آینده پژوهی تأثیرات بحران کووید 19 بر آموزش عالی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در این مقاله به آینده های محتملی خواهیم پرداخت که بر اثربحران کرونا پیش روی آموزش عالی قرار خواهد گرفت. این مقاله از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی اکتشافی و از نظر روش، زمینه یاب مقطعی است. آینده پژوهی به عنوان یک حوزهٔ میان رشته ای جهت گیری این مقاله را تشکیل می دهد نحوهٔ جمع آوری داده ها میدانی است. داده ها از طریق ابزار پرسش نامهٔ بسته محقق ساخته گردآوری شد. در تهیه پرسش نامه از مقیاس گاتمن استفاده شد. پاسخگویان جمعی از خبرگان و متخصصان آموزش عالی هستند که به صورت راهبردی و هدفمند انتخاب شدند. نتایج در قالب سناریوهای آینده ارائه شده اند. سناریوهای محتمل برای کشف و اعتباربخشی سناریو مرجح در اختیار عده ای از خبرگان آموزش عالی قرار گرفت. در پیمایش مربوط به اعتباربخشی، 84 نفر از متخصصان و صاحب نظران آموزش عالی مشارکت داشتند. سناریوهای محتمل در هفت مؤلفه سازماندهی شدند: 1) هویت و جایگاه دانشگاه؛ 2) توجه به پایداری 3) ورود به دانشگاه؛ 4) تغییر سبک زندگی دانشگاهی؛ 5) بین المللی شدن؛ 6) یادگیری الکترونیکی؛ و 7) حکمرانی و مدیریت. یافته ها نشان داد خبرگان آموزش عالی اصل وجود تأثیرات و پیامدهای بحران کووید 19 برآموزش عالی را پذیرفته اند. همچنین، از دیدگاه آنان این تأثیرات بسیط و ساده نبوده و دارای ابعاد وسیع و متنوّعی است. همان گونه که ملاحظه شد، در هر یک از ابعاد هفت گانهٔ معطوف به آینده حداقل یک سناریو مرجّح با میانگین بالای 50درصد موافق وجود دارد. سه روند کلان که بیشترین احتمال وقوع را از نظر پاسخگویان دارند به ترتیب عبارت انداز: 1) تقویت یادگیری الکترونیکی(اما نه به صورت تحوّل بنیادین و مجازی شدن کامل)؛ 2) تغییر در سبک زندگی دانشگاهی؛ و 3) توجه بیشتر به مقولهٔ پایداری. این سه روند بیشترین سناریوهای مرجّح را در درون خود جای داده اند.