درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۷۰۱ تا ۶٬۷۲۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۶۷۰۱.

بررسی قراردادهای مالی بین المللی از منظر فقه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 73 - 94

کلید واژه ها: استنقاذ اعانه بر اثم قرارداد بین المللی مصلحت تسهیل عمومی معونه ظالم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۱۴۰
قراردادهای بین المللی نوعی تعهد طرفینی است که بر ذمه ی متعاقدین می باشد. این قراردادها گاهی مالی و تجاری و گاهی غیر آن است. در صورتی که قرارداد بین المللی بین دولت اسلامی که دارای حکومت مشروع است با دولت های غیر مشروع اعم از اسلامی و یا غیر اسلامی در یک موضوع مالی منعقد گردد، شبهاتی را در پی خواهد داشت. این قراردادها گاهی توافقات مالی و گاهی معاملاتی بین الدول را تشکیل می دهد که هر دوی آن ها با چالش های فقهی مواجه می باشد. وضعیت مالکیت دول غیر مشروع بر اموال عامه خصوصاً انفال، استفاده نامشروع از وجوه دریافتی توسط دولت های نامشروع و در نتیجه صدق اعانه بر متعهد و ... از جمله چالش هایی است که در این نوع تعهدات بروز نموده است. در این تحقیق تلاش بر آن است چالش های مذکور مورد بررسی قرارگرفته و جواز و به لازم الوفا بودن قراردادهای بین المللی پرداخته شود. تبیین معنای اعانه ی بر اثم و بررسی قاعده ی مصلحت تسهیل عمومی و استنقاذ از جمله موارد تحقیق شده در این مقاله می باشد.
۶۷۰۲.

مبانی و کارکردهای سیاست همسایگی اروپا؛ درس هایی برای سیاست همسایگی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 34 - 54

کلید واژه ها: همسایگی سیاست همسایگی اتحادیه اروپا ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۸۷
کشورها برای گزینش متحدین یا دوستان خود در گوشه و کنار جهان، حق انتخاب دارند؛ اما درمورد همسایگان خود از چنین حقی برخوردار نیستند؛ چراکه جغرافیا این امر را برای آن ها از قبل محتوم کرده است. ظهور مرزهای جغرافیایی و سیاسی و مفهومی بین کشورهای همسایه که به همسایگی آن ها رسمیت بخشیده، بستری برای همکارهای گسترده فرامرزی بین همسایگان فراهم کرده است. کشورها برای مدیریت روابط مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی خود با همسایگان، چهارچوب هایی تدوین می کنند که به «سیاست همسایگی» معروف است. الگوهای مختلفی از سیاست همسایگی را می توان در جهان شناسایی کرد و با توجه به شباهت ها و تفاوت های آن ها، از آن در طراحی و پیشبرد سیاست همسایگی ایران بهره جست. یکی از این الگوها، سیاست همسایگی اروپاست. البته این الگو از جهاتی با الگوهای متعارف سیاست همسایگی تفاوت هایی دارد. در سیاست همسایگی اروپا روابط بین یک کشور با همسایگان مطرح نیست، بلکه روابط یک اتحادیه سیاسی اقتصادیِ متشکل از 27 کشوری که سعی کرده اند از طریق یکجا کردنِ حاکمیت و اختیارات در حوزه های مختلف به سیاست های مشترکی رسیده و در پرتو آن، روابط با همسایگان خود را سازمان دهی کنند، مطرح است. اتحادیه اروپا از طریق سیاست همسایگی اروپا، به عنوان سیاست مشترکی بین کشورهای عضو، سعی کرده تا در چهارچوب مبانی و اهداف این اتحادیه، از طریق سازوکارهای تعیین شده، روابط این اتحادیه با کشورهایی را که با آن مرز جغرافیاییِ بلافاصله دارد، تنظیم کند. ازآنجاکه سیاست های همسایگی در جهان به طور کامل از یکدیگر متفاوت نیست و اشتراکاتی می توان بین آن ها پیدا کرد، مطالعه سیاست همسایگی اروپا برای طراحی و اجرای یک سیاست همسایگی کارآمد، برای ایران می تواند مفید باشد. براین اساس، این مقاله درصدد پاسخ گویی به این پرسش است که از مبانی و اهداف و کارکردهای سیاست همسایگی اروپا چه درس هایی را می توان برای طراحی و اجرای سیاست همسایگی ایران آموخت؟
۶۷۰۳.

متعه از دیدگاه فریقین

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۹ 61 - 79

کلید واژه ها: آیه متعه ازدواج موقت روایات فریقین فقه مقارن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۱۳۰
متعه همان ازدواج موقت است که در آن، مهر و مدت معین می شود و زن پس از انقضای مدت از مرد جدا می شود. آیه 24 سوره نساء بیان گر متعه و نکاح موقت با زنان است و به آیه متعه معروف شده است. مسئله جواز و عدم جواز متعه از دیرباز مورد اختلاف شدید مفسران عامه و خاصه بوده است. شیعه براساس شواهد و قرائن درونی و بیرونی معتقد است که آیه متعه در نکاح منقطع ظهور دارد و درباره بهره برداری از زنان و ازدواج موقت با آنها نازل شده است. این حلیت تا امروز استمرار دارد. مفسران و فقهای عامه، اصل دلالت آیه بر نکاح منقطع را نپذیرفته اند یا با قبول مشروعیت آن در برهه ای از تاریخ به نسخ آن به وسیله قرآن یا سنت و حرمت این ازدواج در عصر کنونی قائل شده اند. پژوهش حاضر بیانات و اختلافات تفسیری و فقهی ذیل آیه متعه و تحلیل آن را بررسی می کند.
۶۷۰۴.

آسیب شناسی مؤلفه های نظریه مفسرمحوری در تفسیر قرآن

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 54-83

کلید واژه ها: تفسیر هرمنوتیک مولفه های مفسرمحوری آسیب های مفسرمحوری مفسر محوری در تفسیر قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۲۰
ازمسائل بنیادین در تفسیر متون دینی به ویژه تفسیر قرآن، مسئله فهم است. تقریرهای گوناگونی در حوزه فهم بیان شده است. برخی از این تقریرها، مبتنی بر رویکرد مؤلف محوری است برخی دیگر متن محورند و برخی نیز مفسر محورند . مفسر محوری، جایگاه مفسر را فراتر از فهم کننده دانسته و مفسر را در ساخت معنای متن دخیل می دانند.هدف این نوشتار تبیین آسیب های مولفه های مفسر محوری درمقوله فهم وتفسیر قرآن است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی رهاوردهای کاربست مبانی اندیشه مفسرمحوری درفهم قرآن را بررسی کرده و به بیان آسیب های آن پرداخته است.یافته های تحقیق بیانگر آن است که دیدگاه مفسرمحوری باعث آسیب هایی چون: نفی حقیقی بودن معنا، انکار حکایت گری آن، استقلال متن و نادیده گرفتن نقش مؤلف و عدم باور بر عینیت معنا است. این آسیب ها نیز از مبانی نادرست انسان شناسی و پدیدارشناسی گرفته شده که واقع نما نبوده و اکثراً انسان را در فضای زندگی مادی و غیرواقعی محصور می نمایند. ازمسائل بنیادین در تفسیر متون دینی به ویژه تفسیر قرآن، مسئله فهم است. تقریرهای گوناگونی در حوزه فهم بیان شده است. برخی از این تقریرها، مبتنی بر رویکرد مؤلف محوری است برخی دیگر متن محورند و برخی نیز مفسر محورند . مفسر محوری، جایگاه مفسر را فراتر از فهم کننده دانسته و مفسر را در ساخت معنای متن دخیل می دانند.هدف این نوشتار تبیین آسیب های مولفه های مفسر محوری درمقوله فهم وتفسیر قرآن است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی رهاوردهای کاربست مبانی اندیشه مفسرمحوری درفهم قرآن را بررسی کرده و به بیان آسیب های آن پرداخته است.یافته های تحقیق بیانگر آن است که دیدگاه مفسرمحوری باعث آسیب هایی چون: نفی حقیقی بودن معنا، انکار حکایت گری آن، استقلال متن و نادیده گرفتن نقش مؤلف و عدم باور بر عینیت معنا است.
۶۷۰۵.

جستاری در فهم آنتروپولوژیک آیات جنسی قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 225 - 253

کلید واژه ها: جنسیت دین فرهنگ آنتروپولوژی قرآن تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۸۱
به گفته دین شناسان، دین جزء اساسی وجود انسان است. ازطریق دین، انسان به دنبال تحلیل جهان و زندگی، منشأ و پایان هستی است؛ این مساله، موضوع اصلی جامعه شناسی و مردم شناسی است، تا آنجا که یک جایگزین فکری و فرهنگی برای تفسیرهای سکولار ازمبدأ وجود و رابطه انسان با جهان و زندگی قلمداد می شود. ازنظر برخی، تفکر افسانه ای به تفکر دینی و سپس به تفکر علمی و عینی تبدیل شده است. رابطه جنسی اساس بیولوژیکی وجود انسان است. اما با این حال، به ظاهر، دین و جنسیت ازحیث فرهنگی با هم ناسازوارند. دراین تحقیق که با رویکرد توصیفی –تحلیلی صورت گرفته بدین پرداخته ایم که نص قرآنی به موضوع رابطه جنسی به این اعتبار که اساس وجود انسان و راه ادامه حیات هستی است، با زبانی وحیانی و به دور ازپستی و با عباراتی لطیف و الفاظی برگزیده پرداخته است. تفسیر جنسی برخی آیات، تابع فرهنگ مفسر درپارادایم تحلیل های اجتماعی و آنتروپولوژیک است که این موارد را درزمره تلاش های بشری قرار داده و ازاین رو دلالت حقیقی نص قرآنی را ۱۰۰% بازتاب نمی دهد و این موضوع، مجال را برای خوانش دوباره نص قرآنی و تاویل دوباره آن مطابق با قُدسیتش، بازمی گذارد.
۶۷۰۶.

آموزه های سیاسی نهج البلاغه در رساله طب الممالک قطب الدین نیریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴)

کلید واژه ها: نیریزی طب الممالک صفویه نهج البلاغه اخلاق سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۱۳۱
یکی از مهم ترین رسائل سیاسی در اواخر دوره صفویه، رساله "طب الممالک" است که توسط «سید قطب الدین محمد نیریزی شیرازی»درباره اصلاح شیوه حکمرانی تألیفیافته است. بخش قابل توجهی از این رساله، دربردارنده آموزه های سیاسی نهج البلاغه است که نیریزی با استمداد از آن، در پی اصلاح وضعیت نامطلوب اجتماعی و سیاسی عصر خود برآمده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلیو با رویکردکتاب خانه ای-اسنادی درصدد است تا جایگاه نهج البلاغه را در حل چالش های اجتماعی و سیاسی در این دوره ارزیابیکرده است.یافته های پژوهش نشان می دهدکه رسالهنیریزی ادغامی از اندیشه سیاسی نهج البلاغه، اندیشه پادشاهی و اخلاق سیاسی شکل گرفته است و با استناد از آموزه های سیاسی نهج البلاغه، درصدد پاسخگویی به مسائلی از قبیل فساداداریوبحراناقتصادی،نبودنهادنظارتیدر قدرت،بی اعتناییبه فرامین قرآنی وسنت معصومین بوده است.
۶۷۰۷.

مطالعات مقایسه ای قرآن و کتاب مقدس: آسیب شناسی و راهکارها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیایی ۲۰) 1-28

کلید واژه ها: مطالعات تطبیقی الاهیات تطبیقی تفسیر گفت وگوی ادیان روش شناسی تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۶۳
مروری بر آثار پرشمار مقایسه ای قرآن و کتاب مقدس در ایران نشان می دهد که بسیاری از آنها با معیارهای لازم فاصله دارند و به ندرت می توان پژوهشی را مشاهده کرد که در چارچوب معیارها و ملاک های پژوهش مقایسه ایِ علمی قرار بگیرد. برای بررسی مسائل موجود در این آثار و ارائه راهکارهایی برای حل آنها، در این پژوهش تمام مقالاتِ منتشر شده در زمینه مقایسه قرآن و کتاب مقدس در ده سال اخیر (دهه 1390) را در مجلات علمی -پژوهشی و نیز سه مجله تخصصی در این زمینه (هفت آسمان، مطالعات تطبیقی قرآن کریم و متون مقدس، و الاهیات تطبیقی) بررسی می کنیم. در جریان بررسی به این نتیجه رسیدیم که می توان آسیب های موجود را در دو گروه کلی دسته بندی کرد: ۱. اشکالاتی که در کلیت مطالعات تطبیقی یافت می شوند، مانند عدم التفات به نوع مقایسه،بی مسئلگی، تحصیل حاصل بودن، عدم تبیین وجه انتخاب طرفین مقایسه، روشن نکردن روش تحلیل یا یکسان گرفتن مفاهیم غیریکسان؛ ۲. اشکالات مختص به مطالعات قرآن و کتاب مقدس که یا ناشی از عدم شناخت کافی از متون است یا از فهم نادرست حاصل می شود و یا انتخاب نادرست آیات را دربردارد.همه این موراد با ذکر مثال هایی ملموس توضیح داده می شوند.
۶۷۰۸.

معناشناختی کاربردی سنّت عاقبت بخیری در اختتام آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیایی ۲۰) 139-167

کلید واژه ها: معناشناسی کاربردی سنت عاقبت تقوا کارگفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۱۸۴
از جمله موضوعات قابل بررسی در قرآن سنّت های الهی است. هدف از بیان قوانین حاکم بر هستی در قرآن، ایجاد جریانی رفتاری در فرد و اجتماع بوده که در آن همه به سوی یک مبدأ در حرکتند. بدین سبب آشنائی با ابعاد معنایی و جنبه های کاربردی این قوانین بایسته است. یکی از این سنّت ها، سنّت عاقبت بخیری است که در اختتام سه آیه 128اعراف، 83قصص و 49هود ذکر شده است. اشتراک ظاهری این سه اختتام با وجود صدر و موضوعات متفاوت، و نیز اجمال و ابهام موجود در گزاره های قرآنی ناظر بر سنّت عاقبت بخیری باعث شده تا نوشتار حاضر با تلفیق روش زبان شناسی-کاربردشناسی و با در نظر گرفتن کلیه عناصر بافتی و معنایی تأثیرگذار، به تحلیل ابعاد این سنّت در اختتام آیات قرآن و دستگاه کارگفتی آن بپردازد. بررسی ها نشان می دهد که سنّت عاقبت بخیری از جهت گستره عام و مشترک، و از لحاظ شمول خاص و مقیّد به اعمال انسانهاست. جنبه های همگرائی این سه اختتام عبارتند از دلالت بر استمرار و ثبوت، ماهیّت اجتماعی، موضوع کلّی، و تشابه لفظ. این پایانه ها از لحاظ سطوح مخاطبان، شرایط نزول، جهان ممکن و مصادیق تقوا متفاوتند. برای این گروه اختتامی، به ترتیب فراوانی کارگفت های اظهاری، تعهّدی، ترغیبی، و عاطفی قابل تعریف است.
۶۷۰۹.

نقش مؤلفه های درون متنی در کشف محور سوره مبارکه احزاب در دو بعد بنیادی و کاربردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 445 - 425

کلید واژه ها: اطاعت ایمان تقوا خداشناسی سوره احزاب عمل صالح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۰ تعداد دانلود : ۱۰۹
متن کاوی سور قرآنی در جهت اخذ غرض سور، از جمله مباحث مهم در تفسیر آن ها بوده که از دیرباز مورد تحلیل و بررسی اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف کشف غرض سوره مبارکه احزاب سعی در ارائه سیاق درونی و تفهیم غرض اصلی سوره را داشته است. به منظور دست یافتن به این مهم، این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی با رویکرد کتابخانه ای به تبیین و تحلیل سیاق و ساختار محتوایی و مضامین درونی و ارکان آن به منظور کشف غرض کاربردی سوره پرداخته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که سوره مبارکه احزاب با توجه به مدنی بودن آن در دو بعد شناختی و کاربردی، دارای غرض منحصر به فردی است؛ چرا که در مرحله مدنیّت اسلام به مرحله ای رسیده که افراد نیازمند تقویت ایمان و نمود یافتن آن در اعمال خود و به عبارتی به دنبال اتخاذ راهکار برای مسئله و موضوعی هستند. لذا غرض از این مهم در بعد بنیادی و شناختی «خداشناسی در پرتو ایمان راسخ و تقوا محوری» و نیز در بعد عملی و کاربردی دارای غرض «اطاعت از خدا و رسول او (انجام اعمال صالح) و پیروی ننمودن از غیر حق» بوده است.
۶۷۱۰.

بازخوانی نقش مقاتل بن سلیمان در شکل گیری آیات مستثنا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 465 - 447

کلید واژه ها: آیات مستثنا اهل کتاب بصره قتاده کلبی مقاتل بن سلیمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۵
مقاتل بن سلیمان، متوفی در قرن دوم هجری، قدیمی ترین مفسری است که به صورت بسیار گسترده به بیانِ آیات مستثنا پرداخته؛ تا حدی که در قرون بعدی به عنوان یکی از راویان اصلیِ آیات مستثنا شهرت داشته است. او هیچ گاه نامی از مشایخ تفسیری اش به میان نیاورده و در شهرهای مختلف از جمله مرو و بصره زیسته است. از این رو بوم تفسیری، مشایخ و روش فراگیری او مبهم است. اما این پژوهش با تکیه بر قرائن گوناگون، نخست، اثبات کرده که بوم تفسیری او عراق و به ویژه بصره است. دوم، او به روش غیرسماعی از اساتید مختلف تفسیر آموخته و به همین جهت نامی از آن ها نبرده است. سوم، در میان اساتید عراقی و حجازی، او در تفسیر بیش از همه تحت تأثیر قتاده و سپس کلبی بوده و اندیشه مستثنا ساختن آیات را نیز از آنان وام گرفته است. کاوش در روش مقاتل نشانگر آن است که او همواره با تکیه بر قرائن خارجی، به ویژه اسباب نزول که اعتماد فراوانی به آن ها داشته و پیش فرض های نادرست تاریخی، به مستثنا بودن بسیاری از آیات حکم کرده است. چنان که با توجه به قرائن، اندیشه نفیِ هرگونه ارتباط پیامبر با اهل کتاب در دوران مکه یا هجرت پیامبر پیش از مسلمانان به مدینه یا وقوع جهاد فقط در مدینه و رفتار تسامح آمیز با مشرکان فقط در دوران قبل از هجرت، مهمترین فرضیه های مقاتل بوده که آیات بسیاری را به سبب آن ها مستثنا کرده است.
۶۷۱۱.

ازدواج کشیش ها و قوانین و مناصب زنان روحانی در کلیسای انگلیکن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 498 - 475

کلید واژه ها: ازدواج روحانی انگلیکن تجرد کلیسای اسقفی مسیحیت مناصب کشیشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۴
مذهب انگلیکن از جمله فرق برجسته مسیحیت، با پایه گذاری و مرجعیت در کلیسای اسقفی انگلیس تأسیس شده است. شاخه ای مستقل و جدا از کلیسای کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس است؛ اگرچه از درون پروتستان شکل گیری شد، اما به لحاظ اعتقادی و آیینی با آن تفاوت دارد. ازدواج و مناصب کشیشی از جمله موارد قابل توجه در این مذهب است و قوانین ازدواج در این کلیسا در طول قرون متمادی دستخوش تغییرات و نوآوری های زیاد و قابل ملاحظه ای شده است. در سده های اولیه مسیحیت، اروپای قرون وسطی قوانین را براساس احکام شرعی حاکم به اجرا درمی آورده است. شورای چهارم لاتران (1215) ازدواج مخفیانه را ممنوع کرد وازدواج ها می بایست به طور علنی توسط کشیشان در کلیسا اعلام می گردید. کلیسای انگلیکن با توجه به سوابق اعتقادی و شرعی موجود در کلیسا های قرون پیش تحولاتی را به وجود آورد. مناصب کلیسایی به شکلی تبعیض آمیز اعمال می شد، به طوری که زنان به ندرت در جایگاه واقعی خود قرار می گرفتند و توانمندی های آن ها کاملاً نادیده گرفته می شد. در این مقاله قوانین وضع شده کلیسای انگلیکن در طی قرون در رابطه با ازدواج کشیشان و چالش های پیش رو، همچنین مناصب کشیشی زنان و حقوق طبیعی آنان مورد بررسی قرار می گیرد.
۶۷۱۲.

بررسی سندی و دلالی روایات رجعت معصومان با محوریت نفی یا اثبات همزمانی رجعت و ظهور امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۰ 167 - 196

کلید واژه ها: رجعت ظهور همزمانی امام زمان (عج) سیدالشهداء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۱۴۶
رجعت، یکی از اعتقادات شیعه است که بر مبانی قرآنی و روایی استوار است. روایات فراوانی در این باره در دست است که بخش قابل توجهی از آنها درباره رجعت رسول الله؟ص؟ و امامان معصوم؟ع؟ است. از این مجموعه، تعدادی از روایات، تنها به اصل رجعت پرداخته و برخی به خصوصیات ریزتری از آن اشاره دارند. یکی از این خصوصیات، نسبت زمانی رجعت با ظهور امام زمان؟عج؟ است. در این مقاله و با بررسی صورت گرفته به روش توصیفی _ تحلیلی، تنها تعداد انگشت شماری از این مجموعه دلالت بر همزمانی این دو پدیده دارند که هیچ یک از سند درستی برخوردار نیستند و حتی برخی از آنها متهم به ساختگی بودن هستند. در میان روایات صحیح السند نیز تنها روایاتی که درباره رجعت سیدالشهداء؟ع؟ است دلالت بر همزمانی ظهور و رجعت آن هم در روزهای پایانی امامت امام زمان؟عج؟ و به منظور خالی نبودن زمین از حجت الهی دارند. بنابراین دلیل معتبر و قابل اعتمادی بر همزمانی رجعت و ظهور به معنای همراهی سایر امامان با امام زمان؟عج؟ در دوران حکمرانی و رهبری ایشان به منظور پیشبرد اهداف قیام در دست نیست.
۶۷۱۳.

روضه الشهدای کاشفی و قضاوت های برخی معاصران

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ آذر و دی ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۱) 195 - 215

کلید واژه ها: واعظ کاشفی روضه الشهدا استاد مطهری تحریفات عاشورا مرثیه های فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۳۴۰
کاشفی از جمله نویسندگانی است که در آثار خود جانب انصاف را رعایت کرده و معمولا منابع و مآخذ علمی خود را معرفی می کند. او حتی آغاز و انجام منقولاتی را که از آثار دیگران برمی گزیند، نشان می دهد. این رویّه در زمانه ای که عالمان همعصر او کمتر بدان پایبند بوده اند ، امتیازی مهم تلقّی می شود. همچنین اعتقاد او به تقریب مذاهب، و اجتناب از موجِبات تفرقه که در روزگارش سبب سازِ انواع اتّهام ها بوده، همچنان موجب برخی ارزیابی های شتابزده شده است.قضاوت در باره روضه الشهدای کاشفی، بر اساس آنچه از دیگران نقل می کند(با ذکر مآخذ)، نمی توان با تعبیر دروغ  و جعل ختم شود . کاملا آشکار است که او مدّعای خود را از کتاب نورالائمه نقل کرده است .پس دست کم مطلبِ مربوط به زعفر جنی، جعل او نیست! و او جاعل و سازنده این حکایت نبوده است. در این مقاله اظهار نظر برخی از پژوهشگران در باب اصالت یا ساختگی بودنِ مطالب و محتوای کتاب روضه الشهدا ، نقل شده است. 
۶۷۱۴.

واکاوی دشنام در کلام معصومین (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 97-110

کلید واژه ها: دشنام اهل بیت (ع) مصادیق دشنام حقیقت دشنام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۱۳۳
ازجمله امور ناپسند در اخلاق اسلامی، مسئله دشنام و ناسزاگویی است که گاه در کلام اهل بیت (ع)، که الگوی گفتاری و رفتاری برای مسلمانان هستند، وارد شده است. این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی، ابتدا مصادیق ظاهری دشنام در کلام اهل بیت(ع) را مشخص نموده و سپس، به ماهیت آن در کلام ایشان می پردازد. با جست وجوهای انجام گرفته در احادیث معصومین(ع) این نتیجه حاصل شد که برخی از مصادیق ظاهری دشنام در کلام اهل بیت(ع)، جزئی از لعن و نفرین اند که از دستورات دین و تحت عنوان «تبری» قرار دارند. برخی دیگر از این گونه کلمات مانند زنازاده، از موارد ترجمه غلط در معنای کلمات هستند. اما تشبیه به حیوانات در کلام اهل بیت(ع)، هم درباره مؤمنان و هم غیر مؤمن به کار رفته اند که نشان از عدم مصداق قرار گرفتن این تشبیهات، به عنوان دشنام گویی است؛ چراکه گاه به کار گرفتن چنین تعابیری با توجه به وجه تشبیهه، در فرهنگ زمانه تلقی به دشنام نمی شود. از موارد دیگر اشباح الرجال، خیانتکار و... هستند که با وجود عصمت و علم اهل بیت(ع) و شناخت آنها نسبت به باطن افراد، وصف صورت حقیقی افراد و در جهت اخطار به آنها و یا در مواردی، شناساندن آنها به عامه مردم بوده است. این امر نیز برخلاف کاربرد آن در افراد معمول، به عنوان دشنام تلقی می شود.
۶۷۱۵.

نقد دیدگاه «عدم انتفاع پیامبر (ص) از دعا و صلوات امت» با تأکید بر امکان رفعت درجه آن حضرت در قوس صعود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 175-194

کلید واژه ها: دعا صلوات پیامبر (ص) ارتقای وجودی رفعت درجه قوس صعود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۷ تعداد دانلود : ۱۳۷
در منابع دینی به صلوات بر پیامبر اکرم و دعا برای رفعت درجه ایشان بسیار سفارش شده است. براساس روایات، این کار منافع زیادی، مثل طهارت نفس، تکفیر گناهان و سنگینی میزان برای شخص دعاکننده و مصلِّی به ارمغان می آورد. اما پرسش این است که آیا خود پیامبر نیز به عنوان مدعوله و مصلَّی علیه از این دعاها و صلوات ها منتفع می شود و درجه ایشان در سیر صعودی افزایش می یابد یا خیر؟ برخی با استناد به دلایل گوناگون معتقدند: پیامبر نفعی از این دعاها و درودها نمی برد و ارتقای وجودی آن حضرت در اثر این ادعیه و صلوات ها غیرممکن است. در این مقاله با رویکرد جامع عقلی نقلی، هم اصل این دیدگاه و هم ادله آن جداگانه بررسی و نقد گردیده و در نهایت ثابت شده است که این ادعیه و صلوات در کنار برکاتی که برای داعی و مصلی دارد، برای شخص پیامبر هم نافع است و موجب افزونی کمالات و ارتقای درجه آن بزرگوار در قوس صعود می گردد.
۶۷۱۶.

کاربست روش تحلیل گفتمان در راستای فهم نصوص دینی و زمینه های صدور آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 159 - 185

کلید واژه ها: فهم حدیث تحلیل گفتمان روش عملیاتی پدام گفتمان های مذهب تشیع اختلاف قرائات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۴۹۲
در دانش فقه الحدیث که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است، تلاش می شود تا نصوص دینی به مثابه یک «متن» مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته و خوانش صحیحی از آنها ارائه شود. بر این اساس لازم است جهت فهم «متن» از روش های تحقیق «متن محوری» استفاده شود که فراتر از واکاوی متن و عناصر تشکیل دهنده آن، به فرامتن و فضای گفتمانی تولید متن نیز توجه داشته باشد. یکی از بهترین روش های تحقیق میان رشته ای جهت فهم متن، روش «تحلیل گفتمان» است که در کنار تحلیل عناصر و اجزاء متن، به ناگفته های فراتر از متن نیز توجه داشته و تلاش دارد ابعاد و زوایای مختلفی از متن همانند زمینه های صدور، انگیزه های متکلم، جریان های غالب و مغلوب هم عصر را کشف و تبیین نماید. در این مقاله با مطالعه موردی چند حدیث مهم در حوزه اختلاف قرائات قرآنی، تلاش شده کاربست اجرا و بومی سازی این روش جهت فهم نصوص دینی را در پنج فضای: ساختاری، معنوی، ارتباطی، گفتمانی و فراگفتمانی معرفی شود. یافته های تحقیق نشان می دهند که این احادیث در تقابل با چندین جریان گفتمانی در داخل و خارج از مذهب تشیّع تولیدشده و اهداف خاصی را فراتر از الفاظ ظاهری، مدنظر داشته است.
۶۷۱۷.

چالشهای اخلاقی و مسئولیت استفاده یکجانبه کشورها از نفت و گاز دریای خزر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 25-56

کلید واژه ها: نفت و گاز دریای خزر منابع مشترک رویه قضایی معاهدات دریای خزر کنوانسیون آکتائو چالش های اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۲۷۷
با فروپاشی شوروی، ایران در حوزه دریای خزر با همسایگان جدیدی روبه رو شد که هیچ یک در عمل قصد پایبندی به تعهدات کشور پیشین خود را نداشته و این امر هم از جنبه اخلاقی و هم از لحاظ قواعد حقوق بین الملل مورد توجه است. در این میان نحوه بهره برداری از منابع بستر و زیر بستر دریا یکی از مسائل بدون راه حل باقی مانده، کما اینکه در کنوانسیون اخیر رژیم حقوقی دریای خزر در آکتائو نیز توافقی در خصوص تقسیم بستر و زیر بستر دریا صورت نگرفته است.صرف نظر از اینکه خزر را دریا بدانیم یا دریاچه ،قواعد حقوق بین الملل از جمله رویه عملی کشورها و آرای محاکم بین المللی و دکترین، استفاده یک جانبه کشورها از منابع نفت و گاز این پهنه آبی را تایید نمیکنند و تصریح کنوانسیون مذکور به لزوم حصول توافق جداگانه در خصوص بستر و زیر بستر، خود موید لزوم توافق همه جانبه بین کشورها بوده اما آنچه در عمل مشاهده میشود بهره برداری کشورهای حاشیه خزر از این منابع بدون درنظر گرفتن منافع سایر کشورهاست و در این میان کشور ما منفعل ترین موضع را دارد. آنچه مسلم است کشورهای حاشیه دریای خزر میباید با استفاده از اصول حقوق بین الملل و تغییرات جدید ژئوپلوتیک و توافق همه جانبه در خصوص منابع نفت و گاز آن تعیین تکلیف نمایند اما تا پیش از رسیدن به این مهم، استفاده یک جانبه از این منابع از منظر حقوق بین الملل مجاز نبوده و موجد مسئولیت بین المللی است که خود متاثر از اخلاق در سطح بین الملل میباشد.
۶۷۱۸.

بررسی حدیث سبعه احرف در منابع شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 75-94

کلید واژه ها: سبعه احراف شیعه سند دلالت حدیث منابع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۱۹۸
درباره نزول و یا جواز قرائت قرآن کریم، به قرائات گوناگونی احادیث متعددی صادر شده است که از مجموع آن ها به حدیث سبعه احرف یاد می شود. احادیث یادشده از احادیث بحث برانگیز در قرائت و مؤثر در حجیت گوناگونی برداشت از قرآن کریم است که فقیهان و عالمان قرائت آن ها را بررسی کرده اند. آنان به طور عمده به روایاتی پرداخته اند که از منابع اهل سنت نقل شده است. عالمان و فقیهان شیعه نیز در بررسی آن روایات، به روایاتی از منابع شیعه پرداخته اند که نزول قرآن بر سبعه احرف را نفی می کند و از بررسی روایاتی که دلالت بر اثبات نزول قرآن بر سبعه احرف دارد، غفلت کرده و یا به دلیل عدم اعتماد به اسناد آن ها، از بررسی آن ها صرف نظر کرده اند. در این مقاله، افزون بر بررسی احادیثی که نزول قرآن بر هفت حرف را نفی کرده و احادیث اثبات کننده نزول قرآن بر هفت حرف که از منابع اهل سنت به منابع شیعه وارد شده، احادیث اثبات کننده نزول قرآن بر هفت حرف که بالاصاله در منابع شیعه موجود است، نیز بررسی شده است.
۶۷۱۹.

جستاری در شعار «کُلُّ یَوْمٍ عاشُورا وَکُلُّ أَرْضٍ کَرْبَلا « سیر تاریخی شکل گیری، معناشناسی و صحت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 257-274

کلید واژه ها: نقدالحدیث شعار عاشورا روایات عاشورایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۲۲۰
«شعارهای عاشورایی» پیام هایی رسا و آگاهی بخش، برگرفته از فرهنگ غنی عاشوراست که عمدتاً ریشه در بیانات امام حسینR دارد؛ این شعارها به طور کلی به چهار دسته تقسیم می شود: 1. انتساب آن ها به امام حسین قطعی است؛ 2. «نقل به معنا» شده است و نقل لفظ آن ها در مصادر اصیل وجود ندارد؛ 3. «مضمون» آن ها در روایات قطعی الصدور ملاحظه می شود؛ 4. ساختگی است و به واسطه اطلاق، عمومیت و افاده مفهومی غلط، نمی توان پذیرفت که از ناحیه امام صادر شده باشد. در این میان، برای شعار «کُلُّ ی َوْمٍ ع اشُوراء وَ کُلُّ أَرْضٍ کَرْبَلا ء» به عنوان روایت معصوم، سندی وجود ندارد ولی با توجه به منابع روایی، این شعار، جزء دسته سوم شعارهای عاشورایی قرار می گیرد. بر اساس روایاتی مانند: «لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ» و «لَا یَوْمَ کَیَوْمِ الْحُسَیْنِ» که ظاهراً در تضاد با شعار مذکور است، می توان گفت این شعار، نشانگر اوج ظلم بر ضد عالی ترین تجسم بشریت و اوج رویارویی با ستمی است که در کربلا نمود داشته؛ نیز مضمون روایت «فَلَکُمْ فیَّ اسوَهٌ»، شعار مذکور را تأیید می کند.
۶۷۲۰.

استعاره امر جنسی در الهیات سیاسی قبالایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۲ بهار ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 89-104

کلید واژه ها: الهیات امر جنسی الهیات سیاسی قباله ارض مقدس شخینا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۲۳۹
استعاره امر جنسی را می توان به آن دسته از تأملات الهیاتی گفت که به طورکلی به موضوع امر جنسی از منظری الهیاتی می پردازد. این بخش از الهیات، در یهودیت قبالایی (کابالایی) با الهیات سیاسی پیوند خورده است. چنین توصیفی از سرزمین مقدس، در درون خود حاوی احساسی همراه با تعصب و غیرت است (همانند تعصب شوهر به همسر خود) و نوعی الهیات سیاسیِ امر جنسی را پدید آورده است. این اعتقاد الهیاتی که مروّج نوعی ناموس پرستی جنسی سیاسی بود از دو طریق محقق می شد. به عبارت دیگر، یهودیت قبالایی بر اساس مضامین جنسیِ کتاب مقدس، به تحلیل استعاریِ سیاست و اندیشه سیاسی خود می پردازد. الهیات سیاسی قباله، این تحلیل را به طور ویژه در مفهوم بازگشت شخینا از تبعید یا زنِ دورافتاده از همسر خویش توضیح می دهد که مبتنی بر نوعی رابطه تکوینی میان خداوند به مثابه شوهر و قوم بنی اسرائیل به منزله همسر است. این رابطه زناشویی میان خدا و قوم بنی اسرائیل، در حوزه سیاسی به نوعی ناموس گرایی الهیاتی بدل می شود که ما در این مقاله درصدد شرح آن برآمده ایم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان