مطالب مرتبط با کلیدواژه

تاریخ سیاسی


۱.

خوارج در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امامت موالی خروج تاریخ سیاسی نشر اسلام ازارقه دار هجرت اجتماعی سیستانا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰۴ تعداد دانلود : ۱۱۱۹
خوارج یکی از جریان های مؤثردر تحریکات دنیای اسلام در قرون اولیه هجری محسوب می شوند که به دلایل مختلف سیاسی ، مذهبی، در نخستین نیمه قرن اول هجری ظهور کردند و شعب گوناگون آن در نقاط مختلف قلمرو اسلامی پراکنده شد و هوادارانی از میان غیر عرب یافتند. به پشتوانه این نیروهای جدید بود که حدود سه قرن چهره نظامی خود را حفظ نمودند و قیام های گسترده ای علیه خلفای اموی – عباسی ترتیب دادند. با این حال علی رغم تلاش های مداوم خوارج در متزلزل ساختن بنیان های این دو سلسله ، ایشان هیچگاه به عنوان آلتراناتیو – جانشین احتمالی – امویان یا عباسیان مطرح نشدند. از جمله مناطقی که از کانون های دیرپای خوارج شد، مناطق جنوب شرقی ایران ( سیستان بزرگ ) بود. در مقاله حاضر ضمن توصیف کلیاتی درباره خوارج به بررسی فراگرد نفوذ و استقرار خوارج در ایران پرداخته و برخی نتایج ناشی از آن را یادآور می شویم.
۲.

ضرورت شناخت تاریخ سیاسی عصر مشروطیت تفاوت سطح تحلیل رسائل و مطبوعات عتبات عالیات با تاریخ نگاری مدرن عصر پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اندیشه سیاسی مشروطیت عتبات عالیات تاریخ سیاسی تاریخ نگاری مدرن رسائل و مطبوعات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۴ تعداد دانلود : ۸۹۸
عصر مشروطیت از مقاطع مهم تاریخ سیاسی و فکری ایرانیان است، همچنین به نظر می رسد به علت رهبری مذهبی و سیاسی مراجع شیعه در نجف، این زمان برای عراق و حتی حوزة عثمانی نیز مباحث و مسائل مهمی را برای تحقیق و پژوهش دربر دارد، اما با دقت و سیر در اسناد و مدارک و رسائل و مطبوعات مشروطة اول و مشروطة دوم که دهة اول مشروطه را شامل می شود، درمی یابیم که سطح تحلیل و نگاه و دغدغه ها و اولویت های مطرح شده در متونِ دست اول با آن چه بعدها به نام مشروطه و ترسیم روند آن نوشته شده و گفته شده است، تفاوت اساسی دارد. این مقاله، با معرفی گوشه ای از این آثار و مقایسة آن با برخی تاریخ نگاری های مدرنِ مشروطه، درصدد است به قسمتی از این تحریف ها بپردازد. نقد این ناراستی ها می تواند به نوعی اصول شناخت تاریخ سیاسی ایران را در ابعاد گوناگون برای ما بازگو کند. به نظر می رسد هرچه از عمر مشروطیت ایران می گذرد و از طرف دیگر هرچه مباحث عمیق تری در انقلاب اسلامی معاصر پیش می آید، می توانیم با مقایسة جریان شناسی و اندیشة این دو حلقة تاریخی به شناخت بهتری از تاریخ سیاسی ایران دست یابیم.
۳.

بررسی آماری علل بی ثباتی دولت ایلخانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایلخانان بی ثباتی سیاسی تاریخ سیاسی سالشمار حکومت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ایلخانان
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ایلخانان سیاسی
تعداد بازدید : ۳۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۱۳۵
دولت ایلخانان مغول، پس از یک دوره تهاجم چهل ساله در ایران به قدرت رسید و هشتاد سال (736-656 ق) بر سر کار بود. این دولت از نظر قدرت نظامی و وسعت قلمرو، از دولت های بزرگ تاریخ ایران به شمار می آید، اما به رغم دفاع از مرزهای گسترده خود، بسیار بی ثبات بوده و همواره با بحران های سیاسی داخلی درگیر بوده است. از این رو، در اوج اقتدار به یکباره و در پی یک بحران داخلی سقوط کرد. بررسی آماری درباره ایلخانان در ایران نشان می دهد که سه عامل سن رسیدن به سلطنت، سن رخداد مرگ و مدت سلطنت آنها مؤلفه هایی تأثیرگذار در بی ثباتی مداوم آن دولت و نیز سقوط غیرمنتظره آن بوده است. تحقیق این مقاله بر اساس کاربرد علم آمار در تاریخ نگاری (Cliometrics) صورت گرفته که طی آن داده های آماری بر یک بستر زمانی مورد ارزیابی قرار می گیرد و دیگر عوامل مؤثر در بی ثباتی و سقوط آن در اینجا مورد نظر نبوده است.
۴.

باز تعریف تاریخ سیاسی پیشنهاد برای سامان دهی تاریخ سیاسی پژوهی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دولت آسیب شناسی تاریخ سیاسی مفهوم تحول دولت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ فلسفه تاریخ تعاریف و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۱۷۸۳ تعداد دانلود : ۲۹۸۸
درباره ی تاریخ سیاسی جوامع مختلف بسیار نوشته می شود، ولی در اکثریت قریب به اتفاق موارد، این تاریخ نگاری ها بر تعریف مشخص و موجهی از تاریخ سیاسی استوار نیست.به بیان دیگر، در اکثر این گونه کتاب ها و مقالات چیستی تاریخ سیاسی مفروض گرفته می شود، بی آنکه درباره ی این فرض سخنی به میان آید.در موارد اندکی هم که تعریفی از تاریخ سیاسی داده می شود، معمولاً تعریف از حد توضیح واضحات فراتر نمی رود.به علت این بی توجهی یا کم توجهی به تعریف و توجیه مفهوم تاریخ سیاسی، بنیاد و معیار معتبری برای ارزیابی این سنت پژوهشی و آثار منتشر شده شکل نمی گیرد.کاستی و ابهام در زمینه ی مفهوم سازی و روشمندی هم باعث می شود که مرز میان تاریخ سیاسی و تاریخ غیرسیاسی بیش از پیش به هم ریزد. با توجه به اینکه مرز میان علم و شبه علم روشمندی حاصل از تعریف مشخص و موجه موضوع است، هدف این مقاله تعریف تاریخ سیاسی به منزله ی تاریخ تحول قدرت سیاسی نهادینه شده در قالب دولت و توجیه آن تعریف است تا با موضوعیت بخشیدن به چنین بحثی، توجه مورخان و پژوهشگران را به ابهام ها و آشفتگی های موجود در این حوزه ی پژوهشی و اهمیت تلاش برای سامان دهی نسبی آن جلب کند.
۵.

درآمدی روشی بر چگونگی بررسی «امر سیاسی» در منابع تاریخی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاریخ روش در تاریخ تاریخ سیاسی منابع تاریخی امر سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۱ تعداد دانلود : ۷۴۱
«امر سیاسی» از مفاهیم سیاسی است که هم فهم نظری و هم تطبیق مصداقی اش، دارای ظرافت های علمی و فنی خاصی است. امر سیاسی رفتار یا کنشی در عرصه عمومی و معطوف به منافع و مصالح جمعی ناشی از رویکرد تعاملی یا تخاصمی در محدوده «قدرت سیاسی» است. موضوعات و مفاهیم سیاست در تاریخ با توجه به مقوله امر سیاسی و این پرسش که چگونه می توان امر سیاسی را در منابع تاریخی رصد کرد و مورد شناسایی قرارداد، در محدوده: 1. «قدرت سیاسی» (تعریف، ساختار، نوع، هدف، متولیان و حامیان آن)؛ 2. «کنش مردم» (نوع مواجهه آن ها با قدرت) است. فرضیه مقاله با توجه به تعریف امر سیاسی این است که می توان با بررسی «داده ها و اطلاعات در دوران کلاسیک و سنتی»، «فعالیت های مردم و نمودها و نگاه های آن ها در حوزه سیاست»، «اجزاء و طبقات قدرت و لایه های پنهان ساختار قدرت» و همچنین «هدف حکومت» در منابع تاریخی، موضوعات و مفاهیم مرتبط با حوزه امر سیاسی را استخراج کرد. در این نوشتار، محورها و برخی مستندات هرکدام از آن ها از منظر امر سیاسی در قالب یک چارچوب مفهومی و موضوعی ذکر شده است؛ چارچوب مفهومی و موضوعی که به شناخت دوران، ساختار دولت، حامیان قدرت، نوع و هدف حکومت و تصوّر مردم از قدرت سیاسی مربوط است
۶.

باز«کشف» تاریخ: نقد و بررسی کتاب تاریخ ایران در دوره قاجاریه (عصر آقامحمدخان)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تاریخ سیاسی تواتر خبر شالوده شناسی تاریخنگاری سنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۹ تعداد دانلود : ۷۲۹۱
کتاب تاریخ ایران در دوره قاجاریه، عصر آقامحمدخان، اثری است معتبر و دقیق درباره رخدادهای سیاسی این عصر که منجر به تاسیس سلسله قاجار گردید. نویسنده کتاب به مانند آثار پیشین خویش، با روشی که خود «انتقادی» و «درایت در روایت» می نامد و پس از تطبیق منابع اصلی، پنداشت های مشهور و جا افتاده درباره تاریخ این عصر را کنار زده و روایت هایی موشکافانه از ماوقع و سبب رخدادها می سازد. با وجود این، نویسنده به تعریف خویش از موضوع (علم) تاریخ و همچنین مواضع انتقادی نسبت به برخی مدعیات تاریخنگاری سنتی، پایبند نیست و این کتاب، آنچنان که منطق کار انتظار دارد، هم در عرصه «شالوده شناسی» و هم در به کارگیری منابع غیر سیاسی ناموفق بوده و به دلیل عدم تصویر «ایران» این عصر در عرصه های جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی و غیره، نتوانسته واقعیت این عصر را با تمام پیچیدگی اش بازنمایی نماید، در نتیجه، کتاب به بررسی تحولات سیاسی تقلیل یافته و باید آن را در پارادایم مدرن و شاخه تاریخنگاری سنتی قرار داد.
۷.

درآمدی بر تعامل تاریخ و سیاست «به سوی دانشی بینارشته ای»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۵۵۳ تعداد دانلود : ۳۹۴
دست یابی به معرفتی دقیق در خصوص نسبت تاریخ و سیاست، و در پی آن نایل شدن به فهمی از ماهیت بینارشته ای این دو شاخه از علوم انسانی، هدف بنیادین پژوهش حاضر به شمار می رود. تحقق چنین هدفی با محوریت مسئله «عاملیت» امکان بیشتری می یابد. به عبارتی فاعلیت انسان نقطه عطفی است که تلاش این متن در راستای بازخوانی انواع روایت ها در این باب معطوف به آن است. پرسش از عاملیت در نسبت میان تاریخ و سیاست چنین صورت بندی می شود: آیا سیاست تجلی فاعلیت انسان در سامان بخشی به حیات فردی و جمعی اوست، یا حکایت گر سیر قربانی شدن موجودیت های انسانی و اجتماعی در برابر اراده از پیش تعیین شده ای است که امور آنها را شکل می دهد و پیش می برد، یا نسبتی است از هر دو؟ پاسخی که به این پرسش ارائه می شود چنین است: انسان در عرصه سیاست از ساختارهای تاریخی تأثیر می پذیرد و بالعکس ساختارهای تاریخی در عرصه سیاست متأثر از فاعلیت انسان شکل می یابند. بر این اساس برای فهمی عمیق از کیفیت عاملیت، توجهی هم زمان به تاریخ و سیاست ضروری است. این در حالی است که سیر در تاریخ بدون توجه به سیاست (که تجلی گاه فاعلیت انسان است و تاریخ را رقم می زند) تلاشی ناتمام است و نیز مطالعه سیاست بدون توجه به تاریخ (که ساختارهای مقابل عاملیت از اعماق تاریخ می آیند) کوششی نارساست. چنین ارتباطی از ماهیت بینارشته ای علوم تاریخ و سیاست حکایت می کند. علاوه بر این تعامل آنها خود امکان تولید دانش بینارشته ای جدیدی را فراهم می سازد.
۸.

تاریخ سیاسی جدید"" به مثابه روش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاریخ تاریخ سیاسی تاریخ سیاسی جدید روش شناسی تاریخ سیاسی مفاهیم تاریخ سیاسی جدید

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ فلسفه تاریخ مباحث نظری
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگری
تعداد بازدید : ۹۳۰ تعداد دانلود : ۶۱۱
«تاریخ سیاسی جدید»، رویکردی مفهومی و روش شناختی به حوزه تاریخ است که با شکل گیری دانش تاریخ در عرصه تاریخ نگاری جدید شکل گرفت و در نیمه دوم قرن بیستم، به یک جریان تقریبا عمومی تبدیل شد. یکی از گفتمان های رایج در تاریخ سیاسی تفاوت بین تاریخ سیاسی «جدید» و سنتی است. بحث های موضوعی/مفهومی، مطالعاتی و روش شناختی در این رابطه قابل طرح  است و می تواند به تعریف و تعمیق مطالعات و بررسی های «تاریخ سیاسی جدید» و  در نتیجه، حرکت مناسب در مسیر  این گرایش کمک کند. بررسی  داده ها موبد آن است، با وجود سابقه گسترده در نگارش متون تاریخ سیاسی، چارچوب دهی مفهومی و روش شناختی در تاریخ سیاسی به معنای عام آن صورت نگرفته و این بی توجهی به «تاریخ سیاسی جدید» نیز سرایت کرده است. پژوهش حاضر در پی گشایش مدخلی در حوزة تاریخ سیاسی جدید و پیدایی افق های آن است. مبنای این پژوهش بررسی منابع پرداخته شده به موضوع «تاریخ سیاسی جدید» است؛ چرا که در «تاریخ سیاسی جدید»، افق های تازه ای در حوزه تاریخ سیاسی مثل بازنگری در معنا و قلمرو امر سیاسی، مباحث و موضوعات فرهنگی و زبانی و تاثیرات آن در تاریخ سیاسی و شکل گیری موضوعاتی چون مشارکت سیاسی گسترده اجتماعی، هویت های عمومی و ملی اجتماعی، فلسفه تاریخ  جدید و تاثیر آن بر حوزه سیاست  و غیره قابل بررسی است.
۹.

مشارکت سیاسی خاتون ها در دولت سلجوقیان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مشارکت زنان عزل و نصب تاریخ سیاسی خاتون های سلجوقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۵۱۹ تعداد دانلود : ۱۲۴۳
دولت سلجوقیان در اوایل قرن پنجم هجری از میان ترکان مهاجر از شرق ایران برآمدند  و با پیروزی بر غزنویان و آل بویه، وسیع ترین امپراتوری اسلامی را ایجاد کردند. مشارکت زنان در قدرت در دوره سلجوقیان، یک پدیده شاخص بود و آثار آن در منابع تاریخی دیده می شود. پژوهش حاضر، با استناد به منابع تاریخی بویژه فرهنگنامه ها و تاریخ های  سیاسی درصدد پاسخ به این پرسش است که خاتون ها ی سلجوقی چگونه و در چه حوزه هایی بر بدنه سیاسی دولت تاثیرگذاربودند؟ نگارندگان بر این باورند که ملکه های سلجوقی هوشمندانه به شیوه مستقیم از راه هایی چون مشاوره با سلاطین، ایجاد تشکیلات مستقل، فشار بر شاهان سلجوقی در تعیین ولیعهد و ورود در رقابت های سیاسی موجود در دربار و به طور غیرمستقیم با ازدواج های سیاسی در ایجاد روابط دیپلماسی با دولت های دیگر، بر تمامی نهادهای دولتی اشراف و در ساختار دیوانی و تحولات سیاسی و نظامی نقش داشتند.
۱۰.

واکاوی تعاریف «تاریخ سیاسی»؛ ارائه چارچوبی مفهومی و نظری درباره پژوهش تاریخ سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاریخ سیاسی امر سیاسی روش پژوهش در تاریخ سیاسی چارچوب مفهومی و نظری تاریخ سیاسی تاریخ سیاسی جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۹ تعداد دانلود : ۳۸۳
در تعریف «تاریخ سیاسی»، خلاء ها و نواقصی وجود دارد که به نظر می آید مسئله آن به ضعف و کم کاری در چارچوب دهی مفهومی و نظری بر گردد؛ در اغلب نوشته ها وکتا ب های مرتبط با تاریخ سیاسی، بیشترین تمرکز بر رفتار حاکمان و پادشاهان، بدون ارائه تعریف «قدرت و امر سیاسی» بوده که بیشترین سهم را در بازشناسی تاریخ سیاسی دارد.با توجه به خلاء در این حوزه، توصیف و تبیین مباحث نظری و ارائه موضوعات محوری از، یک اقدام مهم برای چارچوب دهی مفهومی و نظری در پژوهش تاریخ سیاسی است. روش تحقیق مقاله، بررسی و تحلیل مضامین تعاریف تاریخ سیاسی در بین تعاریف است. یافته های تحقیق حکایت از این دارد که در حوزه «تاریخ سیاسی»، ساخته شدن موضوعات محوری و فهم معنای آنها، از یک طرف تابع زمان و مکان است که در این رابطه، شناخت «امر سیاسی» مهم می شود و از طرف دیگر تمرکز روی موضوعات مرتبط با قدرت سیاسی است.
۱۱.

صورت بندی تأثیرات معروف و منکر در تاریخ سیاسی معتزله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: معتزله تاریخ سیاسی معروف و منکر رهیافت مبارزه مثبت رهیافت مبارزه منفی رهیافتِ شرکت در قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۴۰۱
جایگاه راهبردی معروف و منکر در کلام سیاسیِ معتزله به گونه ای که امامت ذیل آن قرار می گیرد و تأثیرات ژرفی بر تاریخ سیاسی این گروه گذاشته است. مقاله حاضر با بهره گیری از چارچوب نظری مبتنیِ بر گونه شناسی مبارزه مثبت، منفی و مشارکت در قدرت، این تأثیر را کاویده است و در پاسخ به این پرسش که جایگاه و سطوح تأثیرگذاری معروف و منکر در تاریخ معتزله چیست، فرضیه خود را مبنی بر ظرفیت و گستردگی اصل پنجم معتزله نسبت به کنش اجتماعی فرهنگی و کنش سیاسی در گستره تاریخ به صورت مستقیم و غیرمستقیم در قالب سه رهیافتِ مبتنی بر چارچوب نظری به آزمون گذاشته است. بر این اساس، مقاله بر آن است که سه رهیافتِ تاریخی هم زمان در مواجهه با معروف و منکر در میان معتزله هویداست: رهیافت مبارزه مثبت، که درصدد مبارزه رویارو با حاکمان نامشروع است و به اِعمال آخرین مرتبه امر به معروف و نهی از منکر یعنی قیام بالسیف دست می زند؛ نمونه آن شرکت در قیام حسنیان و مشارکت در قیام علیه ولید بن یزید است. رهیافت مبارزه منفی، که تا پایه خروج و قیام پیش می رود اما از آن پیش تر نمی رود و به اقدام عملی دست نمی زند که نمونه آن اقدامات واصل بن عطا و عمرو بن عبید است. رهیافت شرکت در قدرت که دست یابی به مراکز سلطه را وسیله لازمی برای نشر عقاید خود و امر به معروف و نهی از منکر می شمرد که نمونه آن ابن ابی دؤاد و ثمامه بن اشرس است. این سه رهیافت سه صورت بندیِ انقلابیون، اصلاحیون و منفعلان را در کنارِ دولت شبه ایدئولوژیک و اقتدارگرا در تاریخ سیاسی معتزله برمی سازد.  
۱۲.

مراجع ایرانی و قیام 1920 شیعیان عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قیام تاریخ سیاسی عراق شیعیان استعمار بریتانیا جنبش های اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۱ تعداد دانلود : ۷۳۴
قیام 1920 یا انقلابی که به «ثوره العشرین» معروف شد، از روی دادهای مهم تاریخ معاصر عراق است. این قیام واکنشی در برابر دولت استعماری انگلستان در عراق پس از جنگ جهانی اول و تلاشی برای تأسیس دولت اسلامی مستقل شیعی یا دست کم نامتعهد به غرب بود. شیعیان این کشور، پس از «اشغال شدن» کشورشان، به رهبری مراجع و روحانیانی که بیشتر ایرانی بودند، قیام گسترده ای در برابر اشغال گران سازمان دادند. این قیام به استقلال کامل عراق نیانجامید، اما در شکست سیاست های دولت استعماری انگلیس و پیدایی نخستین حکومت ملی در عراق بسیار تأثیر گذارد. چگونگی شکل گیری این قیام و چیستیِ سرچشمه ها و پی آمدهایش و چگونگی تأثیرگذاری مراجع ایرانی ساکن عتبات در رهبری آن قیام، مهم ترین مسائل مطرح در این مقاله اند. اینکه کم تجربگی سیاسی محلی در این قیام و چیرگی گسترده بریتانیا بر سیاست های منطقه، به ناتوانی و عقیم ماندن قیام انجامید، مفروض است.
۱۳.

نقد دیدگاه «استبداد ایرانی» همایون کاتوزیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استبداد ایرانی همایون کاتوزیان روابط دولت و ملت تاریخ سیاسی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۵ تعداد دانلود : ۶۹۰
یکی از نظریه های شایعِ معطوف به سیاست، جامعه و دولت در ایران، «نظریه استبداد» است. درباره چرایی و چگونگی پیدایش، صورت بندی و تداوم «استبداد» در ایران، بسیاری از اندیشمندان ایرانی و غیرایرانی به اظهارنظر و حتی نظریه پردازی پرداخته اند. از جمله پژوهشگران ایرانی که دیدگاه «استبداد» را درباره تاریخ ایران مطرح کرده، محمدعلی (همایون) کاتوزیان است. در دیدگاه کاتوزیان، جامعه و دولت ایرانی در طول تاریخ خود در چرخه «استبداد، آشوب، هرج ومرج و استبداد» قرار داشته است. در این دیدگاه، جامعه ایرانی همیشه یا گرفتار «استبداد» بوده یا «هرج و مرج، آشوب، درگیری و نزاع». دیدگاه کاتوزیان برتأثیرگذاری همه جانبه «قدرت سیاسی» -که استبدادی است-بر دیگر ابعاد جامعه تأکید دارد. سؤال این است که آیا دیدگاه «استبداد ایرانی» کاتوزیان، برآیندی از تمامیت واقعیت تاریخ ایران هست یا خیر. یافته ها حکایت از این دارد که این دیدگاه، تناسبی با کل و جوهره تاریخ ایران ندارد و در این مقاله بر اساس محورهایی به بررسی این عدم تناسب از منظر تاریخی پرداخته می شود. روش مقاله، توصیفی- تحلیلی است؛ یعنی توصیف تاریخ و احتمالاً تحلیل نظری بر اساس توصیف ها و تبیین های انجام گرفته درباره تاریخ، در انطباق با دیدگاه استبداد ایرانی، روش این تحقیق است.
۱۴.

تأملی بر نقوش تاج های شاهان ساسانی بر مبنای جنبه های دینی، سیاسی و اقتصادی زمان خویش(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: تزیینات تاج جنبه های دینی تاریخ سیاسی شاهان ساسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۵۹
تاریخ اجتماعی حوزه وسیعی از جلوه های مختلف زندگی و فرهنگ انسان گذشته را بررسی می کند. بررسی همه جانبه تاریخ اجتماعی هر ملتی نیازمند توجه به تمامی علل و عواملی است که در فرآیند شکل گیری تاریخ اجتماعی آنها دخالت دارد. ازجمله این علل و عوامل، اوضاع سیاسی، اجتماعی و مذهبی حاکم بر جامعه است که از مؤلفه های بسیار تأثیرگذار در تاریخ اجتماعی و هویت جمعی ملت ها به شمار می رود. در دوره ساسانی از گرانبهاترین میراث به جای مانده از گذشتگان هنری است که زبان ارتباطی معانی احساسات، روابط، تفکر و عقاید آنها را دربردارد. با مطالعه این آثار، محقق به درک روشنی از زندگی اجتماعی، سیاسی، تاریخی، رسوم و اعتقادات آنان خواهد رسید. هدف از مطالعه این پژوهش، شناخت و مطالعه وضعیت تاریخ اجتماعی ساسانیان به عنوان یک فرهنگ بزرگ ایران باستان با تکیه بر طرح و نقش تاج آنان است. این پژوهش براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات تحلیلی-تاریخی است. چگونگی گردآوری اطلاعات در این پژوهش به روش اسنادی (کتابخانه ای) است که براساس آن کلیه منابع و شواهد تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان از مفاهیم نمادین بسیار از نقوش تاج های پادشاهان ساسانی است که می توان با مطالعه این نقوش و شناخت مفاهیم پنهان در آن تا حدودی به اوضاع اجتماعی، سیاسی و مذهبی حاکم و استقلال و استحکام بنیان حکومتی و سایر وقایع سیاسی و اجتماعی آن دوره دست یافت.
۱۵.

بررسی و نقد دیدگاه های مستشرقان درباره رفتارهای سیاسی امیرمؤمنان علی(ع) در عصر خلفای سه گانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امیرمؤمنان علی (ع) خلفای سه گانه مستشرقان رفتارهای سیاسی تاریخ سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۲
عملکرد سیاسی امام علی(ع) در دوران خلفا، ویژگی های خاصی داشته و فضای متفاوتی را در عالم سیاست به جود آورده و از سوی اندیشمندان و مستشرقان رویکردها و دیدگاه های گوناگونی را به همراه داشته است. نگارنده درصدد بررسی و نقد دیدگاه های مستشرقان درباره رفتارهای سیاسی امام علی(ع) در دوران خلفای سه گانه است. این پژوهش با روش تاریخی و توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسید که برخی از مستشرقان، سیره سیاسی امام علی(ع) را به اتهاماتی همچون ضعف در اندیشه سیاسی، عدم محاسبه گری و ساده انگاری و اقدام به کارشکنی در قبال برخی از خلفا معرفی کرده اند؛ اما این موارد بر نگرشی مادی گرایانه و سوگیرانه مبتنی است و رفتارهای سیاسی امام علی(ع) بر پایه اصول انسانی و مبانی بنیادین اسلامی قابل ارزیابی است. دراین حال برخی از مستشرقان نیز با نگاهی منصفانه و مثبت، رفتارهای سیاسی امام علی(ع) در مواجهه با خلفا را به اقدام برای حفظ اتحاد مسلمین، صداقت محوری و هم کاری ضابطه مند با خلفا تحلیل کرده اند.