اصغر مینایی

زمینه و هدف: از آنجایی که روش های سنجش مرسوم به دلیل عدم توجه به فرآیندهای شناختی مورد نیاز آزمودنی ها برای ارائه پاسخ درست مورد انتقاد قرار گرفته اند، مدل های تشخیصی شناختی توسط محققین ارائه شده است. روش و مواد: پژوهش حاضر با هدف مطالعه و کاربرد مدل های تشخیصی شناختی در برآورد ویژگی های روان سنجی سوال های انتشار یافته ریاضی پایه هشتم تیمز 2019 انجام شد. روش تحقیق این مطالعه، کمی-کیفی است که با رویکرد ریتروفیت آزمون های موجود انجام شد. جامعه آماری این مطالعه، کلیه دانش آموزان ایرانی پایه هشتم شرکت کننده در مطالعه تیمز 2019 بود. حجم جامعه دانش آموزان ایرانی شامل 1,095,026 دانش آموز از 23,895 مدرسه بود. نمونه دانش آموزان پایه هشتم ایرانی شرکت کننده در مطالعه تیمز 2019 است که از طریق روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای، 5,980 دانش آموز پایه هشتم ایرانی از 220 مدرسه با میانگین سنی 14.1 گزارش شده است. یافته ها: با استفاده از روش کیفی، 16 مهارت در چهار زمینه حیطه محتوایی، دانش، به کاربستن و استدلال کردن شناسایی و ماتریس کیو تدوین شد. سپس در بخش کمی میزان برازش مدل های DINA به عنوان مدل جبرانی، DINO به عنوان مدل غیرجبرانی و G-DINA به عنوان مدل کلی با داده های حاصل از پاسخ دانش آموزان به سوالات بخش ریاضی در بلوک های 1، 2، 3 و 5 بررسی شد. یافته ها نشان داد از نظر برازش سوالات با مدل، مدل G-DINA ضعیف ترین و مدل DINA بهترین برازش را داشتند. بررسی شاخص های برازش مطلق مدل ها نیز نشان داد که مدل DINA بهتر بود و مدل DINO برازش نداشت. شاخص های برازش نسبی مدل ها نشان داد که تفاوت معناداری بین مدل G-DINA با دو مدل دیگر ندارد و در مجموع مدل غیرجبرانی DINA بهترین برازش را نشان داد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مدل DINA بهترین برازش را با داده ها داشت و می تواند به عنوان مدل بهینه برای تحلیل سؤالات ریاضی پایه هشتم تیمز 2019 استفاده شود.

هدف: دغدغه رو به افزایشی که در ناعادلانه بودن آزمون ها شکل گرفته، امکان وجود کارکرد افتراقی است. چرا که کارکرد افتراقی یا سوگیری باعث تردید در روایی آزمون می شود. در مطالعه حاضر شناسایی کارکرد افتراقی سوال های سواد خواندن پرلز 2016 بین دانش آموزان ایرانی از طریق مدل درخت راش بررسی شده است.  روش پژوهش: داده های استفاده شده در این پژوهش، نتایج مطالعه بین المللی پرلز 2016 در ایران است که با نمونه گیری دو مرحله ای تصادفی، تعداد 4385 نفر دانش آموز ایرانی شامل 2143 دانش آموز دختر (87/48 درصد) و 2242 دانش آموز پسر (13/51 درصد) پایه چهارم با میانگین سنی 14/10 برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند و در آزمون شرکت کردند. داده های این مطالعه در محیط  R (تحت کتابخانه psychotree) تحلیل و بررسی شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهند  که از 181 سوال در این مطالعه بر اساس جنسیت،  بر اساس مدل درخت راش 1 سوال در میان سوالات دو ارزشی با کارکرد افتراقی یکنواخت شناسایی شد. به علاوه در بین سوالات چندارزشی، برای بلوک ۱۶ کارکرد افتراقی شناسایی شد.نتیجه گیری: به نظر می رسد با وجود کارکرد افتراقی تاثیر آن قابل صرف نظر است. اگرچه بهتر است که سوال های با کارکرد افتراقی هنگام انجام تحلیل ها کنار گذاشته شود. عملکرد ضعیف دانش آموزان ایرانی می تواند متاثر از این باشد که ترجمه متون مناسب نبوده یا دانش آموزان هنوز به توانایی لازم برای این سطح از خواندن دست نیافته اند. استفاده از نتایج آزمون پرلز نیازمند ظرافت و ملاحظات خاص است.

هدف: هدف مطالعه حاضر، مقایسه میزان دقت و خطای اندازه گیری مدل های دوارزشی و چند ارزشیIRT در نمره گذاری آزمون های توانایی سرنوشت ساز بود.روش پژوهش: جامعه پژوهش شامل تمامی شرکت کنندگان آزمون سراسری پروانه وکالت سال های 1396 و 1398 بوده که از میان آن ها تعداد 5000 نفر از سال 1396 و تعداد 5000 نفر از سال 1398 با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. همچنین، گردآوری داده ها با استفاده از پاسخ های شرکت کنندگان آزمون انجام یافت. متغیر مستقل این پژوهش، شیوه و مدل نمره گذاری و متغیر وابسته، میزان برازش و آگاهی (دقت) مدل محسوب می شود. بر این اساس، روش پژوهش آزمایشی است.یافته ها: تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که از میان مدل های لجستیک دوارزشی IRT، مدل 3 پارامتری، و از میان مدل های چندارزشی اسمی مورد مطالعه نیز، مدل 3 پارامتری در مقایسه با سایر مدل ها، برازش و نیز آگاهی دهندگی بیشتر و مطلوب تری بر روی داده های مورد مطالعه داشتند.نتیجه گیری: با توجه به برازش و میزان آگاهی مطلوب تر مدل 3 پارامتری دو ارزشی و مدل 3 پارامتری چندارزشی در مقایسه با سایر مدل ها، استفاده از این مدل ها در نمره گذاری می تواند به افزایش دقت اندازه گیری و کاهش خطا، و  نیز به منصفانه بودن فرآیند گزینش متقاضیان آزمون پروانه وکالت کمک نماید.

اگرچه طرح سنجش آمادگی تحصیلی کودکان بدو ورود به دبستان، یکی از اقدامات بسیار مهم وزارت آموزش و پرورش است، اما یکی از چالش های عمده آن، نبود یک مدل نظری بومی حاویِ ابعاد و نشانگرهای آمادگی تحصیلی است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و نشانگرهای مؤثر در سنجش آمادگی تحصیلی کودکان بدو ورود به دبستان انجام شد. برای دسترسی به این هدف، کتاب های درسی و اهداف دوره پیش دبستانی، کتاب های درسی پایه اول دبستان، کتاب راهنمای معلم در ارزشیابی توصیفی و نظر معلمان پایه اول دبستان از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته، با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون بررسی شدند. یافته های حاصل از تحلیل مضمون به استخراج 5 مضمون فراگیر، 9 مضمون سازمان دهنده و 220 مضمون پایه منجر شد. یافته ها نشان داد که مهارت های حرکتی، مهارت های گفتار و زبان، مهارت های شناختی، مهارت های اجتماعی عاطفی، و شایستگی های عمومی، ابعاد تشکیل دهنده آمادگی تحصیلی هستند. هرچند که پژوهش های گذشته به مضمون های فراگیر اشاره کردند، ولی با توجه به چندبعدی بودن آمادگی تحصیلی ضرورت داشت که مضمون های پایه نیز تعیین شوند. در این پژوهش، بُعد حرکتی به دو مؤلفه جزیی تر به نام مهارت های حرکتی درشت و ظریف؛ بُعد شناختی به مؤلفه های دانش و اطلاعات عمومی، حافظه، ریاضیات و حساب، و استدلال دیداری فضایی؛ بُعد عاطفی اجتماعی به مؤلفه های تعامل با همسالان و تعامل با بزرگسالان؛ بُعد شایستگی های عمومی به مؤلفه های مسئولیت پذیری و نگرش مثبت به مدرسه افراز شدند و مضمون های پایه در زیر مؤلفه مربوطه قرار گرفتند تا متولیان آموزش و پرورش بتوانند براساس آنها اقدام به ساخت ابزارهای لازم برای سنجش این سازه مهم کنند.

زمینه و هدف: راهبردهای یادگیری خودتنظیمی یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر کیفیت یادگیری است. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی خودکارآمدپنداری ریاضی بر اساس راهبردهای خودتنظیمی و تعیین روایی همگرای پرسشنامه راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با مقیاس منبع خودکارآمدپنداری ریاضی بود. روش: این پژوهش از نوع توصیفی و همبستگی است. برای این منظور پس از ترجمه و آماده سازی پرسشنامه های مورد نظر و ارسال آن با ایمیل به 1480 دانش آموز یا والدین آنها، تعداد 610 دانش آموز در این پژوهش شرکت کردند. پس از تکمیل مقیاس منابع خودکارآمدپنداری ریاضی (آشر و پاخارس، 2008) و راهبردهای خودتنظیمی کلری (2006)، داده ها با استفاده از روش های همبستگی و رگرسیون تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که راهبردهای خودتنظیمی پیش بینی کننده خودکارآمدپنداری ریاضی دانش آموزان بود (05/0=p,76/0=β). همچنین پرسشنامه راهبردهای خودتنظیمی با پرسشنامه خودکارآمدپنداری ریاضی روایی همگرایی به میزان 874/0 داشت. نتیجه گیری: بنابراین با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت راهبردهای خودتنظیمی پیش بینی کننده خودکارآمدپنداری ریاضی دانش آموزان است؛ همچنین پرسشنامه خودتنظیمی (نسخه دانش آموز) از روایی همگرای بالایی با مقیاس منابع خودکارآمدپنداری ریاضی برخوردار است و می توان از این پرسشنامه در فعالیت های پژوهشی استفاده کرد.

پرسشنامه پنج بزرگ(BFI) یکی از پرسشنامه های پرکاربرد شخصیت است، اما درباره ویژگیهای روانسنجی آن در جامعه ایران، مطالعات بسیار اندکی صورت گرفته است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه BFI به اجرا درآمد. برای این منظور تعداد 390 نفر از دانشجویان دانشگاههای شهر تهران(210 دختر و 180 پسر) با دامنه سنی 18 تا 56 سال(52/27=M؛ 79/8=SD) به روش در دسترس انتخاب و پرسشنامه BFI و NEO-FFI را تکمیل کردند. برای برآورد ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه از آلفای کرونباخ، ماتریس چند صفتی- چند روشی، و تحلیل عاملی تاییدی، استفاده گردید. نتیجه تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که 15 سوال از 44 سوال، روی عاملهای متناظر از بار عاملی قوی(بالاتر از 40/0) برخوردار نبودند و بنابراین از پرسشنامه حذف شدند. شاخص های برازش نشان داد که نسخه فارسی 29 سوالی(BFI-29) با 5 عامل از برازش خوب با داده ها برخوردار است. تحلیل های اعتبار نیز نشان داد که دامنه ضرایب آلفای کرونباخ عاملها از 70/0 تا 79/0 است. کمترین ضریب آلفای کرونباخ مربوط به عامل توافق پذیری و بیشترین آن مربوط به وظیفه شناسی بود. یافته های مربوط به ماتریس چند صفتی- چند روشی نشان داد که پرسشنامه BFI-29 از روایی همگرا و واگرای خوب با پرسشنامه NEO-FFI برخوردار است. در مجموع، با استناد به نتایج پژوهش حاضر می توان چنین گفت که پرسشنامه BFI-29 از ویژگیهای روانسنجی مطلوب برخوردار است و هر زمان که به ابزاری کوتاه برای اندازه-گیری شخصیت مورد نیاز باشد از این پرسشنامه می توان استفاده کرد.

اگرچه تحلیل مدل درخت های راش برای شناسایی سؤال های سودار آزمون های مختلف معرفی شده است، اما تحقیقات اندکی در این خصوص صورت پذیرفته است. هدف از این تحقیق استفاده از مدل درخت های راش و بررسی عوامل مداخله گر در آشکارسازی کنش افتراقی سؤال های آزمون بود. برای پاسخگویی به سؤال های تحقیق از روش مطالعات شبیه سازی و داده های آزمون اختصاصی دانشگاه علوم انتظامی امین استفاده شد. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، توصیفی موسوم به تحقیقات روان سنجی است. جامعه آماری آزمون اختصاصی سال 1398 دانشگاه علوم انتظامی امین به تعداد 2414 نفر به صورت تمام شمار مورد تحلیل قرارگرفته است. جهت تشخیص نرخ آشکارسازی کنش افتراقی سؤال با استفاده از مدل درخت های راش از بسته DIFtree در نرم افزار R استفاده شد. نتایج حاصل از مطالعه شبیه سازی نشان داد که مدل درخت های راش، کنش افتراقی سؤال را در نمونه های با حجم بالای 1000 آزمودنی به صورت صد درصد شناسایی می کند. همچنین نتایج نشان داد که در آزمون اختصاصی دانشگاه علوم انتظامی تعداد 9 سؤال دارای کنش افتراقی سؤال هستند که در مهم ترین آن، تعداد 7 سؤال در گروه ریاضی با 18 سال سن (رسته دوم) و 6 سؤال در گروه ریاضی با 19 سال سن (رسته اول) دارای سوگیری نسبت به گروه علوم تجربی (رسته سوم) بوده وجهت آن به نفع رسته اول و دوم و به ضرر رسته سوم بوده است.

به دلیل تفاوت های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زبانی در استان های مختلف کشور، سوال های آزمون سراسری ورودی دانشگاه ها، ممکن است برای همه استان ها هم ارز نباشد، که مقایسه ها را غیرمنصفانه می کند. هدف این مطالعه بررسی تاثیر استان محل سکونت آزمودنی به عنوان منبعی برای کارکرد افتراقی سوال است به این منظور داده های ماده امتحانی ریاضی گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی در آزمون سراسری 1396مورد استفاده قرارگرفت. تقریبا نمونه ای به حجم 1000 نفر از هر استان انتخاب شد. تحلیل عاملی چندسطحی آمیخته، استان ها را در 3طبقه همگن قرار داد که نشان می دهد آزمودنی ها در استان ها الگوی پاسخ مشابه ندارند و بنابراین محل سکونت آزمودنی یکی از منابع کارکرد افتراقی سوال است. مقایسه تعقیبی طبقات همگن آزمودنی ها در مدل چندسطحی آمیخته نشان داد که گروه های سنی نیز یکی عوامل موثر بر عملکرد متفاوت آزمودنی ها در استان ها است. در این پژوهش نسبت مردان و زنان در طبقه های مکنون یکسان است بنابراین جنسیت آزمودنی نمی تواند از دلایل کارکرد افتراقی سوال باشد. بیان اینکه آزمودنی ها در یک گروه (مثلا مردان)، به سوالِ دارای کارکرد افتراقی متفاوت پاسخ می دهند، منجر به دید کلیشه ای در مورد سوال می شود، که به نفع همه اعضای گروه (مردان) است. بنابراین اگر ابتدا طبقه های مکنون تشکیل شود و سپس تفاوت ویژگی آزمودنی ها در طبقه ها مورد بررسی قرار گیرد، منجر به تحلیل آموزنده تری از کارکرد افتراقی می شود.

زمینه: مطالعات متعددی به بررسی اشتیاق تحصیلی پرداخته اند. اما پژوهش پیرامون تدوین مدل ساختاری برای پیش بینی اشتیاق ریاضی بر اساس خودطرحواره ریاضی و حافظه عاطفی ریاضی با میانجی گری ارزش تکلیف و باورهای توانایی - انتظار مغفول مانده است. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ساختاری حافظه عاطفی و خودطرحواره ریاضی با اشتیاق ریاضی با نقش میانجی باورهای توانایی - انتظار و ارزش تکلیف بود. روش: این پژوهش از نوع پژوهش همبستگی با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری بود که 500 نفر از دانش آموزان پایه های یازدهم رشته تجربی و ریاضی شهر تهران سال 1398 به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. همه ی آن ها پرسشنامه های حافظه عاطفی ریاضی (شانک و همکاران، 2008)، خودطرحواره ریاضی (گارسیا و پینتریچ، 1994)، انتظار - ارزش سمنان (حسینی و همکاران، 1389)، هزینه تکلیف ریاضی (فلاک و همکاران، 2015) و اشتیاق ریاضی (فردریکز و همکاران، 2004) را تکمیل نمودند و داده ها با استفاده از آزمون های مدل ساختاری و تحلیل مسیر تحلیل شد . یافته ها: بر اساس نتایج بدست آمده، حافظه منفی به صورت مستقیم بر باورهای توانایی - انتظار ریاضی، تأثیر منفی و حافظه مثبت به صورت مستقیم بر باورهای توانایی - انتظار ریاضی تأثیر مثبت داشت (0/01 > P). حافظه منفی هم به صورت مستقیم (0/01 > P) و هم به صورت غیرمستقییم (0/05 > P) و با میانجی گری باورهای توانایی - انتظار ریاضی بر ارزش تکلیف ریاضی تأثیر داشت. حافظه مثبت نیز هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم و با میانجی گری باورهای توانایی-انتظار ریاضی بر ارزش تکلیف ریاضی تأثیر داشت (0/01 >P). باورهای توانایی - انتظار ریاضی نیز به صورت مستقیم بر ارزش تکلیف ریاضی تأثیر داشت (0/05>P). حافظه منفی و هم حافظه مثبت هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم، بر اشتیاق ریاضی تأثیر داشت (0/01 >P). رابطه مستقیم خودطرحواره های ریاضی، ارزش تکلیف ریاضی و باورهای توانایی - انتظار ریاضی با اشتیاق ریاضی معنی دار نبود (0/05 <p). نتیجه گیری: حافظه عاطفی مثبت و منفی بر اشتیاق ریاضی مؤثر است. همچنین خود طرحواره ریاضی و حافظه عاطفی ریاضی به واسطه باورهای توانایی انتظار ریاضی بر ارزش تکلیف ریاضی تأثیر گذارند . تلویحات کاربردی یافته ها مورد بحث قرار گرفت.

زمینه: مطالعات متعددی بر چگونگی ایجاد ساختار دانش و عوامل مؤثر بر آن پرداخته اند. اما پژوهشی که به بررسی پدیده بدساختاری دانش و ساخت و رواسازی آزمون "نشانه های رفتاری بدساختاری دانش ریاضی" پرداخته باشد مغفول مانده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی پدیده بدساختاری دانش و ساخت و رواسازی آزمون "نشانه های رفتاری بدساختاری دانش ریاضی" در دانش آموزان پایه ششم انجام شده است. روش: پژوهش از نظر هدف، بنیادی و از لحاظ گرداوری اطلاعات آمیخته (کمی -کیفی) اکتشافی بود. در بخش کیفی، با مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش داده بنیاد (کدگذاری باز و محوری)، نشانه های رفتاری بدساختاری دانش، مشخص گردید و در بخش کمی، ویژگی های روانسنجی پرسشنامه، مورد بررسی قرار گرفت. نمونه مورد مطالعه در بخش کیفی، با روش هدفمند در دسترس (وجود تمایل برای همکاری)، به تعداد 10 نفر تا حد اشباع نظرات و در بخش کمی، 20 مدرسه با تعداد 37 کلاس پایه ششم با تعداد 1073 دانش آموز، با روش خوشه ای، انتخاب شد. ابزار پژوهش حاضر عبارتند از: پرسشنامه محقق ساخته "نشانه های رفتاری بدساختاری دانش (1398). تحلیل داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی انجام شد. یافته ها: از تحلیل مصاحبه ها، 26 کد باز و 7 کد محوریِ عدم ایجاد کانال ارتباطی با معلم، چینش کلاسی نامتعارف (عدم قرارگیری در دید معلم)، فرار از موقعیت، بیقراری کلاسی، حالت بی رغبتی و عدم تمرکز، منحرف کردن فرایند کلاسی و واکنش ها هنگام تدریس موضوع جدید به عنوان نشانه های رفتاری بدساختاری دانش ریاضی در پایه ششم ابتدایی به دست آمد. همچنین، درستی محتوایی پرسشنامه با شاخص CVR و درستی سازه پرسشنامه با تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی، تأیید شد و ضریب آلفای کرونباخ، قابلیت اعتماد درونی بالایی برای کل پرسشنامه و مؤلفه های آن نشان داد. نتیجه گیری: نتایج حاکی از وجود پدیده ی بدساختاری دانش ریاضی در دانش آموزان، قابل شناسایی بودن نشانه های رفتاری آن و فراهم کردن زمینه اصلاح بدساختاری دانش ریاضی است.

بررسی سوگیری و کارکرد افتراقی سؤالات آزمون های مهمی چون ریاضیات در بین گروه های مختلف مورد توجه محقق زیادی در تعلیم و تربیت بوده است؛ اما اغلب آن ها ریاضیات را به عنوان یک سازه کلی مورد بررسی قرار داده اند. در این پژوهش تلاش شد از قابلیت های مدل های تشخیصی شناختی (CDMs) به منظور بررسی دقیق و جزئی تر کارکرد افتراقی سؤالات در آزمون ریاضیات پایه هشتم (سوم راهنمایی) تیمز 2007 و همچنین در بررسی تأثیر سؤال های دارای کارکرد افتراقی بر عملکرد دانش آموزان مورد استفاده قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش همان جامعه آماری پایه هشتم در آزمون ریاضی تیمز 2007 است که در سال تحصیلی 1385-1386 به اجرا درآمد. در سال تحصیلی موردنظر تعداد 1475368 دانش آموز سوم راهنمایی در 29956  کلاس، مشغول به تحصیل بودند است. نمونه پژوهش حاضر بخشی از دانش آموزان ایرانی سال سوم راهنمایی شرکت کننده در تیمز 2007 است که به دفترچه های شماره 1، 2، 3 و 14 آزمون تیمز 2007 پاسخ داده اند که تعداد آن ها برابر با 1137 است. برای تحلیل داده ها و پاسخگویی به سؤال های پژوهش از مدل غیر جبرانی DINA که دارای دو پارامتر حدس و لغزش است، استفاده شد. ابتدا ماتریس Q با استفاده از صفات مورد نیاز سوال ها تشکیل شد. برازش داده با مدل و برآورد پارامترها برای دو گروه دختر و پسر انجام شد سپس با استفاده از آزمون والد کارکرد افتراقی سوالات مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از 44 سؤال مورد مطالعه، 26 سؤال لنگر و 18 سؤال (40%) سؤال دارای DIF است؛ که در آن از 18 سؤال دارای DIF، 12 سؤال دارای DIF یکنواخت و 6 سؤال غیریکنواخت است. از 18 سؤال داری DIF، 7 سؤال به نفع دانش آموزان دختر و 10 سؤال به نفع دانش آموزان پسر که در صفات موردنیاز برای پاسخگوی صحیح به این سؤالات به تسلط رسیده اند داری کارکرد افتراقی است. در این بین 1 سؤال به نفع هیچ یک  از دانش آموزانی که در صفات موردنیاز به تسلط رسیده اند دارای کارکرد افتراقی نیست این سوال تنها به نفع دانش آموزانی که درصفات به تسلط نرسیدند دارای کارکرد افتراقی است؛ و همین طور از 18 سؤال داری DIF، 9 سؤال به نفع دانش آموزان دختر و 7 سؤال به نفع دانش آموزان پسر که در صفات موردنیاز به تسلط نرسیده اند دارای کارکرد افتراقی است و 2 سؤال به نفع هیچ یک از دانش آموزان  که در صفات موردنیاز به تسلط نرسیده اند کارکرد افتراقی نیست  و تنها به نفع دانش آموزانی که درصفات مورد نیاز به تسلط رسیدن دارای کارکرد افتراقی است. می توان نتیجه گرفت که آزمون والد در چارچوب مدل های (CDM) قادر است علاوه بر آزمون کارکرد افتراقی یکنواخت و غیریکنواخت در شناسایی کارکرد افتراقی در افرادی مسلط و غیر مسلط در صفات به کارگیری شود. آنچه از این نتایج و نتایج پژوهش های در این زمینه بر می آید قالب سؤال می تواند تفاوت های جنسیتی را کاهش یا افزایش دهد، لذا پرورش دهندگان آزمون ها باید تلاش کنند تا سؤال ها را به گونه ای طراحی نمایند که تفاوت های جنسیتی را به حداقل برساند. با شناسی عوامل تأثیرگذار بر تفاوت های جنسیتی، مربیان، معلمان سیاست گزاران تعلیم و تربیت کشور خواهند توانست برنامه های درسی جدید و خلاقانه طراحی و تدوین نمایند و یا برنامه های موجود را بهبود بخشید تا نظام و محیط آموزشی کشورمان بالنده و غنی گردد.

هدف از اجرای این پژوهش، بررسی تغییرناپذیری ساختار عاملی آزمون سراسری و پارامترهای سؤال (بارعاملی و آستانه) در استان ها بود. روش پژوهش توصیفی همبستگی است. برای بررسی هدف پژوهش از هر استان نمونه ای به حجم1000 نفر از شرکت کنندگان در آزمون ریاضی گروه آزمایشی ریاضی وفنی 1396 انتخاب شد. نتایج نشان داد عملکرد آزمودنی ها در تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، مازندران، یزد و البرز در بیشتر سؤال ها در مقایسه با سایر استان ها بهتر است. تعداد سؤال های تغییرپذیر در تهران و ایلام از سایر استان ها بیشتر است. روش بهینه سازی ترازبندی نشان داد 5/37% سؤال ها در عامل اول و16% درصد در عامل دوم برای تمامی استان ها دارای تغییرناپذیری تقریبی آستانه ها و83% سؤال ها در عامل اول و 71% در عامل دوم دارای تغییرناپذیری بارهای عاملی است. تعداد سؤال های تغییرپذیر در عامل دوم، بیشتر از عامل اول است، بنابراین برای مقایسه آزمودنی ها در استان ها بهتر است از سؤال های عامل اول استفاده شود. بررسی DIF در تعداد زیادی از گروه ها تنها با روش ترازبندی کافی نیست، اگر گروه خاصی در پژوهش موردنظر باشد لازم است روش های DIF دوگروهی استفاده شود.

همترازسازی از مهم ترین مسائل در نظام سنجش تربیتی است و عدم برقراری مفروضات آن، اندازه گیری را با چالش های جدی مواجه می کند. در آزمون های چندبعدی، استفاده از روش های تک بعدی همترازسازی، سوگیری نتایج را به دنبال دارد. هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی رویکرد بهینه همترازسازی در آزمون های چندبعدی بود. شش روش همترازسازی تک بعدی و چندبعدی مقایسه شدند. روش همصدک به لحاظ مقاوم بودن در برابر مفروضه تک بعدی بودن به عنوان ملاکی برای مقایسه سایر روش ها مدنظر قرار گرفت. جامعه آماری شامل همه داوطلبان گروه علوم ریاضی و فنی کنکور سراسری سال 96 و 97 بود. داده های آزمون ریاضی تعداد 5000 نفر از هر دو سال برای همترازسازی انتخاب شدند. ابعاد آزمون ها با استفاده از نرم افزارهای MPLUS وNOHARM  مشخص شد. برای برآورد پارامترهای تک بعدی از بستهltm  و برای برآورد پارامترهای چندبعدی از بسته mirt در نرم افزار R استفاده شد. همترازسازی نمره مشاهده شده و نمره واقعی تک بعدی IRT با استفاده از نرم افزار PIE و همترازسازی همصدک با استفاده از نرم افزار R بسته equate انجام گرفت. از بسته های mirt، mvnorm و MASS در نرم افزار R نیز برای همترازسازی چندبعدی داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که در همترازسازی آزمون های چندبعدی بهینه ترین روش، همترازسازی چندبعدی کامل است و پس از آن روش نمره مشاهده شده چندبعدیِ تک بعدی شده، روش مناسبی است، اما استفاده از روش های تک بعدی نمره مشاهده شده و نمره واقعی در چنین شرایطی، کارایی مناسبی ندارد. بنابراین پیشنهاد می شود در همترازسازی آزمون هایی که ساختار چندبعدی دارند، از روش همترازسازی نمره مشاهده شده چندبعدی کامل استفاده شود.

پژوهش حاضر با هدف کاوش زمینه های فرهنگی توسعه رهبری توزیع شده در مدارس ابتدایی شهر تهران به شناسایی چالشها و مشکلات فرهنگی مدارس ابتدایی شهر تهران پرداخته است. در این پژوهش روش کیفی با رویکرد نظریه برخاسته از داده ها به کارگرفته شده است. جامعه مورد مطالعه همه کارکنان مدارس ابتدایی شهر تهران بود که به روش نمونه گیری هدفمند و راهبرد نظری، 16 معلم، 8 معاون و 8 مدیر از مناطق 2، 6 و 11 انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختارمند بود. داده ها به روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شدند. در مرحله کدگذاری محوری 19 مقوله اصلی استخراج و مدل زمینه های فرهنگی مدارس ابتدایی شهر تهران طراحی شد. این مقوله ها درک، معنا و تفسیر کارکنان مدارس ابتدایی شهر تهران را از زمینه های فرهنگی نشان می دهند. سپس، در مرحله کدگذاری گزینشی مقوله هسته ای (کانونی) که انتزاع شده تمام مقوله های اصلی بود، تحت عنوان حاکمیت فضای فردگرایانه استخراج و نظریه یکپارچه تدوین شده به صورت روایتی ارائه شد. در پایان با توجه به تحلیل زمینه های فرهنگی شرایط پیاده سازی رهبری توزیع شده در مدارس ابتدایی مورد بررسی قرارگرفت.

هدف از اجرای این پژوهش بررسی افت پارامترهای سؤال (IPD) روند آزمون ریاضیات تیمز پایه هشتم ایران و تأثیر آن بر برآورد پارامتر توانایی دانش آموزان بود. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان پایه هشتم شرکت کننده در آزمون ریاضیات تیمز ایران در سال های 2003، 2007 و 2011 بود؛ 1224 نفر (408 نفر در هر دوره) از دانش آموزانی که به 40 سؤال روند موجود در این آزمون پاسخ داده بودند. برای بررسی وجود یا نبود افت از نرم افزار 23SPSS و روش رگرسیون لجستیک استفاده شد. بر اساس نتایج از بین 40 سؤال روند 2 سؤال افت را در پارامترهای خود نشان دادند؛ که هر دو سؤال نیز دارای افت پارامتر یکنواخت بود؛ اما طبق ملاک اندازه اثر جودوین و جیرل هر دو سؤال اندازه اثر ناچیزی داشتند. برای بررسی تأثیر افت پارامترها بر توانایی دانش آموزان، ابتدا توانایی تتا دانش آموزان با حضور کل سؤال ها محاسبه شد و پس از شناسایی و حذف سؤال های دارای افت، بار دیگر پارامتر توانایی تتا با استفاده از نرم افزار BILOG-MG محاسبه شد؛ سپس برای بررسی میزان تفاوت میانگین ها و معنی داری آن از روش آماری t وابسته استفاده شد؛ نتیجه آنکه این میزان افت در برآورد توانایی دانش آموزان تأثیر چشمگیری نداشته است.

هدف: ویژگی های روان سنجی مثل تغییرناپذیری اندازه گیری، عدم وجود کارکرد افتراقی سؤال، یا فقدان سوگیری باید برقرار باشد تا نمرات یک آزمون برای گروه های مختلف آزمودنی مقایسه پذیر شوند. تحلیل منابع کارکرد افتراقی سؤال به محققان اجازه می دهد، فرضیه هایی در ارتباط با منابع اصلی و بالقوه سوگیری و واریانس سازه مزاحم را فرمول بندی کنند. ازآنجایی که معمولاً فرضیه های مربوط به منابع DIF بر مبنای نظریه یا تحقیقات پیشین ساخته می شود، مرور نظامند مقاله ها مربوط به بررسی علل DIF ضروری به نظر می رسد. یافته ها نشان می دهد که اهمیت اصلی شناسایی منابع DIF در ساخت و تفسیر نتایج آزمون ها است که برای مقایسه بین گروه ها به کار برده می شود. این پژوهش یک مرور نظام مند است که به جستجوی کلمات کلیدی در پایگاه های معتبر ازجمله Taylor & Francis، WILEY، Springer، SAGE می پردازد. از میان 42 مقاله یافته شده براساس ملاک های ورود تعداد 19 مقاله مرتبط با موضوع شناسایی شد. در استفاده از هر مقاله سعی شد نمرات مورد مقایسه در DIF، منابع شناسایی شده برای DIF، چگونگی شناسایی منبع DIF، راهبرد مورد استفاده برای تأثیر منبع DIF شناسایی شده استخراج شود. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که اهمیت اصلی شناسایی منابع DIF در ساخت و تفسیر نتایج آزمون ها است که برای مقایسه ی بین گروه ها به کار برده می شود. DIF هنگامی به وجود می آید که گروه های خاصی را مقایسه می نماییم. سیاست گذاران باید هنگام تصمیم گیری در مورد برنامه درسی، منابع یا آموزش بر مبنای مقایسه نمرات آزمون، مراقب روایی مقایسه پذیری نمرات باشند.

این پژوهش با هدف تعیین ضرایب خرده آزمون های ارزشیابی صلاحیت های حرفه ای (اصلح) دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان اجرا شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش، از نوع همبستگی است. جامعه پژوهش، همه مهارت آموزان ماده 28 سال تحصیلی 95-94 دانشگاه فرهنگیان به تعداد 2823 نفر بود. با توجه به پراکندگی جامعه در تمام استان های کشور، از نمونه در دسترس استفاده شد و مهارت آموزان استان خراسان رضوی به تعداد 190 نفر، به عنوان نمونه انتخاب شدند. قسمت اصلی داده های این پژوهش، نتایج حاصل از آزمون اصلح دانشگاه فرهنگیان بود که در شهریور 1395 برگزار شده است. برای بررسی موفقیت معلمان از منظر همکاران، از آزمون محقق ساخته استفاده شد که پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ 89/0 به دست آمد و روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی بررسی شد. بر اساس شیوه نامه آزمون اصلح دانشگاه فرهنگیان، سهم خرده آزمون «فرهنگی»، «تدریس خرد»، «علمی» و «عملکردی» به ترتیب 20، 35، 20 و 25 درصد است که بر اساس نتایج این پژوهش برای افزایش روایی ملاکی پیش بین، پیشنهاد می شود که سهم خرده آزمون ها به ترتیب، 15، 11، 38 و 36 درصد باشد. همچنین نتایج نشان داد که طبقه بندی افراد به گروه های دارای صلاحیت دائمی، صلاحیت موقت و عدم احراز صلاحیت، با روش به کار رفته در آزمون و روش پیشنهادی این پژوهش، به نتایج نهایی متفاوتی خواهد انجامید.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه ویژگیهای روانسنجی مقیاس درجه بندی اتیسم گیلیام-ویرایش سوم (گارز-٣) به اجرا درآمد. تعداد 200 نفر(87 دختر و 113 پسر) از مبتلایان به اتیسم مراجعه کننده به مراکز درمانی شهر تهران انتخاب و از والدین آنها دخواست گردید تا مقیاس گارز-3 و سیاهه رفتاری کودک( CBCL ) را تکمیل نمایند. دامنه سنی مبتلایان به اتیسم بین 3 تا 2 2 با میانگین 11/5 و انحراف استاندارد 3/70بود. نتایج نشان داد که خرده مقیاسها و همچنین کل مقیاس گاز-3 از اعتبار بالایی برخوردارند. همچنین شواهد حاصل از منابع و تحلیل های مختلف، حاکی از روایی محتوا، همگرا، و سازه گارز-3 است. در مجموع می توان گفت که گارز-3 ابزاری معتبر و روا برای سنجش اتیسم و غربالگیری افراد مبتلا به اتیسم در ایران است و از آن می توان در مشاوره های بالینی و فعالیت های پژوهشی استفاده کرد.