درخت حوزه‌های تخصصی

پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم رشته های موضوعی مؤثر در شکل گیری پایان نامه های انجام شده در دانشگاه های ایران در حوزه موضوعی رابط کاربر و همچنین تبیین موارد روش شناختی پژوهشی آنها انجام شده است. این پژوهش از روش تحلیل محتوای کمی با رویکردی توصیفی و ابزار سیاهه وارسی محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده کرده است. یافته ها نشان داد که در بیش از 25 دانشگاه مختلف کشور (اعم از سراسری، پیام نور، غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد اسلامی) پایان نامه هایی در حوزه رابط کاربر انجام و به نتیجه رسیده است. همچنین متخصصان دارای مدرک در 18 رشته موضوعی در شکل گیری، هدایت و ارائه مشاوره های لازم برای انجام پایان نامه های انجام شده در این حوزه نقش داشته اند. با این حال، متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی بیش از نیمی از پایان نامه های این حوزه را در ایران انجام و یا هدایت کرده اند. از منظر روش شناختی نیز یافته ها نشان داد که برای انجام پایان نامه های مورد بررسی تنها از معدودی از روش های پژوهش مرسوم در حوزه تعامل انسان با رایانه استفاده شده است. بیش از 40 درصد از این پایان نامه ها نیز با استفاده از روش پیمایشی که از مهم ترین روش های رویکرد کمی است انجام شده اند. همچنین اغلب آنها کاربردی بوده و از تک ابزار که اغلب هم پرسشنامه یا سیاهه وارسی بوده برای گردآوری داده ها بهره برده اند. در بررسی پژوهش های این حوزه همچنین گرایش به استفاده از تعداد نمونه های کم و همچنین روش های نمونه گیری هدفمند در جامعه مورد بررسی مشاهده می شود. به نظر می رسد در حوزه پژوهش های رابط کاربر علاوه بر انجام پژوهش های کاربردی (به ویژه در رابطه با ارزیابی محصولات طراحی شده و ارائه بازخورد به طراحان آنها)، نیاز است تا با استفاده از رویکردها، روش ها و ابزارهای پژوهشی جدیدتر و عمقی تر مبانی نظری و اصول موجود در این حوزه نیز مورد بازنگری و بررسی بیشتر قرار گیرند و توسعه حوزه نظری نیز مورد توجه پژوهشگران قرار بگیرد.

علم سنجی از مباحث جذاب در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی به شمار می رود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از تحلیل هم استنادی، تصویری کلان و جامع از وضعیت پژوهش های علم سنجی و حوزه های سنجشی وابسته ارائه نموده و مباحث اساسی در این حوزه پژوهشی را شناسایی کند. داده های اولیه این پژوهش (که شامل مدارک علم سنجی و حوزه های سنجشی وابسته است) از «وب آوساینس» استخراج شده اند. پس از انجام تحلیل های مربوط به فراوانی هم استنادی مؤلفان، ماتریس همبستگی، و نمودار دندروگرام نتایج نشان داد که زوج های هم استنادی «گارفیلد-موئد»، «اگه-روسو»، و «اگه-هیرش» حائز بیشترین هم استنادی شده اند. علاوه بر این، استفاده از خوشه بندی سلسله مراتبی منجر به شکل گیری مباحث اصلی در پژوهش های علم سنجی و حوزه های سنجشی وابسته گردید. از نکات جالب این پژوهش وجود پژوهشگری ایرانی به نام «کوشا»ست که در توسعه خوشه «وب سنجی» نقش به سزایی ایفا کرده است.

چالش های سردبیری فراوان است و من در اینجا به بعضی از آنها اشاره می کنم. البته بسیاری از این چالش ها به همه نشریات مربوط است؛ اگر چه هر نشریه ای هم ممکن است مشکلات خاص خود را داشته باشد. نکته ای که عموم مقالات گرفتار آنها هستند عدم توجه به ضرورت، هدف و فایده مقاله ها است. گاهی یک یا دو مورد از آنها و گاه هر سه با هم مورد غفلت قرار می گیرند و یا توجه به آنها کم رنگ می شود. توضیح اینکه اگر مقاله ضرورت داشته باشد به این معنا است که مقاله از یک نیازی و به ویژه از نیاز بومی برخاسته است و اگر چنین باشد طبعاً دو مقوله هدف و فایده هم در آن مستتر است. در اینجا فقط اولویت می ماند که باید لحاظ شود. یعنی مقاله ای ممکن است ضرورت داشته باشد ولی در اولویت نباشد. همچنین مقاله ای ممکن است هدف مشخصی داشته باشد در حالی که ضرورت و اولویتی بر آن مترتب نباشد و یا فایده مقاله کم باشد و حتی بی فایده باشد؛ هرچند مشکل نویسنده را برای مقاصد خاصش برطرف کند. روال ما در نشریه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی به این ترتیب است: ابتدا مقاله های دریافتی را در هیئتی دو یا سه نفره بررسی اجمالی می کنیم تا چنانچه استواری کافی داشت و مرتبط به کتابخانه های عمومی بود، آنها را از طریق سامانه فصلنامه برای اعضای هیئت تحریریه می فرستیم تا ظرف مدت محدودی نظر خود را در مورد پذیرش یا عدم پذیرش مقاله بیان و داور پیشنهادی خود را از فهرست نام داوران موجود در سامانه و یا افراد صاحب نظر دیگر خارج از سامانه که می شناسند انتخاب و اعلام نمایند. آنگاه با بررسی نظرات آنان تصمیم نهایی در مورد داوری مقاله گرفته می شود. پس از ارسال مقالات به داوران و اخذ نظرات ایشان، وضعیت مقاله مبنی بر (پذیرش، عدم پذیرش و یا نیاز به ویرایش) برای نویسندگان مقالات ارسال می شود. متأسفانه بیش از 70 الی80 درصد مقالات از کیفیت لازم برخوردار نیست و در داوری نمی تواند حد نصاب پذیرش را کسب نماید. پس از طی مراحل داوری، مقالات برای انتشار در شماره های مختلف بر اساس موضوع دسته بندی می شوند. در آخرین مرحله و قبل از چاپ هر شماره، مجدداً سردبیر مقالات را به دقت بررسی می کند و در این مرحله است که باز اشکالاتی دیده می شود که باید توسط نویسنده رفع شود. پس از اتمام این مرحله و آماده شدن فصلنامه برای چاپ، فایل نهایی نشریه به مدت حدود یک هفته برای هیئت تحریریه ارسال می شود تا چنانچه نقطه نظری داشتند اعلام کنند. با این حال چالش هایی وجود دارد که عمده آنها به قرار زیر است: 1- تشکیل نشدن جلسات هیئت تحریریه. با آنکه قرار و روال این بوده است که حداقل برای هر شماره فصلنامه یک جلسه هیئت تحریریه داشته باشیم اما متأسفانه به دلایل مختلف این جلسات به تعویق می افتد. البته باید گفت این بلایی است که اغلب نشریات با آن دست به گریبان هستند. در عین حال تشکیل این جلسات تاکنون راهگشا بوده است. 2- مشارکت فعال نکردن بعضی از اعضای هیئت تحریریه در مشاوره ها. با آنکه به طور معمول همه مقالات برای اعضای هیئت تحریریه فرستاده می شود گاهی بعضی از اعضا بدون مطالعه مقاله داور پیشنهاد می کنند و به صورت تصادفی افرادی را به عنوان داور معرفی می کنند که اصلاً ربطی به موضوع ندارد و بعضی ها هم که اصلاً پاسخ نمی دهند. 3 – مقالات کم محتوا: یکی از چالش های نشریه دریافت مقالات کم محتوا و عموماً مستخرج از پایان نامه ها و رساله ها است. مقاله مستخرج از رساله و پایان نامه به قدرت و قوت پایان نامه وابسته است. اگر پایان نامه و رساله ای به قول معروف جاندار و ارزشمند باشد مقاله آن هم ارزشمند خواهد بود. نکته ای که قابل توجه است این است که گاه دانشجویان زرنگی می کنند و از رساله به زور چند مقاله درمی آوردند که طبعاً بعضی از آنها بسیار کم ارزش و کم محتوا است. 4- محدودیت انتشار مقاله از یک نویسنده و کثرت مقالات در صف انتظار یک نفر. از نظر قانون مصوب کمیسیون نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، نشریه مجاز نیست در یک سال از یک نویسنده بیش از یک مقاله چاپ نماید. چاپ بیش از یک مقاله در یک سال از یک نویسنده باعث کاهش امتیاز نشریه می شود. از طرف دیگر گاه یک نفر در موضوع کتابخانه های عمومی مقالات مکرر دارد. این امر یکی از معضلات نشریه است. از آنجا که فقط ما یک نشریه در حوزه کتابخانه های عمومی داریم و از طرفی ممکن است یک دانشکده گرایش کتابخانه های عمومی با اساتید محدود داشته باشد، استاد هم بخواهد نامش در همه مقالات باشد و آنگاه برای نشریه امکان پذیر نیست که بیش از یک مقاله از وی را چاپ کند. البته گاهی اوقات دانشجو بدون اینکه استاد بداند نام وی را برای اعتبار بیشتر مقاله اضافه می کند که خود

هدف: هدف پژوهش حاضر، تدوین اهداف آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان ایرانی 7-11 ساله بر اساس استانداردهای سواد اطلاعاتی ارائه شده از سوی انجمن کتابخانه های مدارس آمریکا ( AASL ) است. روش : برای تهیه اهداف آموزشی اولیه سواد اطلاعاتی بر اساس استاندارد AASL از روش مرور متون استفاده شد. همچنین، برای تدوین اهداف مناسب برای آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان از روش پیمایشی با ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که روایی آن توسط سه تن از متخصصان تأیید، و به وسیله این ابزار، از 22 تن از کارکنان یک دبستان نظرخواهی شد. از مصاحبه با گروه متمرکز برای مشخص نمودن سن مناسب آموزش در هر هدف و ترتیب اهداف و سنین متناسب با آن استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که اهداف آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان ایرانی 7-11 ساله در سه دسته کلی قرار می گیرد: دسترسی مؤثر و کارآمد به اطلاعات (شناخت منابع اطلاعاتی، توانایی طرح سؤال، ترسیم شبکه مفهومی و غیره)، ارزیابی اطلاعات (فهم متن، تشخیص ربط با نیاز اطلاعاتی، تشخیص منابع اطلاعاتی مناسب)، استفاده از اطلاعات (توانایی سخنرانی در مقابل گروه، یادداشت برداری، تهیه اسلاید، تهیه متن علمی با درج منابع). اهداف آموزشی استخراج شده نشان می دهد که اولویت اصلی در مقطع 7-11 سال، روی آموزش دسترسی به منابع اطلاعاتی است. ارزیابی و استفاده از اطلاعات در این سن کمتر امکان آموزش دارد و تأکید در این سنین بر درک و ربط متن با نیاز اطلاعاتی و گزینش اطلاعات متناسب با آن است. با این حال روش های به خاطرسپاری، تصمیم گیری و تعاملات بین فردی نیز قابل آموزش است. علاوه بر آن، مهارت های نوشتاری و گفتاری (ایجاد نوشته های علمی و ایراد سخنرانی مبتنی بر آن)، ساخت روزنامه دیواری و کاردستی را نیز می توان آموزش داد. اصالت/ارزش: ارزش این پژوهش در ارائه اهداف آموزشی جزء نگر و عملیاتی برای آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان 7-11 ساله، به همراه نمونه طرح درس و تمرین است.

هدف: هدف از انجام این پژوهش شناسایی ویژگیهای متمایز مسئلهیابی پژوهش به عنوان اولین گام در تولید دانش و رسیدن به درک بهتری از فرآیند مسئلهیابی است. در این پژوهش مفاهیم، ایدهها و یافتههای پژوهشهای قبلی با هم ترکیب شده و مدل مفهومی مسئلهیابی پژوهش طراحی شد. روش: در پژوهش حاضر با استفاده از روش فراترکیب و از طریق مراحل هفت مرحلهای سندلوسکی و باروسو، به ترکیب دادههای به دست آمده از منابع پیشین پرداخته شد. همچنین از واژه «مسئلهیابی» جهت جستجو در عنوان، چکیده، کلیدواژهها و متن اصلی منابع موجود در پایگاههای اطلاعاتی استفاده شد. یافتهها: در مجموع از میان 38 منبع انتخاب شده، 138 کد، 24 مفهوم و 4 مقوله به دست آمد. ویژگی شخصیتی، ویژگی روانشناختی، ویژگی فکری (تفکر خلاقانه و تفکر انتقادی) و ویژگی آموزشی، اجزای اصلی مدل مفهومی مسئلهیابی پژوهش را تشکیل دادند. اصالت اثر: این پژوهش جزء اولینهایی است که چهار ویژگی را حول محور مسئلهیابی شناسایی کرده است. همچنین عوامل شناسایی شده مؤثر بر مسئلهیابی، بسیار فراگیرتر از پژوهشهای قبلی است. به علاوه اینکه تاکنون مدلی مفهومی از مسئلهیابی با استفاده از روش فراترکیب ارائه نشده است.

هدف: بررسی اشتراک ساختاری دگرسنجه ها و استناد، درک و شناسایی سنجه های مشابه و ابعاد مختلف اثرگذاری آنها، و دسته بندی تجربی انواع دگرسنجه ها از طریق تفسیر و ترکیب منطقی شاخص ها. روش شناسی: نمونه ای هدفمند از مقالات مجلات زیرمجموعه کتابخانه عمومی علم (پلاس) منتشرشده در سال های 2010 تا 2012 به روش تحلیل استنادی مطالعه و از روش تحلیل عاملی برای شناسایی اشتراک ساختاری میان سنجه های مختلف و دسته بندی آنها استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی به استخراج مدلی متشکل از 3 گروه عاملی منجر شد که درمجموع، قادر به پیش بینی حدود 53 درصد از واریانس متغیر مکنون، یعنی «تأثیر بروندادهای پژوهشی» است. به نظر می رسد مدل تجربی به دست آمده با مدل نظری پیشنهادی «جانپینگ و هوکیانگ» انطباق دارد. نتایج نشان می دهد نوع تأثیر، گستره، و عمق آن در سه گروه شناسایی شده، متفاوت است. گروه نخست، «تأثیر در سطح دریافت»، گسترده ترین و در عین حال، کم عمق ترین تأثیر را نشان می دهد. این سطح را بیشتر می توان سطح «مصرف» نامید که لزوماً به «استفاده» منجر نمی شود. در نقطه ای دیگر از این پیوستار تأثیر، سطح «تأثیر در سطح رسانه های اجتماعی» قرار دارد که بعد از مصرف، سطحی بالاتر از تعامل با متن را بازنمون می کند. این سطح به لحاظ گستره افراد، محدودتر؛ اما به لحاظ عمق تأثیر، قوی تر از سطح پیشین است. در قطب دیگر این پیوستار، «تأثیر در سطح کاربرد» قرار دارد که پس از مطالعه و تعامل عمیق تر با متن و گزینش آگاهانه آن روی می دهد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان دهنده توانمندی دگرسنجه ها در سنجش انواع اثرگذاری در گستره و عمق های متفاوت است. این نتایج می تواند از طریق شناسایی سرشت تأثیراتی که شاخص ها بازنمایی می کنند، شناخت روابط میان آنها، و غلبه بر تعدد و آشفتگی آنها در افزایش دقت ارزیابی پژوهش مؤثر واقع شود.

امروزه درآمدزایی توسط شرکت های دانش بنیان در کانون توجه نظام های اقتصادی قرار دارد. توانمندسازی شرکت های دانش بنیان با دانش مدیریت منابع انسانی و ابزارهای آن، می تواند به رشد و توسعه اقتصاد دانش بنیان کمک کند. از سوی دیگر رایانش ابری ازجمله فناوری های روبه رشد است که توانسته محدودیت های به کارگیری سامانه های اطلاعاتی را برطرف نماید و طیف گسترده ای از خدمات را در اختیار مدیران و تصمیم سازان قرار دهد. پژوهش های بین رشته ای در زمینه مدیریت منابع انسانی در شرکت های دانش بنیان و رایانش ابری محدود است. هدف این پژوهش ارائه الگو بومی شاخص های مؤثر در به کارگیری خدمات مدیریت منابع انسانی الکترونیک مبتنی بر رایانش ابری در شرکت های دانش بنیان است. روش این پژوهش، روش آمیخته بر اساس طرح متوالی تغییرپذیر است. بر اساس نظریه فناوری، محیط و سازمان در بخش کیفی دیدگاه خبرگان در هر بخش فناوری، محیط و سازمان در قلمرو تحقیق به صورت جداگانه احصا شد و در بخش کمی الگو بومی شاخص های به کارگیری خدمات مدیریت منابع انسانی الکترونیک، مورد برازش قرار گرفت. در بخش کیفی نمونه گیری به صورت هدفمند و با روش گلوله برفی، با ابزار مصاحبه بود که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در بخش کمی نمونه گیری به صورت تصادفی ساده، با ابزار پرسشنامه از بین مدیران و کارشناسان مدیریت منابع انسانی در 102 شرکت دانش بنیان رده صنعتی استان تهران، به تعداد 168 نفر بود. نتایج برازش الگو نشان داد که در بعد فناوری مزایای مرتبط، عدم اطمینان، پیچیدگی، انطباق پذیری و آزمون پذیری، در بعد محیط فشار رقابت، صنعت، بازار، حمایت رایانشی خارجی و موقعیت فیزیکی و در بعد سازمان آمادگی سازمانی، حمایت مدیر ارشد، تجربه قبلی مبتنی بر فناوری و استقبال از نوآوری ابعاد اصلی الگو به کارگیری خدمات مدیریت منابع انسانی الکترونیک مبتنی بر رایانش ابری است. نتایج این پژوهش برای توسعه دهندگان سامانه های رایانه ای مبتنی بر رایانش ابری، سیاستگذاران شرکت های دانش بنیان و همچنین مدیران این شرکت ها می تواند راهگشا باشد.

با رشد روز افزون منابع و مقالات در سطح وب، بکارگیری روش هایی سریع و ارزان برای دسترسی به متون مورد نظر از میان مجموعه وسیع این مستندات، اهمیت بیشتری می یابد. برای رسیدن به این هدف، به کارگیری تکنیک های متن کاوی، گامی ارزشمند در جهت کشف دانش از مستندات متنی به شمار می رود. هدف اصلی این پژوهش خوشه بندی پایگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران(ایرانداک) براساس فنون متن کاوی می باشد. تا مقالات موجود به چند خوشه تقسیم شوند بطوریکه مقالات خوشه های مختلف حداکثر تفاوت ممکن و مقالات موجود در هر خوشه بیشترین شباهت را با هم داشته باشند . مقالات حوزه های مرتبط با فن آوری اطلاعات انتخاب شدند. بدین منظور ابتدا تمام کلید واژه های حوزه های فن آوری اطلاعات بر اساس دفعات بسامد آنها در مقالات پایگاه انتخاب و سپس مقالات هر کلیدواژه از پایگاه ایران داک استخراج گردید. سپس با استفاده از نرم افزار notepad++ مجموعه داده موردنظر ایجاد گردید. در این پژوهش برای انجام خوشه بندی از الگوریتم k_means و از معیار تابع فاصله اقلیدسی [1] برای اندازه گیری تشابه خوشه ها استفاده گردید . سپس نتایج حاصل از خوشه بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا میزان شباهت و الگوی مناسب میان مقالات کشف شد. الگوی مورد نظر نشان داد که بیشترین میزان مشابهت میان مقالات دو خوشه داده کاوی و شبکه عصبی با فاصله اقلیدسی 365/1 وجود دارد و کمترین میزان شباهت میان مقالات دو خوشه بهینه سازی و پردازش تصویر با فاصله 387/1 گزارش شده است. دانش حاصل از پژوهش، خوشه بندی مقالات مرتبط با بیشترین وکمترین میزان مشابهت با یکدیگر، یافتن الگوی جدید جهت دسترسی سریع و آسان به مقالات مشابه و کشف ارتباط پنهان میان موضوعات مختلف می باشند.این دانش به پژوهشگران کمک می کند تا بتوانند مقالات موضوعی مرتبط با تخصص خود و مشابه با موضوع مورد مطالعه را به نحوی مطلوب تر شناسایی کنند. [1] -Euclidean distance

هدف: شناسایی نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران. روش شناسی:این پژوهش از نوع کاربردی و با روش های مرور منابع و پیمایش انجام شد. جامعه پژوهش شامل طیف متنوعی از ذی نفعان آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی ازجمله اعضای هیأت علمی، دانشجویان و دانش آموختگان دوره دکتری و پژوهشگران حوزه آموزش رشته بود. تحلیل نهایی روی 235 پرسشنامه بازگشتی انجام شد. یافته ها:نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در دو گروه نیروهای پیشران درونی (11 مورد) و بیرونی (5 مورد) قرار گرفتند. از میان نیروهای پیشران درونی تأثیرگذار، تخصص گرایی در برنامه ریزی درسی با میانگین 48/4 و ضریب اهمیت 62/89% در جایگاه نخست بود. از میان نیروهای پیشران تأثیرگذار بیرونی، سیاست گذاری و مدیریت نظام آموزش عالی کشور با میانگین 36/29 و ضریب اهمیت 39/73% به عنوان مهم ترین نیرو شناسایی شد. نتیجه گیری:سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی باید به تمامی نیروهای پیشران درونی و بیرونی تأثیرگذار بر آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی توجه داشته باشند و از این طریق پویایی و حیات آن را تضمین کنند.

مقدمه: دسترسی به اطلاعات معتبر مربوط به سلامت و همچنین ارزیابی و استفاده بهینه از آن ها در راستای تأمین سلامت خود و اطرافیان از اهمیت ویژه ای برخودار است. مهارت ها و توانمندی های متفاوتی میتوانند بر این مسئله تأثیرگذار باشند که از آن جمله مهارتهای سواد اطلاعاتی است. ازاینرو، پژوهش حاضر، رابطه بین سواد اطلاعاتی و سواد سلامت را میان کارکنان مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری بررسی می کند. روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی پیمایشی از نوع هم بستگی و ابزار گردآوری دادهها پرسش نامه است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری است (103 نفر) که به روش نمونهگیری تصادفیِ ساده و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 80 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل دادهها نیز از آزمون t تک متغیره و هم بستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که میزان مهارت های سواد اطلاعاتی و همچنین سواد سلامت افراد تحت بررسی از حد متوسط بالاتر است. بین مهارت های سواد اطلاعاتی با سواد سلامت کارکنان رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، به نظر میرسد، فراگیری مهارت های سواد اطلاعاتی برای افزایش سواد سلامت و در نتیجه به دست آوردن اطلاعات معتبر در زمینه مسائل بهداشتی و سلامت افراد و همچنین ارزیابی، تفسیر و استفاده درست از این اطلاعات، بسیار ضروری به نظر می رسد. لذا ارائه آموزش های مناسب در این زمینه، ضرورتی انکارناپذیر است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثرهای عدالت سازمانی بر سلامت سازمانی با تأکید بر نقش میانجی سرمایه اجتماعی، صورت گرفته است. طرح/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش از نوع کاربردی و به روش همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کارکنان کتابخانه های عمومی استان یزد، مشتمل بر 207 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران و با روش نمونه گیری خوشه ای برای جامعه محدود، 126 پرسش نامه میان آنان توزیع شد. داده های پژوهش از طریق پرسش نامه20 سؤالی عدالت سازمانی «نیهوف و مورمن» (1993)، پرسش نامه 24سؤالی سرمایه اجتماعی «ناهاپیت و گورشال» (1998) و پرسش نامه 44 سؤالی سلامت سازمانی «هوی و همکاران» (1996) گردآوری شده است. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی با استفاده از نرم افزار Smart-PLS2 انجام شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد «عدالت سازمانی» و مؤلفه های آن بر سلامت سازمانی تأثیر معناداری داشته و مؤلفه «عدالت مراوده ای» با ضریب تأثیر 538/0 بیشترین میزان تأثیر بر سلامت سازمانی را دارد. همچنین عدالت سازمانی بر سرمایه اجتماعی تأثیر معناداری دارد. از طرف دیگر، نقش سرمایه اجتماعی بر سلامت سازمانی نیز مورد تأیید قرار گرفت و در بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی، بُعد شناختی با ضریب تأثیر 568/0 بیشترین، تغییرات سازه سلامت سازمانی را تبیین می کند. لذا نقش میانجیگری سرمایه اجتماعی نیز مثبت و معنادار است. نتیجه گیری: افزایش رعایت عدالت در کتابخانه های عمومی استان یزد، روشی است که سازمان را یاری می دهد تا علاوه بر بهره مندی از مزایای عدالت، بتواند محیطی را فراهم کند که اعتماد و تعامل ها بیشتر شود و سرمایه اجتماعی افزایش یابد. لذا به میزانی که اعتماد و تعامل میان افراد بیشتر باشد، سلامت سازمانی نیز افزایش می یابد.

هدف: پژوهش حاضر، درصدد بررسی و مقایسه سیاست های رقمی سازی اسناد موجود در آرشیوهای ملی کشورهای مختلف انگلیسی زبان در صورت وجود و دسترسی(استرالیا، مالزی، آمریکا، کانادا، سوییس و انگلستان) و سایر راهنماهای موجود در این زمینه و شناسایی معیارها و مؤلفه های مشترک مهم در کلیه آرشیوها به منظور ارائه سیاهه پیشنهادی برای رقمی سازی اسناد در مراکز آرشیوی ایران است. روش پژوهش: برای بررسی مفاهیم از روش کتابخانه ای و مطالعه منابع و متون استفاده شد. در ادامه، با مطالعه راهنماها و اصول رقمی سازی اسناد آرشیوی و وبگاه آرشیوهای ملی کشورهای مورد مطالعه و مکاتبه با مسئولان مربوط و تحلیل محتوای هر یک از سیاست های رقمی سازی اسناد آرشیوی وگردآوری و شناسایی معیارها و مؤلفه های مشترک مهم در تمامی آرشیوهای مورد مطالعه، سیاهه پیشنهادی برای رقمی سازی اسناد در مراکز آرشیوی ایران تدوین شد. یافته های پژوهش: یافته های پژوهش نشان داد برخی معیارها در بیش از 70% راهنماها و آرشیوهای مورد مطالعه ذکر شده اند و به عنوان معیارهای اصلیِ مشترک برای تدوین سیاهه رقمی سازی اسناد در مراکز آرشیوی ضروری به شمار می روند. این معیارها عبارتند از: مدیریت پروژه، انتخاب اسناد، آمادگی برای رقمی سازی، محل رقمی سازی و نظایر آن.  نتیجه گیری: معیارهای به دست آمده از بررسی سیاست های رقمی سازی اسناد موجود در آرشیوهای ملّی کشورهای مورد مطالعه و راهنماهای موجود، به صورت سیاهه های متشکل از 14معیار و 44 مؤلفه برای ارائه سیاهه پیشنهادی رقمی سازی اسناد در مراکز آرشیوی ایران تعیین گردید.

هدف: آسیب شناسی منابع فارسی که به صورت انگلیسی نوشته می شوند در نظام جستجوی پایگاه های اطلاعاتی ایرانی. روش شناسی:با رویکرد ترکیبی از طریق دو روش تحلیل محتوا و پیمایش 30 نشریه علمی پژوهشی از سه حوزه وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد از سال 1384 تا 1394که یک شماره از آنها دارای منابع انگلیسی نویسی شده بودند انتخاب و با مطالعه طولی و روش های آمار توصیفی داده های به دست آمده تحلیل شد. یافته ها:اشکال های اساسی در زمینه انگلیسی نویسی (فینگلیش) در چهار مقوله نام و نام خانوادگی، عنوان مقاله، سال نشر، و عنوان نشریه اتفاق می افتد. عمده مشکلات ناشی از اشتباه نوشتن نام و نام خانوادگی، تبدیل کردن سال شمسی به میلادی و ترجمه ناقص عنوان مقالات، و کوته نوشت عنوان مجلات است. نتیجه گیری:منابع انگلیسی نویسی شده فارسی سبب افزایش زمان بازیابی، کاهش دقت، نیافتن منبع اطلاعاتی، و کاهش ضریب تأثیر در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی خواهند شد.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی وضع موجود جایگاه اجتماعی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از نظر کتابداران شاغل در کتابخانه های شهر اهواز است. روش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن پیمایشی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی (ساختار عاملی) پرسشنامه جایگاه اجتماعی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ 95/0 به دست آمد. جامعه پژوهش حاضر کتابداران شاغل در کتابخانه های شهر اهواز بودند که 250 نفر را شامل گردید. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و آمار استنباطی (آزمون دوجمله ای، آزمون های من- ویتنی و کروسکال- والیس) استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که از نظرکتابداران شاغل در کتابخانه های شهر اهواز جایگاه اجتماعی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به شش عامل خصوصیات فردی، تخصص گرایی رشته، اقتصاد شغلی، استانداردهای حرفه ای، مهارت آموزی و نیاز اجتماعی به رشته بستگی دارد و دو عامل تخصص گرایی رشته و نیاز اجتماعی به رشته از بقیه عوامل مؤثرتر هستند. دیگر نتایج پژوهش بیانگر آن است که تفاوت معناداری بین دیدگاه کتابداران از لحاظ میزان تحصیلات، سمت شغلی، نوع کتابخانه، و سابقه کار نسبت به عوامل تأثیرگذار بر جایگاه اجتماعی وجود دارد در حالی که از لحاظ حوزه کاری (مثل بخش فهرست نویسی، مرجع، امانت و ...) و نوع استخدام تفاوت معناداری به اثبات نرسید. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن اهمیت دو عامل «تخصص گرایی در رشته» و «نیاز اجتماعی به رشته» در افزایش یا کاهش جایگاه اجتماعی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی است و اینکه هر تقویت یا نقصانی در این دو عامل، احتمالاً باعث ارتقاء یا تنزل جایگاه اجتماعی این رشته خواهد شد.

هدف: مقاله با هدف بررسی نقش کتابداران، خدمات اطلاع رسانی و میزان سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد در کاهش اضطراب اطلاع یابی آنان نوشته شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد بود. حجم کل جامعه آماری شامل12260 نفر متشکل از 8100 نفر کارشناسی ارشد و 4160 نفر دکتری بود. از این تعداد، 236 نفر از دانشجویان به روش نمونه گیری طبقه ای غیرنسبتی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش پرسش نامه بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار اس پی اس اس تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: میزان اضطراب اطلاع یابی دانشجویان در حد متوسط بود. همچنین وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان، پایین تر از حد مطلوب بود. از سوی دیگر، میزان استفاده دانشجویان از خدمات اطلاع رسانی در سطح متوسط قرار داشت. بین میزان سواد اطلاعاتی و میزان اضطراب اطلاع یابی آنان رابطه معناداری وجود داشت. یافته ها نشان داد نقش کتابداران در کاهش اضطراب اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی در سطح متوسط قرار دارد. همچنین شرکت در کارگاه های آموزشی نتوانسته تأثیری در میزان اضطراب اطلاع یابی دانشجویان داشته باشد. بین نمره دانشجویان به مهارت های ارتباطی کتابداران و میزان اضطراب اطلاع یابی آنان، رابطه معنادار مثبتی وجود داشت. بین میزان استفاده از خدمات اطلاع رسانی و میان اضطراب اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رابطه معنادار مثبتی برقرار بود. یافته ها نشان داد بین میانگین نمره های اضطراب اطلاع یابی دانشجویان و متغیر جنسیت و حوزه تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد، در حالی که این تفاوت در مقطع تحصیلی مشاهده شد. در ادامه، تفاوت معناداری بین میانگین نمره های سواد اطلاعاتی و متغیرهای جنسیت، حوزه تحصیلی و مقطع تحصیلی مشاهده نشد. اصالت/ارزش:  شناخت برخی از عوامل مختلف که می تواند فرایند اطلاع یابی افراد را تحت تأتیر قرار دهد تا جایی که آنان را دچار اضطراب کند، ضروری به نظر می رسد. نتایج این پژوهش با تأکید بر نقش کتابداران، میزان استفاده از خدمات اطلاع رسانی و سواد اطلاعاتی جامعه مورد پژوهش می تواند مورد توجه کتابداران و مسئولان دانشگاهی قرار بگیرد تا جایی که علاوه بر شناخت عؤامل تأثیرگذار، گام هایی در جهت رفع آن برداشته شود.

هدف: امروزه در وب معنایی برای بهبود معنای داده ها از هستی نگاری ها بهره می گیرند. ضرورت مهندسی هستی نگاری ارائه چهارچوب مناسبی از تعاریف مفاهیم و روابط بین آن ها با ابهامی کمتر است. در این نوشته تلاش خواهد شد به اجمال دیدی جامع از هستی نگاری و شناخت تحول آن به طور نظری ارائه شود چرا که از طریق مرور ادبیات پس زمینه ای، پژوهش در این موضوع با درکی بهتر و روشن میسر خواهد بود. روش/ رویکرد: نوشته حاضر به صورت مروری مفهوم هستی نگاری را مورد مطالعه قرار می دهد. یافته ها: هستی نگاری شبکه گسترده ای از روابط بین موجودیت ها و مفاهیم جهت بازنمایی دانش در نظام های اطلاعاتی و وب معنایی محسوب می شود. هستی نگاری به عنوان رویکرد جدید مهندسی دانش در عرصه هوش مصنوعی اهمیت یافته است. با ساخت هستی نگاری ساختار مفهومی بین مفاهیم استخراج و به صورتی صریح و آشکار در قالبی رسمی ارائه می شود. نتیجه گیری: با به کارگیری هستی نگاری پردازش مفهوم در سطوح مختلف تعامل انسانی و ماشینی میسر گشته و این ابزار برای اشتراک دانش و بازنمایی آن به کار گرفته می شود. با طراحی و به کارگیری یک هستی نگاری در نظام های دانش بنیان می توان در رفع ایرادهای موجود در سطح معنایی زمینه مربوطه اقدام کرد. از جمله کارکردهای دیگر هستی شناسی اثرگذاری آن در حوزه هایی مانند بهبود نظام های بازیابی، فرایندهای خودکار استدلال، طراحی نظام های هوشمند و مهندسی دانش است.

این مقاله با استفاده از منابع و خرد جمعی متخصصان و سایر فعالان صنعت فناوری اطلاعات سعی در افزایش اثربخشی تصمیم ها و سیاست های این حوزه دارد. برای دستیابی به این هدف، 107 فناوری نوظهور و آینده از گزارش های آینده نگاری و برنامه های تحقیقاتی اروپا، ژاپن، تایوان و شرکت «گارتنر» استخراج شد. سپس، از بین این فناوری ها 69 فناوری (که در چهارده حوزه موضوعی طبقه بندی شده بود) با تأیید اعضای پانل خبرگان به عنوان ورودی دلفی مورد استفاده قرار گرفت. در مرحله بعدی تحقیق با استفاده از روش دلفی، ابتدا در بخش پرسش های عمومی بر اساس نظر اعضای پانل، موانع و چالش هایی که انتظار می رود فناوری اطلاعات به آن ها پاسخ دهد و سازمان های اثربخش در تحقیق و توسعه فناوری اطلاعات تبیین گردید. سپس، دیدگاه اعضای پانل دلفی نسبت به هر فناوری با شاخص های میزان اهمیت، زمان تحقق، وضعیت ایران و زمان استفاده گسترده در ایران سنجیده شد. در بخش نتایج دلفی، نتایج به دست آمده در فرایند دلفی در سه بخش تحلیل اطلاعات فردی، پرسش های عمومی و پرسش های تخصصی در مورد هر فناوری گزارش شده و در بخش پایانی توصیه هایی برای تصمیم گیران بر اساس استنباط محقق ارائه داده شده است.

مقدمه: یکی از عوامل مهم در بقاء، دوام و پیشرفت یک سازمان، کیفیت و توانمندی نیروی انسانی آن است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مؤلفه های توانمندسازی کتابداران بر عملکرد کتابخانه های عمومی کشور انجام شده است. روش : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوة گردآوری داده ها، پیمایشی از نوع همبستگی است. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه ها، از متخصصان موضوعی و به منظور بررسی پایایی، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری مورد مطالعه شامل تمام کتابداران کتابخانه های عمومی سراسر کشور به تعداد 5900 نفر است. برای تعیین حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (درجه اطمینان 95 درصد و حاشیه خطای 5 درصد) و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب ، 365 نفر به عنوان حجم کل نمونه تعیین شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزار اس. پی اس. اس در قالب آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: نتایج آزمون ناپارامتریک اسپیرمن نشان داد بین «آموزش مهارت های تخصصی»، «وضعیت پرداخت پاداش بر مبنای عملکرد»، «وضعیت تفویض اختیار به کتابداران»، «دسترسی به اطلاعات سازمانی» و عملکرد کتابخانه های عمومی کشور رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون رگرسیون چندگانه نیز حاکی از آن بود که 58/0 از تغییرات در عملکرد کتابخانه های عمومی کشور به خاطر تأثیر مؤلفه های توانمندسازی کتابداران بوده و سایر تغییرات به عوامل دیگر مربوط می-شود. همچنین نتیجه آزمون رگرسیون نشان داد که «آموزش مهارت های تخصصی» با مقدار 31/0 بیشترین تأثیر و «پرداخت پاداش بر مبنای عملکرد» با مقدار 14/0 کمترین تأثیر را بر عملکرد کتابخانه های عمومی کشور دارد. بحث و نتیجه گیری: این پژوهش با استفاده از الگوهای توانمندسازی و با رویکردی تحلیلی وضعیت توانمندسازی کتابداران کتابخانه های عمومی کشور را بررسی کرده و می تواند به سیاست گذاران و مدیران در بهبود عملکرد کتابخانه های عمومی کشور کمک کند.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی عدم یکدستی و جامعیت در استفاده از استانداردهای فراداده ای در پایگاه های نسخه های خطی فارسی در مقایسه با پایگاه های خارج از ایران و ارائه پیشنهادهایی بومی در فرایند دیجیتال سازی این پایگاه ها می پردازد. روش: جامعه پژوهش شامل 4 پایگاه داخلی و 11 پایگاه خارجی است که استانداردهای فراداده ای رکوردهای موجود در این پایگاه ها بررسی شده است. پژوهش، به روش پیمایشی توصیفی (فراوانی) و سیاهه وارسی از طریق تکنیک دلفی انجام گرفته است. داده ها از طریق سیاهه وارسی، گردآوری شده و با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: یافته ها نشان داد که در پایگاه های جامعه پژوهش، استاندارد TEI (با 4/81 درصد) دارای بیشترین میزان کاربرد و پوشش مدخل های نسخه های خطی است. در پایگاه های نسخه های خطی فارسی، استاندارد فراداده ای متس (به عنوان استاندارد فراداده ای ساختاری)، و استانداردهای فراداده ای دابلین کور (با 8/56 درصد) و مودس (با 1/77 درصد) در بخش توصیف، به ترتیب دارای بیشترین فراوانی بوده است. همچنین مشخص شد در بخش های مربوط به توصیف و ارائه اطلاعات نسخه های خطی، نبود یکدستی در استفاده از استانداردهای فراداده ای به چشم می آید. این مسأله که از ضعف های پایگاه های نسخه های خطی فارسی می باشد، لزوم توجه به یکدستی در توصیف نسخه ها و استفاده از استانداردهای فراداده ای یکدست با جامعیت بالا مانند تی ای آی و در نهایت وجود سازمانی همچون کتابخانه ملی ایران جهت ارائه خط مشی یکسان در این زمینه را آشکار می نماید. اصالت/ارزش: میزان پوشش مؤلفه های نسخه های خطی توسط استانداردهای ابرداده ای، شاخص مهم برای ارزیابی میزان بازیابی نسخه های خطی دیجیتال محسوب می شود. بنابراین پژوهش حاضر میزان این پوشش را در چهار پایگاه نسخه های خطی فارسی با 11 پایگاه نسخه های خطی خارج از ایران مقایسه می کند و راهکارهای بومی ارائه می دهد.