درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۶٬۷۹۳ مورد.
۱.

رابطه امنیت اقتصادی در امان نامه جوهر صقلّی با شورش های سیاسی دوره اول خلافت فاطمیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ (پیاپی ۱۴۸) 155 - 181

کلید واژه ها: مصر فاطمیان امنیت اقتصادی شورش های سیاسی امان نامه جوهر صقلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 847 تعداد دانلود : 694
امنیت به عنوان نیاز اساسی جوامع، در طول تاریخ ابعاد مختلفی پیدا کرده و بُعد اقتصادی آن به عنوان هدفی میانی برای ملل مسلمان، همواره از اولویت بیشتری برخوردار بوده است. امان نامه جوهر صقلّی فرمانده سپاه فاطمیان به مردم مصر، یکی از مهم ترین اسناد تاریخی درباره توجه مسلمانان به موضوع امنیت اقتصادی است. مصر در آستانه ورود فاطمیان، بر اثر بحران های سیاسى متعدد، در شرایط اقتصادی نامتعادلی قرار داشت و همین امر سبب شد جوهر صقلّی بتواند با تنظیم امان نامه ای مکتوب که در آن تأمین امنیت، به ویژه امنیت اقتصادی مصریان تضمین می شد، زمینه های فتح این سرزمین را بدون مقاومت و خون ریزی فراهم آورد. مقاله حاضر تلاش دارد با تحلیل محتوای این امان نامه، وعده فرمانده فاطمیان برای تأمین امنیت اقتصادی در مصر را مورد بررسی قرار دهد و به این سؤال اساسی پاسخ دهد که چه ارتباطی میان شورش های سیاسی دوره اول خلافت فاطمیان در مصر (358-487ق) با موضوعات مطرح شده در این سند، به منظور تأمین امنیت اقتصادی وجود دارد؟ یافته های پژوهش مبتنی بر روش توصیف و تحلیل داده های تاریخی و همچنین تحلیل محتوای متن امان نامه، نشان می دهد که شورش های سیاسی این دوره، براساس علل شکل گیری آنها، در شش سنخ کلی قابل طبقه بندی می باشند که همگی با مضامین امان نامه در زمینه تأمین امنیت اقتصادی مرتبط اند.
۲.

ائتلاف شکننده؛ تحلیلی بر پیروزی کاندیدای حزب توده از حوزه انتخابیه اصفهان در انتخابات مجلس چهاردهم شورای ملی (۱۳۲۲ش/ ۱۹۴۳م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ (پیاپی ۱۴۷) 11 - 36

کلید واژه ها: حزب توده انتخابات مجلس چهاردهم اصفهان تقی فداکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 696 تعداد دانلود : 921
در پی اشغال ایران به دستِ متفقین در شهریور ۱۳۲۰ هجری شمسی و با استعفای رضاشاه، انتخابات مجلس چهاردهم در فضایی کاملاً متفاوت برگزار شد. حزب توده در این دوره توانست نمایندگانی را از مناطق عمدتاً شمالی کشور که تحت اشغال نظامی ارتش سرخ بود روانه مجلس کند. در بین نامزدهای حزب توده، وضعیت تقی فداکار به عنوان داوطلب نمایندگی از اصفهان تا حدودی متفاوت بود. نخست آنکه اصفهان در مرکز کشور و خارج از حوزه نفوذ همسایه شمالی قرار داشت؛ دوم اینکه توفیق یک کاندیدای چپ گرا در حوزه انتخابیه ای که به داشتن فرهنگی سنتی و محافظه کار شناخته شده بود، امری بعید می نمود؛ ازاین رو بررسی انتخابات مجلس چهاردهم در اصفهان تحقیقی مجزا می طلبد. پژوهش حاضر در پاسخ به پرسش که موفقیت نامزد حزب توده در این انتخابات تابع چه عواملی بود این فرضیه را مطرح می کند که عامل اصلی کامیابی تقی فداکار در رسیدن به نمایندگی اصفهان، ائتلافی شکننده با دو نامزد محافظه کار بود که از قضا به شدت با حزب توده زاویه داشتند. در این راستا با تلفیق دو روش کمی و کیفی و استخراج داده های مربوط به انتخابات مجلس چهاردهم در حوزه انتخابیه اصفهان از اسناد منتشرنشده آرشیو مجلس شورای ملی، تحلیلی آماری از نتایج شمارش آرا ارائه می شود. یافته ها نشان می دهد که برخلاف باور رایج، بخش عمده رأی فداکار مربوط به توده های روستایی توابع حوزه انتخابیه بود و نه جامعه کارگری شهر اصفهان، به گونه ای که راهیابی وی به مجلس، بدون این ائتلاف و رأی روستاها عملاً امکان پذیر نبود.
۳.

تبارشناسی هم ریخت شدن فضاهای آموزشی نوین در ایران عصر قاجاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 89 - 109

کلید واژه ها: سیاست فرهنگی مدارس در نظام آموزشی حصار شبکه بندی قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 927 تعداد دانلود : 820
رهیافت های نوین راجع به نسبت قدرت با معماری، به بازاندیشی درباره چگونگی برساخته شدن فضاها و سازوکارهای جاریِ قدرت در آنها انجامیده است. در تاریخ ایرانِ دوره قاجار، شکل گیری نظام آموزش نوین هم گام با ایجاد و تأسیس فضاها و مکان های خاص آموزش بود و در نوع خود، گسستی از آن گذشته تاریخی اش محسوب می شد که در آن همواره از فضاهای بسیار متنوع و ناهم ریخت برای آموزش استفاده می شد؛ از این رو هدف و مسئله مقاله حاضر، تجزیه و تحلیل تبارشناسانه ریخت شناسی فضای نوین آموزشی و مناسبات قدرتی است که ازطریق معماری، سامان دهی و چیدمان عناصر آموزش، کارکرد خاصی به این فضاهای نوین بخشیده بود. به این منظور و با الهام از تبارشناسی فوکویی در پی واکاوی زمینه ها و دامنه هم ریخت شدن این مدارس، گزارش های مورخانه و اسناد آرشیوی تجزیه و تحلیل و در پایان نتیجه گرفته شد که فهم جدید از انتظام و انضباط امور و هم سانی عناصر که پیش تر در خواستِ ارتش متحدالشکل و دولت مقتدر نمود یافته بود، خواسته یا ناخواسته به مهم ترین شاخصه فضاهای آموزشی نوینی تبدیل شد که در حال شکل گیری بود. به این ترتیب تکنولوژی قدرت انضباطی با حصار بندی، شبکه بندی و کارکردی کردن فضاها و بهره بردن از ردیف، تلاش کرد تا ازطریق معماری، چیدمان ذهن و بدنِ سوژه های نظام آموزشی را به صورت همسان تحت نظارت و مراقبت قرار دهد و آنان را برای نظم نوینی آماده کند که در حال شکل گیری بود. بعدها سوژه ها با ایفای نقش به ابزاری برای پیشبرد برنامه ها و اهدافی تبدیل شدند که تا چند نسل پیش تر، برای دولت مردان و جامعه تصورشدنی نبود.
۴.

نظریه ای درباره جنگ و شهادت طلبی به مثابه روش اصلی در قیام سیدالشهدا(ع): سنجش شواهد تاریخی موافق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 1 - 21

کلید واژه ها: سیدالشهدا (ع) قیام کوفه شهادت طلبی تشکیل حکومت IBE

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 718 تعداد دانلود : 226
 در برابر نظریه های ارائه شده برای توضیح معقول و موجه از چرایی (علت غایی) قیام سیدالشهدا(ع)، در مقاله حاضر تلاش شده است با استفاده از روش استنتاج بهترین توضیح، از نظریه ای با صورت بندی زیر، برای تبیین چرایی و چگونگی قیام سیدالشهدا (ع) دفاع شود : امام(ع) از آغاز، با آگاهی کامل و با اراده خود، روش جنگ و شهادت طلبی را نه به عنوان هدف، به مثابه روش اصلی برای رسیدن به اهداف خود انتخاب کرد و روش های دیگر چون تشکیل حکومت، مذاکره و صلح را روش های فرعی در خدمت این روش اصلی به کار گرفت. برای رسیدن به این هدف، نشان داده می شود که رخدادهایی چون قیام در زمان حکومت یزید، نه در زمان معاویه، رفتن امام (ع) به کوفه با وجود مخالفت بسیاری از صاحب نظران و آگاهی از پیمان شکنی کوفیان، همراه بردن خانواده، ادامه حرکت به کوفه حتی پس از، از بین رفتن احتمال موفقیت در تشکیل حکومت و رفتن امام(ع) به سمت کوفه با وجود اطلاع از سست عنصری و پیمان شکنی مردم کوفه، برخی از شواهد تاریخی اند که نظریه برگزیده در قیاس با نظریه های رقیب، توضیح به مراتب بهتر و معقول تری را از آ نها ارائه می دهد؛ از این رو، باور به صدق نظریه برگزیده در قیاس با نظریه های رقیب، موجه و معقول است.
۵.

Aryans and the Sea Peoples: Migration and Invasion, Responses to the Climatic Stress in the Second Millennium BC

نویسنده:
منبع: Persica Antiqua, Volume ۳, Issue ۵, July ۲۰۲۲ 15 - 29

کلید واژه ها: Aryans Sea Peoples the 3.2 ka BP event

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 877 تعداد دانلود : 206
The consequences of climate change could be so severe and extensive that the issue has prompted human societies to change their subsistence system and adopt strategies to deal with those challenges. In the past, droughts and the reduction in water resources caused serious problems for human societies and made it difficult for water-dependent communities to continue living in a specific region and area. In order to get out of the crisis, many communities either migrated to favorable areas or attacked other communities. In the second millennium BC, Central and West Asia witnessed large-scale human migrations and violent invasions, which apparently overlapped with climatic stresses. The extensive migration of Aryan tribes and predatory invasions of the Sea Peoples in Egypt, Levant, Anatolia, and Greece during the second half of the second millennium BC coincided with the 3.2 ka BP mega drought event. This research, with an environmental archeology approach, actually tries to warn about the unfortunate consequences of global warming, i.e. climate migrations and social tensions. Here, the reason for population displacements and attacks on civilizations in the second millennium BC has been investigated from the climatic perspective. The Paleoclimate research indicates frequent climatic events in the early Late Holocene in Central and West Asia, which probably triggered many socio-political events.
۶.

جایگاه احمدخان دنبلی خویی در سیاست اتحاد اسلام حکومت عثمانی در قفقاز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ (پیاپی ۱۴۷) 135 - 162

کلید واژه ها: آذربایجان احمدخان خویی اتحاد اسلام روسیه عثمانی قفقاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 631 تعداد دانلود : 288
طرح اتحاد اسلام، سیاست حکومت عثمانی با همکاری حکام و امرای مسلمان منطقه آذربایجان و داغستان برای مهار نفوذ و توسعه طلبی روس ها در منطقه قفقاز بود. هدف این طرح، ایجاد هماهنگی و اتحاد میان خوانین منطقه به منظور تشکیل قوای مشترک تحت شعار اسلام علیه برنامه های استعماری روسیه بود. عثمانی ها با عنایت به نفوذ و اقتدار احمدخان دنبلی (حک:1200-1176ق/1786-1762م) حاکم خوی در منطقه آذربایجان، علی رغم شیعی مذهب بودن او، وی را عنصری مناسب برای اهداف طرح اتحاد اسلام تشخیص داده و به برقراری ارتباط با او روی آوردند. شناخت نقش و جایگاه احمدخان خویی در سیاست منطقه ای عثمانی و بررسی ابعاد همکاری آن دو از مسائل فراروی این پژوهش است. این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤالات است: همکاری احمدخان خویی با عثمانی ها در طرح اتحاد اسلام در چه سطحی بود؟ حاکم خوی از همکاری با سیاست منطقه ای عثمانی چه اهدافی داشت؟ این پژوهش بر آن است تا باتکیه بر نسخ خطی فارسی، اسناد آرشیو چاپ عثمانی و منابع تاریخ نگاری عثمانی با رویکرد توصیفی-تحلیلی موضوع مدنظر را واکاوی کند. یافته های پژوهش مؤید آن است سطح همکاری آنان در مقابله با دشمنان اسلام با گذر از سطح تبادل سفرا و مکاتبات، وارد همکاری عملی مشترک اطلاعاتی و نظامی شد. ارتقای جایگاه از سطح حاکم محلی به سطح مدعیان حکومت و شناساندن خود به عنوان حکمران مستقل آذربایجان در فقدان حکومت مقتدر از اهداف حاکم خوی بود.
۷.

به کارگیری چارچوب مفهومی «نظم دسترسی محدود» برای تفسیر تحولات در دولت ساسانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 59 - 75

کلید واژه ها: نظم دسترسی محدود ساسانیان دولت طبیعی نظامیان حرفه ای خاندان ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 520 تعداد دانلود : 717
تفسیر تحولات دولت ساسانیان به عنوان دولتی که بسیاری از رویه هایش مبنایی برای دولت های بعدی ایرانی بوده است، می تواند به تعمیق شناخت تاریخ ایران کمک کند. تفاسیر متنوع و گاه ناسازگاری برای تحولات مهم، ظهور این دولت، اقدامات شاهان بزرگ، جنبش مزدکیان و سقوط آن ارائه شده است. فرض این مقاله این است که استفاده از یک چارچوب نظری برای همه حوادث، تفسیر جامع تر و یکپارچه تری را فراهم می کند. چون واضعان چارچوب مفهومی «دولت طبیعی» آن را چارچوبی برای تفسیر تاریخ مکتوب بشر دانسته اند، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا چارچوب مفهومی دولت طبیعی، قادر به ارائه تفسیری رضایت بخش از تحولات دولت ساسانی است؟ بنابراین روش پژوهش تحلیلی-توصیفی و کتابخانه ای است. در چارچوب مفهومی دولت طبیعی، دولت ائتلافی از نخبگانی است که کنترلشان را بر فعالیت های سیاسی، نظامی، اقتصادی، دینی و اداری جامعه طوری اعمال می کنند که بیشترین رانت برایشان فراهم شود؛ بنابراین تحولات در دولت همان تغییرات در اعضای ائتلاف یا اهمیت آنها در اثر تغییر در منابع رانت، قدرت اعضا و شرایط محیطی است. در این مقاله قابلیت رضایت بخش این چارچوب برای تفسیر تحولات و حوادث مهم در دولت ساسانی، با توجه به نقش اعضای ائتلاف در تولید رانت و اعمال خشونت، در یک دوره بندی پنج گانه و توضیح ویژگی های هر دوره نشان داده می شود.
۸.

Analysis and identification of underlying factors of development Creative industries through the creation of a cultural quarter. Case study: "Karim khan", Tehran

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۵, June ۲۰۲۳ 11 - 26

کلید واژه ها: Urban regeneration Creative Development Cultural Quarter Creative Industries Karim Khan

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 314 تعداد دانلود : 363
The purpose of this study is to the development of creative industries through the development of cultural quarters within historical contexts as a creative strategy that affects the city as a whole and provides the field of competition and the possibility of being present at international levels. The research method is descriptive-analytical and its type is applied-developmental. The geographical area under study is "Karim Khan" street in Tehran, which has a rich historical and cultural identity. Therefore, using the hierarchical analysis process and "Lisrel" software, the cultural quarters' indicators were ranked and each one's importance was extracted. The findings, according to the calculations of the importance coefficient and the compatibility coefficient of each of the indicators in the study area, show that the "walkability" criterion, "the drivers of the creative economy", and the meaning index of a cultural quarter, the criterion of "evocativeness and urban memory" with importance coefficients of 0.62, 0.78, and 0.65 in the quarter have been assigned the highest rank among other indicators. And as a result, it was shown that the economic importance of sidewalks and the presence of active horizontal grains on the edges, the permeability of the passages, the safe accommodation for pedestrians, the facilities for the transportation of cars and their related services, as well as the quality of urban furniture and green spaces in the quarter as underlying factors. The instrument of creative development and the formation of the cultural quarters are the most important.
۹.

تاثیر تنزل نظام تیمارلی در ساختار امپراتوری عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۲ 53 - 69

کلید واژه ها: عثمانی تنزل تیمارلی سواره نظام زمین دار تیمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 215 تعداد دانلود : 621
در حالیکه در امپراتوری عثمانی نظامیان از اهمیت قابل توجهی برخوردار بودند و غالب سپاهیان را سواره نظام تشکیل می داد، این حکومت با مشکل کمبود فلزات و نقدینگی جهت تامین هزینه سپاه مواجه بود. بمنظور رفع این مشکل اراضی ای بعنوان تیمار به سپاهیان سواره-نظام واگذار گردید. تیمارلی ها که جزء تشکیلات نیروهای ایالتی به شمار می رفتند و نقش مهمی درتثبیت قدرت عثمانی ایفا کردند از اواخر قرن شانزدهم میلادی ضعیف گردیدند و از تعدادشان کاسته شد. برخی از مورخین تنزل و کاهش نظام تیمارلی را از عوامل مهم انحطاط عثمانی می دانند. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از ابزار مطالعه کتابخانه ای، در پی تبیین این مساله است که کاهش جایگاه نهاد تیمارلی چه تاثیری در ساختار حکومتی امپراتوری عثمانی داشت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تنزل تیمارلی آسیب دیدگی شدید تشکیلات نظامی و دفاعی عثمانی ها را در پی داشت و بسترساز آشوب-های سپاهیان و در نهایت ضعف امپراتوری گردید. به این معنا که عثمانی ها نه تنها تیمارلی ها-ی سواره نظام را بعنوان پایه اساسی ساختار نظامی خود از دست دادند بلکه با تنزل تیمارلی زمینه شورش و اعتراض سپاهیان قاپی قولو اعم از سپاهی سواره نظام و ینی چری پیاده نظام را نیز مهیا کردند.
۱۰.

چگونگی موضع گیری ایران در برابر تشکیل کنفدراسیون شیوخ جنوب خلیج فارس (1346- 1349ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 111-133

کلید واژه ها: ایران خلیج فارس بحرین کنفدراسیون شیوخ موضع گیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 82 تعداد دانلود : 723
سیاست منطقه ای ایران در حوزه خلیج فارس و دریای عمان در دهه 40 شمسی/ ۶۰ میلادی در نتیجه مجموعه تحولات داخلی و رهیافت های بین المللی دچار دگرگونی های عمیقی گشت. خروج نیروهای انگلستان از منطقه خلیج فارس و دریای عمان و بروز خلا قدرت ، مسئله بحرین و تشکیل فدراسیون شیوخ جنوب خلیج فارس از مهمترین رویدادهای بود که ایران به اشکال مختلف با آن در حال چالش و تقابل بود . در اواخر این دهه امارت های کوچک جنوب تنگه هرمز که سیاست خارجی و دفاعی آنان به وسیله انگلستان اداره می شد و فاقد تمرکز سیاسی و اداری مستقل بودند ، خواستار تشکیل نوعی کنفدراسیون گشتند . ایران با تاسیس این کنفدراسیون به مخالفت پرداخت. هدف از این نوشتار بررسی علل مخالفت شدید دولت پهلوی دوم نسبت به شکل گیری فدراسیون شیوخ خلیج فارس در این مقطع زمانی می باشد. در پایان نتیجه گرفته می شودکه ایران به علت حضور بحرین در این اتحادیه که تهران آن را بخشی از حاکمیت خود می دانست با آن به مخالفت پرداخت زیرا از دیدگاه تهران، بحرین بخشی از کشور ایران محسوب می شد و به صورت طبیعی امکان الحاق خودسرانه ان به معاهدات خارجی وجود نداشت.
۱۱.

رویکرد روزنامه خلق نسبت به وضعیت اصناف (1332- 1330)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 293-316

کلید واژه ها: روزنامه خلق اصناف حزب توده پیشه وران کمونیزم شوروی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 890 تعداد دانلود : 588
اصناف از گروه های اقتصادی مهم پس از تجار بودند که با حضور گسترده در انقلاب مشروطه از نقش سنتی خود فاصله گرفتند. در دوره پهلوی اول با سیاست های دولت محدود شدند. پس از اشغال ایران و تشکیل حزب توده که خود را هوادار طبقات زحمتکش از جمله پیشه وران معرفی کرد، برای توجه نشان دادن به اقشار ضعیف جامعه و جلب آنها به کمونیست شوروی به انتشار روزنامه های مختلفی از جمله شهباز، بسوی آینده، مصلحت، بانگ مردم، پایگاه آزادی، شجاعت و خلق پرداخت. روزنامه خلق با صاحب امتیازی مصطفی لنکرانی ارگان جمعیت آزادی ایران بود که در راستای تبیین شرایط اقتصادی و مشکلات اصناف راه اندازی شده بود. پژوهش پیش رو با شیوه توصیفی – تحلیلی سعی دارد نشان دهد که وضعیت اصناف در روزنامه خلق، چگونه بازتاب یافته است؟. نتیجه پژوهش نشان می دهد که حجم قابل ملاحظه ای از مقالات مرتبط با این موضوع بیانگر سیاست اقتصادی غلط دولت در ورود اجناس فاسد و بنجل به کشور و تعطیلی کارگاه های داخلی ورشکستگی و فقر اصناف است که در اثر نبودن یک نقشه صحیح اقتصادی و هماهنگ نبودن دستگاه های اقتصادی و تولیدی دولت مشکلاتی از جمله گرانی مواد اولیه تولیدی، واردات بی رویه، اجحاف مالیاتی، ستم مأمورین شهرداری و شهربانی را برای اصناف به وجود آورد. همچنین راهکارهایی مبتنی بر تشویق صادرات کالا براساس تجارت پایاپای با اتحاد جماهیر شوروی در مقابل اصل چهار ترومن و توجه به زندگی روستاییان برای بالا بردن قدرت خرید آنها در راستای سیاست های کمونیستی شوروی ارائه داده است.
۱۲.

بینش و نگرش روحانیون مورخ در تاریخ نگاری معاصر ایرانی (بعد از انقلاب اسلامی 1357ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 1-23

کلید واژه ها: روحانیون جریان اسلامی تاریخ نگاری انقلاب اسلامی تشیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 154 تعداد دانلود : 712
روحانیت تشیع به عنوان یکی مهم ترین جریانهای سیاسی و فکری در ساختار سیاسی و فرهنگی کشور ایران به شکل مشخص از دوران صفویه مطرح گردید. در دوره بعد از انقلاب اسلامی 1357ش، روحانیون در قالب یک جریان تاثیرگذار در تمامی عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور یافتند. علاوه بر این در حوزهای تئوریک، از جمله در عرصه تاریخ نگاری نیز به عنوان یک طیف فعال در شکل گیری جریان تاریخ نگاری اسلامی مطرح گردیدند، مبنا و اساس فکری این جریان، برداشتی از تعالیم اسلام، مذهب تشیع و حکومت اسلامی شکل گرفته بود. هدف این پژوهش بررسی بینش و نگرش روحانیون شیعه در شکل گیری و تداوم جریان تاریخ نگاری اسلامی بعد از انقلاب اسلامی است، بویژه اینکه برخی از روحانیون بعد از پیروزی انقلاب به عنوان نگارندگان و محققان در عرصه تاریخ حضور یافتند و اقدام به تدوین و نگارش کتب تاریخی نمودند. فرضیه این پژوهش این است که متاثر از انقلاب اسلامی، طیفی جدیدی از مورخان روحانی با پشتوانه حاکمیت جمهوری اسلامی در قالب تاریخ نگاری رسمی، دست به تدوین و تولید منابع تاریخ نگارانه زدند. روش و رویکرد این پژوهش به شکل توصیفی– تحلیلی با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای است. همچنین یافته ها این پژوهش نشان می دهد به نسبت حجم گسترده ای منابع تاریخ نگاری بعد از انقلاب در داخل کشور، تولید و نگارش آثار تاریخی از جانب روحانیون، گستره ی قابل قبولی را به خود اختصاص می دهد و خود منجر به توسعه و بعضا شکل گیری جریان تاریخ نگاری اسلامی در این دوران شده است.
۱۳.

وظایف ردان (radān) در دوره ساسانیان از مادیان هزار دادستان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۱

کلید واژه ها: ساسانیان مادیان هزار دادستان انوشیروان تشکیلات روحانیون ردان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 370 تعداد دانلود : 622
مادیان هزار دادستان تنها نسخه خطی ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی است. در این کتاب علاوه بر قانون گذاران و مفسران حقوقی، مقامات دینی زردشتی مانند موبدان، هیربدان، دستوران و ردان نیز در نقش قاضی ظاهر شده و حکم صادر کرده اند. این گفتار بااستناد به کتاب حقوقی مادیان و با هدف شناختن جایگاه ردان در دوره ساسانیان به روش تحلیلی تاریخی نوشته شده است. پرسش های مقاله این است: بنابر مادیان، ردان در دوره ساسانی چه وظایفی داشتند و احکام صادره آن ها کدامند؟ بررسی ها نشان داد: این دین مردان در دستگاه روحانیت دوره ساسانی وظایفی مشخص داشتند و به عنوان دستیاران پادشاه برای اعتلای حکومت دینی و کشور می کوشیدند. ردان در قانون گذاری و نظارت بر آن و حفظ آموزه های دینی و منافع کشور بسیار پرانگیزه و پویا ظاهر شده اند. آن ها در باز پس گرفتن مالکیت و مالیات نهادن بر دارایی و مسایل خرید و معاوضه و ارزیابی ارزش اموال آتشکده صلاحیت داشتند. درآمد دولت ساسانی از مالیات حاصل می شد. تعیین مالیات و دریافت آن و رسیدگی به امور درآمدی دولت به ردان واگذار شده بود. حسابرس ارزش و بهای اموال منقول و غیرمنقول و ورود دارایی به خزانه شاهی و خروج آن و اسناد واگذاری و تحریم و غیره را محاسبه و آماده می کرد؛ سپس، با حضور رد میزان دارایی خزانه را گزارش می داد. رد باید گزارش حسابرس بررسی و تایید می کرد. ردان، در دوره انوشیروان جایگاه ویژه ای احراز کردند و مُهر آنان در کنار مُهر موبدان به اسناد اعتبار می دهد و وظایف آن ها بیان گر قدرت و نفوذ آنان در دین و دولت است.
۱۴.

نقش نخبگان و ادیبان ایرانی در نهضت علمی ادبی عصر اکبرشاه گورکانی(1556-1605)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۱

کلید واژه ها: هند گورکانیان اکبرشاه ایرانیان علم و ادب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 752 تعداد دانلود : 923
اکبر شاه به عنوان بزرگترین پادشاه گورکانی هند، در تکمیل سیاست آزاد اندیشی و تسامح دینی خود در جامعه چند مذهبی و چند قومی هند، جهت آشنایی با ادیان و دانش ملل هندی دستور داد آثار برجسته هندو ، مسیحی ، بودایی و دیگر ادیان در زمینه های دینی ، تاریخی و ادبی به زبان فارسی برگردانده شود، به این ترتیب در روزگار وی نهضت ترجمه ای به راه افتاد که ایرانیان مقیم هند سهم بی بدیلی در آن داشتند، به طوری که نخبگان و مترجمان و ادبای ایرانی را می توان پیشگامان اصلی این نهضت ترجمه دانست. هدف این مقاله مطالعه نقش نخبگان ایرانی در نهضت علمی ادبی عصر اکبرشاه است و به تبع آن سوال اصلی پژوهش این است که نخبگان ایرانی در چه عرصه و رشته هایی در نهضت علمی ادبی عصر اکبرشاه نقش آفرین بودند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ایرانیان ساکن هند نه تنها از پیشرانان علم و ادب در دوره اکبر و فرمانروایان بعدی گورکانی بودند، بلکه به رشد ، گسترش و تعمیق زبان فارسی در هند بسیار یاری رساندند. روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی تحلیلی است و گردآوری اطلاعات در آن به شیوه کتابخانه ای است.
۱۵.

Review Paper: Bioarchaeology; Archaeological study via the biological perspective

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۲, Issue ۲ - Serial Number ۶, August ۲۰۲۳ 67 - 73

کلید واژه ها: Skeleton Archaeology paleodietry Linear Enamel Hypoplasia Stable isotope

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 848 تعداد دانلود : 814
Biological samples such as bones, tooth, and hair obtained from archaeological excavations are mainly used for dating measurements. However, these findings provide valuable information about the diet, lifestyle or migration, and genetic interaction of communities, and disease because the biochemical content of biological tissues such as bones, teeth, and hair changes under the influence of the lifestyle of the past population. Therefore, it seems that human remains' biochemical, microscopic, and histological studies could be advantageous for clarifying the dark events of the past societies. Bioarchaeology, as an interdisciplinary science, assesses the historical-cultural relationships in ancient samples and human remains like hair, bone, or tooth by biological tools and techniques. In this science, the biological data of specimens are combined with archeological information to obtain a more accurate sociology of past civilizations. The purpose of the present review article is to familiarize archeology researchers with the usual methods in bioarchaeological studies.
۱۶.

وجوبِ پذیرش مصالحه مالی با اولیای دم از سوی محکوم به قصاص نفس با رویکردی به آرای امام خمینی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال ۲۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۹۸ 55 - 80

کلید واژه ها: انتحار خودکشی قتل عمد قصاص وجه المصالحه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 337 تعداد دانلود : 817
وجوب حفظ جان و حرمت خودکشی – چه به صورت فعل یا ترک فعل از ضروریات دین است و آیات و روایات متعدی بر آن دلالت دارند؛ درعین حال، در شمول حکم یادشده نسبت به برخی مصادیق اختلاف نظر است؛ ازجمله، در مواردی که اولیای دم حاضرند در قبال گرفتن وجه از قصاص صرف نظر نمایند، وجوب پذیرش این پیشنهاد از سوی محکوم به قصاص موردتردید است؛ البته مشروط به آنکه پرداخت وجه برای محکوم به قصاص مقدور باشد. امام خمینی وجوب این مسئله بر محکوم به قصاص را نپذیرفته اند. در این نوشتار، ادله موافقان و مخالفان با رویکرد به مبانی نظر امام خمینی موردنقد و بررسی قرار می گیرد؛ این ادله طیف فراوانی از آیات، روایات، ادله عقلیه، استناد به توالی فاسد و... در خود دارد. حاصل آنکه ادله باورمندان به عدم وجوب، پذیرفتنی تر می نماید؛ اما با توجه به برخی قواعد و اصول، احتیاط در مسئله یاد شده نیکوست و از این طرق می توان میان نظرات موافق و مخالف، راه میانه ای برگزید.
۱۷.

ماهیت مشروعیت سیاسی ساسانیان در تاریخ نگاری یعقوبی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۱

کلید واژه ها: تاریخ نگاری مشروعیت مشروعیت سیاسی ساسانیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 718 تعداد دانلود : 543
درک مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی ایران، مبتنی بر دادگری، امنیت طلبی و نظم حاکم بر جهان هستی بوده و صرف نظر از معنای ساده امنیت، وجهی عمیق تر، در پیوند با جهان بینی و نظم کیهانی مورد اعتقاد ایرانیان داشته است. پرداختن به عدالت و امنیت در هر عصری و شرح سلوک معطوف به نظم و امنیت از سوی فرمانروایان است که فهم مشروعیت سیاسی آنها را امکان پذیر می کند. بررسی مشروعیت سیاسی شاهان ساسانی نیز تابع همین قاعده است. به نظر می رسد یعقوبی، مورخی که در قرن سوم هجری می زیست و با رویکرد فرهنگی تری با تاریخ مواجهه داشته است، از همین منظر کارکردگرایانه به تاریخ ساسانیان پرداخته و کارکردهای نظام حکومتی را مبتنی بر میزان اهتمام حاکمان آن به دادگری و امنیت طلبی ایشان روایت کرده است. یعقوبی به عنوان یکی از نخستین تاریخ نگاران مسلمان، ضمن این که نگرش انتقادی تری نسبت به گزارش های موجود درباره تاریخ ساسانیان دارد و در شرح تاریخ ایشان میان افسانه و تاریخ تمیز قائل می شود، در پرتو نگرش فرهنگی خویش، با تکیه بر دادگری و تأیید سلوک نیک یا نفی بدروشی فرماروایان ساسانی، عملکردهای مطلوب یا نامطلوب آنها را به نحوی روایت می کند که اهمیت عدالت و ضرورت تأمین امنیت را به مخاطب خویش یادآور شود. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی، با هدف تبیین مشروعیت سیاسی فرمانروایان ساسانی در نگاه یعقوبی، چگونگی روایت این مورخ را درباره سلوک سیاسی- اجتماعی آنها مورد بررسی قرار می دهد.
۱۸.

بحران در کمیسیون های کمک به مستمندان و تشکیل سازمان اردوهای کار (331- 1338ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ (پیاپی ۱۴۸) 45 - 63

کلید واژه ها: مستمندان تکدی گری کمیسیون های کمک به مستمندان عوارض بنزین سازمان اردوهای کار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 586 تعداد دانلود : 796
در دهه 1320ش. با هجوم انبوهی از افراد مستمند از شهرهای کوچک و مناطق روستایی به شهرهای بزرگ، برنامه ها و سیاست های اجتماعی مختلفی به منظور رسیدگی به این افراد در دستور کار قرار گرفت. با این حال، اصلی ترین مشکل رسیدگی به این مستمندان، نبود منابع مالی مشخص برای این منظور بود؛ به همین دلیل در آذر 1331ش. یک لایحه قانونی به تصویب رسید که براساس آن از هر لیتر بنزین مصرفی داخلی کشور، بیست دینار عوارض برای جمع آوری و به کار گماردن متکدیان أخذ می شد. با تأمین منابع مالی لازم، در سال 1331ش. در شهرهای مختلف کشور نهادهایی با عنوان کمیسیون های کمک به مستمندان، به منظور رسیدگی به این افراد تشکیل شد. با وجود این اقدامات، در دهه 1330ش. بحران حضور مستمندان در شهرهای بزرگ تشدید شد و این امر موجب انحلال این کمیسیون ها در سال 1338ش. و جایگزین شدن نهادی تازه تأسیس با عنوان «سازمان اردوهای کار» به جای آنها شد. بر این اساس، پرسش اصلی نوشته حاضر این است که چرا چنین کمیسیون هایی نمی توانستند مشکل مستمندان را در سطح کشور حل کنند و چرا سازمان اردوهای کار جایگزین این نهاد شد. با توجه به این مقدمات، در این نوشته ابتدا تشکیل این کمیسیون ها و تغییرات صورت گرفته در آنها تا سال 1338ش. بررسی شده است. سپس سعی شد با توجه به این توصیف، مشکلات این کمیسیون ها در این فاصله زمانی شرح داده شده و در آخر نشان داده شود که چرا ساختار و خدمات چنین کمیسیون هایی به سبب شدت داشتن بیکاری پنهان در مناطق روستایی، نمی توانست مشکل مستمندان را در سطح کشور حل کند.   
۱۹.

سفارت در دوره تیموریان؛ تشریفات استقبال و بار یافتن سفرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ (پیاپی ۱۴۸) 183 - 208

کلید واژه ها: تیموریان سفارت سفیر آداب و تشریفات باریابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 410 تعداد دانلود : 483
آداب و تشریفات سیاسی از مباحث بسیار مهم در امر سفارت است. پذیرش سفیر در هر دوره ای آداب و رسوم خاصی داشت که از باورها و اعتقادات حاکم بر دربار نشأت می گرفت. پژوهش حاضر به روش تاریخی، مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از آثار تاریخ نگارانه و منشآت دوره تیموریان، در پی پاسخ به این پرسش است که: سفارت و آداب استقبال و بار یافتن سفیران در عصر تیموریان چگونه و بر مبنای چه اصول و قواعدی بوده است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که با وجود خصلت تهاجمی حاکمیت تیمور، او از کارکردهای تبادل سفیر غافل نبوده و سفارت های متعددی در زمان او و جانشینانش با اهداف متنوعی صورت گرفته است. از دیگر سو، آداب و تشریفات سفارت در دوره تیمور، متمایل به آداب مغولی بوده و به وسیله قانون یاسا حمایت می شد. در دوره شاهرخ، ابوسعید و سلطان حسین بایقرا، آداب و تشریفات سفارت به آداب ایرانی-اسلامی تمایل داشته است. شاهرخ قوانین یاسا در زمینه بار یافتن را از اعتبار انداخت. در تشریفات سفارت، آوردن هدیه برای خان و امرا تقریباً به صورت یک اصل ثابت بود و اگر سفیران هدیه به همراه نداشتند، در انجام مأموریت خود با مشکل روبه رو می شدند. امیران تیموری نیز اغلب به فرستادگان هدایایی می دادند. اسب، خلعت و زر یا پول، عنصر ثابت همه هدایا بوده است. سلاطینی چون شاهرخ، ابوسعید و حسین بایقرا، در مناسبات خود از کتاب نیز به عنوان هدیه استفاده می کردند تا ضمن هنردوست نشان دادن خود، هنر و خلاقیت درباریان خود در زمینه کتاب آرایی را به رخ بکشند. در این دوره، سفیران از مزایایی چون مصونیت سیاسی، برخورداری از معافیت های مالیاتی و تسهیلات دیگری از جمله امکانات اقامتی، غذایی و چاپاری برخوردار بودند. پذیرش سفیر در این دوره مانند دوران مغول، در انحصار فرمانروا نبود. امیران تیموری از آداب و تشریفات سفارت، به عنوان ابزاری برای نشان دادن عظمت و شکوه قدرت خود بهره می بردند.
۲۰.

درآمدی بر عملکرد دولت کارگزار محور رضاشاه در قبال ساختار ایلی کشور براساس نظریه «ساخت یابی گیدنز» (مطالعه موردی ایلات و عشایر لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۴ 115 - 140

کلید واژه ها: رضاشاه ایلات و عشایر گیدنز نظریه ساخت یابی تمرکزگرایی لرستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 77 تعداد دانلود : 980
در این مقاله سعی شده است با استفاده از نظریه «ساخت یابی» گیدنز، زمینه های اجرای سیاست سرکوب ایلات و عشایر (با تأکید بر ایلات و عشایر لرستان) در قالب نظریه جامعه شناسانه گیدنز مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. بر اساس نظریه «ساخت یابی» گیدنز به نقش کارگزار (به عنوان نمونه موردی، رضاشاه) در بستر (نمونه موردی، جامعه ایلات و عشایر) و ارتباط دوسویه (متعامل یا متقابل) ساختار- کارگزار توجه می کند. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی بر مبنای روش شناختی جامعه شناسی- تاریخی به طرح این پرسش پرداخته که براساس نظریه ساخت یابی گیدنز، خط مشی پهلوی اول در قبال ایلات و عشایر لرستان چگونه قابل ارزیابی و تحلیل است؟ رهیافت پژوهشی مقاله آن است که درباره عملکرد رضاشاه در قبال ایلات و عشایر لرستان، هیچ یک از نظریات مطرح شده- که در متن مقاله به آن پرداخته می شود- به تنهایی نمی توانند بیانگر تمام واقعیت باشند و در تحلیل عملکرد وی، باید به رابطه میان ساختار- کارگزار و تعامل دوسویه آنها توجه کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان