غلامرضا کیانی

معلم یکی از تاثیرگذارترین عوامل موثر در یادگیری دانش آموزان می باشد. از این رو، در دهه گذشته ارزشیابی عملکردی از اهمیت فراوانی در بافت آموزش پیش از خدمت معلمان برخوردار شده است. در ایران، دانشگاه فرهنگیان به تازگی اقدام به تصویب و اجرای یک پروژه ملی بنام "ارزیابی صلاحیت های حرفه ای معلمان" (اصلح) کرده است که هدف اصلی آن سنجش و ارزیابی میزان دستیابی دانشجومعلمان به صلاحیت های حرفه ای بعنوان بخشی از ملزومات فارغ التحصیلی و صدور گواهینامه معلمی می باشد. بنابراین، هدف اصلی این پژوهش طراحی و اعتبارسنجی یک چارچوب ارزیابی صلاحیت های حرفه ای برای ارزیابی دانشجومعلمان در دانشگاه فرهنگیان می باشد. بدین منظور، ادبیات موجود مربوط به تدریس موثر، صلاحیت های معلمی و ارزیابی معلمان مورد مطالعه قرارگرفت. پس از آن، محققان اسناد بالادستی مرتبط را بررسی و نظر اساتید و طراحان برنامه درسی را با استفاده از مصاحبه جمع آوری و بررسی کردند.

In an attempt to shed light on how expert teachers of English language are distinguished from non-experts, the present research explored how pedagogical content knowledge, as a characteristic of experts relates to four other dimensions of expertise in ELT. These include teacher’s experience, cognitive skills, professional development and learner-centered teaching. To this aim, a questionnaire was developed based on the related literature, comprising 109 items, 41 of which enquired about pedagogical content knowledge and the rest about the other dimensions of expertise in ELT. The reliability and validity of the test were confirmed. The SEM analysis results showed that pedagogical content knowledge was positively and significantly correlated with teacher’s experience, cognitive skills and learner-centered teaching. It also showed to have a statistically significant causal relationship with professional development. The findings proved the significance of pedagogical content knowledge as a prominent feature of expertise in ELT, which requires attention to teacher’s lesson planning, class management, problem solving, learning assessment/feedback and task design in teacher education programs or teacher evaluation program especially for the sake of teacher professional development.

یکی از بحث هایی که همواره در حوزه فراگیری زبان دوم مطرح بوده، این است که آیا می توان صورت های زبانی را از طریق یادگیری آگاهانه قواعد فراگرفت و یا اینکه باید در محیط استفاده معنادار زبان یاد گرفته شود. از یک سو، برخی محققان از امکان وقوع یادگیری بدون آگاهی انتقاد می کنند و از سوی دیگر، برخی این بحث را مطرح می کنند که آیا یادگیری صریح می تواند مبنای بازیابی آنی و خودکار دانش را فراهم آورد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تأثیر روش های آموزش صریح و ضمنی بر سرعت پردازش نحو در فارسی زبانانی است که زبان فرانسه را به منزله زبان جدید فرامی گیرند. 32 دانشجوی تحصیلات تکمیلی که هیچ گونه آشنایی قبلی با زبان فرانسه نداشتند، در این مطالعه شرکت کردند. آزمون قضاوت دستوری زمان دار متشکل از 60 جمله دستوری و 60 جمله غیردستوری که در آن خطای نحوی وجود داشت به منزله محرک انتخاب و با استفاده از نرم افزار Pschtoolbox ارائه شد. شرکت کنندگان قضاوت خود در مورد درست یا غلط بودن جملات را با فشردن کلید راست یا چپ اعلام می کردند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تی تست و تحلیل واریانس مختلط استفاده شد. نتایج نشان داد، سرعت پردازش نحو زبان خارجی از شرایط آموزشی تأثیر چندانی نمی پذیرد و عملکرد یادگیرندگان هر دو گروه آموزشی صریح و ضمنی تفاوت معناداری نداشت. به علاوه، تحلیل های مجزا بر روی زمان واکنش دو گروه در انواع پاسخ ها به محرک نشان داد زبان آموزان در هر دو گروه در زمان تشخیص «درست» بودن جملات دستوری و یا «غلط» بودن جملات غیردستوری واکنش سریع تری از خود نشان داده اند که گواه این مسئله است که هر دو گروه به دانش ضمنی نحو زبان جدید دست یافته اند.

تدریس فکورانه یکی از پر اهمیت ترین مدل های تربیت معلم می باشد. علیرغم اینکه این شیوه تدریس در بسیاری از مطالعات پژوهشی مورد تفحص قرار گرفته است، در بیشتر موارد مطالعات مربوطه به صورت مقطعی انجام گرفته و ماهیت شکل گیری این نوع تدریس در بلند مدت مورد بررسی قرار نگرفته است. مطالعه حاضر، نوع شکل گیری تدریس فکورانه در چهار معلم تازه کار آموزش زبان انگلیسی را بررسی کرده است. در این راستا، استراتژی های مربوط به یادداشت نویسی فکورانه به معلمین آموزش داده شده و سپس یادداشت های فکورانه هر معلم در بازه زمانی یک سال مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نوع عمل فکورانه و عمق آن در معلمین به تدریج و در اثر آموزش مسایل مربوط به تدریس فکورانه، متنوع تر و بیشتر شده است. این یافته ها لزوم توجه به طراحی و اجرای دوره های "پیشبرد حرفه ای" متمرکز بر تدریس فکورانه را در محیط های آموزشی مختلف برجسته می سازد.

اندیشمندان تربیت و توسعه حرفه ای معلمان را انگاره ای بی بدیل در تضمین کیفیت سامانه های آموزشی دانسته اند. این مهم چنانچه به منظور رصد افقهای شایستگی و بالندگی در زوایای تعلیم و تربیت معلمان انجام شود، هدفی والا و گران سنگ خواهد بود. در این پژوهش با تکیه به روش مطالعه کیفی «فراترکیب» تلاش شده است که الگویی معیار (جامع و استاندارد) برای سنجش صلاحیت حرفه ای معلمی ارائه شود؛ الگویی که هم ناظر بر معیارهای روزآمد و پیش رو ارزیابی باشد و هم حوزه های کلیدی برنامه درسی تربیت معلم را پوشش دهد. بر اساس بروندادهای پژوهش، از میان شانزده سند بالادستی ملی، متون علمی و اسناد بین المللی، در مجموع 28 مدل مفهومی، 6098 کد آزاد، 1655 مضمون و 218 محور موضوعی احصا شد. بر پایه یافته ها، ساختار نهایی این الگو در 7 ساحت، 33 حوزه محوری و 158 شاخص صلاحیت با نام «الگوی معیار سنجش صلاحیت حرفه ای معلمی در تراز جمهوری اسلامی ایران» پدید آمد. ساحتهای هفتگانه این الگو عبارت اند از: 1. برنامه ریزی و آماده سازی برای آموزش؛ 2. برنامه ریزی و طراحی برای یادگیری؛ 3. مدیریت پیرامون و محیط یادگیری؛ 4. آموزش اثربخش؛ 5. مسئولیت سازمانی و توسعه حرفه ای؛ 6. سرمایه اجتماعی و فعالیت فرهنگی و 7. معنویت ، اخلاق و خداباوری. برایند پژوهش حاکی از آن است که الگوی پیش رو: (الف) ناظر بر تربیت معلم در نظام ارزشی اسلام؛ (ب) نخستین گام در راه معیارسنجی حرفه ای معلمی؛ (ج) برآورنده نیاز داخلی برای سیاستگذاری و تهیه آزمونهای ارزیابی و (د) همسو با شرایط و ملاحظات نظری و عملی ارزیابی در تراز جمهوری اسلامی ایران می باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی پیش بینی پذیری موفقیت مهارت آموزان دانشگاه فرهنگیان در آزمون اصلح متغیرهای طبقه ای با استفاده از کدگذاری در رگرسیون چند متغیری می باشد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از حیث روش، از نوع همبستگی است. جامعه پژوهشی کلیه مهارت آموزان ماده 28 سال 94-95 دانشگاه فرهنگیان کشور است که تعداد آنها 2823 نفر می باشد. حجم نمونه 341 نفر تعیین شد. نمونه با استفاده از روش خوشه ای انتخاب شد. داده های این پژوهش نتایج حاصل از آزمون اصلح دانشگاه فرهنگیان در شهریور 1395 می باشد. یافته ها: نتایج نشان داد که جنسیت، موفقیت مهارت آموزان در نمره کلی آزمون اصلح را پیش بینی می کند. بررسی خرده مقیاس ها نشان داد که جنسیت موفقیت در خرده آزمون های فرهنگی و عملکردی را به طور معنا داری پیش.بینی می کند و اما در پیش بینی نمرات خرده مقیاس های علمی کتبی چهار گزینه ای و تدریس خرد نقش معنا داری ندارد. همچنین رشته تخصصی، موفقیت در آزمون اصلح را پیش بینی می کند. بررسی خرده مقیاس ها نشان داد که رشته تخصصی، موفقیت در خرده آزمون های علمی کتبی چهار گزینه ای، عملکردی و تدریس خرد را به طور معنا داری پیش بینی می کند و اما در پیش بینی نمرات خرده مقیاس فرهنگی نقش معنا داری ندارد. استان محل مهارت آموزی، موفقیت در آزمون اصلح را پیش بینی می کند. بررسی خرده مقیاس ها نشان داد که استان محل مهارت آموزی، موفقیت در خرده آزمون های علمی کتبی چهار گزینه ای، عملکردی و فرهنگی را به طور معنا داری پیش بینی می کند اما در پیش بینی نمرات خرده مقیاس تدریس خرد نقش معنا داری ندارد.

Accountability concerns in language education call for the development of more valid and authentic measures of assessment. In light of these concerns, performance assessment has received increasing interest in the context of teacher education programs and teacher licensing over the last decade. In Iran, a recent policy adopted by Farhangian University aims at assessing the professional competencies of its ELT graduates by requiring them to go through a performance assessment as part of the licensing requirements. Mounting concerns regarding the validity of traditional tests used for teacher certification (Mitchell, Robinson, Plake, & Knowles, 2001) have motivated Farhangian University to develop its own performance assessment. Therefore, the present study explored the components of the performance assessment through detailed analysis of the Curriculum Document of the English Major, review of literature, and investigation of the stakeholders' perspectives. To this end, in this exploratory study, convenience, purposive, and cluster sampling procedures were used for the selection of the teacher educators, student-teachers, and mentor teachers. Then, in-depth interviews were conducted with the stakeholders. Finally, based on the content analysis of the above-mentioned sources which resulted in a strong agreement, a performance assessment scheme with seventeen items was developed. However, results of the factor analysis yielded a thirteen-factor performance assessment scheme to be used as the criterion for assessing the professional competencies of student-teachers.

اصلاحات آزمون محور اغلب به عنوان ابزاری راهبردی برای القا و پیشبرد تغییراتی مطلوب صورت می گیرند. با وجود این، ادبیات مرتبط حاکی از آن است که موفقیت، اغلب آن طور که امید آن می رود حاصل نمی گردد. دلایل چنین ناکامی هایی معمولاً در مراحل پایانی برنامه تحول یافته، یعنی ارزشیابی مؤخر بر تجربه بررسی گردیده و ارزشیابی حین تجربه همچنان مورد غفلت مانده است. در کشور ما، سیاست گذاری مربوط به اصلاح کنکور سراسری موج اصلاحاتی را در نظام دیرینة سنجش و پذیرش دانشجو به بار آورد. در حوزه زبان انگلیسی، این اصلاحات بر جایگزینی تدریجی بخش زبان انگلیسی کنکور با آزمون های سراسری زبان دبیرستان تأکید دارد. به دنبال چنین تغییری، ارزیابی تبعات و پیامدهای برنامة جدید الزامی به نظر می رسد. به همین منظور، برای جمع آوری داده از جمعی از ذی نفعان و ذی ربطان این تحول از مدل ترکیبی کیفی کمی استفاده شد. ابتدا، دیدگاه استادان، مدرسان و سرگروهان (16 نفر) از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته استخراج و سپس از 406 معلم زبان انگلیسی نظرسنجی به عمل آمد. روایی ابزار محقق ساخته از طریق تحلیل عاملی تأییدی-AMOS و اکتشافی-SPSS انجام و پایایی آن نیز محاسبه شد. نتایج تحلیل محتوایی مصاحبه ها و تحلیل داده های کمی حاکی از آن است که بین نظرات مدرسان و معلمان با نظرات سیاست گذاران تفاوت هایی مشاهده می شود، به ویژه، در مقولات عدالت در آزمون، اهداف آموزشی/یادگیری و طراحی، تدریس و برنامه ریزی. به طور کلی، نتایج گویای آن است که با توجه به شرایط فعلی آموزش و یادگیری زبان انگلیسی در دبیرستان های کشور و چالش های موجود، محتمل است که طرح تغییر، در شکل کنونی خود، به ابزاری نامناسب جهت پیشبرد اهداف ایدئال و بلندپروازانه تبدیل شود.

یکی از مهم ترین مباحث در زمینة آموزش، وجود اطمینان از کیفیت و اثرگذاری تدریس و مدرس است؛ ازاین رو، لازم است الگوها و ابزارهایی برای توصیف و سنجش آن ها ایجاد شود. یکی از دروس آموزشی که فراگیران زیادی به آن علاقه دارند، زبان انگلیسی است؛ بنابراین، ایجاد ابزار سنجش و نیز ارائة الگویی مناسب برای توصیف کیفیت تدریس و اثربخشی در این حیطه امری ضروری است. تحقیق حاضر با هدف ارائة چنین ابزار و الگویی در دو مرحلة کیفی و کمّی صورت پذیرفت که نتایج مرحلة کیفی به ارائة یک الگو و نیز یک پرسش نامه جهت سنجش آن انجامید. نتایج مرحلة کیفی نشان داد الگوی کیفیت مدرس از هفت عامل/ فاکتور اصلی تشکیل شده است: 1. پیش شرط های تدریس؛ 2. مهارت های عملی کلاسی؛ 3. مهارت های اجتماعی- ارتباطی؛ 4. سازمان دهی و برنامه ریزی آموزش؛ 5. رشد حرفه ای؛ 6. مهارت های مدیریت کلاس؛ 7. مهارت های کنترل یادگیری و رشد فراگیران. براساس این عوامل، یک پرسش نامة 48سؤالی طراحی شد؛ سپس در مرحلة کمّی، با استفاده از روش آماری تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، اعتبار، پایایی و معناداری تمام عوامل و سؤالات سازندة آن ها بررسی شد. براساس نتایج آماری به دست آمده می توان هم الگوی ارائه شده و هم پرسش نامه را قابل قبول و قابل استفاده دانست. پرسش نامة حاصل از این مطالعه می تواند در ارزیابی مدرسان و نیز کنترل کیفی آموزشگاه های زبان و نیز درصورت نیاز، در مدارس استفاده شود.

Performance assessment is exceedingly considered a key concept in teacher education programs worldwide. Accordingly, in Iran, a national assessment system was proposed by Farhangian University to assess the professional competencies of its ELT graduates. The concerns regarding the validity and authenticity of traditional measures of teachers' competencies have motivated us to devise a localized performance assessment scheme. Therefore, the present study aimed to develop a performance assessment scheme to be used as a benchmark for assessing the professional competencies of ELT graduates of this university. To this end, three assessment tasks and rating scales were developed, piloted, and administered. Next, Haertel's participatory approach was employed to set passing standards for the assessment tasks as well as the whole assessment scheme. Analysis of the data revealed inter-rater and intra-rater reliability coefficients of 0.85 and 0.89. The validity of the assessment scheme was also confirmed by experts' judgments made, to a large extent, on the correspondence between the target domain and test domain skills. Based on the results, the proposed assessment scheme is rendered more efficient and reliable in comparison to traditional tests with regard to the following dimensions: a) higher degrees of reliability and validity of the assessment scheme aimed at the improvement of licensure and program development; b) stronger evidence for inter-/intra- rater reliability and consistency of scoring; and c) an optimized and systematic procedure for setting passing standards based on the consensus of experts' judgments. It is believed that further development of the proposed assessment scheme unlocks its potential to be used as a large-scale teacher assessment model for Farhangian University.

هدف از این پژوهش، بررسی نگرش زبان آموزان جوان ایرانی در دو گروه سنی هشت و یازده ساله، نسبت به زبان و فرهنگ انگلیسی و همچنین، هویت ملی خود زبان آموز است. این نگرش یک بار در آغازِ پژوهش و بار دیگر در پایانِ آن بررسی شد که به مدت یک سال به طول انجامید. هدف نگارندگان در این مطالعه، بررسی این فرضیه بود که آیا سنِ آغاز یادگیری زبان انگلیسی می تواند نقش مؤثری در شکل گیری دیدگاه های زبان آموز نسبت به عوامل یادشده و یا تغییرِ آن ها داشته باشد؟ برای سنجش دیدگاه زبان آموزان مجموعه آزمون های انگیزه و نگرش که در سال 1972 م، به دستِ گاردنر و لمبرت طراحی شد، پس از تحلیل عاملی و استفاده در آزمون پایلت با اعمال تغییراتی به کاررفت. دیگر ابزار به کاررفته در این پژوهش، مصاحبه براساس چارچوب پیشنهادی میخائلوویچ دیگونوویچ (1993) بود. نتایج این بررسی نشان داد که نگرش زبان آموزان هشت ساله در پایانِ پژوهش، تفاوتی با آغاز آن ندارد؛ حال آنکه زبان آموزان یازده ساله نگرشی متفاوت نسبت به فرهنگ انگلیسی و هویت ملی خود در انتهای پژوهش در قیاس با آغازِ آن از خود نشان دادند.

می توان مدعی بود که سنجش توانایی زبان انگلیسی داوطلبان ورود به مقاطع تحصیلات تکمیلی، به ویژه دوره دکتری اهمیت چشمگیری دارد. آزمونی که تحت عنوان آزمون زبان انگلیسی کنکور دکتری در حال حاضر توسط سازمان سنجش و آموزش کشور در حال برگزاری است موافقان و منتقدان بسیاری دارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان روایی آزمون فوق الذکر با استفاده از چارچوب ارزشیابی استدلال محور می باشد. بدین منظور، از گروه های مختلف ذی نفع در آزمون من جمله داوطلبان آزمون دکتری، مدرسین دوره های آمادگی آزمون زبان دکتری، استادان رشته تعلیم و تربیت و آزمون سازی زبان با استفاده از روش کیفی و ابزارهای مصاحبه ( گروهی و فردی) جمع آوری داده شد. بر پایه روش کیفی تحلیل محتوا، الگوهای یافت شده در مجموعه داده ها بر اساس قواعد از پیش تعیین شده بررسی محتوا و با رعایت ویژگی های پژوهش ارائه می گردند. یافته های پژوهش نشان داد که آزمون فعلی، از نظر شرکت کنند گان، نیازمند دگرگونی های گاه اساسی در ابعاد محتوا، شیوه برگزاری و ضریب اختصاصی آزمون می باشد. علاوه بر ارائه نتایج به دست آمده، در پایان پیشنهاداتی نیز ارائه و دلالت ها ، چالش ها و ملزومات اجرایی سازی آن ها بیان شده اند.

در این پژوهش کیفی با بررسی فرآیندهای فکری دو نمونه از دانشجویان کارشناسی ارشد رشتة روابط بین الملل، چگونگی توسعة آگاهی از ژانر رشتة تخصصی ذکر شده، بررسی و گزارش شده است. بدین منظور، دو نمونة مطالعاتی به مدت هجده ماه تحت آموزش و بررسی قرار گرفتند. در این مدت یکی از محققان برای تقویت مهارت های نگارش دانشگاهی، به طور شخصی کلاس های منظم آموزشی با شرکت کنندگان برگزار نمود. چهارچوب نظری استفاده شده در این پژوهش، مدل «تعامل» هایلند (2005) و روش تحقیق نیز در فاز اول تا سوم این کار، روش قوم نگارانه و تفسیری و در فاز چهارم، تحلیلی بود. چند مصاحبه و جلسات یادآوری فرآیند فکری، یادداشت برداری های میدانی و بررسی اسناد به منظور جمع آوری داده ها انجام شد. طبق تعریف ارائه شده از سطوح مهارتی توسط سازمان آیلتس، شرکت کنندگان در این مطالعه از سطح نگارشی کاربر محدود (نمرة 4) تا سطح کاربر خوب (نمرة 7) پیشرفت کردند. در نهایت این پژو.هش، نتیجة بررسی ها از مراحل تکامل آگاهی شرکت کنندگان از ژانر تخصصی رشتة خود در قالب یک مدل ارائه شد. این مطالعه می تواند چشم انداز بسیار روشنی برای برنامه ریزی دوره های آموزشی مهارت های نگارش تخصصی و دانشگاهی باشد.

در عصر حاضر، نیاز مبرم به پاسخگویی معتبر و تضمین کیفیت، توجه متخصصان را به آن دسته از شیوه های سنجش و اندازه گیری جلب نموده که ارتقای کیفیت یادگیری و ریشه کن شدن آرایه ای از آثار و عواقب نامطلوب واردشده بر برنامه درسی و آموزش/یادگیری را به ارمغان آورده است. در ایران انتقادهایی که اخیراً به پاسخگویی آزمون محور وارد شده موج اصلاحاتی را در نظام دیرینه سنجش و پذیرش دانشجو به همراه داشته است؛ موجی که در سال ۱۳۸۶ با تصویب «قانون پذیرش دانشجو» به اوج خود رسید. اما پیشینه پژوهشی مرتبط حاکی از آن است که موفقیت اغلب به آن اندازه که امید آن می رود، حاصل نمی شود. دلایل چنین ناکامی هایی معمولاً پس از اجرا یا در مراحل پایانی آزمونی تحول یافته بررسی شده و «ارزشیابی مقدم بر تجربه یا ارزشیابی فاز سیاست گذاری» همچنان مغفول مانده است. پژوهش کنونی براساس مصاحبه های دقیق با جمعی از سیاست گذاران و حامیان تغییر کنکور سراسری به این مهم پرداخته است. براساس نتایج تحلیل محتوایی مصاحبه ها، سیاست ها و چشم اندازهای این تغییر بر سه محور اصلی استوار است: ۱. آزمون جدید به عنوان اهرم مولد آثار و پیامدهای مطلوب در کل نظام آموزشی؛ ۲. تغییر پارادایم روان سنجی به فرهنگ سنجش آموزشی؛ ۳. چالش های نظام جدید پذیرش. برخلاف تغییر دیدگاه ها، سیاست گذاران در عمل همان سیاست های گزینشی سابق را برای جایگزین کنکور دنبال کرده که با وجود چالش ها و تهدیدهای موجود، محتمل است آن را به ابزاری نامناسب جهت پیشبرد اهداف ایده آل تبدیل نماید.