محمد لگزیان

مدیریت جهادی به مثابه تبلور عملی نهادهای جهادی مولود انقلاب اسلامی می تواند الگویی برای مدیریت مؤثر در سازمان های امروز جامعه ایران باشد. هدف این پژوهش، ارائه الگویی از فرهنگ سازمانی جهادی از طریق کاوش در تجربه مدیران جهاد سازندگی در دهه اول فعالیت این نهاد است. با توجه به ماهیت اکتشافی تحقیق، روش کیفی تحلیل شبکه مضمونها به عنوان مناسبترین راهبرد انتخاب شد و مورد استفاده قرار گرفت. جامعه مورد مطالعه پژوهش مدیران نهاد جهاد سازندگی در دهه فعالیت این نهاد (بین سالهای 58 تا 67) بود که از طریق نمونه گیری هدفمند و با در نظر گرفتن اصل اشباع با نمونه ای شامل 25 نفر از این مدیران مصاحبه عمیق شده است. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در نهایت به تولید 209 شناسه باز منجر شد که پس از ترکیب آنها با یکدیگر در نهایت 39 مضمون پایه شناسایی، و با خوشه بندی آنها در گروه های مشابه، آن مضمونها در قالب هشت مضمون سازمان دهنده دسته بندی شد. مضمونهای سازمان دهنده تحقیق شامل انعطاف پذیری مولد رشد، دین محوری، سبک زندگی دینی، الگوی ارتباطی باز، سبک رهبری همدلانه، فرهنگ متعالی کار، همکاری و مشارکت، و مردمداری است. تمام مضمونهای سازمان دهنده نیز تحت مضمون فراگیر «فرهنگ سازمانی جهادی» قابل تعریف است. بر این مبنا این مضمون کانون و هسته شبکه مضمونهای این پژوهش را تشکیل می دهد.

منافع حاصل از به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در شهرداری ها، هزینه های عظیم انجام شده برای فاوا و نبود نظام ارزیابی آمادگی الکترونیکی متناسب با شهرداری ها از جمله چالش های پیش روی شهرداری ها برای استقرار شهر الکترونیک است. منظور از آمادگی الکترونیکی در شهرداری، توانایی پذیرش، استفاده و به کارگیری فناوری اطلاعات و کاربردهای مرتبط با آن در شهرداری است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی مناطق مختلف شهرداری مشهد از منظر آمادگی الکترونیکی بر اساس یک مدل مناسب است. بدین منظور پس از مرور مبانی نظری و بررسی مدل های مختلف ارزیابی آمادگی الکترونیکی، مدل کاملی مبنی بر هفت معیار (فناوری، سخت افزار، نرم افزار، وب سایت، منابع انسانی، برنامه های آموزشی، زیرساخت سازمانی) و زیر معیارهای آنها ارائه می شود؛ سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبیAHP ، معیارها و زیر معیارها وزن دهی شده و درنهایت با استفاده از مدل به دست آمده، آمادگی الکترونیک مناطق مختلف شهرداری مشهد ارزیابی می شود. نتایج این پژوهش نشان داد که منطقه هفت شهرداری مشهد با مقدار 25/0 دارای کمترین و منطقه 4 شهرداری مشهد با مقدار 4662/0، دارای بیشترین مقدار آمادگی الکترونیکی است

کارکنان با ادراک از رفتار مدیران، نحو ة رفتار خود را تنظیم می کنند. از طرفی، فهم ماهیت ادراک کارکنان از رفتار مدیران منبع بی بدیلی برای مدیران به شمار می آید؛ زیرا از این طریق می توانند به بهبود رفتار خود کمک کنند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف کشف و فهم مؤلفه های رفتاری مدیران که تقویت کنندة رفتارهای فرانقش مددکاران در کمیته امداد امام خمینی(ره) است و با استفاده از روش کلایزی و استراتژی پدیدارشناسی انجام شده است؛ به منظور دستیابی به داده های کیفی از نمونه گیری هدفمند بهره گرفته شد. این داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 31 نفر از مددکاران تا رسیدن به اشباع نظری حاصل گردید و با استفاده از مراحل هفت گانه روش کلایزی مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت، 9 مضمون استخراج شد که رفتارهای حمایت گرایانه مدیر از اولویت بالاتری نسبت به سایر مضامین برخوردار بود. به منظور اعتبارسنجی داده های کیفی علاوه بر مرحله نهایی روش کلایزی، از معیارهای گوبا و لینکلن نیز استفاده شد. به جز مضامین احصاء شده مشخص گردید که افراد فقط از رفتار مثبت مدیرانشان تحت تأثیر قرار نمی گیرند بلکه گاهی به واسطه خودمدیریتی که در افراد وجود دارد و یا آرمان ها و اعتقاداتی که دارند رفتارهای فرانقش در آنان بروز می کند. یافته های حاصل شده در تحقیق حاضر ضمن کمک به توسعه و پیاده سازی برنامه های بهبود مدیریت، می تواند به ارتقای عملکرد کاری و رفتارهای فرانقش مددکاران در ارتباط با مددجویان این نهاد یاری رساند.

هدف: مطالعه حاضر به منظور بررسی کاربرد نظریه مدل رفتار برنامه ریزی شده آجزن در پیش بینی چگونگی استفاده اعضا هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در استفاده از خدمات کتابخانه دانشگاه انجام شده است. روش: این پژوهش با روش «توصیفی- پیمایشی» و بر مبنای نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن، به بررسی رفتار و ادراک اعضاء هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در استفاده از خدمات کتابخانه مرکزی این دانشگاه پرداخت. برای این منظور پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه، با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای، تعداد ۳۲۰ پرسشنامه توزیع شد که ۲۷۸ پرسشنامه مبنای تحلیل داده ها قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد و سپس مدل با استفاده از نرم افزار لیزرل آزمون شد. یافته ها: نتایج تحلیل مسیر نشان داد که باورهای کنترل شده و قصد به طور مستقیم بر رفتار تأثیر گذاشته و باورهای کنترل شده، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری نیز بر نگرش تأثیر می گذارند. نگرش به صورت غیرمستقیم و از طریق قصد بر رفتار تأثیر گذاشته و باورهای رفتاری و باورهای هنجاری به ترتیب بر کنترل رفتاری و هنجارهای ذهنی تأثیرگذارند. این یافته ها زمینه طراحی و برنامه ریزی بهتر را برای ارائه خدمات مورد نیاز در کتابخانه های دانشگاهی فراهم سازد.

تحقیق حاضر با هدف اولویت بندی و خوشه بندی رفتار مدیران در تقویت رفتار فرانقش مددکاران کمیته امداد امام خمینی(ره) استان خراسان رضوی انجام شده است. به کمک نمونه گیری تصادفی ساده از میان مددکاران این نهاد، 207 پرسشنامه با روش تحلیل خوشه ای دو مرحله ای (خوشه بندی سلسله مراتبی و چند میانگین) و به کمک نرم افزار آماری SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. رفتارهای 9گانه ای که اولویت بندی و خوشه بندی گردید شامل رفتار حمایت گرایانه، اعتمادگرایانه، متعهدانه، مداراگرایانه، محترمانه، فضیلت مدارانه، خیرخواهانه، عادلانه و توانمندسازانه مدیر می باشد. در تحلیل خوشه ای صورت گرفته به روش سلسله مراتبی، دیدگاه های مددکاران در مورد رفتارهای 9گانه مدیران در تقویت رفتار فرانقش مددکاران به 4 خوشه تقسیم شدند و سپس 28 شهرستان استان براساس دیدگاه مددکاران با استفاده از روش تحلیل خوشه ای چندمیانگین در این 4 خوشه قرار گرفتند و در نهایت نیز رفتارهای 9گانه مدیران در کل استان، اولویت بندی شدند. نتایج حاصله نشان داد خوشه اول، بزرگترین خوشه در میان سایر خوشه ها به لحاظ فراوانی می باشد و اکثر شهرهای استان در این خوشه قرار دارند. این خوشه برای رفتارهای فضیلت مدارانه، عادلانه و متعهدانه مدیر در تقویت رفتار فرانقش مددکاران اهمیت بسیاری قائل است. در انتها بر مبنای اولویت بندی و خوشه بندی انجام شده، الگویی رفتاری برای مدیران این نهاد ارائه شده است.

مهندسی کانسی ابزاری کارآمد برای شناسایی نیازهای احساسی کاربران و استفاده کنندگان کالاها است که چندین مرحله دارد. در مرحله شناسایی و دسته بندی واژگان احساسی در مهندسی کانسی، ابزار متفاوتی توسط پژوهشگران مختلف به کار گرفته شده است که رویکرد کمّی و کیفی و بیشتر کیفی دارد. در پژوهش حاضر از روش کیو بدین منظور استفاده شده است. به کارگیری این روش به علت توانایی زیاد در درگیر کردن کامل مشارکت کننده با گویه ها (صفات کانسی) که به دقت زیاد آن منجر می شود و پی بردن به عمق ذهنیت مشتری از محصول بسیار سودمند است. بدین منظور پس از انتخاب حوزه گفتمان کیو، یعنی طراحی داخلی خودرو و قطعه کنسول مرکزی در پژوپارس، تعداد 36 واژه کانسی پس از ایجاد فضای گفتمان گردآوری شد و با نمونه گیری هدفمند 26 نفر از مشتریان انتخاب و جمع آوری نظرات و تحلیل عاملی کیو انجام شد. نتایج، 9 دسته ذهنیت کاربران خودرو را نشان داد که برای هر ذهنیت، مرتب سازی صفات احساسی به گونه ای متفاوت بود؛ درنهایت مشخص شد که الگوهای ذهنی کارکنان، بیشتر بر خوشایند بودن کنسول مرکزی و نیاز به نوآوری در آن متمرکز است.

امروزه سازمان ها نسبت به گذشته تغییر کرده اند، درگذشته سازمان ها بر حفظ و محرمانه نگه داشتن اطلاعات و داده ها تأکید داشتند، اما در حال حاضر اشتراک اطلاعاتی در سرتاسر مرزهای سازمانی اولویت اصلی آن هاست. بااین وجود فرایند به اشتراک گذاری اطلاعات با چالش ها و عوامل اثرگذار بسیاری روبرو است. بر این اساس پژوهش حاضر سعی در بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر میزان و نحوه اشتراک اطلاعات میان سازمان های دولتی دارد. این پژوهش از حیث هدف کاربردی و از حیث روش پیمایشی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارشناسان و مدیران فناوری اطلاعات ادارات کل دولتی استان خراسان رضوی در شهر مشهد می باشد. که بر اساس آمار و اطلاعات موجود تعداد آنها حدود 130 نفراست، با استفاده از فرمول کوکران برای جامعه معلوم نمونه ای مشتمل بر 108 نفر انتخاب گردید. برای گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه استفاده گردید. تجزیه وتحلیل داده ها نیز با استفاده از الگوی مدل یابی معادلات ساختاری صورت گرفت. یافته های پژوهش بیانگر تأثیر رهبری سطح بالا، ارتباط و تعامل دوجانبه، سازگاری، حمایت مدیریت عالی، هزینه های مالی، فرایند امنیت، مزایا و ریسک های مورد انتظار بر میزان اشتراک اطلاعات میان سازمان های دولتی است اما قوانین و سیاست ها، اعتماد بین سازمانی و قابلیت های فناوری اطلاعات تأثیر معنی داری بر میزان اشتراک اطلاعات میان سازمان های دولتی نداشته است.

تحقیق حاضر به بررسی روابط کارمند-سازمان به عنوان یک عامل تاثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی می پردازد. روابط کارمند- سازمان به صورت دو بعد حمایت سازمانی درک شده و هویت سازمانی مطرح شده است و استقلال شغلی به عنوان یک متغیر تعدیل کننده بین روابط کارمند- سازمان و رفتار شهروندی سازمانی در نظر گرفته شده است. بدین منظور کارکنان کتابخانه مرکزی یکی از دانشگاه های بزرگ دولتی به روش سرشماری مورد آزمون قرار گرفتند و برای آزمون مدل مفهومی تحقیق از رویکرد همبستگی و تحلیل رگرسیون خطی(با استفاده از نرم افزار ُSPSS ) استفاده شد. نتایج نشان داد علاوه بر اینکه، حمایت سازمانی با هویت سازمانی رابطه معنی داری دارد، هر یک به طور مجزا نیز با رفتار شهروندی سازمانی نیز رابطه دارند. اما نقش استقلال شغلی به عنوان تعدیل گر رابطه حمایت سازمانی و هویت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی مورد تایید قرار نگرفت.

معماری مدیریت منابع انسانی یکی از مفاهیم نوینی است که در عرصه معماری سازمانی مطرح است. تأکید معماری منابع انسانی در مکانیزم انتقال سازمانها از دیدگاه سنتی شغل محور به دیدگاه نوین دانش محور است. در پیاده سازی معماری منابع انسانی باید به ارتباطات سازمانی به عنوان منبع ارزش آفرینی توجه نمود زیرا ارتباطات سازمانی بستر تبادل و تسهیم دانش میان افراد محسوب می شود. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ارتباطات سازمانی اثربخش بر معماری مدیریت منابع انسانی در یکی از سازمانهای دولتی صورت گرفته است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی-پیمایشی است. روش جمع آوری داده ها از طریق پرسش نامه ای سه قسمتی شامل، قسمت اول اطلاعات جمعیت شناختی قسمت دوم مربوط به سنجش ارتباطات سازمانی اثربخش است که بر مبنای شش مؤلفه مدل رابنز و متشکل از 37 سوال است و قسمت سوم پرسش نامه که برای سنجش معماری منابع انسانی است متشکل از 19 سوال برگرفته از مدل معماری مدیریت منابع انسانی ریدر و همکاران (2012) می باشد که پس از کسب اطمینان از روایی و پایایی ابزارهای اندازه گیری بین حجم نمونه تحقیق که از جامعه مدیران و کارشناسان استانداری خراسان رضوی بودند توزیع و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار LPS و SPSS صورت گرفت. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که ارتباطات سازمانی اثربخش با معماری مدیریت منابع انسانی رابطه مثبت و معنا داری داشته و در پیاده سازی آن نقش دارد.

پژوهش حاضر به دنبال شناسایی ماهیت انواع قراردادهای روان شناختی در تعامل بین مشتریان و بانک های دولتی است. در این راستا با اتخاذ رویکرد پدیدارشناسی، داده ها از طریق مصاحبه های باز، انفرادی و عمیق با تعدادی از مشتریان یکی از بانک های دولتی استان یزد به روش نمونه گیری هدفمند جمع آوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل کدگذاری ""کلایزی"" استفاده به عمل آمد. یافته ها دال بر وجود سه نوع قرارداد روان شناختی شامل تبادلی، رابطه ای و اشتراکی در تعهدات متقابل مشتریان و بانک بودند. از منظر مشتریان باسابقه بانک دولتی منتخب، حاکمیت قراردادهای روان شناختی بانک های دولتی در ایران، عمدتاً از نوع رابطه ای و پس ازآن تبادلی و اشتراکی است. همچنین با افزایش سابقه رابطه مشتری، حاکمیت قراردادهای روان شناختی رابطه ای افزایش و از نوع تبادلی کاهش می یابد.

با توجه به نرخ بالای تغییرات در سطح مدیران دولتی که منجر به ظهور تعداد قابل ملاحظه ای از مدیران تازه کار در این بخش شده است، جای خالی الگویی که بتواند راهنمای این مدیران در عرصه پیچیده مدیریت دولتی باشد، به شدت احساس می شود؛ از طرفی به دلیل فقدان مطالعات بومی در این زمینه، پژوهشگران بر آن شدند تا با بهره گیری از تجربه های مدیران دولتی اثربخش، الگویی را تدوین کنند که نخست، بر مبنای داده های واقعی بنا شده باشد و دوم از فضای مدیریت دولتی ایران برخاسته باشد؛ بدین منظور و با علم به اینکه روش های کیفی به ویژه روش نظریه پردازی داده بنیاد می توانند چنین دستاوردهایی را در اختیار قرار دهند، مقرر شد تا بر اساس این شیوه با مدیران دولتی اثربخش (درمجموع 25 نفر) مصاحبه های نیمه ساختاریافته انجام شود تا به این پرسش کلیدی پاسخ دهند که «به نظر شما اگر مدیران تازه کار، بخواهند به مدیرانی اثربخش (با عملکرد برتر) تبدیل شوند، باید چگونه عمل کنند؟» پس از تحلیل داده ها و با استفاده از نرم افزار 8 Nvivo مشخص شد که مدیران تازه کار برای تبدیل شدن به مدیرانی اثربخش باید چهار راهبرد را در دستور کار خود قرار دهند که به ترتیب اهمیت عبارت اند از: راهبردهای مدیریت بر خود، راهبردهای مدیریت بر کار، راهبردهای مدیریت بر دیگران و راهبردهای مرتبط با محیط.

امروزه فعال ترین و اثرگذارترین جریانات فرهنگی در جهان را مجموعه هایی ایجاد می کنند که موفق به ایجاد شبکه هایی کیفی و کارآمد از نخبگان و فعالان فرهنگی شده اند. بر این اساس هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی مدیریتی جهت شبکه سازی تشکل ها و فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است. راهبرد کیفی مطالعه موردی به عنوان مناسب ترین راهبرد برای این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، روش تحلیل شبکه مضامین نیز برای سازمان دهی و نمایش یافته های پژوهش مورد استفاده قرار گرفت.در تحقیق حاضر سه مورد از شبکه های فرهنگی فعال جهت مطالعه انتخاب شده است که شامل «شبکه تشکل های تربیت محور مشهد مقدس»، «شبکه تشکل های تولید و توزیع محصولات فرهنگی انقلاب اسلامی» و «شبکه بین المللی کاریتاس» می باشد. یافته های پژوهش منجر به شناسایی 26 مضمون پایه گردید که با خوشه سازی این مضامین در گروه های مشابه، نتایج تحقیق در قالب پنج مضمون سازمان دهنده دسته بندی شدند. مضامین سازمان دهنده پژوهش شامل نکات و اصول مربوط به شکل گیری شبکه، نکات ساختاری و ارکان شبکه، اعتماد و سرمایه اجتماعی در شبکه های فرهنگی، نکات رفتاری و روان شناسی و مسائل مربوط به برنامه ریزی در شبکه می باشد. کلیه مضامین سازمان دهنده نیز تحت مضمون فراگیر «ایجاد و توسعه شبکه پایدار فرهنگی» قابل تعریف می باشد؛ بر این مبنا مضمون مذکور کانون و هسته شبکه مضامین این پژوهش را تشکیل می دهد.تشکل ها و فعالان فرهنگی با استفاده از مدل ارائه شده در پژوهش حاضر می توانند از مزایای همکاری و هم افزایی در قالب شبکه ای پایدار در حوزه فرهنگ بهره مند شده و از این طریق منشأ تحولات فرهنگی بزرگ در راستای اهداف انقلاب اسلامی باشند.

یکی از چالش های جدّی در اداره اثربخش سازمان ها به ویژه در بخش دولتی، حصول اطمینان از وجود مدیرانی شایسته در بالای هرم سازمانی است. وجود چنین مدیرانی می تواند منابع محدود این بخش را در میان محدودیت های بی شمار دیگری که سازمان های دولتی را احاطه کرده است، به شکل مطلوب اداره کند. لذا هدف این پژوهش، کشف کلیدی ترین شایستگی های مورد نیاز برای اداره اثربخش امور در بخش دولتی می باشد. از آنجا که کاوش در دنیای ذهنی و تجارب افراد و استخراج نگرش آنها مستلزم بهره گیری از روش های کیفی پژوهش بوده و از سویی، یکی از بهترین روش های کیفی که با هدف و سؤال این مطالعه سازگاری دارد، نظریه داده بنیاد است، از این روش برای انجام تحقیق بهره گیری شد. به منظور جمع آوری داده ها نیز از مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شد که در نهایت و پس از رسیدن به اشباع نظری، با انجام مصاحبه با 25 نفر از مدیران واجد شرایط، داده های لازم گردآوری و تحلیل شد. مجموعه داده های جمع آوری شده پس از طی فرایند مقایسه مستمر داده ها و کدگذاری های باز، محوری و انتخابی، در قالب 430 کد اولیه، 27 مفهوم، 9 مقوله و سه طبقه، سازماندهی شدند. حاصل نهایی تحلیل داده های گردآوری شده، در قالب یک نظریة داده بنیاد اولیه با عنوان «نظریة مدیریت اثربخش در سازمان های دولتی ایران» ارائه شد. این نظریه به دنبال آن است تا مجموعه ویژگی های شخصیتی، نگرشی، رفتاری، مهارت ها و شایستگی های یک مدیر دولتی را که می کوشد به گونه ای اثربخش در سازمان های دولتی ایران فعالیت کند، با توجه به شرایط محیطی تبیین کند. بر اساس این نظریه، مدیران دولتی اثربخش به منظور دستیابی به سطح مطلوب اثربخشی، باید دارای مجموعه ای از شایستگی های فردی، تعاملی و سازمانی باشند. در واقع؛ این یافته ها بیانگر سیمای مدیریت دولتی اثربخش در سازمان های ایرانی است که می تواند به عنوان یک شاخص برای مدیران و سازمان هایی که قصد دارند درجة اثربخشی خود و مدیران خود را ارزیابی کنند نیز مورد استفاده قرار گیرد.

هدف اصلی این پژوهش، تشریح رویکرد ظاهر شونده در نظریه داده بنیاد و مقایسه آن با رویکرد نظام مند می باشد. بدین منظور، پس از تشریح مبانی روش شناختی رویکرد ظاهر شونده، این رویکرد در پنج محور اصلی فرایند کدگذاری، روش نمونه گیری، پارادایم ها، نگرش به ادبیات و رویه های اعتبار بخشی با رویکرد نظام مند مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که رویکرد ظاهر شونده در مقایسه با رویکرد نظام مند با مبانی روش شناختی نظریه داده بنیاد همگام تر است و به جای تحمیل نظریه به داده ها، ظهور نظریه از داده ها را بیش از رویکرد نظام مند مبنا قرار می دهد. این در حالی است که رویکرد نظام مند به دلیل سادگی و چهارچوب های از پیش تعریف شده بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

پژوهش حاضر در تلاش است تا با واکایِ مفهوم «ظرفیت مازاد سازمانی»، زوایای گوناگون آن را در بستر حقیقیِ سازمان، شناسایی و تبیین کند. در این راستا از روش شناسیِ ظاهرشونده در نظریه داد بنیاد، استفاده شد و با اتکإ به اصل نمونه گیری نظری، 16 مصاحبه با مدیرانِ صنایع بخش خصوصیِ استان خراسان رضوی تا رسیدن به اشباع نظری، صورت گرفت. تجریه و تحلیل های انجام شده از طریق روش مقایسه مستمر در فرآیند کدگذاری حقیقی و نظری، 713 کد، 34 مفهوم و 6 مقوله را نشان داد که منجر به ظهور مدل نهایی پژوهش، پیرامون مقوله محوری، بات عنوان «فرا محرک های سازمانی» شد. مدل مربوطه به علل، عوامل همبسته، عوامل میانجی، اقتضائات و نتایج مربوط به مقوله محوریِ پژوهش و بستر مطالعه اشاره دارد؛ که در رویکرد ظاهرشونده به «خانواده 6.س ی ها» مصطلح است. در مجموع، این پژوهش، زوایای جدیدی از مفهوم «ظرفیت های مازاد سازمانی» را شناسایی کرده و با تبیین نظریه «فر محرک های سازمانی»، برخی شکاف های موجود در رابطه با مفهوم «ظرفیت های مازاد سازمانی» را برطرف کرده و پرده از بسیاری ابهاماتِ آن پرده بر می دارد.

رفتار سیاسی در سازمان، موضوعی متناقض نماست و به رغم وجود دیدگاه دو قطبی -مثبت و منفی- نسبت به آن، جزء لاینفک زندگی سازمانی است. این پدیده در سازمان های ایرانی با توجه به سلطه نسبی سازمان غیررسمی بر سازمان رسمی و تمایل به قانون گریزی، پدیده ای رایج است. مطالعهحاضربه دنبال شناخت رفتارهای رایج سیاسی و منطق استفاده از این رفتارها به دست مدیران بخش خصوصی بود. بدین منظور با استفاده از نظریه داده بنیاد با 21 مدیر نمونه استانی در بخش خصوصی مصاحبه عمیق به عمل آمد. نتایج حاصل از پژوهش، 20 رفتار شایع سیاسی را شناخت و مفهوم سازی کرد. طبقه بندی و بررسی رفتارهای شناخته نشان داد که قدرت، صرفاً کلیدواژه نوع شناسی رفتارها نیست بلکه با توجه به ماهیت خصوصی بودن واحدها، این نحوه استفاده از قدرت برای نفوذ در دو شکل نرم و سخت و نیز کنشی یا واکنشی است که به توصیف رفتار سیاسی مدیران و تمایز بین رفتار آنها در قالب مواجهه و اثرگذاری می پردازد.

نتایج مطالعات متعدد انجام شده حکایت از نرخ بالای شکست و عدم موفقیت پروژه های استقرار سیستم های اطلاعاتی در سازمان ها دارد. این پژوهش ها همچنین نشان می دهند که بسیاری از این شکست ها بیش از آنکه ناشی از جنبه های فنی و فناورانه باشند، ریشه در مسائل سازمانی و عدم توجه به وضعیت سازمان در مرحله طراحی سیستم های اطلاعاتی دارند. به عبارت دیگر، استقرار موفق سیستم های اطلاعاتی، مستقیماً به شرایط جاری سازمان ها بستگی دارد و از آنجا که طراحی و استقرار یک سیستم اطلاعاتی سرمایه گذاری نسبتاً بالایی را می طلبد، توجه به آمادگی سازمان برای استقرار این سیستم ها و ارزیابی شرایط سازمان از حیث میزان آمادگی امری ضروری به نظر می رسد. در پژوهش حاضر ضمن بررسی جامع مدل های مختلف ارزیابی میزان آمادگی سازمان ها برای استقرار سیستم های اطلاعاتی، تلاش شده است مدلی مبتنی بر واقعیت ها و شرایط حاکم بر محیط داخلی سازمان ها و مؤسسات بخش عمومی، با تأکید بر دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور طراحی شود. برمبنای مدل پیشنهادی، آمادگی سازمانی دانشگاه ها به شش بُعد راهبردی، منابع، مدیریتی، فرهنگی، ساختاری و قانونی ارتباط دارد که خود به 28 مؤلفه تقسیم می شوند و برمبنای این مؤلفه ها، 142 شاخص برای ارزیابی میزان آمادگی دانشگاه ها برای استقرار سیستم های اطلاعاتی پیشنهاد می شود. استفاده از این شاخص ها برای ارزیابی میزان آمادگی سازمانی می تواند طراحی هدفمند و متناسب با شرایط سازمانی این سیستم و درنهایت، پرهیز از هدررفت منابع سازمان را تسهیل کند. مدل پیشنهادی در یک دانشگاه به عنوان نمونه مورد استفاده قرار گرفته و میزان آمادگی آن دانشگاه براساس مؤلفه های مدل در ابعاد موردنظر تعیین و نتایج حاصل برای تهیه برنامه های اقدام به کاربرده شده است.

هوش سازمانی از چالش های اساسی سازمان های نوآور امروز است که به کارگیری آن در دانشگاه های دولتی کشور نیز امری ضروری به نظر می رسد. به همین دلیل دستیابی به مدلی علت و معلولی، که ابعاد و مؤلفه های مختلف هوش سازمانی دانشگاه-های دولتی ایران را تبیین کند، در این پژوهش مورد توجه قرار گرفت. ازاین رو، با بررسی ادبیات موضوع، ابعاد و مؤلفه های هوش سازمانی استخراج شد و با استفاده از نظرات خبرگان دانشگاهی، ابعاد و مؤلفه های آن در دانشگاه های دولتی ایران احصا و مدلی مفهومی تدوین گردید. سپس با استفاده از روش دیماتل روابط بین ابعاد و مؤلفه های این مدل مشخص و شبکه روابط به صورتی یکپارچه صورت بندی و مدلی تحلیلی طراحی شد که بیانگر شدت اثر ابعاد و مؤلفه ها بر هم می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهند هوش سازمانی دانشگاه های دولتی ایران، شامل هشت بعد است که هریک از این ابعاد، خود دارای چند مؤلفه (جمعاً 36 مؤلفه) می باشند. این ابعاد عبارتند از: ساختاری، فرهنگی، راهبردی، ارتباطی، اطلاعاتی، فرآیندی، رفتاری و محیطی. ابعاد محیطی، ساختاری، اطلاعاتی، فرهنگی و راهبردی، گروه علت ها (اثرگذارها) و ابعاد ارتباطی، فرآیندی و رفتاری، گروه معلول ها (اثرپذیرها) را تشکیل می دهند. روابط میان مؤلفه های هریک از این ابعاد نیز به نوبه خود بررسی و مدل های علت و معلولی آنها طراحی شد. با توجه به 36 مؤلفه مدل، پرسشنامه ای طراحی گردید که برای اندازه گیری نیم رخ هوش سازمانی دانشگاه های دولتی کشور قابل استفاده می باشد.

هدف این مقاله، بررسی رابطه بین مؤلفه های کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی است. جامعه آماری مطالعه حاضر شامل مدیران، معاونان و کارشناسان شرکت گاز استان خراسان رضوی می باشد. برای جمع آوری اطلاعات از حجم نمونه 146 نفر، از پرسشنامه استاندارد شده رضایت شغلی و مؤلفه های کیفیت زندگی کاری استفاده شده است. به منظور بررسی معناداری فرضیه های مطرح شده در تحقیق از آزمون های همبستگی اسپیرمن و پیرسون بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد سطح کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی کارکنان در حد متوسط بوده و رابطه مثبت و معناداری نیز بین این دو متغیر وجود دارد. از طرفی یافته ها حاکی از آن است که بین هر یک از مؤلفه های کیفیت زندگی کاری از دیدگاه والتون شامل پرداخت منصفانه و کافی به کارکنان، محیط کار ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی، وابستگی اجتماعی، فضای کلی زندگی کاری، یکپارچگی و انسجام اجتماعی و توسعه قابلیت های انسانی کارکنان با رضایت شغلی، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

اثر فناوریهای اطلاعاتی بر ارائه خدمات در کتابخانههای دانشگاهی از جنبههای متنوعی قابل مطالعه و بررسی است. فناوریهای نوین نه تنها بر شکل و نحوه ارائه خدمات کتابخانهای اثرگذار هستند؛ بلکه رفتار و ادراک کاربران خود را نیز تحت تاثیر قرار میدهند. بر این اساس، درک بهتر ادراک و رفتار کاربران کتابخانه ها میتواند زمینه طراحی و برنامهریزی بهتری را برای بکارگیری فناوریها و ارائه خدمات الکترونیکی در کتابخانههای دانشگاهی فراهم سازد. این پژوهش با روش «توصیفی- پیمایشی» با جامعه پژوهش دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد و بر مبنای نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن، به بررسی رفتار و ادراک کاربران خدمات الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی پرداخت. برای این منظور از پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه، با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای، تعداد 493 پرسشنامه توزیع گردید. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده گردید. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که قصد و باورهای هنجاری به صورت مستقیم بر رفتار مراجعه کنندگان به کتابخانه تاثیر می گذارد. همچنین در مدل نهایی تحقیق در مقایسه با مدل اولیه آجزن، نگرش نقش مهم تری را ایفا می کند که از طریق قصد، به صورت غیرمستقیم بر رفتار استفاده کنندگان از خدمات الکترونیکی کتابخانهها اثر میگذارد.