مطالب مرتبط با کلیدواژه

استعمار


۶۱.

رویکرد نظری به انقلاب اسلامی: بررسی اندیشه سیاسی شریعتی درباره انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استعمار انقلاب اسلامی ایدئولوژی اسلامی شریعتی مارکسیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۹ تعداد دانلود : ۵۵۰
انقلاب اسلامی از زمان وقوع از دیدگاه های مختلفی تحلیل شده است، اما مسئله ای که در مطالعه پدیده انقلاب اسلامی مغفول مانده، تحلیل آن از منظر نظری و جست وجو برای یافتن یک بنیان نظری برای آن است. در واقع بیشتر مقالات و کتاب هایی که در زمینه انقلاب اسلامی نگاشته شده است یا از انقلاب تلقی پدیده سیاسی- اجتماعی داشته اند و ازاین رو در پی یافتن علل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن بوده اند یا آن را نظام ایدئولوژیکی یا گفتمانی می پنداشتند و علت آن را در منازعات اجتماعی و اقتصادی یا راهبردهای طرد، سرکوب و غیریت سازی گفتمان های رقیب می جستند. ادعای این تحقیق مبنی بر ضعف تحلیل نظری از انقلاب اسلامی و نبود بنیان نظری برای آن، در این است که آثار و نوشته های دکتر شریعتی در میان منابع مطالعاتی انقلاب اسلامی مغفول مانده است؛ آثاری که بیش از دیگر آثار متفکران، منابع نظری برای پدیده انقلاب اسلامی در آن فراهم شده است.
۶۲.

بررسی کلی مفاهیم پایه تمدّن اسلامی در اندیشه مالک بن نبی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی تمدن توسعه جهان اسلام استعمار استعمارپذیری جنگ فرهنگی گفت وگوی انقلاب ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۷ تعداد دانلود : ۳۲۲
بررسی های اندیشه اسلامی با رویکرد تمدنی را باید عالی ترین سطح طرح اسلام با گرایش عقلانی، عمل گرا، کارامد و عینیت ساز به شمار آورد. به باور مالک بن نبی بحران های اصلی جهان اسلام و بلکه بشریت از جنس تمدنی است و راه برون رفت از این بحران ها و عقب ماندگی ها در عرصه نظر و عمل جز بازسازی نگره ها و عینیت های تمدنی در جهان اسلام نیست. تحلیل نگره های ابن نبی این حقیقت را روشن می سازد که الگوی تمدنی نه تنها بیانگر صورت عینی اسلام، بلکه نشان نوع تفکر و فهم عالمان از دین نیز هست. بخش های مهمی از این مقاله به تبیین ظرفیت ها و مناسبات اندیشه این فیلسوف تمدن با زیرساخت ها و ساختارهای تمدن گرای انقلاب اسلامی ایران اختصاص یافته است. در این مقاله، تلاش می شود با توصیف و تحلیل اندیشه های مالک بن نبی، مهم ترین مفاهیم مبنایی مطالعات تمدنی اسلامی مالک و کارامدی اندیشه های تمدنی وی برای برون رفت جریان های اسلام گرا از چالش های فکری و عملی حوزه تمدن به اثبات برسد.
۶۳.

نقش آیت الله مجاهد برازجانی در مقابله با استعمار در جنوب ایران

کلیدواژه‌ها: مجاهد شیخ محمدحسین برازجان قرن بیستم استعمار مبارزه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۲ تعداد دانلود : ۴۹۰
آیت الله شیخ محمدحسین مجاهد برازجانی یکی از شخصیت های مؤثر و مبارز که جد و جهد خود را برای ساماندهی قیام مردم وطن خواه بوشهر به کار گرفت و علم مبارزه با استعمار انگلیس را به دوش گرفت، علاوه بر تهییج و صدور فرمان مقابله، در کنار سایر مبارزان در میدان جهاد حاضر شد و تا آنجا پیشرفت که ملقب به «مجاهد» گشت. او مورد احترام مردم منطقه و محل رجوع آنان بود هر چند در مقطعی مورد بی مهری قرار گرفت و ناچار به جلای وطن شد. این مقاله عهده دار فراز و فرود زندگی و پاسخگوی به این سئوال است که ایشان در مبارزه با استعمار در جنوب ایران چه نقش داشته اند؟ با واکاوی اسناد آثار مکتوب موجود و تجزیه و تحلیل آن ها و گوشه های از فراز و فرود زندگی وی نقش پیشوایی وی در قیام دلیران تنگستان را اثبات نموده و نگارنده معتقد است به شایستگی نقش ایشان نمایان نشده است.
۶۴.

علت حضور نیافتن جریان روشن فکری در نهضت تحریم تنباکو(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: نهضت تحریم جریان روشن فکری استعمار استبداد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۳۵۲
نهضت تحریم تنباکو را می توان اولین نهضت بیداری ایرانیان در تاریخ معاصر دانست. این نهضت در عصری به وقوع پیوست که ایران اسلامی به وسیله استبداد و استعمار دچار ضعف و نابسامانی شدیدی شده بود. در این نهضت، با اینکه اقشار و گروه های گوناگون اجتماعی شرکت داشتند، جریان روشن فکری (گروه تحصیل کرده اروپایی) به رغم گفتمان اصلاحاتی که همیشه مدعی آن بوده است، نقش ناچیزی ایفا کرد. در این اثر، سعی شده است علل این حضور نیافتن بررسی شود. به نظر می رسد کج فهمی و تحلیل نادرست این جریان از واقعیت های جاری ایران در این دوره عامل اصلی این حضور کم رنگ بود. درک و موضع نادرست این جریان در برابر سه طرف اصلی درگیر در این نهضت (یعنی: مردم و فرهنگ سیاسی آنها؛ استبداد و دستگاه سلطنت قاجاری؛ استعمار و میزان نفوذ آن) موجب شد این جریان نتواند در نهضتی که به راستی آن را «مادر نهضت های معاصر ایران» می توان دانست، نقش ایفا کند. آنها می توانستند با تکیه بر بیداری مردم و استفاده از ظرفیت های فرهنگی سیاسی آنها، به جای خرافی خواندن اعتقادات و تحقیر فرهنگ سیاسی دینی مردم، و نیز با تکیه بر نگاه واقع بینانه نسبت به ماهیت استبدادی حکومت ایران و اصلاح گری واقعی به جای داشتن یک نگاه ضداستبدادی متأثر از شرایط غرب و نیز با بی اعتمادی به استعمار و کشورهای بیگانه، به جای خوش بینی به خیرخواهی آنها و خوش حالی از حضور آنها در ایران در کنار دیگر اقشار مردم، نقش مهم و بسزایی در این نهضت ایفا کنند.
۶۵.

هویت دوگانه در خدمت راهبرد استعماری: پاول سیسیانوف و پی ریزی استعمار تزاری در جنوب قفقاز (1803 1806/ 1217 1223)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: استعمار روسیه تزاری سیسیانوف قفقاز گرجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳ تعداد دانلود : ۳۴۲
در پژوهش حاضر، جلوه ای متفاوت از شخصیت پاول سیسیانف بررسی شده است. تفاوت برجسته این چهره نظامی با فرمانداران قبل و بعد از وی در قفقاز، تبار گرجی و هویت دوگانه اش بود. پرسش محوری این پژوهش نیز ناظر بر همین ویژگی شخصیت سیسیانف است؛ این که چه پیوندی می توان میان هویت دوگانه سیسیانوف با خط مشی وی در پیشبرد راهبرد استعماری روسیه تزاری در قفقاز تشخیص داد؟ مبنای این پژوهش اطلاعاتی است که از منابع دست اول و اسناد آرشیوی به زبان های فارسی، لاتین و روسی، گردآوری و در جهت ارائه پاسخ به پرسش محوری آن تحلیل شده است. این مطالعه از نوع توصیفی تحلیلی است و هدف آن است که ضمن ارائه یک گزارش توصیفی از اقدامات سیسیانف، ذهنیت فرهنگی و رفتار نظامی وی در ربط با مسأله پژوهش تحلیل شود. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که می توان ارتباط معناداری میان خاستگاه فرهنگی دوگانه و منش فرهنگی سیسیانف با الگوی رفتار وی تشخیص داد. درواقع، برخورد خشن و تحقیرآمیز سیسیانف با خاندان پادشاهی گرجستان و خوانین ایرانی جنوب قفقاز و استفاده اش از شگردهای سنتی برای پیشبرد سیاست روسیه در این حوزه، بیانی از هویت دوگانه وی و جلوه ای از تناقض های راهبرد استعماری روسیه در جنوب قفقاز بود.      
۶۶.

تحلیل وضعیّت سیاسی، اقتصادی خوزستان در دوره ناصرالدین شاه (1264-1313ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خوزستان قاجاریه استعمار ترکیب جمعیّتی عمران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۳۰۹
خوزستان از آبادترین بخش های ایران زمین و پایتخت پادشاهی های نیرومندی در اعصار مختلف بوده است؛ لیکن در دوره قاجاریه از آبادانی باستانی آن اثری نمانده بود و این ناحیه مشکلات فراوانی داشت. پیشینه تمدّنی، حاصلخیزی زمین، آب و هوای مناسب و راه داشتن به سواحل دریای آزاد، ویژگی هایی است که نابسامانی اوضاع آن در آن دوره را تأمل برانگیز می نماید. نویسنده با هدف بازشناسی وضعیّت سیاسی  اجتماعی خوزستان در عصر ناصری، می کوشد با رویکرد «توصیفی تحلیلی» و روش «کتابخانه ای» و «اسنادی» به این پرسش پاسخ دهد: نابسامانی وضعیّت خوزستان در دوره ناصرالدین شاه ناشی از چه عواملی بوده است؟ چنین فرض می شود که دو دسته عوامل تحوّلات سیاسی و اجتماعی خوزستان را شکل داده اند: نخست عوامل بومی مانند عملکرد قبیله ها و کُنش حاکمان محلی و دیگر دخالت استعمارگران اروپایی. این بررسی نشان می دهد: عملکرد دولت قاجاریه و مداخله بیگانگان مانع عمران این ناحیه گردید و چیرگی زندگی قبیله ای و رفتار نامناسب مأموران حکومتی، از مشکلات سیاسی و اجتماعی خوزستانِ در عصر ناصری بوده است. 
۶۷.

نقش مطبوعات ادبی در ترویج وطن دوستی (باتاکید بر قیصرنامه ادیب پیشاوری)

کلیدواژه‌ها: قیصرنامه ادیب پیشاوری شاهنامه استعمار میهن پرستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۳۸۰
منظومه ی حماسی قیصرنامه، مشهورترین اثر ادیب پیشاوری است ،که مشتمل بر14000بیت است و به تقلید و وزن شاهنامه فردوسی سروده شده است.کثرت اطلاعات ادیب از فرهنگ اسلامی وعلوم مختلف قدیم وتبحرش در لغت فارسی وعربی موجب گردید که شعرش مشحون از اطلاعات ومعلومات مختلف باشد. ادیب پیشاوری قیصرنامه را در توصیف «ویلهم دوم» امپراطور آلمان ومبارزات آلمان درجنگ جهانی اول در برابر انگلیس وهم پیمانانش سروده است.حب وطن وعشق به استقلال مملکت، مذهب وسیرت ادیب بود. هیچ گناهی را بزرگتر از خیانت به وطن وتمایل به اجانب نمی دانست. این مقاله مارا با یکی از برجسته ترین درون مایه های شعر وی که میهن دوستی است، آشنا می کند.
۶۸.

نقش روحانیت در ملی شدن صنعت نفت

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روحانیت ملی شدن ملی شدن صنعت نفت صنعت نفت استعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۲ تعداد دانلود : ۵۴۹
صنعت نفت از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است. جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران یکی از رویدادهای تاریخی مهم حیات سیاسی است که طی آن ایرانیان به صحنه سیاست آمدند تا نه تنها ریشه استعمار خارجی رابرای همیشه بسوزند بلکه راه را برای عمران و آبادی کشور هموار نمایند. مقاله حاضر به نقش روحانیت در ملی شدن صنعت نفت می پردازد؛ حادثه ای در خور اهمیت و شایان توجه است، که باید به عنوان یکی از تجربه های مهم، مورد بررسی قرار گیرد. می توان نتیجه گرفت که ملی شدن صنعت نفت کشور عزیزمان ایران، که باعث قطع دست ایادی بیگانه از چپاولگری و تاراج این سرمایه ملی گردید، آن چه که نقش اساسی را در این راستا ایفا نمود، و آن را می توان به عنوان نکته ثقل این پیروزی شیرنی و بزرگ قلمداد نمود، ارتباط وثیق و محکم توده مردم با روحانیت، خصوصا آیت الله کاشانی (رحمه الله علیه) بود، که با روشنگری های خویش ملت را بیدار نمود و آنان را از خواب غفلت بیدار ساخت، و همین امر باعث گردید که حتی خواص جامعه مانند دکتر مصدق نیز فرصت عرض اندام داشته باشند و بتوانند به برکت این پشتوانه محکم در مقابل دربار و انگلیسی ها بایستند و صنعت نفت را ملی نمایند؛ و همچنین فضای باز سیاسی پس از شهریور1320، عرصه ی فعالیت را برای تمامی طبقات، ازجمله روحانیت فراهم آورد. در پی آن، روحانیون نیز قدرت از دست رفته ی خود را بازیافتند و در برابر جریان های مختلف از جمله ملی شدن صنعت نفت موضع گیری كردند تا صنعت نفت کشور ایران ملی گردد.
۶۹.

سه زن دربار ناصری و تمدن اروپا

کلیدواژه‌ها: قاجاریه ناصرالدین شاه زنان مهدعلیا عزت الدوله تاج السلطنه تمدن اروپا استعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۸۰۲
در میان مردان دربار قاجار، عباس میرزا، قائم مقام و امیر کبیر از پیشگامان نوگرایی و توجه به تمدن اروپا بودند. اما حدود آشنایی زنان دربار قاجار با تمدن غرب مشخص نیست. این پژوهش با تکیه بر سه زن عصر ناصری یعنی مهد علیا مادر، عزت الدوله خواهر و تاج السلطنه دختر ناصرالدین شاه، حدود آشنایی زنان را با دانش و از سوی دی گر با استعمار غ رب بررسی می کند. به نظر می رسد زنان دربار قاجار در جهت گسترش مظاهر علمی تمدن غرب چون مدرسه روزنامه و غیره گامی بر نداشتند، نسبت به جنبه استعماری غرب نیز بی توجه بودند.
۷۰.

بررسی بازتاب عملکرد دکتر محمد مصدق در تحولات سیاسی مصر در دهه ی 1950م

کلیدواژه‌ها: مصدق ناصر مصر ملی کردن استعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۳۶۲
ملی کردن صنعت نفت در ایران توسط دکتر محمد مصدق یکی از حوادث مهم تاریخ معاصر خاورمیانه در دهه ی 1950م می باشد. این اقدام گامی بزرگ برای کوتاه کردن دست استعمار از کشور ایران و کسب آزادی ملی بود. که علاوه بر بازتاب داخلی، بازتاب های منطقه ای و فرامنطقه ای وسیعی برجای گذاشت. بارزترین جلوه های این رخداد همانا از بین بردن تصور شکست ناپذیری کشورهای استعماری و شکستن تابوی استعمار در منطقه خاورمیانه می باشد. بیشترین تأثیر این جنبش ضد استعماری ایران، در کشور مصر متجلی گردید. برای اینکه ملت مصر نیز مانند ایرانیان طعم تلخ استعمار را در طول قرون متمادی چشیده بودند. بنابرین آزادی خواهان مصر با الگو قرار دادن اقدامات ضد استعماری دکتر مصدق، تلاش مضاعفی را در راه نجات کشورشان از استعمار خارجی و استبداد داخلی با شور و هیجان بیشتری دنبال نمودند؛ و در نهایت موفق به الغاء سلطنت و برقراری حکومت جمهوری شدند. این شور و هیجان ملی با روی کار آمدن سرهنگ جمال عبدالناصر دوچندان شد. وی با تاثیر پذیرفتن از دکتر مصدق اقدام به ملی کردن کانال سوئز که در حقیقت شریان حیاتی مصر و تحت نفوذ و سلطه انگلیس و فرانسه بود، کرد. البته ناگفته پیداست که این اقدام جمال عبدالناصر، بدون تردید به نوعی ادامه راه دکتر محمد مصدق بود که دومین ضربه ی بزرگ را بر پیکر استعمار وارد ساخت.
۷۱.

مراجع ایرانی و قیام 1920 شیعیان عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قیام تاریخ سیاسی عراق شیعیان استعمار بریتانیا جنبش های اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۲ تعداد دانلود : ۷۳۵
قیام 1920 یا انقلابی که به «ثوره العشرین» معروف شد، از روی دادهای مهم تاریخ معاصر عراق است. این قیام واکنشی در برابر دولت استعماری انگلستان در عراق پس از جنگ جهانی اول و تلاشی برای تأسیس دولت اسلامی مستقل شیعی یا دست کم نامتعهد به غرب بود. شیعیان این کشور، پس از «اشغال شدن» کشورشان، به رهبری مراجع و روحانیانی که بیشتر ایرانی بودند، قیام گسترده ای در برابر اشغال گران سازمان دادند. این قیام به استقلال کامل عراق نیانجامید، اما در شکست سیاست های دولت استعماری انگلیس و پیدایی نخستین حکومت ملی در عراق بسیار تأثیر گذارد. چگونگی شکل گیری این قیام و چیستیِ سرچشمه ها و پی آمدهایش و چگونگی تأثیرگذاری مراجع ایرانی ساکن عتبات در رهبری آن قیام، مهم ترین مسائل مطرح در این مقاله اند. اینکه کم تجربگی سیاسی محلی در این قیام و چیرگی گسترده بریتانیا بر سیاست های منطقه، به ناتوانی و عقیم ماندن قیام انجامید، مفروض است.
۷۲.

رویکرد قرون وسطایی گاردنر در معرفی پیامبر اسلام (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ویلیام هنری تمپل گاردنر تبشیر حضرت محمد (ص) مصر استعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۴۴۰
در این پژوهش، راهبردی نوین در قرن نوزدهم در انگاره سازی از چهره پیامبر اسلام در متون تولیدشده توسط یکی از اسلام شناسان غربی، به نام ویلیام هِنری تمپل گاردنر [1] (1873-1927) واکاوی شده است. مسئله این تحقیق بررسی نوعی راهبرد است که در موضعی مغرضانه می کوشد با پوششی علمی و ظاهراً عاری از سوگیری پیامبر اسلام را معرفی کند. انگاره های تولیدشده در این راهبرد در پی نشان دادن اسلام و پیامبر این دین مبین به غرب نیست و تنها در پی اثبات ناتوانی حضرت محمد 6 در ایجاد دینی جهان شمول و مقبول برای تمام زمان ها است. بسیاری از اندیشه های مغرضانه پیش از تمپل در غرب مسیحی پیامبر اسلام 6 را به مخاطب مسیحی و غربی دروغین معرفی می کردند، اما گاردنر، که فعالی مذهبی در مصر بود، سعی کرد در زمانه ای که این کشور در تلاش برای کسب آزادی از استعمار بود، انگاره ای جدید درباره بخشی از هویت ملی و مذهبی این مردم ارائه دهد و درنتیجه، شیوه ای دیگر در این دشمنی پیش گرفت. وی کوشید اذهان مسلمانان را با این اندیشه اقناع کند که پیامبر دین مبین اسلام 6 متعلق به زمانه ای است که در آن ظهور یافت و بنابراین، آموزه های او برای تمام زمان ها و مکان ها کارایی ندارد. به عکس، در این دیدگاه، حضرت مسیح 7 پادشاه و سرور جهان در کل ادوار و با ویژگی هایی جهان شمول معرفی می شود. این راهبرد ممکن بود بدون اینکه مخاطب را برانگیزد، او را آماده قبول گذر از هویت اسلامی خود کند [1] . William Henry Temple Gairdner
۷۳.

برساخته های گفتمان غرب زدگی؛ بافته های جلال آل احمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: غرب زدگی بازگشت به اصل تجدد استعمار روحانیت گفتمان هژمونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۳۶۷
این مقاله در صدد است به فرآیند شکل گیری و هژمون شدن گفتمان غرب زدگی در ایران بپردازد. در شناسایی سازوکارِ کشمکش ها و منازعات اجتماعی، نظریه گفتمان لاکلاو و موف یکی از کارآمدترین روش ها است که به عنوان چارچوب و استراتژی تحقیقِ پیش رو برگزیده شده است. با اتکا به این نظریه، پی می بریم گفتمان غرب زدگی تصویری که از گفتمان غربگرای تجدد خواه و مدرنیزاسیون ارائه می دهد، تصویری از شکاف ها و انشقاق های فزاینده هویتی سوژه هاست که طی سلطه پارادایمِ صنعتیِ غرب و وابستگی اقتصادی- سیاسی شکل گرفته است. پس از ارائه چنین تصویری و با استفاده از زمینه هایی که در ایجاد تزلزل و بی قراری در گفتمان حاکمیت به وجود می آورد، با بهره گیری از دال«اصالت و هویت»، به طرد و حاشیه رانی دال های گفتمان غرب گرای حاکمیت پرداخته و با غیریت سازی از غرب، شرایط لازم را برای ساختار شکنیِ همه جانبه گفتمانِ رقیب و هژمون شدن خود فراهم می کند.
۷۴.

ادوارد سعید و روایت استعمار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روایت ادوارد سعید شرق شناسی استعمار امپریالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۷۳۶
تون ادبی باف ت های اجتماعی را با قدرت و پیچیدگی ارائ ه می کنند. این متون تجارب اجتماعی را کامل تر به هم پیوند می دهند. همچنین، شیوه ی بازنمایی متون ادبی می تواند به فهم شای س ته تر و تاریخی تر منجر شود . علاوه بر ای ن ، متون ادبی می توانند دیدگا ه های متفاوت پایدار ایجاد نماین د . از این رو ی ، ادبیات داستانی انتخاب زیباشناخت ی اکثر محققان و منتقدان پسا استعماری است. از دیگرسوی ، تبلور شرق شناسی در زمینه های مختلف پژوهشی این گرایش عمومی رش ت ه ی زبان شناسی را به ی ک رشت ه ی دانشگاهی تمام عیا ر در علوم اجتماعی تبدیل کرده است . یکی از عرص ه های فرهنگی شرق شناسی همین ادبیات داستان ی ، روایت یا رمان اس ت . روایت نمودی از ماشین فرهنگی است که برای از بین بردن خاطرات به جا مانده از خشونت امپریالیس م ، انحراف ذهن بومیان و ایجاد ابهام به کار می رود. در نتیجه ، حس بدبینی نسبت به حکومت امپراتوری و هژمونی ناشی از آن کم رنگ یا خنثی م ی شود . فواید چنین دستاوردی برای امپریالیسم فراوان اس ت . این نوشته درصدد بررسی رابطه ی میان روایت و استعمار با تأکید بر آراء و آثار ادوارد سعید است.
۷۵.

تأثیر تبشیر بر انگاره سازی اسلام شناسان انگلیسی زبان از پیامبر اسلام(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تبشیر پیامبر اسلام اسلام شناسان انگلیسی زبان انگاره سازی استعمار میسیونر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۴۷۹
پژوهش حاضر بر آن است تا تأثیر تبشیر را بر انگاره های ساخته شده اسلام شناسان انگلیسی زبان، از پیامبر اسلام در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم بررسی کند. این پژوهش سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که پدیده تبشیر چه تأثیری بر انگاره های تولیدشده از پیامبر اسلام در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم داشته است. واقعیت این است که هژمونی استعمار و پدیده تبشیر در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند، هم چنین تبشیر در پی ایجاد فضای اندیشگانی مناسب برای پذیرش استعمار بوده است. در همین زمان، کشورهای اسلامی نیز هدفی برای استعمار به حساب می آمدند. در نتیجه، تبشیر در کنار استعمار، مظاهر تمدنی این ملت ها، ازجمله اسلام را به چالش کشاند و ایشان را از دلبستگی به تمدن خود دور کرد و آماده پذیرش سلطه غرب کرد. پس این فرضیه مطرح است که «نویسندگان میسیونر با دیدگاه های جانبدارانه کوشیده اند پیامبر اسلام را دروغین معرفی کنند» و بدین ترتیب شالوده تمدن اسلامی را سست کرده و مسلمانان را پذیرای تمدن غرب با تمام مظاهر آن کنند.
۷۶.

تحلیل جامعه شناختی اندیشه های نخبگان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران از سنت به مدرنیته در دوره قاجار به روایت سفرنامه های اتباع خارجی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: سنت مدرنیته تغییر نخبگان سیاسی و فرهنگی پیشرفت غرب استعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۴۰۱
هدف این تحقیق دستیابی به برخی از زوایای پنهان تاریخ معاصر ایران در دوره قاجار با استفاده از متون سفرنامه های اتباع خارجی بر پایه نگاهی جامعه شناختی است. این مقاله برپایه روش تحلیل محتوای کیفی است و تلاش گردیده تا با بررسی متون سفرنامه های اتباع خارجی و استخراج داده ها، مفاهیم، مقولات و گزاره های جدیدی را در تفسیر رویدادهای این دوره به دست آورد. بر اساس یافته های این مقاله، نخبگان قاجار به روایت سفرنامه نویسان، کسانی بودند که به دنبال ایجاد تغییراتی برای پیشرفت کشور بودند اما این تلاش ها یا به واسطه ناکارآمدی حکومت و دسیسه های دربار یا به واسطه دخالت های دول بیگانه به شکست می انجامید. علاوه بر این آنچه در این متون مشاهده می شود این است که نخبگان قاجار هرگز تصویر درست و مطابق واقعی از پیشرفت در غرب و مبانی آن نداشتند.
۷۷.

بررسی تطبیقی کاربست مکان و انواع آن در نقد رمان (مورد پژوهش: اهل غرق اثر مونیرو روانی پور وحکایهبحار حنا مینه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی عنصر مکان استعمار حنا مینه مونیرو روانی پور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۳۳۹
مکان از جمله عناصر اصلی تشکیل دهنده ی چارچوب داستانمی باشد که در پیشبرد حوادث و تفهیم آنها نقش بسیار تاثیرگذاری دارد. نقش مکان در رمان های معاصر، بسیار برجسته بوده و نویسندگان همواره به این عنصر مهم توجه ویژه ای مبذول داشته اند و با مهارت خاصی از آن برای بیان اهداف خود استفاده کرده اند. حنا مینه و مونیرو روانی پور از جمله نویسندهای می-باشند که به سازمایه های مکان توجه خاصی داشته اند و اهداف خود را در نگارش رمان برمبنای این عنصر مهم پی ریزی کرده اند؛ بنابراین بررسی دقیق سازمایه های مکانی می تواند در نقد رمان های آنها راه گشا باشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی و براساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی با تکیه بر کاربست مکان و انواع آن در رمان، به بررسی تطبیقی دو رمان حکایهبحار و اهل غرق پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که با وجود تفاوت-های فراوان در به کارگیری انواع مکان، هر دو نویسنده در بیان اهداف خود بیشترین استفاده را از مکان باز دریا داشته اند.
۷۸.

بررسی نقش تاریخ در ناامنی های مرزی (مورد: استعمار در منطقه شاخ آفریقا)

کلیدواژه‌ها: تاریخ استعمار ناامنی منطقه شاخ آفریقا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۳۷۴
منطقه شاخ آفریقا چهار کشور سومالی، اتیوپی، اریتره و جیبوتی را شامل می شود. یکی از مسائل موجود در این منطقه، منازعات مرزی و سرزمینی و ناامنی های ناشی از آن در مناطق مرزی کشورها است. در وقوع این بی ثباتی و ناامنی های مرزی، عوامل مختلفی تأثیرگذار است که در میان آن ها تاریخ، ذهنیت های تاریخی و نقش تاریخ استعماری حاکم قابل توجه است. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است که با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، در پی بررسی و ارزیابی نقش تاریخ در وقوع ناامنی های مرزی با مطالعه موردی نقش استعمار در ناامنی های مرزی شاخ آفریقا است. متغیر وابسته پژوهش، ناامنی های مرزی و متغیرهای مستقل، تاریخ، تاریخ استعماری و منطقه شاخ آفریقا است. سؤال اصلی این است که مؤلفه تاریخ و تحولات تاریخی چه نقشی در وقوع ناامنی های مرزی در منطقه شاخ آفریقا دارد؟ در شاخ آفریقا مهمترین منازعات و ناامنی های مرزی شامل درگیری های مرزی میان اتیوپی و اریتره؛ جیبوتی و اریتره؛ و ناامنی ناشی از منازعات اقوام و قبایل در مناطق مرزی سومالی و کنیا بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مؤلفه تاریخ، تاریخ استعماری و اقدامات کشورهای استعمارگر در ترسیم مرزهای میان کشورها خصوصاً در شاخ آفریقا -که براساس منافع استعماری انجام شده و مصالح و منافع محلی شهروندان در نظر گرفته نشده است-، نقش مهمی در شکل دادن به منازعات مرزی میان کشورها و ایجاد بی ثباتی و ناامنی در مناطق مرزی داشته است.
۷۹.

مؤلّفه های پسااستعماری در اشعار مهدی اخوان ثالث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخوان ثالث استبداد استعمار امپریالیسم پسااستعماری مقاومت یأس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۳۸۰
مطالعات پسااستعماری یکی از حوزه های مطالعات جدید در مورد کشورهای موسوم به جهان سوم و نگرشی انتقادی به مجموعه ای از رهیافت های نظری است که با تأکید بر پیامدهای استعمارگرایی به تحلیل گفتمان استعماری می پردازد. ادوارد سعید، بنیان گذار واقعی نظریه پسااستعماری در کتاب شرق شناسی اش بر این اصل تکیه دارد که متفکران غربی، عمدتاً تصویر نادرستی از مشرق به مثابه «دیگری» مطرح کرده اند. وی بر این باور بود که پیامدهای استعمارگری در قالب هرج و مرج، کودتا، فساد و جنگ های داخلی و خونریزی تا امروز ادامه یافته است. در ادبیات ایران، مهدی اخوان ثالث از شاعرانی است که روایت گریِ حضور استعمار انگلیس و آمریکا در شعرش آشکارا انعکاس دارد. این مقاله توصیفی- تحلیلی بر آن است تا بیان دارد جلوه های پسااستعماری در اشعار اخوان چگونه ظهور می یابد؟ بررسی ها نشان می دهد: اخوان به زبانی نمادین و تمثیلی با تصاویر شاعرانه از استعمار سخن به میان آورده و در اشعارش فضای یأس آمیز بعد از چیرگی استعمار را وصف کرده است
۸۰.

شرح و بررسی مؤلفه های پایداری در شعر معاصر موریتانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مؤلفه های پایداری استعمار م‍وری‍ت‍ان‍ی آزادی خواهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۳۰۱
موریتانی کشوری وسیع بافرهنگی ریشه دار در شمال غربی قاره که زبان رسمی آن، عربی است. این زبان، اساس فرهنگ و ادبیات موریتانی را تشکیل می دهد. تاریخ معاصر کشور موریتانی عرصه مبارزه مستمر مردم این سرزمین با استعمار و تلاش های آزادی خواهانه آن هاست. سال ها سلطه استعمار غربی بر این کشور، ضربه های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی متعددی بر پیکر آن وارد ساخته، اما از سوی دیگر همین استعمار موجبات ظهور جنبش های ادبی، اجتماعی و سیاسی فراوانی را فراهم ساخته که هدف اصلی خود را رهایی این سرزمین از قبضه استعمار به شمار می آورد. ارباب این جنبش ها از وسایل گوناگونی برای رسیدن به اهداف خود بهره جسته اند که در صدر آن ها می توان به شعر و ادبیات اشاره نمود. شعر عربی در موریتانی پا به پای مبارزات و تحولات ایستادگی نموده و درگذر زمان با تکامل هر چه بیشتر خود، منادی آزادی و مطالبه گر حقوق مردم این کشور بوده است. شعر موریتانی با در نظر گرفتن شرایط موجود در کشور سه مرحله را پشت سرنهاده که هر یک از این مراحل ویژگی ها، اهداف و پیشگامان خود را دارد. شاعران پایداری موریتانی در مبارزات ادبی خود برخی از جنبه ها را بیش از موارد دیگر مدنظر داشته اند که از آن ها تحت عنوان مؤلفه های پایداری یاد می شود. این پژوهش که از نوع کیفی است، به روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نوشته شده و سعی شده باهدف  معرفی ادبیات موریتانی، بیان اصول و انواع آن، برترین مؤلفه های پایداری منطبق با سه مرحله فوق به همراه برخی نمونه های شعری مربوط به هر دوره شرح و توضیح داده شود.درنهایت دریافته است که شعر عربی موریتانی بخشی جدایی ناپذیر از ادبیات عربی است و از مهم ترین ابزارهای مبارزاتی، انتقادی، اصلاح جامعه و سیاست برشمرده می شود.