مقدمه: با گذشت دو دهه از جنگ تحمیلی هنوز عوارض حاصل از استفاده صدام از گازهای شیمیایی بر علیه ایران، به خصوص در ریه، چشم و پوست افراد مواجه شده با این گازها پا برجاست. با توجه به ازدحام جمعیت در موسم حج و آب و هوای گرم و خشک عربستان هدف از این مطالعه بررسی مشکلات مرتبط با سلامت جانبازان شیمیایی در موسم حج می باشد. روش ها: این پژوهش به روش کیفی از نوع تحلیل درونمایه ای به صورت تلفیقی از طریق مشاهده میدانی، بررسی گزارش ها و مصاحبه عمیق با مسئولان و پزشکان کاروان های جانبازان و کاروان های عادی استخراج گردید. پس از جمع آوری داده ها، اطلاعات با توجه به مشکلات جانبازان شیمیایی تحلیل گردید. یافته ها: یافته ها نشان می دهد به علت آسیب ریوی، اکثر این افراد به دنبال سرماخوردگی دچار عفونت های تنفسی شدید و در نهایت پنومونی می گردند. همچنین تشدید آسیب های پوستی، اختلالات ایمنی به علت ضعف در سیستم ایمنی و خستگی زودرس و کاهش اکسیژن گیری خون در ریه ها بالاخص در مکان های شلوغ و پر تراکم و امکان انتقال آلودگی تنفسی در اتاق های 4 و5 نفره از مهم ترین چالش های سلامت این گروه از عزیزان می باشد. نتیجه گیری: به دلیل اینکه بعضی از جانبازان خارج از کاروان ویژه جانبازان و در قالب کاروان های عادی به حج مشرف می شوند، لزوم توجه بیشتر مدیر و عوامل کاروان در مراعات حال این عزیزان و توجه بیشتر پزشک کاروان در ارتقای سلامت، معاینات قبل از سفر و تدارک ملزومات لازم برای حفظ سلامت آنان در موسم حج ضروری به نظر می رسد. همچنین تدوین پروتکل های درمانی و مراقبتی خاص این گروه در موسم حج پیشنهاد می گردد.
