مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی

هدف: یکی از ویژگی های آزمون لنگر که از مؤلفه های مهم همترازسازی است، همبستگی آن با آزمون کل است. در این مرور سیستماتیک، اثر این ویژگی بر فرایند همترازسازی و عوامل مؤثر بر آن بررسی گردید.روش پژوهش: یک مرور سیستماتیک بر اساس اطلاعات موجود در پایگاه های داده PubMed، Medline، ERIC، JSTOR و Wiley، وب سایت های SAGE، ETS، ACADEMIA و نیز بررسی منابع مندرج در برخی مقاله های مهم اجرا شد. جستجو در بازه زمانی 1950 تا 2022 تنها برای منابع انگلیسی صورت پذیرفت. اصطلاحات جستجو شامل همترازسازی، لنگر و همبستگی بود که با ترکیب آن ها، راهبردهای جستجو به دست آمد.یافته ها: با توجه به ملاک های ورود، 18 مطالعه از 167 منبع جستجو شده، برای بررسی به این مرور راه یافتند. کیفیت این پژوهش ها با استفاده از ابزار سنجش کیفیت مطالعه ها با طرح های مختلف (QATSDD) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که طول آزمون، پایایی آزمون، نوع لنگر از نظر ویژگی های آماری، ساختار محتوایی آزمون لنگر و تفاوت در توانایی گروه ها، عواملی هستند که بر همبستگی آزمون لنگر و آزمون کل مؤثر است. علاوه بر این، نتایج حاکی از آن بود که با افزایش این همبستگی، کیفیت و دقت برآورد پارامترها در فرایند همترازسازی بهبود می یابد و از خطای استاندارد همترازسازی کاسته می شود.نتیجه گیری: به دلیل اهمیت همبستگی میان آزمون لنگر و آزمون کل، لازم است مقدار این همبستگی و عوامل مؤثر بر آن در مراحل ساخت آزمون و قبل از اجرای تحلیل های مرتبط با همترازسازی به دقت بررسی و تحلیل شود تا از بروز خطای همترازسازی و سوگیری در نتایج کاسته شود.

هدف: دغدغه رو به افزایشی که در ناعادلانه بودن آزمون ها شکل گرفته، امکان وجود کارکرد افتراقی است. چرا که کارکرد افتراقی یا سوگیری باعث تردید در روایی آزمون می شود. در مطالعه حاضر شناسایی کارکرد افتراقی سوال های سواد خواندن پرلز 2016 بین دانش آموزان ایرانی از طریق مدل درخت راش بررسی شده است.  روش پژوهش: داده های استفاده شده در این پژوهش، نتایج مطالعه بین المللی پرلز 2016 در ایران است که با نمونه گیری دو مرحله ای تصادفی، تعداد 4385 نفر دانش آموز ایرانی شامل 2143 دانش آموز دختر (87/48 درصد) و 2242 دانش آموز پسر (13/51 درصد) پایه چهارم با میانگین سنی 14/10 برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند و در آزمون شرکت کردند. داده های این مطالعه در محیط  R (تحت کتابخانه psychotree) تحلیل و بررسی شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهند  که از 181 سوال در این مطالعه بر اساس جنسیت،  بر اساس مدل درخت راش 1 سوال در میان سوالات دو ارزشی با کارکرد افتراقی یکنواخت شناسایی شد. به علاوه در بین سوالات چندارزشی، برای بلوک ۱۶ کارکرد افتراقی شناسایی شد.نتیجه گیری: به نظر می رسد با وجود کارکرد افتراقی تاثیر آن قابل صرف نظر است. اگرچه بهتر است که سوال های با کارکرد افتراقی هنگام انجام تحلیل ها کنار گذاشته شود. عملکرد ضعیف دانش آموزان ایرانی می تواند متاثر از این باشد که ترجمه متون مناسب نبوده یا دانش آموزان هنوز به توانایی لازم برای این سطح از خواندن دست نیافته اند. استفاده از نتایج آزمون پرلز نیازمند ظرافت و ملاحظات خاص است.

هدف: ارزشیابی برنامه های درسی یکی از اجزای مهم در طراحی برنامه های درسی و اجرای آن است، برنامه هایی که به درستی مورد ارزشیابی قرار بگیرند در زمینه رسیدن به اهداف خود موفق تر خواهند بود. هدف پژوهش حاضر  بررسی وضع موجود ارزشیابی برنامه های درسی دوره ابتدایی است.روش پژوهش: این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش داده بنیاد انجام گرفت. جامعه ی آماری شامل کلیه کارگزاران دخیل در برنامه درسی دوره ابتدایی هستند که از طریق نمونه گیری هدفمند از نوع ملاک محور انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه ی نیمه ساختار یافته با ده نفر از معلمان، هفت نفر از سرگروه های آموزشی دوره آموزش ابتدایی، شش نفر از مدیران مدارس ابتدایی و هشت نفر از اساتید دانشگاه فرهنگیان در رشته علوم تربیتی – برنامه ریزی درسی جمع آوری شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. برای تأمین روایی و پایایی از معیارهای لینکن و کوبا استفاده شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان دهنده ی بیست و یک مفهوم محوری و نه مقوله منتخب است که در قالب مدل پارادیمی شامل ارزشیابی نامتوازن برنامه های درسی به عنوان مقوله محوری و شرایط علی (مشتمل بر محورهایی چون؛ ضعف سواد طراحی ارزشیابی برنامه ریزان درسی،تقلیل گرایی در ارزشیابی، ضعف سواد سنجش و ارزشیابی مجریان و کمیت گرایی در ارزشیابی)، عوامل زمینه ای (مشتمل بر محورهایی چون؛ سازمانی، مدرسه ای و کلاسی)، عوامل راهبردی (مشتمل بر محورهایی چون تغییر رویکرد ارزشیابی برنامه های درسی، تخصص محوری در اجرای ارزشیابی و شبکه سازی در حوزه طراحی ارزشیابی برنامه درسی) شرایط مداخله ای تسهیل گر(مشتمل بر محورهایی چون توسعه حرفه ای معلمان، تقویت دیدگاه انتقادی به برنامه درسی و حمایت و پشتیبانی سازمانی)، شرایط مداخله گر محدودکننده(مشتمل بر محورهایی چون موانع فردی، اجرایی و فرهنگی – ساختاری) و راهبردها و پیامد (کاهش اثربخشی و کارایی برنامه درسی) سازمان یافت.نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان نتیجه گرفت وضعیت ارزشیابی برنامه های درسی در دوره ابتدایی در سطوح سه گانه برنامه های درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده مطلوب نیست و ضرورت توجه به بهبود سواد سنجش و ارزشیابی معلمان و برنامه ریزیان درسی در این زمینه لازم است.

هدف: نمره دهی یکی از وظایف حرفه ای استادان و نیز یکی از مقررات و رویه های مهم در نظام های دانشگاهی است. نمره دهی را همچنین می توان یکی از ابزارهای استادان برای ایجاد یادگیری و هدایت رفتارهای تحصیلی دانشجویان محسوب کرد. هدف اول پژوهش حاضر آزمودن این فرضیه بود که وضعیت پیشرفت تحصیلی دانشجویان مردود پس از اخذ مجدد درس نیز به سطح مطلوب نمی رسد. هدف دوم آزمودن این فرضیه بود که نمره 10 به عنوان گونه ای از نمره حداقلی، نسبت به نمره های نزدیک به آن اثر مثبتی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد.روش پژوهش: برای آزمودن فرضیه تحقیق داده های بیش از 190 هزار نمره از هشت نیمسال آموزش حضوری قبل از کرونا از سامانه آموزش دانشگاه کاشان استخراج شد. پس از اعمال شرایط مطالعه طولی و حذف داده های مفقود و پرت، نمونه ای به اندازه 4522 جفت نمره از دانشجویانی که درسی را مردود شده بودند به دست آمد. از آزمون های مقایسه میانگین برای ارزشیابی میزان یادگیری دانشجویان در نوبت دومِ اخذ درس و از مدل اثرات آمیخته برای بررسی اثر انواع نمره بر معدل دانشجویان استفاده شد.یافته ها: تحلیل ها نشان داد پیشرفت و یادگیری دانشجویان مردود در نوبتِ دوم اخذ درس مطلوب نیست و از سطح متوسط کلاس به طور معناداری پائین تر است. همچنین معلوم شد مجموعه ای از عوامل آموزشی نظیر ساعت امتحان، تعداد واحد دروس و نرخ ثبت نام کلاس ها بر نمرات دانشجویان مردود اثرات منفی معنادار دارند. یافته اصلی و جالب در پژوهش حاضر این بود که نمره حداقلی 10 در مقایسه با نمره های قبولی «ضعیف» و «بسیار ضعیف» اثر مثبت بیشتری بر روی پیشرفت دانشجویانِ فاقد مشروطی دارد.نتیجه گیری: در نظر گرفتن نمره حداقلی 10 برای دانشجویانِ فاقد مشروطی می تواند به عنوان یک راهکار موجهی که اثر مثبت بر پیشرفت تحصیلی دارد مورد توجه استادان دانشگاه قرار گیرد. تبیین محتمل این است که این نمره پیام ویژه ای برای این دانشجویان دارد به نحوی که انگیزه تلاش و کوشش بیشتر برای بهبود معدل و جبران عقب ماندگی را به آنها می دهد. بر اساس این یافته می توان گفت این باور سنتی فراگیران که 10 «نمره کوچک خوشبختی» است دارای مبنای نظری و توجیه روان شناختی است.

هدف: هدف از این پژوهش، واکاوی نقش شهریه بر تصمیمات تحصیلی دانشجویان می باشد که نتایج آن می تواند کمک شایانی به ارتقای اثربخشی سیاستگذاری های شهریه داشته باشد.روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش فراترکیب انجام شده است. بر این اساس، کلیدواژه های تخصصی پژوهش در پایگاه های معتبر بین المللی (ساینس دایرکت، اشپرینگر، ویلی آنلاین، اریک، سیج، امرالد) در بازه زمانی (1990-2022) جستجو شدند. سپس با استفاده نمونه گیری قضاوتی، 77 مطالعه برای تحلیل انتخاب شد. در ادامه، با استفاده از فن تحلیلی آنتروپی شانون مشخص شد کدام تصمیم تحصیلی نسبت به سایر تصمیمات تحصیلی وزن و اولویت بیشتری در این مطالعه دارد.یافته ها: پنج تصمیم تحصیلی اصلی همراه با سایر عوامل مرتبط شامل تصمیم ثبت نام، تصمیم در رابطه با تلاش علمی بیشتر برای پیشرفت تحصیلی، تصمیم نسبت به انصراف تحصیلی، تصمیم نسبت به ادامه تحصیل، تصمیم نسبت به تغییر رشته تحصیلی متاثر از شهریه شناسایی شده اند. بر اساس نتایج فن تحلیلی آنتروپی شانون، تصمیم در ادامه تحصیل نسبت به سایر تصمیمات تحصیلی در این مطالعه وزن و تأثیرپذیری بیشتری بدست آورده است.نتیجه گیری: در واکاوی نقش شهریه در تصمیمات تحصیلی دانشجویان، مشخص شد که تصمیمات دانشجویان در پنج عرصه مهم متأثر از شهریه هستند و البته میزان تأثیرپذیری هر یک از آنها متفاوت می باشد. همچنین این نتیجه آشکار شد که تصمیمات تحصیلی ابعاد و مقوله های فرعی متعددی نیز دارند که در قالب یازده مقوله فرعی و 506 مفهوم کلیدی دسته بندی شدند.

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی هیپنوتراپی در افزایش خودکارآمدی تحصیلی و کاهش نشانه های اضطراب امتحان نوجوانان کنکوری بود.روش پژوهش: در این پژوهش از طرح آزمایشی تک آزمودنی یا تک موردی  و طرح A-B استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه ی نوجوانان کنکوری در شهر تهران و در سال تحصیلی 1400-1399 بود. نمونه آماری شامل چهار نوجوان بود که به یکی از کلینیک های شهر تهران مراجعه کرده بودند. نمونه گیری به صورت دردسترس و داوطلبانه انجام شد. پس از کسب رضایت و آموزش، این نوجوانان وارد طرح پژوهشی شدند و هفت جلسه یک ساعته درمان دریافت کردند. ملاک ورود به پژوهش پیش رو داشتن آزمون ورودی دانشگاه ها و ملاک خروج نیز دارا بودن اختلالات روانی بود.یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که هیپنوتراپی موجب افزایش خودکارآمدی تحصیلی و کاهش نشانه های اضطراب امتحان نوجوانان کنکوری شد.نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که هیپنوتراپی می تواند به عنوان درمانی موثر در افزایش خودکارآمدی تحصیلی و کاهش نشانه های اضطراب امتحان نوجوانان به کار گرفته شود.