذیری سازمانی تائورمینا می باشد که پایایی آن ها به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه شد و به ترتیب 921/0، 88/0 و 86/0 گزارش گردید. جامعه آماری شامل همه کارکنان دانشگاه پیام نور ارومیه می باشند که از بین آن ها حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 230 نفر انتخاب شدند. داده های پژوهش پس از گرد آوری با استفاده نرم افزارهای آماری LISREL، و SPSS تحلیل شدند. نتایج الگویابی معادله های ساختاری نشان دادند که کیفیت زندگی کاری بر تعهد سازمانی کارکنان اثری مثبت، مستقیم و معنادار (38/0) دارد. کیفیت زندگی کاری بر جامعه پذیری سازمانی کارکنان اثر مستقیم و معنادار (21/0) دارد. جامعه پذیری سازمانی بر تعهد سازمانی کارکنان اثری معنادار (16/0) را نشان می دهد و نیز کیفیت زندگی کاری به واسطه جامعه پذیری سازمانی بر تعهد سازمانی کارکنان اثری معنادار (41/0) دارد. لذا، الگوی تجربی بدست آمده منطبق بر الگوی مفهومی پژوهش بود و می توان گفت که افزون بر رابطه بین کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی، جامعه پذیری توانسته است نقش میانجی را در افزایش ارتباط کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی ایفا کند. نتیجه گیری کلی حاکی از ارتباط کیفیت زندگی کاری بر تعهد سازمانی در میان کارکنان دانشگاه پیام نور در ارومیه با نقش میانجی جامعه پذیری سازمانی می باشد.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه مؤلفه های سلامت سازمانی با اعتماد سازمانی و مسئولیت پذیری اجتماعی دبیران آموزش و پرورش شهر ساری انجام شده است. روش پژوهش توصیفی زمینه یابی بوده است. جامعهآماری آن تمامی دبیران دبیرستان های دخترانه شهر ساری در سال تحصیلی 94-1393 به تعداد 385 نفر بودند. حجم نمونه نیز بر اساس فرمول کوکران و بر اساس جدول کرجسی و مورگان 195 نفر انتخاب شد. روش نمونه گیری، تصادفی ساده بود. برای گردآوری داده ها نیز از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. در روش میدانی از سه پرسش نامه استاندارد، سلامت سازمانی 44 پرسشی هوی و همکارانش (1966)، اعتماد سازمانی 21 پرسشی رابینز (1998) و مسئولیت پذیری اجتماعی25 پرسشی کارول (1991) استفاده شد. داده های گردآوری شده نیز در محیط SPSS طبقه بندی و مقدار ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ برای این ابزار محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی چون فراوانی، درصد، نمودار، شاخص های گرایش مرکزی (میانگین، میانه، مد)، شاخص های گرایش پراکندگی (خطای استاندارد میانگین، انحراف استاندارد، واریانس، دامنه تغییرات، کمینه و بیشینه) استفاده شد و از روش های آمار استنباطی آزمون t و ضریب همبستگی بکار گرفته شد. بنابراین، نتایج نشان دادند که بین مؤلفه های سلامت سازمانی (هفت مؤلفه تأکید علمی، روحیه، حمایت منابع، ساخت دهی، ملاحظه گری، نفوذ مدیر و یگانگی نهادی) با اعتماد سازمانی و مسئولیت پذیری اجتماعی دبیران دبیرستان های دخترانه شهر ساری رابطه ای معنی دار وجود دارد.

هدف از این پژوهش، کمک به ارتقای کیفیت آموزش عالی از راه معرفی الگویی از استاد شایسته در آموزش عالی ایران می باشد. به این منظور، یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوا انجام شد. 14 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاههای دولتی سراسر کشور که از دیدگاه دانشجویان، دانش آموختگان، مدیران گروهها و استادان همکار شایسته ترین افراد گروه آموزشی خود بودند، با نمونه گیری هدفمند و از نوع گلوله برفی در نمونه پژوهش قرار گرفتند. برای گرد آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته و مشاهده مشارکتی بهره گرفته شد. 38 مصاحبه با استادان گروه نمونه و 112 مصاحبه با اطلاع رسانان دیگر، یعنی دانشجویان، دانش آموختگان، مدیران گروهها و استادان همکار انجام شد. هم چنین، کلاس های درس این استادان، 72 بار به وسیله پژوهشگر و دستیاران وی مورد مشاهده قرار گرفت. پردازش داده ها به روش تحلیل محتوا با استفاده از کدگذاری باز و محوری انجام گرفت. براساس یافته ها، ویژگی های استادان شایسته شامل 34 زیرمقوله بود که در 3 مقوله کلی شناختی، عاطفی و رفتاری قرار گرفت. از این میان، زیرمقوله هایی که دارای فراوانی بیش تر بودند، یعنی آن هایی که در بیش از 50 درصد کدها وجود داشتند، در الگوی استاد شایسته جای گرفتند.

هدف از این پژوهش بررسی تحلیلی پرسش های کنکور سراسری رشته ریاضی- فیزیک بوده است. روش پژوهش از نوع تحلیل محتوا برای کتاب های درسی و پرسش های کنکور سراسری هم چنین، روش توصیفی پیمایشی برای دریافت دیدگاه معلمان ریاضی بوده است. جامعه آماری در این پژوهش کتاب های دروس ریاضی پایه اول تا سوم و پیش دانشگاهی دوره متوسطه نظری در رشته ریاضی – فیزیک و پرسش های کنکور رشته ریاضی – فیزیک و معلمان ریاضی پایه های اول تا دوره پیش دانشگاهی دوره متوسطه نظری شهر مرودشت بوده است. شیوه نمونه گیری در پرسش های کنکور و دروس ریاضی به صورت سرشماری و برای انتخاب معلمان روش هدفمند مورد استفاده قرار گرفت. داده های بدست آمده از محتوای کتاب های درسی به وسیله جدول دو بعدی که برای این منظور طراحی شده بودند، گرد آوری و با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفت. برای تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن رو استفاده شد. نتایج بدست آمده از این مطالعه حاکی از این است که پرسش های کنکور سراسری رشته ریاضی- فیزیک، ناظر بر سنجش هدف های آموزشی دروس ریاضی دوره متوسطه نظری بوده و از جنبه سنجش معلومات دانش آموزان، 27/7 درصد از پرسش ها در سطح دانش، 20 درصد در سطح فهمیدن، 36/36 درصد در سطح کاربرد ، 45/25 درصد در سطح تحلیل ، 09/9 درصد در سطح ترکیب و 81/1 درصد در سطح ارزشیابی تهیه و تدوین شده اند.

هدف از این پژوهش ارزیابی میزان اثربخشی برنامه های فرهنگی دفاتر فرهنگ دانشگاه آزاد اسلامی فارس از دیدگاه دانشجویان رشته های گوناگون این دانشگاه می باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گرد آوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی بوده است و برای محاسبه حجم نمونه مورد نیاز از فرمول کوکران بهره گیری شده و جامعه آماری آن تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس به تعداد 120000 نفر بوده است، اگر چه تعداد نمونه به مقدار 384 پرسش نامه صحیح مبنای تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای انتخاب نمونه مورد نیاز از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و سه پرسش نامه محقق ساخته، مربوط به فعالیت های کانون قرآن و عترت، ستاد اقامه نماز و فوق برنامه های فرهنگی که از روایی قابل قبول برخوردار بوده استفاده شده است. پایایی پرسش نامه ها که از روش آلفای کرونباخ بدست آمده به ترتیب 86/0 ، 85/0 و82/0 بوده است. نتایج نشان دادند میانگین تاثیر گذاری برنامه های فرهنگی بخش های سه گانه یاد شده از دیدگاه دانشجویان پایین تر از سطح قابل قبول ارزیابی شده و تفاوتی معنادار بین عملکرد برنامه های فرهنگی از دیدگاه دانشجویان دختر و پسر وجود ندارد و فقط دانشجویان رشته پزشکی عملکرد برنامه های کانون قرآن و عترت را بالاتر از حد نرمال ارزیابی کرده اند.

این پژوهش بمنظور ارزیابی مقدار هم سویی کتاب پراسپکت 1 (کتاب زبان انگلیسی پایه هفتم دبیرستان در ایران)، پرسش های پایان ترم، و محتوای آموزش انجام شد. جهت نیل به این مقصود، تنوع بعد شناختی و بعد دانش موجود در پرسش های پایان ترم، محتوای آموزش و کتاب درسی بر اساس هدف های آموزشی تجدید نظر شده بلوم (Anderson & Krathwohl, 2001) بررسی شده است. در این راستا، چک لیست رضوانی و زمانی (1391) و پرسشنامه رضوانی و حق شناس (1393) که بر اساس هدف های آموزشی ذکر شده تنظیم شده اند، جهت مشخص کردن فراوانی، درصد فراوانی و سطوح تاکید شده مورد استفاده قرار گرفتند. دوازده نفر از دبیران این پایه که به گونه تصادفی انتخاب شده بودند، در این پژوهش شرکت کردند. شاخص هم سویی پرتر (2002) نیز جهت محاسبه مقدار هم سویی میان عناصر مورد مطالعه بکار گرفته شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان دادند که هدف های در نظر گرفته شده در هر سه جزء را سطوح پایینی (به یاد آوردن، فهمیدن، و به کار بستن) طبقه بندی هدف های آموزشی تشکیل می دهند و سطوح بالایی طبقه بندی، درصد کم تری را به خود اختصاص داده اند. نتایج محاسبه مقدار هم سویی میان کتاب درسی و محتوای آموزشی (74درصد)، کتاب درسی و پرسش های پایان ترم (76درصد) و محتوای آموزشی و پرسش های پایان ترم (75 درصد) نیز نشان دادند که این سه جزء از هم سویی قابل قبولی برخوردارند.

این پژوهش با هدف بررسی ارتباط مهارت حل مسئله با خودکارآمدی و هوش فرهنگی در دانشجویان با رویکرد توصیفی از نوع همبستگی اجرا شده است. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان شهر دوشنبه بود که با توجه به نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای دانشجویان دانشکده زبان شناسی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل سه پرسش نامه استاندارد مهارت حل مسئله ( Heppner & petersun,1982)، هوش فرهنگی ( Early & Ang,2004) و خودکارآمدی تحصیلی (Une & Feranmen,1998) بود. پایایی پرسش نامه ها از راه محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 86/0، 85/0 و 90/0 بدست آمد. روش تحلیل داده ها مدل معادله های ساختاری بود. نتایج نشان دادند که مهارت حل مسئله و خودکارآمدی پیش بینی کننده معنی داری برای هوش فرهنگی بود، هم چنین، مهارت حل مسئله با واسطه گری خودکارآمدی در هوش فرهنگی نقش داشته است. محاسبه اثر مسیرهای ساختاری حاکی از آن بود که مهارت حل مسئله به گونه مستقیم 53/0 و غیرمستقیم 10/0 و در کل 63/0 در هوش فرهنگی نقش داشته است، نقش خودکارآمدی بر هوش فرهنگی به گونه مستقیم 23/0 بود. هم چنین، نقش حل مسئله به گونه مستقیم در خودکارآمدی 42/0 بود. مقدار واریانس تبیین شده نشان داد که 17 درصد واریانس خودکارآمدی با مهارت حل مسئله و 44 درصد واریانس هوش فرهنگی با مهارت حل مسئله و خودکارآمدی قابل تبیین است.

هدف از این پژوهش بررسی رابطه خلاقیت و نوآوری با بهره وری منابع انسانی کارکنان آموزش و پرورش ناحیه یک شهر شیراز بوده است. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری بالغ بر 320 نفر بودند که برای تعیین حجم نمونه براساس جدول گرجسی- مورگان 175 نفر به گونه تصادفی انتخاب شدند. ابزار سنجش در این پژوهش 3 پرسش نامه خلاقیت (تورنس)، نوآوری (مارتین پاتچن) و بهره وری(اچیو) بوده است که روایی و پایایی ابزار مورد تایید قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگسیون چندگانه استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که بین خلاقیت و نوآوری کارکنان با بهره وری منابع انسانی رابطه ای مستقیم و معنادار وجود دارد. متغیرهای خلاقیت و نوآوری می توانند بهره وری را پیش بینی کنند. بین ابعاد خلاقیت با بهره وری منابع انسانی رابطه ای مستقیم و معنادار وجود دارد. هم چنین، مولفه های سیالی و انعطاف پذیری می توانند بهره وری را پیش بینی کنند.