هاجر ستوده

مسئله پژوهش حاضر، مطالعه متون علمی و متون اجتماعی نظیر آنها، با هدف بررسی نفوذ استنادی و نفوذ اصطلاحات متون علمی در متون اجتماعی است. انتظار می رود، متن اجتماعی به وسیله استناد به متون علمی پلی باشد بین دانشمندان و کاربران فضای اجتماعی تا بتوان به کمک پردازش واژگان هر یک از متون علمی و اجتماعی و سنجش شباهت آنها به کمک شاخص دربردارندگی، میزان نفوذ واژگانی یا نفوذ علم در اجتماع را، مشاهده نمود. اساس داده های آماری پژوهش حاضر را، مقالات علمی حوزه موضوعی تغییرات آب و هوا منتشر شده در مجلات تحت پوشش پایگاه وب علوم تشکیل می دهد، که نقش جامعه پژوهش را دارند. اعضای نمونه شامل 9876 متن علمی و اجتماعی (7912 متن اجتماعی استناد کننده به 1964 متن علمی) که به کمک کد پایتون و بسته سوپ زیبا از محیط وب، استخراج و در قالب فایل های .txt ذخیره گردید. فایل های pdf به صورت دستی استخراج و به فایل txt تبدیل شدند. با استفاده از مدل نمایه سازی خودکار شکاف و زبان عبارات الگودار، اصطلاحات نمایه سازی شده متون علمی و اجتماعی و اصطلاحات مشترک میان آنها، مشخص و بر اساس طول آنها و به تفکیک نوع مدارک اجتماعی، دسته بندی شدند. سنجش میزان نفوذ با استفاده از شاخص دربردارندگی، نشان داد که میانگین شدت نفوذ برابر با 27 درصد است. همبستگی مثبت، معنادار و قوی (76/0) بین تعداد اصطلاحات مشترک و شدت نفوذ علمی وجود دارد. نتایج آزمون مجذور کا نیز، نشان داد که رابطه معناداری در سطح 1% بین تعداد واژگان اصطلاح (طول اصطلاح) و شدت نفوذ، وجود دارد. همچنین بین سطح شدت نفوذ و نوع مدارک اجتماعی اعم از خبر، وبلاگ، اسناد سیاست گذاری، ویکی پدیا و متن داوری ها، تفاوت وجود دارد. بیشترین درصد نفوذپذیری مربوط به اسناد سیاست گذاری و سپس ویکی پدیا است. کسب 22 استناد علمی و 40 استناد اجتماعی به طور میانگین برای هر مقاله، و همبستگی قوی میان استناد و نمره آلتمتریک، نشان دهنده نفوذ استنادی مقالات در میان جامعه دانشگاهی و غیردانشگاهی است. در مجموع می توان از قدرت دگرسنجه هایی چون اسناد سیاست گذاری، ویکی پدیا و وبلاگ ها و نفوذپذیری واژگانی آنها، جهت ترویج هرچه بیشتر و بهتر یافته های علمی استفاده نمود و با نشر علم در این منابع حتی با زبانی متفاوت از زبان نگارش نویسندگان، به آگاهی بیشتر جامعه و عموم مردم، کمک نمود.

هدف : شناسایی قابلیت داوری های آزاد در بازشناخت مقالات پزشکی براساس شباهت آنها به مقالات مربوط. روش شناسی: آزمونی متشکل از 2212 مقاله اف هزار ریسرچ و نظر ات داوری آنها ساخته شد. 100 مقاله به عنوان مدرک پایه به صورت تصادفی انتخاب شد. شباهت نظرات داوری و محتواهای مدارک براساس سنجه شباهت کسینوسی مقادیر <span lang="X-NONE" dir="LTR">TF-IDF در سطح تک واژه ها و دوواژه ها محاسبه شد. شباهت محتوا و نظرات با تحلیل همبستگی اسپیرمن تحلیل شد. صحت پیش بینی شباهت محتوای مقالات براساس شباهت نظرات دریافت شده به کمک منحنی مشخصه عملکرد سامانه آزمون شد. یافته ها : توان نظرات داوران در بازشناخت مقالات مشابه تأیید شد. میان محتوا و نظرات، همبستگی معنادار وجود دارد. منحنی های تحلیل عملکرد سامانه نیز نشان داد شباهت نظرات داوری، خواه در سطح تک واژه ها و خواه دوواژه ای ها توانایی شناسایی مقالات با محتوای مشابه را دارد. نتیجه گیری : اعتبار نظرات داوران ریشه در توان تخصصی و شناختی آنان دارد. بنابراین، نظرات می توانند در شبکه مدارک، در زمره منابع مرتبط اثربخش در بازشناخت مدارک به شمار آیند. این یافته راه را برای پژوهش در کاربرد نظرات کاربران در حوزه های بازیابی، ارزیابی، یا طبقه بندی متون هموار می کند که شباهت محتوایی در آنها اهمیت دارد.

هدف پژوهش حاضر، شناخت چالش های برگردان نام های فارسی به انگلیسی و فراوانی این چالشها در پایگاه وب آف ساینس است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها کمی از نوع پیمایشی است. جامعه ی پژوهش شامل نام های نویسندگان ایرانی در پایگاه وب آف ساینس می باشد که در بازه ی زمانی هفت ساله ی 2010 تا 2017 مقاله ی انگلیسی نگاشته اند. تعداد 3110873 نام در ابتدا بازیابی شد که پس از پالایش و یکدست سازی اسامی به 11242 نام تقلیل یافت. به منظور پالایش، آماده سازی و تحلیل داده ها از نرم افزار بیب اکسل، اکسل و پایگاه وب آف ساینس استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد در برگردان نام ها از فارسی به انگلیسی چهار گروه چالش های مربوط به "همخوان ها"، چالش های مربوط به "واکه ها" ، چالش های مربوط به "حذف یا تکرار حروف" و چالش های "تلفظی" وجود دارد. در دسته ی اول، چالش های همخوان ها، نویسندگان و نگارندگان در برگردان نام ها در یازده حرف (8 واج)، شامل حروف ق، غ، ژ، ع، و، ک، ج، ک، ث، س، ص، صورت های مختلف نگارشی داشته اند. در دسته ی دوم (چالش واکه ها)، صورت های نگارشی مختلفی در برگردان واکه های (/ i / ، / u /، توالی واج های / e / و / j / ،/ o / ) و پایانه ( ِه) از فارسی به انگلیسی مشاهده شد. در دسته ی سوم، وجود حروف مشدد و حروف (ال) در برخی نام ها موجب به وجود آمدن چندگانگی در نگارش نام ها شده است . و در نهایت در در دسته آخر، آواهای اَ و اِ، و همچنین حذف برخی حروف به علت تفاوت در تلفظ نام ها در گویش ها و زبان های مختلف دچار چندگانگی شده اند. با توجه به اهمیت بازیابی اسامی در جستجوی نویسندگان و همچنین در ارزیابی پژوهش، راهکارهایی همچون استفاده از عملگر های بولی و نویسه جایگزین بین صورت های نگارشی غالب، ایجاد ساندکس زبان فارسی، مجهز کردن پایگاه به ابزارهای دانشی ویژه نام ، جهت یکدستی در برگردان نام ها ضرورت دارد.

هدف: در این پژوهش با مرور نظام مند پژوهش های حوزۀ خودکارسازی پیشنهاد داور برای مقالات در سامانۀ مجلات علمی به شناسایی وضعیت پژوهش های این حوزه ازنظر انواع شواهد خبرگی، انواع مدل های بازیابی مورداستفاده، شکاف پژوهشی موجود پرداخته شده، و درپایان پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی ارائه شده است. روش : در پژوهش حاضر، از چارچوب مطالعۀ نظام مند کیچن هام و چارترز (2007) استفاده شده است. جستجو در پایگاه های اطلاعات علمی فارسی و انگلیسی با کلیدواژه های مرتبط انجام و تعداد 50 منبع به زبان انگلیسی در بازۀ زمانی 1992 تا 2018 یافت شد. پس از اعمال پالایش اولیۀ معیارهای ورود و خروج از مطالعه و کنترل توسط متخصصان، تعداد 43 منبع انگلیسی برای ورود به مرور نظام مند انتخاب شدند. سپس با طراحی کاربرگی، استخراج اطلاعات از منابع صورت گرفت. یافته ها: مرور پژوهش ها نشان داد شواهد خبرگی نامزد در مطالعات حوزۀ خودکارسازی پیشنهاد داور برای مقالات ، شامل چهار منبع «اطلاعات خود-توصیفی نامزد داوری» (5 پژوهش)، «مستندات ایجادشده توسط نامزد داوری» (26 پژوهش)، «شبکه های همکاری و روابط علمی نامزد داوری» (2 پژوهش)، و «منابع ترکیبی» (7 پژوهش) هستند و روش روابط علمی و منابع ترکیبی نسبت به دو روش دیگر متأخرتر هستند. همچنین، مدل های بازیابی اطلاعات مورداستفاده در سامانه های خبره یابی داور شامل مدل بولی، مدل بولی بسط یافته، مدل فازی، مدل برداری، مدل احتمالاتی، نمایه سازی معنای نهان، مدل تخصیص معنای نهان و مدل نویسنده- موضوع هستند. شکاف های پژوهشی موجود در این حوزه نیز «عدم توجه به طراحی سامانۀ خبره یابی داور در نشریات و کنفرانس های داخلی»، «عدم توجه به منابع دانشی» و «عدم توجه به دیدگاه کاربران در طراحی سامانه های موجود» است. اصالت/ارزش: با مرور پژوهش های حوزۀ خودکارسازی پیشنهاد داور، یافته های این حوزه ازنظر شواهد خبرگی داوری و مدل های به کاررفته دسته بندی و خلاصه شد. این پژوهش تصویری کلی نسبت به آنچه انجام شده و آنچه بهتر است در طراحی سامانه های بعدی درنظر گرفته شود به پژوهشگران ارائه می دهد.

هدف : شناسایی، طبقه بندی، و تحلیل بافتارهای استنادی مقالات علم اطلاعات و انواع استنادها با رویکرد فراگفتار هایلند. روش شناسی : این پژوهش در دو مرحله «شناسایی طبقه استناد» (Jurgens et al., 2016) و «تحلیل مبتنی بر فراگفتار کارکرد شناسایی شده» (Hyland, 2005) انجام شده است. 164 بافتار استنادی مقالات استناد کننده به 10 مقاله به زبان انگلیسی (مجموعاً شامل 656 جمله استنادی صریح و ضمنی) بررسی شده است. یافته ها : استنادها از نظر فراگفتار در 2 طبقه اصلی استناد های «تعاملی- هدایتی» و «تعاملی- مشارکتی» با 4 طبقه فرعی در سطح دوم، 14 طبقه فرعی تر در سطح سوم و 23 طبقه فرعی تر در سطح چهارم دسته بندی شد. استنادهای شناسایی شده بیشتر از نوع تعاملی- هدایتی بود و نه تعاملی- مشارکتی. طبقات درک شده نیز بیشتر توصیفی بودند و نه تحلیلی و نقدگونه. نتیجه گیری: شباهت طبقه بندی استنادهای این مطالعه با طرح های موجود تا سطح سوم است و اغلب نیز با طبقات استنادهای تعاملی- هدایتی اشتراکاتی دارند. به نظر می رسد انواع استنادهای تعاملی- مشارکتی شناسایی شده بتواند در پالایش بافتارهای استنادی در سامانه های بازیابی اطلاعات متون علمی و در ارزیابی کیفی تأثیرگذاری پژوهش ها یاری رسان باشد.

هدف:شناخت تفاوت عملکرد جستجوی مروری کاربران با سبک های شناختی و تجربیات متفاوت در هنگام جستجو در وب سایت های فروش کالا. روش شناسی:پژوهش حاضر کاربردی است و از تحلیل محتوای کمّی برای استخراج داده های حاصل از تحلیل گزارش های تراکنش کاربران با محیط وب استفاده شده است. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه شیراز و نمونه پژوهش شامل 90 دانشجوی کارشناسی داوطلب بود. یافته ها: در عملکرد کاربران باتجربه و مبتدی تفاوت معناداری وجود دارد؛ کاربران باتجربه در زمان کمتر، موفقیت بیشتری در انجام وظایف نسبت به کاربران مبتدی به دست آوردند. سبک شناختی کاربران تأثیری بر عملکرد آنها در جستجوی مروری نداشت، اما تعامل سبک شناختی و تجربه کاربران تفاوت هایی را در عملکرد آنها به وجود آورد؛ کاربران کلامی- مبتدی نسبت به کاربران کلامی- باتجربه زمان بیشتری را صرف انجام وظایف کردند. نتیجه گیری: کاربران کلامی- مبتدی در جستجوی مروری به کمک و توجه بیشتری نیاز دارند. بنابراین،  هنگام طراحی و آموزش سامانه های اطلاعاتی این مهم می بایست مد نظر قرار گیرد.

پژوهش حاضر می کوشد تا با تبیین نقاط قوت دگرسنجه ها و مقایسه آنها با شاخص های مبتنی بر استناد، فرصت های فراهم آمده توسط وب اجتماعی در ارزیابی پژوهش را آشکار سازد.پژوهش حاضر که در زمره تحقیقاتی کیفی قرار می گیرد، به روش تحلیل مضمون آثار پژوهشی و نظری صورت گرفته است. با تدوین راهبرد جستجویی متشکل از واژه ها و عبارات مبین استناد، تحلیل استنادی و دگرسنجه و بدون اعمال محدودیت زمانی، مدارک مرتبط با این موضوعات در پایگاه های مختلف فارسی و انگلیسی شناسایی شد. کار گردآوری داده ها، با مرتبط ترین آثار پیرامون تحلیل استنادی و دگرسنجی آغاز شد و تا مرحله «اشباع اطلاعات» ادامه یافت. به طور کلی، 89 عنوان مقاله مرتبط با تحلیل استنادی و 86 عنوان مقاله مرتبط با دگرسنجی مطالعه و تحلیل شد. تحلیل متون مرتبط با این دو حوزه، به شناسایی نقاط قوت بسیاری برای دگرسنجه ها در مقایسه با شاخص های مبتنی بر استناد انجامید. از جمله این ویژگیها عبارتند از : آزادی و سهولت دسترسی، عدم وابستگی به پایگاه های تجاری، سنجش اثرگذاری پیش از انتشار، ارزیابی انواع تاثیرات مقالات علمی، کمک به بهبود نتایج داوری مقالات، کاهش محدودیت زبانی، سنجش اثرگذاری پژوهشگران جوان، تسریع فرایند ارزیابی، سنجش تاثیر بر اقشار مختلف مخاطبان، پیش بینی اثرگذاری در آینده، مقایسه بین رشته ای، سنجش اثرگذاری مقالات بی استناد، انواع منابع و آثار علمی و حوزه های موضوعی کم استناد یا دیربازده استنادی. با آن که هر دو گروه شاخص های کمی از نقاط قوت متعددی برخوردار هستند، حوزه دگرسنجی از نقاط قوت منحصر به فرد بسیاری برخوردار است که می تواند کاستی های تحلیل استنادی را بپوشاند. بنابراین، کاربرد این شاخص های جدید در کنار تحلیل استنادی می تواند نتایج ارزیابی پژوهش را به واقعیت نزدیک تر سازد.

هدف: بررسی اشتراک ساختاری دگرسنجه ها و استناد، درک و شناسایی سنجه های مشابه و ابعاد مختلف اثرگذاری آنها، و دسته بندی تجربی انواع دگرسنجه ها از طریق تفسیر و ترکیب منطقی شاخص ها. روش شناسی: نمونه ای هدفمند از مقالات مجلات زیرمجموعه کتابخانه عمومی علم (پلاس) منتشرشده در سال های 2010 تا 2012 به روش تحلیل استنادی مطالعه و از روش تحلیل عاملی برای شناسایی اشتراک ساختاری میان سنجه های مختلف و دسته بندی آنها استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی به استخراج مدلی متشکل از 3 گروه عاملی منجر شد که درمجموع، قادر به پیش بینی حدود 53 درصد از واریانس متغیر مکنون، یعنی «تأثیر بروندادهای پژوهشی» است. به نظر می رسد مدل تجربی به دست آمده با مدل نظری پیشنهادی «جانپینگ و هوکیانگ» انطباق دارد. نتایج نشان می دهد نوع تأثیر، گستره، و عمق آن در سه گروه شناسایی شده، متفاوت است. گروه نخست، «تأثیر در سطح دریافت»، گسترده ترین و در عین حال، کم عمق ترین تأثیر را نشان می دهد. این سطح را بیشتر می توان سطح «مصرف» نامید که لزوماً به «استفاده» منجر نمی شود. در نقطه ای دیگر از این پیوستار تأثیر، سطح «تأثیر در سطح رسانه های اجتماعی» قرار دارد که بعد از مصرف، سطحی بالاتر از تعامل با متن را بازنمون می کند. این سطح به لحاظ گستره افراد، محدودتر؛ اما به لحاظ عمق تأثیر، قوی تر از سطح پیشین است. در قطب دیگر این پیوستار، «تأثیر در سطح کاربرد» قرار دارد که پس از مطالعه و تعامل عمیق تر با متن و گزینش آگاهانه آن روی می دهد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان دهنده توانمندی دگرسنجه ها در سنجش انواع اثرگذاری در گستره و عمق های متفاوت است. این نتایج می تواند از طریق شناسایی سرشت تأثیراتی که شاخص ها بازنمایی می کنند، شناخت روابط میان آنها، و غلبه بر تعدد و آشفتگی آنها در افزایش دقت ارزیابی پژوهش مؤثر واقع شود.

رفع ابهام معنایی واژگان در بازیابی خودکار اطلاعات از چالش های بزرگ این حوزه است. متن در خود عناصری محتوایی یا ساختاری دارد که با شناسایی و تحلیل آن ها و استخراج الگوهای متفاوت می توان به رفع ابهام معنایی و در نتیجه، افزایش اثربخشی نتایج بازیابی دست یافت. هم نویسه ها از جمله واژگانی هستند که به رفع ابهام معنایی نیاز دارند. نشان داده شده است که بافتار هم نویسه می تواند به بهبود بازیابی آن کمک کند. بافتار هم نویسه خود می تواند بسته به نقش و جایگاه آن در متن به انواعی تقسیم شود که ممکن است هر یک در تعیین شباهت بین مدارک از قدرت متفاوتی برخوردار باشد. هدف اصلی از این پژوهش، مقایسه پنج نوع بافتار متنی (شامل بافتار استناد متنی، ارجاع، عنوان ارجاع، عنوان و متن مقاله) به لحاظ قدرت آن ها در تعیین شباهت میان مدارک است. به کمک روش تحلیل متن، مجموعه ای آزمایشی از مدارک پیرامون هم نویسه های انگلیسی مشتمل بر 3637 مقاله منتشرشده در بازه زمانی 2000-2015 پیرامون 19 هم نویسه در 54 گروه موضوعی مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین شباهت درون خوشه ها از روش آماری تحلیل تشخیصی استفاده شده است. نتایج تحلیل تشخیصی نشان داد که در درون خوشه های معنایی، زیرخوشه هایی با تمایز بسیار اندک قابل مشاهده است. دو بافتار استناد متنی و ارجاع کمترین نقش را در ایجاد تمایز و در نتیجه، بیشترین شباهت را در درون خوشه ها داشته اند. نتایج به دست آمده نشان داد که هم معنا بودن هم نویسه ها به ایجاد خوشه هایی از مدارک منجر می شود که در درون آن ها مدارک با هم به لحاظ انواع بافتار هم نویسه ای تفاوت چندانی با هم ندارند. همچنین،انواع بافتار از قدرت برابری در تعیین تشابه بین مدارک برخوردار نیستند. دو بافتار استناد متنی و ارجاع در تعیین شباهت معنایی در درون خوشه های معنایی بیشترین قوت را داشته اند. از این دو نوع بافتار که قوت بیشتری در ایجاد شباهت داشته اند، می توان برای بهبود نتایج بازیابی کمک گرفت. الگوریتم های بازیابی در موتورهای جست وجو و پایگاه های اطلاعاتی می توانند برای سنجش دقیق تر شباهت بین مدارک حاوی هم نویسه ها از تحلیل این دو نوع بافتار استفاده کنند. اثر حاضر نخستین پژوهشی است که به تعریف انواع گوناگونی از بافتارهای متنی و مقایسه آن ها به منظور تعیین قدرت آن ها در سنجش شباهت مدارک حاوی هم نویسه های هم معنا می پردازد.

هدف: مقایسه رفتار و راهبردهای مرور کاربران با سبک های شناختی متفاوت. روش شناسی:پیمایش حاضر با رویکرد مقایسه ای انجام شده است. نمونه، 90 دانشجوی کارشناسی داوطلب بود. از پرسشنامه پژوهشگرساخته برای گردآوری اطلاعات جمعیت شناختی و سنجش تجربه و از آزمون رایدینگ برای تعیین سبک شناختی آزمودنی ها استفاده شد. هر آزمودنی سه وظیفه را در دو وب سایت انجام داد و همه تعاملات ثبت و ذخیره شد. یافته ها: از نظر رفتار مرور، کاربران مبتدی از دکمه برگشت بیشتر و تعداد پنجره های کمتری استفاده می کنند. بین کاربران کلامی- تصویری در رفتار جستجو تفاوتی وجود ندارد. اما سبک شناختی و تجربه کاربران بر استفاده از دکمه برگشت تأثیر داشته است. از نظر راهبرد مرور، کاربران باتجربه ساختاریافته تر جستجو می کنند. بین کاربران با سبک شناختی کلامی- تصویری تفاوتی در سبک مرور وجود ندارد. تعامل سبک شناختی و تجربه کاربران بر راهبرد مرور تأثیر دارد و کاربران مبتدی دارای سبک تصویری پراکنده تر و کاربران باتجربه دارای سبک تصویری ساختاریافته تر از دیگران  مرور می کنند. نتیجه گیری: توجه به رفتار و راهبردهای جستجو می تواند به ارائه ابزارهای پشتیبانی و ارتقای سطح تجربه کاربران کمک کند. بدین منظور می توان از دوره های آموزش سواد اطلاعاتی استفاده کرد و سامانه های تعاملی و چندرسانه ای ارائه نمود. 

پژوهش حاضر که به هدف بررسی تازگی اطلاعات فارسی انجام شده است، می کوشد تا سرعت نمایه سازی روزنامه های فارسی را در سه موتور کاوش گوگل، یاهو و بینگ مطالعه و مقایسه کند. این پژوهش به روش وب سنجی انجام شده و جامعه آن را کلیه روزنامه های فارسی پیوسته تشکیل می دهد. نمونه پژوهش به روش هدفمند شناسایی شد و شامل آن دسته از روزنامه های فارسی زبان بود که فهرست آن ها در پایگاه «مگ ایران» آمده و نسخه الکترونیکی آن ها به طور منظم بر وب سایت مربوطه منتشر می شود. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد موتور کاوش گوگل به لحاظ سرعت روزآمدسازی روزنامه های فارسی رتبه بالاتری نسبت به موتورهای کاوش یاهو و بینگ دارد. علاوه بر این، گوگل به طور کلی از الگوی روزآمدسازی منظم تری پیروی می کند. دو موتور کاوش یاهو و بینگ نه تنها از سرعت کمتری نسبت به گوگل برخوردارند، بلکه الگوی روزآمدسازی نامنظم تری دارند. دو موتور کاوش یاهو و بینگ به لحاظ سرعت روزآمدسازی تفاوتی با یکدیگر ندارند. این پژوهش برای نخستین بار وضعیت نمایه سازی روزنامه های فارسی زبان را در موتورهای کاوش وب مورد بررسی قرار داد و نشان داد که جستجوگرانی که به کمک موتورهای کاوش به این روزنامه ها دست می یابند، در گوگل از بخت بالاتری برای دستیابی به نسخه روزآمد این روزنامه ها برخوردارند.

هدف: این پژوهش با مطالعه رابطه میان شاخص های مرسوم علم سنجی و نشان های مقالات در حوزه موضوعی علم اطلاعات و کتابداری در بازه زمانی 2004 تا 2012، به بررسی امکان استفاده از داده های نشان گذاری در ارزیابی پژوهش و محاسبه اثرگذاری علمی می پردازد. روش شناسی: پژوهش حاضر، به لحاظ هدف کاربردی، و به لحاظ نحوه گردآوری داده ها توصیفی، از نوع همبستگی و با رویکرد تحلیل استنادی می باشد. نمونه هدفمند این پژوهش مقالات نشان گذاری شده در سایت نشان گذاری علمی «سایت یولایک» می باشد. داده ها با استفاده از نمایه نامه استنادی علوم اجتماعی، گزارش استنادی مجلات، و همچنین «سایت یولایک» جمع آوری شده اند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که به لحاظ آماری، رابطه معنادار، مثبت و ضعیفی میان شمار استنادات و نشان های مقالات وجود دارد. همچنین، یافته ها نشان داد که «مقالات پژوهشی»، «مقالات مروری»، و «همایش نامه» بیش از دیگر انواع مدارک نشان گذاری شده اند. مقالات نشان گذاری شده در مقایسه با مقالات نشان گذاری نشده به طور کلی و در سطوح نوع مدرک و سال انتشار نیز از میانگین استنادی بالاتری برخوردار می باشند. نتیجه گیری: وجود همبستگی بین استنادها و نشان های دریافتی مقالات حاکی از آن است که نشان ها نیز می توانند همانند استنادها بازنمونی از اثرگذاری مقالات علمی باشند. با این حال، با توجه به قوی نبودن ضرایب همبستگی ، جایگزینی این دو دسته شاخص توصیه نمی شود. بلکه می توان از داده های نشان گذاری به عنوان مکمل شاخص های علم سنجی در ارزیابی پژوهش و محاسبه اثرگذاری علمی بهره برد. مقالات نشان گذاری شده در مقایسه با مقالات نشان گذاری نشده از میانگین استنادی بالاتری برخوردار است که می تواند نشان از گزیده گری کاربران در انتخاب مقالات برای نشان گذاری باشد و بعد دیگری از توان دگرسنجه ها در سنجش اعتبار اثر را بازتاب دهد.

هدف: هدف پژوهش بررسی اعتبار مقالات ایرانی حوزه شیمی سال 2010 میلادی بر پایه ارزش استنادی آنها می باشد. ارزش استنادی بر اساس دو شاخص استناد متنی و سهم استناد متنی محاسبه شده است. سهم استناد متنی در این پژوهش عبارت است از نسبت بین فراوانی استناد متنی به پتانسیل ارجاعی مقالات استناد کننده. روش: مقالات مورد بررسی به روش تحلیل استنادی مورد سنجش قرار گرفته است. گردآوری داده ها به روش تحلیل استنادی صورت گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون اسپیرمن استفاده شده است. یافته ها: در این پژوهش 955 استناد به 517 مقاله ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. این مقالات 1434 استناد متنی دریافت کرده اند که 213 (برابر با 22 درصد) آنها خود استنادی است. تنها 02/17 درصد مقالات، سهم استناد متنی بیش از سطح مورد انتظار را به دست آورده و 97/82 درصد از مقالات کمتر از حد مورد انتظار عمل کرده اند. یافته ها بیانگر این است که استناد پیش بین مناسبی برای بسامد متنی استناد است اما با سهم استناد متنی رابطه معنی داری ندارد. نتیجه گیری: با وجود رشد چشمگیر تولیدات علمی ایران در حوزه شیمی، بررسی ارزش استنادی مقالات این حوزه نشان داد بیشینه مقالات ارزش استنادی کمتر از حد مورد انتظار را به دست آورده اند. بر این اساس، اگر سامانه ارزیابی پژوهشی کشور به ارزیابی دقیق و عمیق تر مقالات نیازمند باشد، بهتر است ارزیابی های کیفی حاصل از شاخص های ارزشگذاری شده را جایگزین ارزیابی کمی مبتنی بر شمارش ساده استنادها نماید.

افزایش تولید علم در سطح جهان، نیاز جدی به روش ها و ابزارهای دقیق و تا حد امکان عینی را برای سنجش بهره وری علمی پژوهشگران به منظور تضمین کیفیت عملکرد آنان پدید آورده است. روش ها و مدل های بسیاری در این زمینه ابداع شده که هریک تنها بخشی از واقعیت را منعکس می سازند. تعداد مقاله های علمی منتشرشده در مجلات علمی معتبر و شاخص ها و مدل های برگرفته از آن، عینی ترین و در عین حال آماده ترین ابزارهایی هستند که می توانند برای بازنمون بهره وری علمی و درنتیجه واحد سنجش آن به کار گرفته شوند. با این حال، این شاخص و مدل های مبتنی بر آن به تنهایی نمی توانند تصویری کامل را از بهره وری علمی، بازتاب دهند. نرخ و سرعت انتشار، از شاخص هایی هستند که با دخالت دادن عامل زمان در محاسبه تولید علم می توانند در سنجش دقیق تر بهره وری علمی به خدمت گرفته شوند. در پژوهش حاضر تلاش می شود برخی از مهم ترین شاخص ها و مدل های ارائه شده برای سنجش بهره وری علمی پژوهشگران مورد بررسی قرار گیرد.

فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی پیشرفته، سرعت و سهولتی را در انجام کارها به ارمغان آورده است که به آسایش و آسودگی بیشتر در زندگی منجر شده است. با این حال، بهداشت و تندرستی کاربران در اثر استفاده ی نادرست به شدت در معرض خطر است. مقاله ی حاضر می کوشد تا با مرور تأثیرات نامطلوب کاربرد نادرست این فن آوری ها بر سلامت کاربران و محیط زیست، اهمیت مخاطرات و آسیب های احتمالی را بیش از پیش آشکار کند، تا از این رهگذر، ضمن آگاهی رسانی بیشتر، بر لزوم آموزش کاربرد صحیح به عنوان یکی از مباحث اساسی در ترویج فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی تأکید شود. کاربرد ناآگاهانه، غیر اصولی و افراطی فن آوری های اطلاعاتی، طیف وسیعی از پیامدهای ناگوار را برای سلامت انسان و محیط زیست به همراه دارد. انواع ناهنجاری های جسمی، بیماری ها و اختلالات، سلامت انسان را تهدید می کند. گذشته از این، انواع آلاینده ها و پسماندهای خطرناک ناشی از فن آوری های اطلاعاتی، سلامت محیط زیست را به خطر انداخته است. راهکارهای متعددی برای مقابله با این مخاطرات وجود دارد که بنیانی ترین آن ها را آموزش و تدوین راهبردهای مدیریت ملی تشکیل می دهد. لازم است اصول کاربرد صحیح فن آوری ها، راه های پرهیز از خطرات و به ویژه تشویق به استفاده از فن آوری سبز در کانون توجه برنامه های ترویج و آموزش فن آوری های اطلاعاتی قرار گیرد.

مقدمه: چندی است که مبحث حقوق بیمار به عرصه ی پزشکی و حقوقی وارد شده و توجه دانش پژوهان را به خود جلب کرده است. نوپایی این حوزه، بررسی الگوها و ویژگی های تولید علم و انطباق آن با هنجارهای شناخته شده ی دنیای علم را ایجاب می کند. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی الگوهای تولید علم و اثرگذاری آن در حوزهی حقوق بیماران در سال های 2010-1990 بود. بدین منظور، روند رشد، تأثیر محلی و فراگیر، الگوی تولید علمی، الگوی نویسندگی کشورها، پرتولیدترین نویسندگان و مجلات، نوع مدارک، زبان های رایج، نویسندگان پراستناد و در پایان وضعیت ایران مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی می تواند وضعیت پیشرفت دانش در این حوزه و الگوهای پیشرفت مذکور را منعکس سازد و ضمن آشکار ساختن نقاط ضعف و قوت، به مدیریت و برنامه ریزی در امر تحقیق و توسعه کمک کند. روش بررسی: روش پژوهش حاضر، پیمایشی با رویکرد علم سنجی بود. جامعه ی مورد مطالعه را کلیه ی تولیدات علمی نمایه شده با موضوع حقوق بیماران در پایگاه های استنادی Thomson reuters، طی سال های 2010-1990 تشکیل می داد. در مجموع تعداد 1236 مدرک استخراج شد که داده های آن ها با استفاده از برنامه ی Excel و نرم افزار علم سنجی Hist cite تجزیه و تحلیل شد. تحلیل ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی شامل (فراوانی و درصد) و نیز آمار استنباطی (همبستگی Spearman، Linear regression analysis، توانی و نمایی) صورت گرفت. یافته ها: بیشینه ی تولیدات علمی در این حوزه مربوط به سال های 2006 تا 2010 می باشد. شمار مقالات بر پایه ی الگویی نمایی رو به افزایش دارد که نشانگر پایداری تولید علم در این حوزه است. با این حال، شمار استنادات از رشد معنی داری برخوردار نیست که این امر می تواند ناشی از کوچکی اندازه ی حوزه و در عین حال پیوند آن با حوزه های کوچک باشد. بالاتر بودن ضریب تأثیر فراگیر نسبت به ضریب تأثیر محلی نشانگر آن است که پیوند مقالات این حوزه بیش از آن که درون حوزه ای باشد، الهام بخش دیگر حوزه های مرتبط است. الگوی نویسندگی در این حوزه از قانون Lotka پیروی می کند؛ به طوری که شمار نویسندگان با افزایش شمار تولیدات بر پایه ی الگوی توانی کاهش می یابد. با این حال، ثابت معادله بیش از دو است. گستردگی جغرافیایی و زبانی تولیدات مطلوب بود و نشان از توجه جهانی به اهمیت حقوق بیماران دارد. نتیجه گیری: حوزه ی حقوق بیماران از بسیاری از ویژگی های یک رشته ی علمی برخوردار می باشد و بنیان های انتشاراتی آن در حال استقرار و تثبیت است. رشد معنی دار و نمایی مقالات، تنوع زبانی، تنوع جغرافیایی، تنوع مدرک و به ویژه غلبه ی محتوای پژوهشی بر سایر انواع مدرک دلیلی بر توسعه ی این حوزه به عنوان یک حوزه ی پژوهشی است.

با ظهور فناوریهای اطلاعاتی بویژه اینترنت، پدیدة دستبرد علمی- آگاهانه یا ناآگاهانه- رو به افزایش است. اهمیت این پدیده و تأثیرات نامطلوب آن در پیشبرد دانش، باعث شده جوامع علمی بویژه در کشورهای پیشرفته توجه روزافزونی به آن داشته باشند؛ به طوری که روز به روز شاهد تدابیر و راهکارهایی برای پیشگیری یا مقابله با آن هستیم. از جمله این راهکارها تلاش برای خودکارسازی روشهای کشف دستبرد علمی و همچنین وضع مجازاتهایی برای متخلفان است. از آنجا که بسیاری از دستبردهای ادبی ناآگاهانه و به دلیل آشنا نبودن با مصداقها و تعریفهای آن روی میدهد، مقاله حاضر بر آن است تا به معرفی دستبرد علمی و انواع آن بپردازد. علاوه بر این، تجربه های کشورهای جهان در اعمال اقدامهای پیشگیرانه، راهکارهای کشف و مجازاتها بررسی خواهد شد. امید میرود این مقاله گامی هر چند اندک در جهت آشنایی بیشتر جامعة علمی با این پدیده و جلب توجه صاحب نظران کشور برای ایجاد راهکارهایی برای جلوگیری از آن بردارد

"مقدمه: جنبش دسترسی آزاد به اطلاعات علمی با فراهم آوری رایگان آخرین یافته های پژوهشی و مجراهای انتشاراتی بیشتر، می تواند فقر اطلاعاتی و انزوای حرفه ای دانشمندان کشورهای جنوب را کاهش دهد. به دلیل اهمیت این پدیده، بررسی چگونگی بهره گیری آنان از منابع آزاد ضروری است. پژوهش حاضر تلاش داشت به شناسایی رویکرد انتشاراتی و ارجاعی دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد بپردازد. روش بررسی: پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی با رویکرد علم سنجی بوده، داده های مربوط به تولیدات علمی ایران و ارجاعات آن ها به کمک پایگاه Science Citation Index گردآوری شد. پس از استخراج داده ها، مجلات آزاد به کمک یافته های پژوهش های پیشین شناسایی و سپس مقالات و ارجاعات آزاد در داده های گردآوری شده از پایگاه SCI شناسایی شدند. در پایان به کمک روش های آماری توصیفی تحلیل شدند. یافته ها: بررسی های موضوعی نشان داد که دو حوزه مهندسی مواد و علوم چند رشته ای بیش از همه و دو حوزه فیزیک و پزشکی کمتر از همه به مجلات آزاد گرایش داشتند. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، شمار مقالات آزاد و ارجاعات آزاد ایران، روند رو به رشد دارد. رابطه بین شمار مقالات آزاد و شمار تولیدات کل ایران از الگویی خطی پیروی می کند، اما ترسیم شمار مقالات حاوی ارجاع آزاد و شمار ارجاعات آزاد بر حسب شمار تولیدات کل، الگویی توانی به دست می دهد. نتیجه گیری: به طور کلی رویکرد دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد، رو به افزایش برآورد می شود. شمار مقالات آزاد با آهنگی ثابت افزایش می یابد، اما آهنگ رشد ارجاع به مجلات آزاد بیش از آهنگ رشد کل تولیدات ایران است. این تفاوت می تواند ناشی از شمار اندک مجلات آزاد و محدودیت پذیرش مقالات باشد، اما ارجاع به یک مقاله موجود با هیچ گونه محدودیت خارجی مواجه نیست. "

هدف: پژوهش حاضر که با هدف معرفی کتابخانه های اسباب بازی و شناسایی اهداف، خدمات، فعالیت ها و ساختارهای آن ها انجام شده است، می کوشد تا با ارائه تصویری از تجارب جهانی در این زمینه، بر اهمیت روزافزون وجود چنین مراکزی در پرورش کودکان تاکید کرده و از این رهگذر لزوم آغاز اقدامات عملی در ایران را گوشزد نماید. روش: این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده کرده است. کتابخانه های اسباب بازی دنیا که در محیط اینترنت دارای وب سایت و پورتال بودند شناسایی گردید و در مجموع وضعیت 50 کتابخانه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: ویژگی های مختلف این کتابخانه ها از جمله بودجه، خدمات، اندازه مجموعه، انواع مواد، روش سازماندهی، قوانین و مقررات مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان پیشنهاد راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» ارائه شده است. ارزش/اصالت: این نخستین پژوهشی است که کوشیده است تا برپایه شناسایی و معرفی کتابخانه های اسباب بازی دنیا به طرح اندیشه ای نو برای راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» بپردازد که هدف آن نه تنها حفظ و نگهداری مظاهر فرهنگ بازی و اسباب بازی در ایران است؛ بلکه اشاعه و خدمت رسانی در این زمینه نیز از اهداف اصلی آن به شمار می آید.