محمدابراهیم زارعی

محمدابراهیم زارعی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۱ مورد.
۱.

بازخوانی صحنه روایی مصور برروی بشقاب گلابه ای رنگارنگ منسوب به نیشابور بر پایه مطالعات قوم باستان شناسی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲۷ 197 - 224

کلید واژه ها: سفال نیشابور گلابه ای رنگارنگ قوم باستان شناسی طلب باران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۴۸
مطالعه سفالینه های گلابه ای رنگارنگ به دلیل نقوش منحصربه فرد همواره موردتوجه پژوهشگران مختلف بوده است. طی چند دهه گذشته محققان با رویکردهای متفاوت نقوش سفالینه های فوق را مورد مطالعه قرار داده اند. باوجود پژوهش های صورت گرفته در راستای بازخوانی و تفسیر نقوش، هم چنان ابهامات و چالش ها به قوت خود باقی است. یکی از چالش های موجود در تفسیر نقوش سفالینه های گلابه ای رنگارنگ، صحنه روایی مصور برروی بشقابی ا ست که در موزه هنر «نلسون اتکینز» نگه داری می شود. پژوهشگران در پژوهش های خود با توجه به متون تاریخی برای تفسیر نقش بشقاب فوق نظرات ناهمگونی را ارائه کرده اند که گمان می رود تفاسیر آن ها دارای اشکالات اساسی است. این چنین به نظر می رسد که مطالعه متون تاریخی به تنهایی راه گشا برای تفسیر صحنه روایی فوق نیست و باید از مطالعات علوم میان رشته ای کمک گرفته شود، تا در پژوهشی مجزا و با استفاده از مطالعات قوم باستان شناسی صحنه روایی این ظرف مورد مطالعه و بازبینی قرار گیرد. نگارندگان در این پژوهش بر آن هستند تا با پیگیری کهن الگوها در بستر جغرافیای تولید سفالینه های گلابه ای رنگارنگ که دامنه مطالعات آن، خطه خراسان را دربر می گیرد، صحنه روایی بشقاب را موردمطالعه قرار دهند. برای نیل به این هدف، نگارندگان از مطالعات قوم باستان شناسی و مستندات تاریخی برای تفسیر آن بهره گرفته اند. روش پژوهش جستار پیشِ رو کتابخانه ای با رویکرد تاریخی، تحلیلی-تطبیقی است. درراستای هدف فوق، پرسش هایی نظیر: مفهوم صحنه روایی بشقاب گلابه ای رنگارنگ مورد بحث چیست؟ مطالعات قوم باستان شناسی تا چه حد در تفسیر صحنه روایی مصور برروی این ظرف قابل تطبیق است؟ مطرح شده است. برآیند حاصل از پژوهش تطبیقی مطالعات قوم باستان شناسی و مستندات تاریخی این ا ست که مضمون صحنه روایی منقوش بر بشقاب، مراسم آئینی طلب باران و آب از ایزد بانوی آناهیتا و تیشتر است که امروزه در خطه خراسان با تغییراتی در نحوه اجرای مراسم برگزار می گردد.
۲.

آرایه های آهک بری حمام های خصوصی شهر سنندج در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۹ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ 77 - 93

کلید واژه ها: قاجار سنندج حمام های خصوصی آهک بری نقوش و مضامین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴ تعداد دانلود : ۲
هنرمندان برای انتقال محتوای نقوش آهک بری از روش رمز پردازی و نمادگرایی بهره گرفته اند و نقوش را به صورت نمادین و استرلیزه طراحی کرده تا با ساده ترین طرح، پیام خود را به مخاطب برسانند. پژوهش حاضر درصدد تحلیل ترئینات آهک بری حمام های خصوصی شهر سنندج در دوره قاجار است. روش پژوهش از نوع توصیفی، تاریخی– تطبیقی مبتنی بر بررسی میدانی و مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. این نوشتار در پی پاسخگویی پرسش های پژوهش:1.عناصر تزئینی آهک بری شامل چه موتیف هایی بوده و چه ارتباطی بین نقوش و بانیان حمام ها وجود دارد؟2.آرایه های تزیینی حمام ها از کجا اقتباس شده اند؟ برآیند پژوهش نشان می دهد موتیف های اجرا شده شامل مضامین مذهبی، هندسی، گیاهی و حیوانی است. منشأ عناصر تزیینی الهام از طبیعت، اعتقادات باستانی و تأکید بر باستان گرایی بوده است. استفاده از نقوش طاووس، بز، عقاب، شیر و خورشید و غیره، دارای معانی نمادین هستند که نشانِ پایداری و دوام سلطنت، رهبر و سردسته بودن، عدالت خواهی و قدرت که با پست بانی بناها از جمله ملا لطف الله شیخ الاسلام(رهبر مردم در اعتراض به ظلم حاکمان)، میرزا یوسف مشیردیوان(رجال سیاسی دوره ی قاجار کردستان) و میرزا محمدرضای وزیر(پیشکاری سردار کل فرمانده ارتش) در ارتباط می باشد. این افراد به دلیل موقعیت اجتماعی و نفوذ در دستگاه های سیاسی و اداری دوران قاجار، توانایی انتقال اعتراض مردم را به والیان کردستان و شاه داشتند.
۳.

تحلیل و گونه شناسی خانه های دوره پهلوی اول با رویکرد کالبدی- فرهنگی در شهر سنندج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۷ 239 - 258

کلید واژه ها: گونه شناسی خانه های دوره پهلوی اول رویکرد کالبدی- فرهنگی سنندج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۲
بررسی تاریخ معماری خانه های دوره پهلوی اول در منطقه غرب ایران و به ویژه شهر سنندج، نشانگر آن است که این موضوع کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. با تغییر و تحولاتی که در این شهر رخ داده، در معماری مسکونی نیز دگرگونی ایجاد و موجبات معماری متفاوت را فراهم نموده است. حضور گروه های مهاجر از جمله شاهزادگان قاجاری و برخی افراد صاحب منصب اداری و دیوانی و نیز ازدواج فرزندان والیان با برخی شاهزادگان قاجاری و حتی بعضی از منصوبان دولتی از جمله عوامل موثر بوده که در کنار آنها می توان به حضور معماران و هنرمندان از شهرهای دیگر و از جمله تهران برای طراحی و ساخت اشاره کرد. طبق بررسی های انجام شده، تاکنون مطالعات مدون و منسجمی در زمینه خانه های سنندج و به طور خاص گونه شناسی کالبدی- فرهنگی آنها صورت نگرفته است. با توجه به ضرورت انجام این تحقیق در این مقاله ابتدا بررسی خانه از دیدگاه های مختلف، سپس گونه شناسی خانه های شهر سنندج در دوره پهلوی اول و در نهایت به شناخت ویژگی های کالبدی- فرهنگی این خانه ها پرداخته شده است. نوشتار حاضر رویکردی کیفی و روش کار به لحاظ نوع نتایج توصیفی- تحلیلی می باشد. از روش میدانی و کتابخانه ای در گردآوری اطلاعات بهره گرفته شده و از ابزارهایی همچون نقشه کشی، عکاسی و نقشه برداری استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که خانه ها در دوره پهلوی اول در شهر سنندج دارای دو گونه، با ویژگی های خاص خود هستند. گونه ای کاملاً تحت تاثیر معماری منطقه کردستان و گونه دیگری تحت تاثیر معماری مناطق مرکزی ایران می باشد.
۴.

An Investigation into the Sassanian Glassware Kept in the Sanandaj Archaeological Museum(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۳۰, Issue ۳ (۲۰۲۳) 74-84

کلید واژه ها: Sanandaj Museum Sassanian Glassware Veh Ardashir Glass Bowl

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۲۲
Glassmaking traces its history back to antiquity as is the case with several other crafts in Iran. The craft would culminate under the Sassanian rule, when an assortment of receptacles in different sizes, shapes, and functions came into popular use. The present study examines a sample of 29 pieces of Sassanian glass objects preserved in the Sanandaj Archaeological Museum. Deriving from clandestine excavations, no previous research has investigated these pieces. This descriptive and historical-analytical study draws upon comparisons with related museum objects and library research. The questions are: Which excavated sites in the Sassanian territory are to be examined for comparanda? What are the manufacturing techniques of the objects in question? To which part of the Sassanian time span do they date? What are the common forms as well as their functions and decorations? The sample appears to compare with the material from Mesopotamia (Tell Mahuz, Abu Skhair, Barghuthiat, and Kish) and Veh Ardashir, which were major centers of glass production at the time. The pieces were manufactured in free-blowing and mold-blowing techniques. Bowls are the common form, followed by bottles, unguentaria, juglets, and jars for ritual, cosmetic, and practical functions. The major decorations detected on the study sample include applied trails and facet cutting. The pieces can be assigned to two consecutive chronological extents: The first spans the onset of the Sassanian period (2nd century AD) to the 4th century AD, and the second encompasses the 4th century AD to the demise of the empire. Dispersion of such objects across the Sassanian Empire suggests that glassware represented a trade item at that time.
۵.

بررسی خانقاه های شهر کرج ابودلف براساس اسناد تاریخی و شواهد باستان شناسی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۲۱۷-۱۹۳

کلید واژه ها: خانقاه زاویه کرج ابودلف آستانه شازند تصوف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۱۵۹
شهر کرج ابودلف یکی از مهم ترین شهرهای دوران اسلامی است که در سده های اولیه این دوره شکل گرفت و در قرون میانی به شکوفایی رسید. شناخت از این شهر تا سه دهه گذشته صرفاً به اشارات متون تاریخی مربوط می شد. حال با انجام بررسی های میدانی باستان شناسی و مطالعه اسناد تاریخی می توان به شناخت بیشتری از موقعیت مکانی شهر یادشده و آثار و بقایای به جای مانده از آن دست یافت. یکی از مهم ترین آثار قابل مطالعه کرج ابودلف، خانقاه ها است. خانقاه ها به عنوان مراکزی برای آموزش مبانی دین و اصول طریقت، از قرن چهارم هجری قمری در بلاد اسلام شکل گرفته و به بسط تصوف پرداختند. در این میان، شهر کرج ابودلف دارای چند خانقاه بوده که هدف این نوشتار بررسی آن ها با بهره گیری از بررسی باستان شناسی و مداقه در اسناد و متون تاریخی است. پرسش های تحقیق عبارتنداز: 1. اسناد مکتوب و شواهد تاریخی، چه زمانی را برای شکل گیری و توسعه خانقاه ها در شهر کرج ابودلف پیشنهاد می کنند؟ 2. نقش اسناد و شواهد باستان شناسی مرتبط با خانقاه ها در انطباق مکان کرج با شهر آستانه چیست؟ 3. خانقاه های شهر کرج چه جایگاهی در ساختار فضایی شهر کرج داشته اند؟ روش پژوهش در این جستار، تاریخی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه ای است. تاکنون پژوهشی مستقل درباب خانقاه های شهر کرج صورت نگرفته است و براساس مطالعه اسناد موجود و بررسی های باستان شناسی، سوای از انطباق موقعیت شهر فعلی آستانه با شهر کرج ابودلف می توان بیان داشت که خانقاه های شهر کرج در سده های میانی دوران اسلامی به عنوان بخشی از ساختار فضایی شهر مذکور شکل گرفته و پیوند های کارکردی خود را پس از زوال کرج با بقایا یا دیگر آثار معماری شهر حفظ کرده اند.
۶.

گونه شناسی و گاه نگاری نسبی شیوه عصاری در محوطه باستانی دینور، استان کرمانشاه

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ششم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۱ ۱۶۵-۱۴۳
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۳
محوطه باستانی دینور که ازسوی مردم محلی با نام «شهر خاوران» معرفی می شود، در شمال شرق کرمانشاه و در یکی از دشت های زاگرس مرکزی، بر سر راه کرمانشاه-سنقر واقع شده است. وسعت و اهمیت محوطه با وجود آسیب های مکرر محیطی، مانند سیل و زلزله و توسعه کشاورزی، هنوز هم مشهود است. یافته های تاریخی و مدارک باستان شناسی نشان می دهند که تپه مرکزی و نواحی پیرامون آن از دوره سلوکی تا عصر حاضر مسکون بوده و این محوطه، همان شهر دینور است که به عنوان یکی از مراکز فرهنگی غرب ایران در قرون نخستین اسلامی معرفی شده و این موضوع از فهرست اندیشمندان منسوب به این دیار دریافت می شود. طی بررسی های سطحی، در کنار انبوه داده های سفالی، مجموعه ای از سنگ های آسیا و وزنه های بزرگ مشاهده شد که نشان از وجود کارگاه عصاری در محوطه دارد. گونه شناسی شیوه عصاری در این کارگاه و گاه نگاری آن، مسأله اصلی این پژوهش است که پرداختن به آن با طرح دو پرسش انجام می شود؛ نخست آن که، این داده ها به چه دوره ای تعلق دارند؛ و دوم، در این کارگاه چه محصولاتی تولید شده است؟ با توجه به نیازهای جوامع شهری و ضرورت مدیریت و برنامه ریزی فعالیت های کارگاهی، فرضیه ای مبتنی بر تعلق داده ها به زمان شکوفایی شهر دینور و تولید روغن یا دوشاب انگور مطرح می شود. براساس مقایسه و بررسی اشیاء و مطالعه داده های محیطی، منابع مکتوب و مدارک باستان شناسی و قوم باستان شناسی، کارگاه عصاری دینور به زمان رشد و شکوفایی این محوطه در قرون 2 تا 4 ه .ق.، نسبت داده می شود و علاوه بر تولید دوشاب انگور، امکان روغن کشی نیز مطرح می شود. از آنجایی که نمونه های شناخته شده از مرکز و غرب ایران به قرون متأخر اسلامی تعلق دارند، داده های محوطه بخشی از پیشینه این فن را آشکار می سازد.
۷.

معرفی کتیبه نویافته یونانی از همدان: سندی بر پرستش خدای ساراپیس در هگمتانه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و زبان های باستانی سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴) 235 - 257
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۷۶
با وجود گذشت یک قرن کاوش های باستان شناسی در همدان، یافته های دوره سلوکی در این شهر بسیار ناچیز است این در حالی است که بر اساس منابع تاریخی، هگمتانه یکی از مهم ترین ساتراپی های یونانی نشین غرب ایران در دوران سلوکیان بوده است. در پاییز سال 1396 در مرکز این شهر، قطعه سنگ تراش خورده و ناقصی کشف گردید. این قطعه سنگ به نظر می رسد مربوط به سر ستون شیوه دوریک یک ستون نذری است که بعدها از میانه شکسته و یا بریده شده است. این یافته در اصل شامل یک بخش مکعب شکل و یک شالی مدور بوده که بر روی یکی از اضلاع بخش مکعب شکل، کتیبه یونانی در سه سطر با سه واژه حک شده است. در سطر اول به نام خدای مصری ساراپیس(Sarapis) و در سطر دوم نام دیودوروس(Diodoros) اشاره شده است و در سطر سوم که تنها دو حرف از آن باقی است می توان واژه εὐχήν که در کتیبه های یونانی به عنوان واژه ای برای شکرگزاری در تحقق نذر آورده می شود را شناسایی نمود. بر اساس شکل ظاهری، به نظر می رسد این قطعه سنگ بخشی از یک سر ستون نذری، به سبک دوریک بوده که شخصی بنام دیودوروس کتیبه ای بر روی آن، در وقف خدای سراپیس نگاشته و آن را در معبد اهدا کرده است.
۸.

بررسی و مطالعه سفال های دوران اسلامی دشت قروه - استان کردستان

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال پنجم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۵ ۱۸۹-۲۱۱

کلید واژه ها: دشت قروه دوران اسلامی سفال لعاب دار سفال بدون لعاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۸۲۷۴
شهرستان قروه در جنوب شرقی استان کردستان واقع شده است و از مناطق مرتفع زاگرس محسوب می شود. این دشت از دوران تاریخی و اسلامی شرایط زیست محیطی بهتری پیدا می کند و همین امر موجب توجه گروه های انسانی به آن بوده است. پژوهش های باستان شناسی در این دشت به نسبت سایر مناطق همجوار به ویژه باستان شناسی دوران اسلامی بسیار اندک صورت پذیرفته است. در سال 1397 ه .ش.، دشت و شهرستان قروه مورد بررسی و شناسایی باستان شناسی قرار گرفت که نتایج این پژوهش بخشی از یافته های آن است. یافته های مورد بحث، شامل مجموعه سفالینه های دوران اسلامی می شود که مهم ترین هدف این پژوهش تلقی می گردد. معرفی و طبقه بندی این یافته ها و ارائه تصویری از وضعیت سفالگری و گونه های رایج سفال دوران اسلامی در این منطقه، ساختار کلی این پژوهش را شکل می دهد. پژوهش صورت گرفته حاکی از شباهت و تطابق یافته های این دشت با مناطق همجوار به ویژه همدان است که از نظر چشم انداز محیطی و بستر فرهنگی، شرایط تقریباً یکسانی دارند. پرسش هایی که برای این پژوهش مطرح است شامل این موارد می شوند: 1. چه گونه هایی از سفال دوران اسلامی در دشت قروه قابل شناسایی است؟ 2. یافته های سفالی مورد مطالعه در کدام بازه زمانی تاریخ گذاری می شوند؟ 3. یافته های سفالی دشت قروه با یافته های منطقه ای و فرامنطقه ای چه وجه تشابه ای و تفاوتی دارد؟ نتایج این بررسی نشان می دهد که 12 گونه سفالی در مجموعه های سطحی دشت قروه قابل شناسایی است و می توان آن ها را از قرون اولیه اسلامی تا عصر حاضر تاریخ گذاری کرد. سفال های مورد مطالعه از نظر شیوه ساخت و نقوش با مناطق همجوار بسیار به هم نزدیک اند و حتی می توان گفت که کاملاً شبیه هم هستند، اما در مقایسه با نمونه های فرامنطقه ای هرچند از نظر شیوه ساخت مشابه هستند، ولی از نظر طرح های تزئینی تفاوت های کاملاً روشنی دارند.
۹.

بررسی و تحلیل نقوش پرنده سفالینه های اسلامی نیشابور با پرندگان موجود در زیست بوم منطقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۵ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 5 - 16

کلید واژه ها: سفال نیشابور زیست بوم نقش پرنده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۱۷
با مشاهده مقالات منتشر شده در حوزه سفالینه های نیشابور به روشنی می توان دریافت که بسیاری از این مقالات بر روی تاثیر این نقوش از آثار و مفاهیم نمادین از جمله منظومه منطق الطیر عطار متمرکز شده اند اما آیا سفالگر نیشابوری هنگام تزئین اثر خود تنها متاثر از اینگونه آثار بوده است؟ آیا وجود انواع گونه های مختلف پرندگان در زیست بوم منطقه) باعث تاثیرپذیری هنرمند در منقوش نمودن ظروف سفالی خود با نقش پرنده نداشته است؟ با طرح این پرسش ها با انجام یک پژوهش از نوع توصیفی- تطبیقی سعی شده است تا با بازطراحی انواع نقوش بکار رفته در تصاویر ظروف سفالی منتشر شده و مقایسه ویژگی های ظاهری آن ها و گونه های مختلف پرندگان موجود در منطقه، تاثیر زیست بوم در تولیدات سفالی نیشابور نشان داده شود. در این پژوهش با بررسی سفالینه ها بیش از 29 نقش شناسایی گردید. بعد از مطالعه ویژگی های ظاهری نقوش و مقایسه آنان با گونه های مشابه مشخص گردید که تمامی نقوش در غالب 8 راسته و 23 گونه مختلف قرار دارند از این بین حجم عمده مربوط به پرندگانی است که عموما در مناطق مسکونی زیست و پرورش دارند و انسان ارتباط نزدیکی با آنان دارد. از نکات مهم نبود هیچ گونه پرنده شکاری در بین نقوش مورد بررسی است.
۱۰.

زنبورداری سنتی در ناحیه دینور استان کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش های بومی ایران سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 385 - 419

کلید واژه ها: دینور زنبورداری فرهنگ فعالیت اقتصادی حفاظت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۱۲۱
ناحیه دینور در شرق استان کرمانشاه قرار گرفته است. ظاهر امروزی منطقه بیش از هرچیز، کشاورزی ماشینی را نشان می دهد. با این وجود، هنوز هم نشانه هایی از فعالیت های سنتی در گوشه وکنار آن مشاهده می شود. فراوانی گونه های بومی زنبورعسل به افزایش دانش انسان از این حشره و یافتن روش هایی برای بهره مندی بیشتر از آن انجامیده است. فرهنگ زنبورداری این ناحیه نتیجه توسعه چنین دانشی است. چگونگی این فرهنگ مهم-ترین پرسش این پژوهش است. براساس بررسی های اولیه، این فرضیه مطرح می شود که فرهنگ زنبورداری دینور به عنوان فعالیت اقتصادی مکمل انجام می شود. هدف اصلی این پژوهش، شناخت و معرفی این فرهنگ و راهکارهای حفاظت از آن است و ضرورت موضوع از آن جایی مشخص می شود که باورها، ارزش ها و شیوه های زنبورداران درپی مداخلات نابجای انسانی روبه فراموشی است و فرهنگ زنبورداری این ناحیه به زودی از بین می رود و یا با بهره مندی از شیوه های مدرن و همگون با سراسر جهان ادامه خواهد یافت، لذا بایسته است آخرین شواهد این فرهنگ معرفی شود. این پژوهش از نوع کیفی- توصیفی است و به شیوه میدانی، با بررسی روستاهای ناحیه دینور و ارتباط مستقیم با زیست بوم و شیوه های معیشت ساکنان این ناحیه انجام شده است. درپی بررسی، فعالیت های اقتصادی مانند زنبورداری سنتی شناسایی شد. پس از آن برای گردآوری اطلاعات از روش مشاهده و مصاحبه آزاد بهره برده و ثبت و ضبط اطلاعات به صورت صوتی- تصویری انجام و چرخه فعالیت زنبورداری، تقویم اقلیمی آن، سازه ها و اشیاء وابسته و مفاهیم مرتبط مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات انجام شده در نقاط مختلف جهان نشان می دهد که زنبورداری سنتی نقش مؤثری در پایداری محیط زیست دارد از این رو پیشنهاد می شود که با توجه به توان های محیطی ناحیه دینور، تولید عسل ارگانیک با تلفیق شیوه های سنتی و مدرن در میان مناطق کوهستانی ترویج و تتمه فرهنگ زنبورداری این ناحیه به عنوان جاذبه بوم گردشگری معرفی شود.
۱۱.

بررسی و تحلیل گونه شناسی سفالینه های آغاز دوران اسلامی تا پایان دوره صفوی منطقه همدان

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 109-126

کلید واژه ها: همدان گونه های سفالی دوران اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۰ تعداد دانلود : ۱۷۰۵
وجود مسیرهایی مانند شاهراه خراسان و راه فرعی شاهی در منطقه همدان باعث شده است که این منطقه به عنوان یک چهارراه منطقه ای در طول دوران مختلف تاریخی شناخته شود. در دوران اسلامی این مسیرهای تجاری و زیارتی باعث پیدایش انواع فرهنگ های مختلف سفالگری می شوند. باتوجه به تأثیرپذیری فرهنگ های سفالگری منطقه همدان از مناطق بزرگ تولید سفالینه های اسلامی، در این پژوهش سعی شده به پرسش هایی از قبیل: گونه های سفالگری دوران اسلامی همدان کدام اند؟ کدام گونه های سفالی منطقه همدان از ویژگی های بومی و محلی برخوردارند؟ پاسخ داده شود. هدف اصلی نیز شناسایی انواع گونه های سفالی منطقه است که این فرآیند ازطریق مطالعه داده های باستان شناختی حاصل از بررسی ها و کاوش های علمی صورت گرفته است. درطول این پژوهش تعداد بیش از 12 گونه سفالی دوران اسلامی در منطقه شناسایی گردید. تمامی این گونه ها در بازه زمانی قرون نخستین اسلامی، قرون میانی و قرون متأخر قرار می گیرند. در قرون نخستین اسلامی منطقه، انواع سفالینه های ساده بدون لعاب، گونه منقوش گلی و سفالینه های اسگرافیاتو به دست آمده است. دوره بعدی مربوط به سفالینه های قرون میانی است. ازجمله گونه های سفالی این دوران منطقه، می توان به انواع سفالینه های تک رنگ، سفالینه های بدون لعاب با نقوش قالبی، سفالینه های قلم مشکی، سیلوئت (سایه نما)، سفالینه های سلطان آباد، سفالینه های زرین فام و گونه آبی و سفید قرون میانی اشاره نمود. آخرین گروه از سفالینه های دوران اسلامی همدان مربوط به سفالینه های قرون متأخر است. در این دوران، تولید گونه هایی مانند آبی و سفیدهای دوران صفوی و سفالینه های منقوش روی لعاب با نقوش ناشیانه رواج پیدا می کند.
۱۲.

بازشناسی و مکان یابی شهرهای: سیمره، ابن هبیره و هاشمیه (نقدی بر یک مکان یابی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 67 - 99

کلید واژه ها: س‍ی‍م‍ره ابن هبیره هاشمیه مکان یابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۲۱۳
شهر سیمره یا دره شهر امروزی که به تصدیق منابع تاریخی در دوره پیش از اسلام، مهرگان کدگ یا به زبانِ اعراب، مهرجان قذق نامیده شده، در غرب ایران واقع شده است. سیمین لک پور در کتاب کاوش ها وپژوهش های باستان شناسی دره شهر (سیمره)، درباره مکان یابی شهر سیمره به اظهارنظر پرداخته و با ارائه دلایلی، شهر سیمره را منطبق بر شهر ابن هبیره از دوران اموی و نیز هاشمیه در دوره عباسی می داند. پژوهش حاضر، بر آن است تا به شیوه تاریخی و بر اساس متون و منابع جغرافیایی اسلامی، به ردّ این ادعا بپردازد و با ارائه جغرافیای تاریخیِ هریک از سه شهرِ نامبرده، انفکاک آنها را از هم نشان دهد. بر اساس نتایج این پژوهش، شهرهای یادشده، در یک موقعیت جغرافیایی یکسان قرار نداشته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که شهر سیمره، مرکز ایالت مهرجان قذق، از دوره ساسانی و بعدها شهری از استان جبال و در حدّ شمالی استان خوزستان با الگوی معیشتی کشاورزی، شهر ابن هبیره شهری از دوره امویه و میان بغداد و کوفه و با الگوی معیشتی مبتنی بر تجارت و بازرگانی و به احتمالِ بسیار کشاورزی، و شهر هاشمیه شهری منسوب به ابوالعباس سفاح از دوره عباسی و موقعیت تقریبی آن به احتمالِ بسیار قوی منطقه انبار و به احتمالِ بسیار کمتر، نزدیکی کوفه بوده است. بنابراین، مکان یابی شهرهای ابن هبیره و هاشمیه در شهرستان دره شهر، با استناد به مطالعاتِ انجام شده، قابل تأیید نمی باشد.
۱۳.

مطالعه آثار یافت شده سده های میانی دوره اسلامی تپه امیرشارلق براساس نخستین فصل کاوش باستان شناسی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 85-102

کلید واژه ها: منطقه شمال شرق امیرشارلق شهرستان شاهرود دوره سلجوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۳۷۹
محوطه امیرشارلق در دهستان حسین آباد بخش میامی شهرستان شاهرود در بخش انتهای شمال شرقی استان سمنان در مجاورت استان گلستان و 220 کیلومتری شمال شرقی شاهرود قرار دارد. راه بزرگ خراسان که بخشی از شرق را به غرب ارتباط می داد و معبر مهاجرین و کاروانیان بود در همین شاهراه قرار گرفته است. شواهد به دست آمده از دَه ها تپه باستانی ما را با این واقعیت روبه رو می کند که این مسیر از دیرباز در مسیر راه تجاری و اقتصادی ابریشم به گرگان و خراسان بزرگ قرار داشته و سه استان سمنان، گرگان و خراسان را به هم پیوند می دهد. در حقیقت اهمیت محوطه امیرشارلق در این است که در مسیر جاده خراسان بزرگ قرار گرفته است. منطقه شمال شرق ایران در دوران اسلامی شاهد تحولات و رخدادهای سیاسی-فرهنگی متعددی بوده است. از این رو بررسی منطقه و کاوش های باستان شناسی در آن می تواند در شناخت تعاملات و تولیدات فرهنگی منطقه سودمند واقع شود. این نوشتار به بررسی و مطالعه یافته های تپه امیرشارلق و مطالعات تطبیقی با دیگر محوطه های همزمان، برای روشن ساختن تعاملات فرهنگی منطقه ای می پردازد. نتایج کاوش های باستان شناسی در منطقه نشان داد که بیشترین برهمکنش های فرهنگی با منطقه خراسان بوده است. در هنر سفالگری تأثیرات سنت های فرهنگی نیشابور به شدت در سفالینه های امیرشارلق دیده می شود. سفالینه های این محوطه از نظر نقش و تکنیک از تنوع بسیاری برخوردارند. همچنین استقرار در این محوطه مربوط به مردمان کوچ نشین بوده است؛ زیرا شواهد معماریِ برجا و ثابت در این محوطه به دست نیامده است.
۱۴.

جغرافیای اقتصادی دشت همدان بهار در دوره اسلامی (از قرن سوم هجری تا اواخر دوره قاجاریه) بر اساس اسناد مکتوب تاریخی و جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: دشت همدان بهار جغرافیای اقتصادی و الگوهای معیشتی اسناد مکتوب دوره اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۱ تعداد دانلود : ۶۱۷
دشت همدان بهار از دیرباز به لحاظ ویژگی های جغرافیایی و استراتژیکی، دارای الگوهای اقتصادی خاص و متفاوتی نسبت به مناطق پیرامون خود بوده است. توجه به همدان از سوی حکام در دوره سلاجقه نیز، نشان از اهمیت آن به واسطه جایگاه خاص آن در ایالت جبال داشته است. مقاله پیش رو به بررسی مهم ترین الگوهای معیشتی حاکم بر دشت همدان بهار و تأثیر راه های ارتباطی و عوامل زیست محیطی بر اقتصاد این منطقه، می پردازد. پژوهش حاضر با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای (بررسی متون جغرافیایی و تاریخی دست اول دوره اسلامی)، با ماهیت تحقیقات تاریخی و با روش توصیفی تحلیلی به تبیین وضعیت اقتصادی همدان از قرن سوم تا سیزدهم هجری پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که وجود دو فاکتور اساسی از جمله وضعیت زیست محیطی مساعد (آب وهوای معتدل کوهستانی با خاک حاصلخیز) و دیگر قرار گرفتن همدان بر سر مهم ترین مسیرهای ارتباطی شرق به غرب و بالعکس، به ترتیب عاملی بر کشت و فراوانی انواع محصولات کشاورزی و نیز حضور بازرگانان و تجار داخلی و خارجی در این شهر بوده است که به تبع آن، رونق اقتصادی این منطقه را به دنبال داشته است.
۱۵.

بررسی و تحلیل گونه ها ی معماری اربابی روستایی دوره قاجار (مطالعه موردی: خانه و اصطبل اربابی مهری خانم قراگوزلو در ورکانه-همدان)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 155-175

کلید واژه ها: معماری قاجار ورکانه خانه اربابی اصطبل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۷ تعداد دانلود : ۱۴۵۳
از گونه های رایج معماری متأخر تاریخی ایران، بناهای مختلف اربابی هستند که نمونه هایی از آن ها در دوره قاجار ساخته شده و موردتوجه حاکمان شهرها و روستاهای محلی این دوره قرار گرفته بوده است. روستای ورکانه در دهستان الوند شرقی، از توابع بخش مرکزی شهر همدان به فاصله 15 کیلومتری جنوب شرقی و در دره ارزانفود-ورکانه در منطقه ای کوهستانی قرار دارد. اداره این روستا در دوره قاجار و پهلوی توسط «نقی خان و مهری خانم قراگوزلو» بوده است. از حضور خاندان قراگوزلوها در روستای ورکانه دو بنای تاریخیِ «خانه اربابی» و «اصطبل پرورش اسب» با فاصله به ترتیب یک صد و پانصد متری، خارج از بافت روستا به جا مانده است که در زمره بناهای حکومتی، به عنوان الگوهای منتخب دو گونه متفاوت معماری درباری محلی و قابل قیاس با مجموعه بناهای اربابی «قراول خانه » آق اولر در تالش است که مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت. هدف اصلی این نوشتار، شناخت الگوها و دگرگونی های ایجادشده در معماری سنتی روستایی، برمبنای اندیشه ها و روش های تغییرشکل یافته در دو نوع بنای مختلف اربابی دوره قاجار و پس از آن است. بر این اساس، جستار پیشِ رو با روش توصیفی - تحلیلیِ میدانی به معرفی، تجزیه و تحلیل سبک شناسانه و طبقه بندی عناصر معماری روستایی و تحولات اجتماعی تأثیرگذار در فرآیند شکل گیری معماری اربابی دوره قاجار در روستای ورکانه می پردازد. پرسش های این جستار: نخست، چه عواملی موجب قرارگیری این بناها در خارج از بافت روستا بوده است؟ دوم، این بناهای مورد مطالعه، چه نسبت از معماری منطقه تأثیرپذیرفته و تأثیرگذار بوده است؟ برآیند پژوهش نشان می دهد که براساس ویژگی های معماری، این دو بنا منفک از بافت روستای ورکانه و با تأثیرپذیری از معماری درباری و اروپایی مرسوم در دوره قاجار با مصالح بوم آورد ساخته شده اند که خانه اربابی با نقشه نیم چلیپایی و شیوه برونگرا و اصطبل اسب با نقشه مستطیل شکل متقارن ساخته شده است.
۱۶.

شمایل شناسی تصویر زن در دوره قاجار با تأکید بر سفرنامه ها، نگارگری ها و عکس های برجای مانده از این دوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۰ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 577 - 594

کلید واژه ها: زنان سفرنامه عکاسی قاجار نگارگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۹۹
از اوایل دوره قاجار، سیاحان بسیاری توانستند اطلاعات کم نظیری درباره زنان ارائه دهند. زیبایی زنان ایرانی از نکاتی است که نظر سیاحان اروپایی را به خود جلب کرده است. بازتاب این زیبایی را در نقاشی های این دوره به وفور می بینیم. اما نکته ای که جلب توجه می کند تفاوت فاحش عکس های بازمانده زنان دوره قاجار با سفرنامه ها و نقاشی های این دوره است. آنچه در این پژوهش مطالعه شده، بررسی صحت سیمای زنان دوره قاجار بر اساس مدارک تصویری زنان در نگارگری و عکاسی و تطبیق آن ها با نگاشته های سفرنامه هاست. گردآوری مطالب در این پژوهش کتابخانه ای است و به طریقه تاریخی تحلیلی نگاشته شده است. بر این اساس، پرسش های این مقاله بدین ترتیب است: سیمای ظاهری زنان در نقاشی های دوره قاجاریه تا چه میزان با سایر مدارک تصویرنگاری از قبیل عکاسی و نوشته های سیاحان همخوانی دارد؟ و در صورت تفاوت در سیمای ظاهری زنانی که در مدارک یاد شده، چه عامل یا عواملی سبب این موضوع شده است؟ نتیجه بررسی ها نشان می دهد که ما شاهد نوعی تفاوت در میان عکس های برجای مانده با نقاشی های این دوره هستیم. در دوره قاجار، هنرمند نقاش در ترسیم چهره زن به آرمان گرایی و عدم شبیه سازی گرایش داشت. می توان گفت زن در تصویرنگاری های این دوره، اعم از عکس یا نقاشی، ابزاری در جهت بیان شکوه قدرت و سلطنت است.
۱۷.

مستندسازی و ارزیابی بازسازی باغ های تاریخی همدان براساس منشور فلورانس (مطالعه موردی : باغ نظری و باغ خانه آمریکایی ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم فروردین ۱۳۹۶ شماره ۴۶

کلید واژه ها: باغ های تاریخی منشور فلورانس باغ های همدان مستندسازی و بازسازی فهرست برداری باغ نظری باغ آمریکایی ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۱۳
همدان با اقلیمی مناسب دارای باغ های بسیاری بوده است. متاسفانه با تغییرات زیادی که در ساختار شهر صورت گرفته بسیاری از باغ ها برای ساخت و ساز به بافت شهری افزوده شده و تعداد محدودی از آنها بازسازی شده اند. شناخت عناصر، بازسازی و احیا باغ ها باید براساس اصول علمی و مطالعات منسجم از لایه های مختلف تاریخی ، فرهنگی و ... باغ صورت پذیرد ، از آنجا که مطالعات مدون و منسجمی پیرامون باغ های همدان انجام نشده و از طرفی وضعیت گذشته و کنونی آنها مستند نیست مطالعه و ارزیابی بازسازی عناصر آنها ضرورت دارد. این نوشتار براساس منشور فلورانس و روش فهرست برداری به مطالعه دو باغ نظری و آمریکایی ها می پردازد که با هدف ارزیابی کالبدی و فضایی ساختار آنها در گذشته و حال با روش تحقیق توصیفی و تحلیلی با شیوه مقایسه و رویکرد کیفی با جمع آوری اسناد، مدارک و برداشت های میدانی به این پرسش ها پاسخ دهد. مستندات باغ های تاریخی همدان جهت بازسازی آنها کدام است؟ ساختار باغ های بازسازی شده همدان براساس منشور فلورانس چگونه ارزیابی می شود؟ چگونه می شود به ویژگی های مشترک و متفاوت در بازسازی و حفاظت باغ های همدان دست یافت؟ کلیت باغ ، شاخصه های باغ، تاریخچه باغ، ساختار فیزیکی باغ و... فیش های مستنداتی از باغ ها هستند که باید در بازسازی و احیای باغ های تاریخی مورد توجه قرار گیرد. مطالعات باغ نظری و خانه آمریکایی ها نشان می دهد که بازسازی هر دو باغ بر وضع موجود صورت گرفته و براساس منشور فلورانس نیست ، باغ خانه آمریکایی ها در گذر زمان بیشتر دستخوش تغییرات شده است و بیشترین تغییراتی که در هر دو باغ براساس اطلاعات روش فهرست برداری متوجه آن شده است در انتظام باغ، کاربری بنا در گذر زمان و ساختار فیزیکی دیده می شود .
۱۸.

ارزیابی عوامل اقتصادی، سیاسی و مذهبی در توسعه ساختار شهر کرمانشاه در دوره قاجار با تکیه بر شواهد تاریخی و باستان شناسی موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال نهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۲

کلید واژه ها: دوره قاجار اس‍ن‍اد ت‍اری‍خ‍ی شهر قدیم کرمانشاه رونق اقتصادی سیاسی و مذهبی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۶۵۳ تعداد دانلود : ۲۰۹۷
الگوی فضایی شهرهای اسلامی بازتابی از شرایط اقلیمی طبیعی، مناسبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی جامعه است؛ از این رو در هر دوره از تاریخ شهرسازی اسلامی، ظهور شکل خاصی از شهر با مناسبات اجتماعی و اقتصادی مسلط آن دوران هماهنگی می یابد. اوج توسعه و رونق شهر کرمانشاه در دوره قاجار با دوران حکومت محمدعلی میرزای دولتشاه آغاز می شود و فرزندش عمادالدوله آن را تکمیل می کند. به جهت حمایت شاهزادگان قاجاری یاد شده، شهر کرمانشاه به بزرگ ترین شهر منطقه غرب ایران تبدیل می شود. بر این اساس پژوهش حاضر در نظر دارد تا با تکیه بر اسناد دستِ اول تاریخی و شهرسازی عوامل مهم اقتصادی، سیاسی و مذهبی را در توسعه شهر کرمانشاه در دوره قاجار بررسی کند. نتایج پژوهش نشان می دهد که ساختار منظم بازار، قرارگیری ارگ حکومتی، مسجد جامع و میدان اصلی شهر در کنار یکدیگر و در مجاورت محله های مرتبط با آنها، عناصر اصلی ساختار شهر کرمانشاه را در دوره قاجار تشکیل می دهند. این عناصر در داخل حصاری مرتفع محصور بودند. در این میان اهمیت حمایت گسترده شاهزادگان قاجاری از امور تجاری و به دنبال آن توسعه بازار و گمرک به عنوان مهم ترین عامل در توسعه ساختار شهر، در مقایسه با عوامل دیگر بسیار چشمگیرتر بوده است. همچنین وجود مساجد محله ای متعدد، تکایا و راه زیارتی عتبات عالیات و وجود رودخانه آبشوران، ارتفاعات در شمال و جنوب و دشت های وسیع در شرق و غرب نیز در شکل دهی مراکز محلات و استحکام ارتباط آنها با بازار و ارگ حکومتی مؤثر بوده است.
۱۹.

بازشناسی سه برج آرامگاهی: اشقون بابا، اوچ گنبد خان و ینگی ارخ در شهرستان بیجار استان کردستان

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال اول زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 77-89

کلید واژه ها: اشقون بابا اوچ گنبدخان ینگی ارخ برج آرامگاهی بیجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۳۵
سه بنای برجی شکل به نام های: اشقون بابا، اوچ گنبد خان و ینگی ارخ در بخش شمالی شهرستان بیجار استان کردستان در مرز شهرستان زنجان قرار دارند. این برج ها به لحاظ موقعیت جغرافیایی در یک مسیر رفت وآمد کاروانی منطقه ای قرار گرفته اند. هرچندکه این بناها تحت عناوین برج شناخته شده اند، ولی مسأله اصلی این است که چگونه می توان این برج ها را در زمره بناهای آرامگاهی قرار داد؟ آیا کارکرد بناهای موردنظر به عنوان میل راهنما و یا ساختمان های بین راهی برای استراحت کاروانیان بوده است؟ دو پیش فرض قابل طرح است؛ این بناها به عنوان آرامگاه میل راهنما و به منظور هدایت مسافران و گاهی مواقع به عنوان سرپناهی موقت در مسیر شهرهای بیجار، سلطانیه، زنجان و مراغه استفاده شده اند. همچنین شواهد اندک موجود نشانگر آن است که این بناها در بازه زمانی اواخر قرن ششم تا هشتم هجری و به وسیله حاکمان محلی برای خود و یا بزرگان خاندان شان ساخته شده اند. برآیند این تحقیق نشانگر آن است که ساخت این نوع بناها با توجه به هم جواری با سلطانیه زنجان در عصر ایلخانان و متأثر از رخدادهای منطقه بوده باشد. حاکمان محلی این نوع بناها را در محدوده و قلمرو حکومتی برای خود و یا برای بزرگان دینی و عرفانی منطقه ساخته اند.
۲۰.

بررسی و مطالعه آثار دوره اسلامی محوطه خوربس در جزیره قشم

نویسنده:
منبع: مطالعات خلیج فارس سال دوم زمستان ۱۳۹۵ و بهار ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۸) 96-105
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۳۰۰
محوطه خوربس، واقع در جزیره قشم، حدود ده هکتار وسعت دارد. این محوطه باستانی دربرگیرنده مجموعه آثار ارزشمندی از دوران پیش از تاریخ تا سده های متاخر اسلامی است. بر اساس بررسی های سطحی انجام گرفته، مشخص شد که شمار قابل توجهی از آثار این محوطه باستانی، متعلق به دوران متاخر اسلامی است. آثار عمده این محوطه استقراری، شامل: معماری سنگی، گورهای اسلامی، محوطه مسکونی، امامزاده، آب انبار، کانال های هدایت آب و بند خاکی است. هدف این نوشتار، بررسی، مطالعه و گاه نگاری آثاری از این محوطه است که تاکنون پژوهشی مستقل درباره آن انجام نشده است. بنابرین تاکید اصلی پژوهش حاضر بر این است که طی بررسی های انجام شده اهمیت این منطقه در آن زمان چه بوده و چگونه میتوان گاه نگاری آثار منطقه را انجام داد؟ پیش فرض تحقیق نشانگر این است که این منطقه به لحاظ موقعیت سوق الجیشی، نقش مهمی در مبادلات دریایی داشته و همین امر موجب شده است که توجه ویژه یی در سده های اخیر به آن شود. یافته های پژوهش نشان داد که این منطقه بعنوان یک بندر تجارتی اهمیت بسزایی درصادرات و واردات کالاهای مناطق شمال و جنوب خلیج فارس داشته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان