درخت حوزه‌های تخصصی

"این نوشتار به ارائه نتایج تحلیل محتوای یکی از فیلم‌های پرمخاطب سال‌های اخیر از حیث ارزش‌های انتقال یافته اختصاص دارد. تحلیل محتوای این فیلم بر مبنای تحلیل پیام‌های ارائه شده در آن، فارغ از انگیزه کنشگران (فرستنده و گیرنده)، صورت گرفته است. بخشی از این یافته‌ها به ذکر ارزش‌های اجتماعی ـ فرهنگی استنباط شده از فیلم در خصوص خانواده و نقش‌های جنسیتی اختصاص یافته است، ضمن این که واسطه‌های انتقال ارزش و شخصیت‌های انتقال‌دهنده نیز بر حسب جنس، شدت پیام و نحوه انتقال پیام مورد کنکاش قرار گرفته است. واحد نمونه‌گیری در این بررسی وجود نداشته و کل فیلم مشاهده و اطلاعات آن ثبت شده است. همه گزاره‌های فیلم شوکران در دو بخش استخراج و ثبت شده است (گزاره‌های تصویری و گزاره‌های دیگر)، کدگذاری گزاره‌های تصویری فقط به ثبت تصاویر و نمادهایی اختصاص داشته است که می‌توان از آن ارزشی را در طبقات چهارگانه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی استنباط کرد. گزاره‌های دیگر بیشتر شامل گزاره‌های گفتاری و پس از آن موسیقیایی، تصویری و گفتاری یا گفتاری و موسیقیایی بوده است. "

از نگاه پسااستعماری ذهنیت غرب در مورد آنچه که شرق می داند، تصویری دارای اعوجاج و دور از حقیقت است؛ شناختی که به تبع آن، غرب را در کنش هایش نیز به همان خطاها آلوده می کند. هنر نیز فارغ از این تمایزگذاری های میان خود و دیگری مستتر در گفتمان پسااستعماری نیست. نقش آن روی سکه خود در هر هنری دیگری است که انکار و طرد می شود. در این میان، مضامین هنرهای تصویری از آن رو که تصویر صدق و کذب ندارد و گویا عین حقیقت است، کمتر مورد واکاوی مخاطبان قرار می گیرد. در این تحقیق، کاریکاتورهایی که غیرمسلمانان از زن مسلمان کشیده بودند، با نشانه شناسی به عنوان روشی با قابلیت ترجمه تصویر به یک جمله خبری که پس از این تبدیل، تصویر قابلیت صدق و کذب می یابد، رمزگشایی شد و کاریکاتور به عنوان انتزاعی ترین و طنزآمیزترین هنر تصویری از منظر نظریة پسااستعماری قرائت شد. مطالعة نمونة تحقیق و تحلیل داده ها نشان داد این تصاویر به بازتولید یک «دیگری» منفعل و ناآگاه و عقب افتاده و همواره در نقش یک ابژه جنسی منتهی شده است و نگاه آن منطبق با مؤلفه های مطالعات پسااستعماری بوده است.

قیمت گذاری برای بلیتهای المپیک لندن 2012 با حضور برجسته ترین کارشناسان بین المللی دنیا صورت گرفت. آیا می توان از این رویداد بین المللی برای قیمت گذاری درسهای فراوانی آموخت؟ پاسخ این پرسش را در این اثر کوتاه جستجو کنید که در نوع خود برای قیمت گذاری کم نظیر است. هم فدراسیونهای ورزشی، و هم سایر صنایع می توانند بر پایه ی همین اثر، هم نگرشهای خود را برای قیمت گذاری تصحیح کنند، و هم تکنیکهایی را در قیمت گذاری بیاموزند که ""ابتکاری"" است.

نویسنده با ارائه‌ی این مقاله به معرفی " رس " به عنوان واحد پیام پرداخته است. "رس" کوچکترین واحد ساختمانی پیام است که معنا را در گیرنده، پدید می‏آورد . عینی نبودن " رس " به طور مستقیم، عاملی شد تا از علم فیزیک و زیست شناسی برای شناسایی آن بهره گرفته شود. البته هر چند علوم ارتباطات، فیزیک و زیست شناسی در ظاهر از سه مقوله‏ی مجزا سخن به میان می‏آورند اما همانندی و نقاط مشترکی در سازه های بنیادین هر یک از این سه علم وجود دارد. این وجوه مشترک به شناسایی بیشتر واحد پیام های ارتباطی کمک می‏کند. نویسنده، علوم پایه را کانال ارتباطی مطلوبی برای یافتن مفهوم رس می‏داند و به ویژه‏گی‏ها و مشخصه‏هایی برای رس به عنوان واحد پیام دست یافته است. برخی از این مشخصه‏ها عبارتند از : تعادل سیستم‏های ارتباطی بر مبنای دو مولفه‏ی نیاز و تراکم، ارتباط خطی یکسان با محیط، انتقال فعال و غیر فعال، مسئولیت مشخص در اجزاء پیام، پیروی از قانون شکست نور، بر هم کنشی با میدان رس دیگر، پدیده ی تابش اطلاعاتی، جهش، همانندسازی و تکثیر، رابطه با رس پیشین به عنوان خاستگاه شکل‏گیری، دیالکتیک مبتنی بر نظم و بی‏نظمی، ایجاد زنجیره و شبکه‏ی رس، نیروهای درونی که در شدت تأثیر گذاری بر مخاطب موثرند، فراگرد اثر گذاری و تأثیر پذیری، ضریب تأثیرگذاری، تبدیل سازی انرژی از حالتی به حالت دیگر، برخورداری ازحرکت های موجی و حالت های بازتابی. در ضمن باید توضیح داد که نام "رس" برگرفته از ابتدای نام خانوادگی نویسنده مقاله است که در عین حال ابتدای دو واژه ی انگلیسی گیرنده و فرستنده را نیز در خود جای دارد.

با توجه به اهمیت مشارکت سیاسی شهروندان در جوامع امروز و همچنین، این موضوع که ایران؛ به ویژه در سال های پس از انقلاب، افزایش مشارکت سیاسی مردم و دستیابی به توسعه سیاسی را به عنوان یکی از اهداف خود قرار داده است، پژوهش حاضر می کوشد آموزه های فرهنگ سیاسی را که از طریق تلویزیون و مطبوعات به شهروندان؛ خصوصاً دانش آموزان دبیرستانی منتقل می شود، بررسی کند و به این نکته پی ببرد که آیا این دو رسانه به عنوان بخش مهمی از فرآیند جامعه پذیری سیاسی در انتقال آموزه های فرهنگ سیاسی مشارکتی در میان دانش آموزان موفق عمل کرده اند. در حقیقت، پرسش اصلی این مقاله این است که: تلویزیون و مطبوعات در ایران کدام آموزه های فرهنگ سیاسی را به مخاطبان دانش آموز خود منتقل می کنند و آیا این آموزه ها دانش آموزان را به سمت فرهنگ سیاسی مشارکتی رهنمون می سازد؟ بنابر فرضیه مقاله حاضر، تلویزیون و مطبوعات در ایران بیش از آنکه به تقویت آموزه های فرهنگ سیاسی مشارکتی، مانند حقوق شهروندی و مانند آن بپردازند، به گسترش آموزه های فرهنگ سیاسی تبعی پرداخته اند و از آنجا که به دلایل مختلف در کسب اعتماد مخاطبان خود موفقیت چندانی نداشته اند، اندک آموزه های آنها که رنگ و بوی فرهنگ مشارکتی داشته است نیز از سوی مخاطب مورد توجه و استقبال چندانی قرار نگرفته است. نگارنده در پژوهش حاضر کوشیده است با استفاده از روش پیمایشی و توزیع پرسشنامه در میان دانش آموزان پایه های دوم و سوم دبیرستان شهر اصفهان، به سؤال های پژوهش پاسخ دهد. در همین راستا، 440 پرسشنامه در میان دانش آموزان توزیع شد که 22 عدد از آنها به علت کامل نبودن از فرایند پژوهش حذف شدند و تعداد 418 پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفتند. در تحلیل آماری پژوهش از شیوه های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده و به این وسیله یافته های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. براساس یافته های پژوهش، تلویزیون بیش از مطبوعات در راستای گسترش آموزه های فرهنگ سیاسی مشارکتی حرکت نموده؛ در حالی که آموزه های فرهنگ سیاسی که توسط مطبوعات به دانش آموزان دبیرستانی منتقل شده، بیشتر تبعی بوده اند.

فوکو با بکارگیری مفهوم گفتمان شیوه جدیدی برای تحلیل تاریخی و اجتماعی ارائه نمود و بعد از استقبال وسیع پژوهشگران، اکنون گفتمان به یکی از پرکاربردترین مفاهیم علوم اجتماعی تبدیل شده است. تحلیل گفتمان شیوه پژوهشی فوکو است که او طی کارهای خود، دیرینه شناختی و تبارشناختی، از آن برای تحلیل تاریخی و کنونی جامعه غربی استفاده می کند. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم نظری گفتمان، روش تحلیل گفتمان فوکویی بررسی می شود. طی این بررسی سیر تحول مفهوم گفتمان و نحوه تحلیل گفتمان در کارهای فوکو خواهد آمد. در ادامه نوع بکارگیری آن در دو شیوه پژوهشی – نظری دیرینه شناسی و تبارشناسی را بررسی خواهد شد. در این مقاله همچنین دو مثال عملی از تحلیل گفتمان چگونگی عملی انجام آن را توضیح می دهد. در انتها خواهیم دید که پژوهش گفتمانی با ذایقه نیمه فوکویی دشواری هایی خاص خود را دارد و همزمان پژوهشگر آزاد است تا بی آنکه دغدغه معیارها و تنظیمات پژوهش اجتماعی متعارف را داشته باشد، پژوهش خود را به گونه ای «معتبر» سامان دهد که نظریه و روش در هم ادغام شوند.

با شکل گیری نظریات مستقل درعرصه ارتباطات جمعی ، مقوله نقش اجتماعی رسانه ها به طور خاص مورد تاکید قرار گرفت.

رابطة پزشک بیمار یکی از مسئله برانگیزترین انواع روابط اجتماعی است. باوجود اشتراک های جهانی دربارة این مفهوم، تفاوت های زیاد دراین زمینه جوامع را ازهم متمایز می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطة پزشک و بیمار از دید بیماران و به روش ""نظریه پردازی داده محور"" انجام شده است. اطلاعات ازطریق مصاحبة نیمه ساخت یافته با 21 بیمار مراجعه کننده به مطب های خصوصی متخصصان زنان و زایمان شهر اهواز و مشاهدة جریان مشاوره های پزشکی در این مطب ها جمع آوری و به روش کدگذاری نظری تحلیل شده است. براساس تحلیل کدگذاری باز و محوری پنج مقولة ""ویزیت گروهی""، ""محدودیت زمانی""، ""تعداد زیاد بیماران""، "" آماده نبودن بیماران"" و ""رفتار اجتنابی پزشکان"" به مثابة شرایط علّی ""رابطة غیرمشارکتی و درمان محور"" به دست آمد که الگوی ارتباطی غالب میان پزشک و بیمار در قلمرو تحقیق حاضر شناخته شد. شرایط میانجی نیز در محدوده ای وسیع تر درقالب فرهنگ، الگو های ذهنی، آگاهی و اقدامات حمایتی مادی تحت بررسی قرار گرفت ""که ازآن میان، ""تحصیلات"" نقش بسیار پررنگی را ایفا می کرد. بیماران دربرابر پدیدة محوری راهبردهای ""سازگاری""، ""تحمل""، ""خودیاری"" و ""ضدیت"" را اتخاذ می کنند که مهم ترین پیامد های آنها ""افزایش خطای پزشکی""، ""آسیب مادی و روانی""، ""دلسردی از همکاری"" و ""خوددرمانی"" است و اگر برای بهبود این رابطه تدبیری اندیشیده نشود، چرخة تولید و ""بازتولید رابطه ای نابرابر"" همچنان به حیات خود ادامه می دهد.

پژوهش حاضر با هدف شناخت رابطه نیازهای فردی و اجتماعی مخاطب سینمای ایران با میزان استفاده او از این سینما انجام شده است. روش این پژوهش، پیمایش بوده است که سعی دارد بر اساس نظریه ها و مفاهیم مرتبط با مخاطب فعال و استفاده و رضامندی، به این سوال اساسی پاسخ دهد که چه رابطه ای بین استفاده از سینما برای رفع نیازهای فردی و اجتماعی و میزان استفاده از سینما وجود دارد؟ جامعه آماری، مخاطبان سینما در شهر تهران در سال 1390 هستند و تعداد 400 نفر حجم نمونه را تشکیل می دهند. نتایج حاصله حکایت از این دارد که مخاطبان چون پاسخ نیازهای فردی و اجتماعی خود را در سینمای ایران نیافته اند از این سینما برای رفع این نیازها استفاده اندکی می کنند؛ به جز در مواردی که استفاده ایشان از سینما نه محتوایی که فراگردی بوده است و نهایت این که وضعیت مخاطب سینمای ایران، بیشتر رویگردانی است تا استفاده.