مطالب مرتبط با کلیدواژه

برنامه درسی پنهان


۱.

" بررسی پیامدهای قصد نشده «برنامه درسی پنهان» ناشی از جو اجتماعی مدارس دوره متوسطه شهر اصفهان و ارایه راهکارهایی برای کاهش پیامدهای منفی آن "(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جو مدرسه نگرش پیامدهای قصد نشده برنامه درسی پنهان محیط اجتماعی مدرسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵۲
"یکی از مهم ترین برنامه هایی که در نظام آموزشی انجام می شود، «برنامه درسی پنهان» است. منابع تخصصی و یافته های تحقیقاتی حوزه برنامه درسی نشان می دهد که «محیط اجتماعی مدرسه» مهم ترین عامل شکل گیری برنامه درسی پنهان است، اما در کشور ما تاکنون تلاشی در این زمینه صورت نگرفته است. پژوهش حاضر با هدف «آشکارسازی تاثیر پیامدهای قصد نشده ناشی از محیط اجتماعی مدرسه بر نگرش های دانش آموزان مدارس دوره متوسطه شهر اصفهان و ارایه راهکارهایی برای کاهش پیامدهای منفی آن» در دو مرحله اجرا شد. در مرحله اول 400 آزمودنی به شیوه تصادفی از میان جامعه دانش آموزان دبیرستان های دولتی و غیرانتفاعی شهر اصفهان انتخاب شدند و با به کارگیری «روش توصیفی» و استفاده از پرسشنامه، محقق ساخته، جو اجتماعی مدارس شناسایی و مدارس به دو گروه «باز و بسته» تقسیم گردید. اعتبار پرسشنامه به روش آلفای کرانباخ 0.88 بود و روایی محتوای آن به تایید 8 نفر از متخصصان رسید. از شاخص های آمار توصیفی، آماره آزمون «تی» مستقل و تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) برای تحلیل داده ها استفاده شد. در مرحله دوم برای تبیین پیامدهای پنهان و پاسخ به سوال های تحقیق از «روش کیفی» مصاحبه نیمه سازمان یافته (با 45 دانش آموز از مدارس باز و بسته) و مشاهده استفاده شده تحلیل داده ها و روایی و اعتبار ابزار در این مرحله متناسب با روش های کیفی انجام شد. برای اعتبار بخشی و نتایج و راهکارها از نظر جمعی از متخصصان و صاحبنظران تعلیم و تربیت در سطح کشور نیز استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که بین جو مدارس «باز و بسته» «دخترانه و پسرانه» تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین تاثیر پیامدهای پنهان بر دانش آموزان مدارس «باز و بسته»، «دخترانه و پسرانه» به طور قابل ملاحظه متفاوت است."
۲.

بررسی نقش برنامه درسی پنهان در ایجاد نگرش به اقتدار، تقویت هویت ملی و جهانی شدن (مورد مطالعه: دانش آموزان مدارس متوسطه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن هویت ملی اقتدار برنامه درسی پنهان ساختار روابط اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲۶
این تحقیق با هدف بررسی مولفه های برنامه درسی پنهان، با تاکید بر نقش ساختار اجتماعی حاکم بر مدارس متوسطه استان مازندران در ایجاد نگرش دانش آموزان به مساله اقتدار، تقویت هویت ملی و ایجاد نگرش به جهانی شدن در دانش آموزان انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری، مدارس متوسطه دولتی استان مازندران و حجم نمونه 384 نفر از دانش اموزان و 377 نفر از کارکنان آموزشی است. ابزار تحقیق، دو نوع پرسشنامه محقق ساخته برای دانش آموزان و کارکنان بود که پس از تعیین روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که دانش آموزان به مراتب بیشتر از کارکنان ساختار روابط اجتماعی موجود در مدارس متوسطه را در ایجاد نگرش به اقتدار موثر میدانند. همچنین، حدود نیمی از دانش آموزان و کارکنان، نقش برنامه های درسی پنهان مدارس را در تقویت هویت ملی زیاد و خیلی زیاد بیان داشته اند و دانش آموزان تا حدودی بیشتر از کارکنان برنامه های درسی پنهان را در ایجاد نگرش به جهانی شدن موثر می دانند.
۳.

جایگاه برنامه درسی پنهان در آموزش مداوم پزشکی

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی برنامه درسی پنهان آموزش مداوم پزشکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۲۴
برنامه های درسی یکی از مهمترین ابزار و عناصر تحقق بخشیدن به اهداف و رسالتهای کلی آموزش پزشکی هستند و در نظام آموزش عالی از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردارند. یکی از ابعاد برنامه درسی، برنامه درسی پنهان می باشد. برنامه درسی پنهان شامل تدریس ضمنی، غیررسمی و غیرملموس نظام ارزشها، هنجارها، طرز تلقی ها و جنبه های غیر ملموس دانشگاهها و مراکز آموزش عالی است که متاثر از کل نظام تربیتی و بافت کل جامعه است. اجرای دوره های آموزش جهت ارتقای مهارتهای شغلی جامعه پزشکی یکی از وظایف دانشگاههای علوم پزشکی است که در قالب قانون آموزش مداوم اجرا می گردد. در این مقاله پس از معرفی برنامه درسی پنهان و مسائلی که به نحوی با برنامه درسی پنهان ارتباط دارد، به بررسی نقش آن در آموزش مداوم پزشکی می پردازیم.
۴.

نقش مدرس به عنوان مؤلفه ای از برنامه درسی در نیل به کارآفرینی

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی مدرس برنامه درسی پنهان نظام آموزش عالی علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۰ تعداد دانلود : ۸۷۸
مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش مدرس در نیل به هدف کارآفرینی نظام آموزش علمی- کاربردی جهاد کشاورزی خراسان رضوی انجام شده است. رویکرد این مطالعه، کیفی و روش مطالعه، ارزشیابی و مدل مورد استفاده، مدل خبرگی و نقادی آیزنر بوده است. مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه، ابزار جمع آوری داده ها بوده است. جهت اطمینان از اعتبار یافته ها از انسجام ساختاری، کفایت ارجاعی و اعتبار اجماعی بهره گیری شده است. یافته ها نشان دهنده ی آن است که تمرکز بیشتر بر مطالب نظری در تدریس، عدم تناسب ایفای نقش مدرسین با ماهیت مراکز علمی ـ کاربردی، ناامید کردن و ایجاد دلسردی در دانشجویان، تحقیر دانشجو و عدم اختصاص زمان کافی، از جمله ی مواردی هستند که نقشی غیر همسو با غایت برنامه درسی قصد شده را نمایان می سازد.
۵.

«بررسی نقش برنامه درسی پنهان در رفتار انضباطی دانش آموزان از دیدگاه مدیران و معلمان مدارس راهنمایی دخترانه شهرستان خلخال در سال تحصیلی 89-88»

کلیدواژه‌ها: فناوری اطلاعات و ارتباطات انضباط روابط اجتماعی برنامه درسی پنهان جو اجتماعی ساختار سازمانی مدرسه ساختار فیزیکی مدرسه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی مناسبات انسانی در محیط مدرسه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم تربیتی برنامه ریزی درسی
تعداد بازدید : ۶۳۰۹ تعداد دانلود : ۳۶۸۳
پژوهش حاضر، به بررسی نقش برنامه درسی پنهان، در رفتار انضباطی دانش آموزان از دیدگاه مدیران و معلمان مقاطع راهنمایی دخترانه شهرستان خلخال در سال تحصیلی 89-88 می پردازد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی آشکارسازی عواملی است که از طریق برنامه برنامه درسی پنهان به دانش آموزان منتقل می شود. روش تحقیق، از لحاظ هدف، کاربردی، و از لحاظ نوع، توصیفی- همبستگی می باشد. در خصوص روائی پرسشنامه ها از نظرات متخصصین استفاده شده و پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ به میزان 0.91 می باشد. جامعه آماری به تعداد 140 نفر می باشد و در فرایند پژوهش 120 پرسشنامه معتبر به عنوان نمونه آماری به روش سرشماری مورد بررسی قرارگرفت. پرسشنامه محقق ساخته، برای بررسی تاثیر مولفه های برنامه درسی پنهان، که شامل ساختار فیزیکی مدرسه، جو اجتماعی مدرسه، ساختار سازمانی و روابط موجود در مدرسه، تشویق و تنبیه، فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط پاسخگویان تکمیل گردید. نتایج حاصله نشان داد که:1- بین ساختار فیزیکی مدرسه و رفتار انضباطی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.2- بین جو اجتماعی مدرسه و رفتار انضباطی دانش آموزان در مدرسه رابطه معناداری وجود دارد.3- بین روابط موجود در مدرسه و رفتار انضباطی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.4- بین ساختار سازمانی و رفتار انضباطی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.5- بین مکانیسم های تشویق و تنبیه و رفتار انضباطی دانش آموزان در مدارس رابطه معناداری وجوددارد.6- بین میزان کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس و یادگیرهای ناشی از برنامه درسی پنهان رابطه معناداری وجود دارد.
۶.

واکاوی هنجارهای پنهان (برنامه درسی پنهان) موثر بر انتخاب استاد راهنما: یک مطالعه پدیدارشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دانشجو پایان نامه برنامه درسی پنهان هنجارهای تصریح نشده استاد راهنما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۳۴
در پژوهش حاضر، با توجه به پویایی های خاص روابط استاد راهنما- دانشجو در انجام این پروژه ها سعی شده است تا هنجارهای تصریح نشده ای را که دانشجویان کارشناسی ارشد گروه برنامه ریزی درسی یکی از دانشگاه های تهران در انتخاب استاد راهنما مدنظر قرار می دهند مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحقیق پدیدارشناسی صورت گرفته و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود. براساس نتایج پژوهش حاضر که حاصل مصاحبه با 6 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی درسی است که در مرحله انتخاب استاد راهنما قراردارند، معیارهای انتخاب استاد راهنما را می توان در شش مقوله اصلی به شرح زیر طبقه بندی کرد: ویژگی های رفتاری استادان، موقعیت استادان، معیارهای آکادمیک، معیارهای غیرآکادمیک، میزان حمایت احتمالی، و محدودیت ها. نتایج این پژوهش نشان داد که دانشجویان، این هنجارها را بیشتر از طریق مشاهده عملکرد استادان در کلاس درس و جلسات دفاع، و همچنین شبکه های غیررسمی، نظیر دانشجویان قدیمی تر کسب می کنند.
۷.

بررسی برنامه های درسی پنهان در پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پایان نامه برنامه درسی پنهان روش کیفی استاد راهنما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸۰ تعداد دانلود : ۲۳۸۱
هدف از پژوهش حاضر شناخت و بررسی برنامه های درسی پنهان در پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی می باشد. تحقیق برآنست تا با توجه به تعریف پورتلی (1993) از برنامه درسی پنهان چهار بعد اصلی را در شکل گیری برنامه های درسی پنهان پایان نامه، به شرح ذیل بررسی نماید؛ الف)- برنامه های درسی پنهان به منزله انتظارات غیررسمی، اما مورد انتظار در پایان نامه ها ب)- برنامه های درسی پنهان ناشی از یادگیری های قصد نشده ج)- برنامه های درسی پنهان ناشی از ساختار پایان نامه ها د)- برنامه های درسی پنهانی که دانشجو خلق می کند. تحقیق کیفی حاضر به روش قوم نگاری اجرا شد که محقق با مطالعه یک ساله بر روی 20 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد در سه گروه الف)- علوم انسانی ب)- فنی و مهندسی ج)- علوم پایه انجام داده است. یافته های تحقیق که با استفاده از ابزارهای متنوع کیفی شامل اتوبیوگرافی، مشاهده، عکس، مصاحبه روایی و مصاحبه نیمه ساختار به دست آمده اند، حاکی از آن است که دانشجویان تجارب منفی و مثبت متعددی در طول پایان نامه نویسی به دست آورده اند که محقق از طریق تحلیل محتوایی آن ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.
۸.

جنسیت با نگاه به برنامه های درسی پنهان در آموزش های مجازی ایران: جنسیت به عنوان عامل فرهنگی، اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنسیت اجتماعی آموزش مجازی عامل فرهنگی برنامه درسی پنهان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم تربیتی برنامه ریزی درسی اصول و روشها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم تربیتی تکنولوژی آموزشی
تعداد بازدید : ۲۷۲۱ تعداد دانلود : ۱۵۸۴
انقلاب تکنولوژیکی-اطلاعاتی که در پاسخ و تحلیل پیچیدگی های اقتصادی جامعه و فرهنگ نو پدید آمده، سراسر فعالیت انسان ها را در بر گرفته است. امروزه تکنولوژی در واقع خود جامعه است و درک و بازنمایی جامعه بدون ابزار تکنولوژیکی میسر نیست. تاثیر بی بدیل این انقلاب بر اجتماع، فرهنگ و نهادهای گوناگون جامعه از جمله نهاد آموزش و پرورش پُر واضح است. این انقلاب سبب توسعه سریع فن آوری اطلاع رسانی، تبدیل جوامع صنعتی به اطلاعاتی، تغییرات جمعیتی، جهانی تر شدن فعالیت های حرفه ای، گسترش نیروهای بازار در محدوده آموزش و یا به عبارت دقیق تر سوق داده شدن آموزش به سمت تجاری شدن و تاثیرات شگرف در امر آموزش است. این تاثیرات شگرف و ورود فن آوری های نوین در امر آموزش سبب راه یابی پدیده هایی چون ماهواره، رایانه، اینترنت در آموزش و شکل گیری اشکال نوین آموزش چون آموزش مجازی است. با توجه به حضور نزدیک به یک دهه آموزش های مجازی در ایران، جامعه ایرانی شاهد تاثیر و تاثر این شیوه آموزش در ابعاد گوناگون از جمله آموزش زنان است. بر این اساس مقاله حاضر به بررسی تاثیر عامل جنسیت به عنوان عامل فرهنگی، اجتماعی بر توسعه آموزش مجازی ایران پرداخته است.
۹.

تاثیر ایفای نقش رهبری مدیران آموزشی بر تحول نظام ارزشی با تاکید بر رویکرد تک نگاشت روایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رهبری نظام ارزشی مدیر آموزشی برنامه درسی پنهان پویش روایی نظام ارزشی گریوز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۶ تعداد دانلود : ۱۷۷۶
ایفای نقش رهبری به عنوان جوهره مدیریت شناخته شده است. در نظام سازمانی مدرسه، تحول نظام ارزشی یادگیرنده ها از جمله اهداف سازمان های آموزشی قلمداد می شود. سوال اصلی این پژوهش بر چگونگی تحول نظام ارزشی دانش آموزان با اتکاء بر نظریه ارزشی گریوز و متاثر از ایفای نقش رهبری مدیران آموزشی است. رویکرد به پژوهش، کیفی و راهبرد پژوهش، مطالعه موردی بوده است که از طریق مطالعه ای مبتنی بر پویش روایی و با حضوری سه ماهه در محیط دبیرستان انجام شده است. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه سازمان یافته با مدیر و معاونین، مشاهده نامنظم از اماکن و تعاملات بین فردی مدیر و معاونین مدرسه با هم و با دانش آموزان، بررسی فعالیت ها و مصاحبه روایی با دانش آموزان مشارکت کننده انجام شده است. برای تضمین اعتبار داده ها، از روش های سه سویه سازی و انسجام ساختاری، بررسی مجدد توسط مشارکت کنندگان، کدگذاری مجدد توسط داور دوم و فنون شبه آماری استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد عملکرد مدیران در قبال این مولفه، منجر به تثبیت نظام ارزشی دانش آموزان مورد مطالعه در سطوح دوم تا چهارم این نظریه شده و پرورش مخاطبان برای ورود به سطوحی از نظام ارزشی مبتنی بر معنویت، یکپارچگی، جامعه محوری و تدبیر محوری عقیم مانده است.
۱۰.

برنامه درسی پنهان؛ تاکید بر تربیت اجتماعی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تربیت اجتماعی برنامه درسی پنهان برنامه درسی صریح جعبه سیاه آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۲۸۳
مقدمه: بیشتر مطالبی که نظام های آموزشی می آموزند، برنامه ریزی شده و آشکارند، اما مطالبی نیز وجود دارند که آشکار و صریح نبوده و پنهان و غیربرنامه ریزی شده هستند. شواهد این دوگانگی را می توان در برنامه درسی پنهان یافت که جعبه سیاه آموزشی نامیده می شود. اهداف مقاله حاضر، بررسی ماهیت جنبه های مختلف برنامه درسی پنهان در بُعد تربیت اجتماعی که از ساختار محیط آموزشی، جو اجتماعی آن و تعامل بین الگوهای مربی و فراگیر استخراج می شود و آشکارسازی جنبه های بازدارنده تربیتی برنامه درسی پنهان بودند. نتیجه گیری: از آنجا که برنامه درسی پنهان جنبه های برجسته و گسترده نظام آموزشی را تشکیل می دهد، آنچه آموزش می دهد، می تواند تاثیرگذارترین مطالبی باشد که فراگیر در دوره تحصیل فرامی گیرد. از این رو، شناسایی جنبه های بازدارنده برنامه درسی پنهان با تاکید بر تربیت اجتماعی فراگیران می تواند به تحقق اهداف برنامه ریزی شده و آشکار تربیت اجتماعی محیط آموزشی کمک کند.
۱۱.

ارتباط وضعیت برنامه درسی پنهان و میزان هوش هیجانی دانشجویان؛ دانشگاه علوم پزشکی کاشان و دانشگاه کاشان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلیدواژه‌ها: یادگیری دانشجویان هوش هیجانی دانشگاه برنامه درسی پنهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۱۲۴
اهداف: برنامه درسی پنهان به جو عاطفی و شرایط نانوشته محیط آموزشی اشاره دارد که دارای بیشترین اثر بر ارزش ها و عواطف مخاطبان یادگیری است. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه برنامه درسی پنهان و مولفه های آن با هوش هیجانی بود. روش ها: این پژوهش توصیفی- همبستگی در کلیه 9927 دانشجوی دانشگاه های علوم پزشکی کاشان و کاشان در سال تحصیلی 92-1391 انجام شد و 225 نفر با روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. از دو پرسش نامه برنامه درسی پنهان و هوش هیجانی برای جمع آوری داده ها استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح استنباطی با آزمون های همبستگی پیرسون، T تک نمونه ای، تحلیل واریانس و رگرسیون با استفاده از نرم افزار SPSS 18 انجام شد. یافته ها: میانگین امتیاز برنامه درسی پنهان 34/0±23/3 و میانگین امتیاز هوش هیجانی 41/0±64/3 بود. همبستگی برنامه درسی پنهان، مولفه روش تدریس، مولفه روش ارزشیابی، مولفه فضای کالبدی و مولفه قوانین و مقررات با هوش هیجانی مثبت و معنی دار بود. تنها مولفه روش تدریس توانست هوش هیجانی را پیش بینی کند. بین دیدگاه دانشجویان در مورد وضعیت برنامه درسی پنهان و همچنین هوش هیجانی آنها بر حسب جنسیت، رشته تحصیلی، دانشگاه محل تحصیل، مقطع تحصیلی و سال ورود تفاوت معنی دار مشاهده نشد. نتیجه گیری: وضعیت برنامه درسی پنهان قابلیت تاثیر بر هوش هیجانی دانشجویان را دارد و دانشگاه های علوم پزشکی کاشان و کاشان از نظر وضعیت برنامه درسی پنهان و دانشجویان این دو دانشگاه از نظر هوش هیجانی در حد بالاتر از متوسط قرار دارند.
۱۲.

عوامل شکل دهنده برنامه درسی پنهان در آموزش عالی ایران: یک مردم نگاری خودنگاشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی رشته های تحصیلی برنامه درسی پنهان فرهنگ دانشگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸۵ تعداد دانلود : ۷۴۴
برنامه درسی در آموزش عالی ایران به دلیل ماهیت منعطف آن و آزادی دانشجویان در برخی انتخاب ها، نسبت به مقاطع پیشین شرایط متفاوتی دارد. هم چنین نهاد آموزش عالی در ایران نظامی متمرکز است و سعی بر آن است تا با استفاده از سازوکارهای مختلف (نظیر انقلاب فرهنگی، جذب متمرکز اعضاء هیات علمی، ...) نسلی متعهد به آرمان های انقلاب اسلامی تربیت شود. این عوامل باعث شده است تا برنامه درسی پنهان در آموزش عالی ایران ماهیتی منحصر به فرد داشته باشد و تبیین آن از طریق نظریه های غیربومی چندان منطقی نباشد. در این مقاله سعی کرده ام تا تجربیات زیسته خود از حضور 10 ساله در دانشگاه های ایران را در چارچوب عوامل شکل دهنده برنامه درسی پنهان تبیین نمایم. بدین منظور ابتدا تجربیات خود را به نگارش درآورده و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، به استخراج و سازماندهی مقولات حول محور برنامه درسی پنهان پرداختم. به عقیدة من، عواملی که موجب شکل گیری برنامه درسی پنهان در آموزش عالی ایران می شوند را می توان به شرح ذیل برشمرد: انعطاف برنامه درسی، آزادی نسبی دانشجویان در انتخاب اساتید، انعطاف شیوه ارaزشیابی، پروژه پایان نامه یا رساله، پررنگ تر شدن حضور نهادهای سیاسی در دانشگاه، تنوع قومی و طبقاتی، اختلاط جنسیتی، گفتمان علم اندوزی، جایگاه متفاوت رشته های دانشگاهی، پایگاه اجتماعی موسسات مختلف آموزش عالی.
۱۳.

بازی دانایی نظریه زمینه ای برنامه درسی پنهان در نظام آموزش عالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی برنامه درسی پنهان نظریه زمینه ای بازی دانایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳۳ تعداد دانلود : ۸۵۹
این مطالعه با هدف بررسی برنامه درسی پنهان در آموزش عالی ایران با روش نظریه زمینه ای انجام شده است. جهت بررسی برنامه درسی پنهان دو رویکرد خرد و کلان می تواند مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به وجود نگرش تمرکزگرایانه در نظام آموزش عالی ایران و نقش کلیدی و محوری سیاست گذاران، طراحان، مجریان و پژوهشگران برنامه های درسی در آن؛ ابتدا از رویکرد کلان و سپس از رویکرد خرد استفاده شد. تا ارزش ها و نگرش های پنهان و نانوشته موثر در طراحی و اجرای برنامه های درسی آموزش عالی کشور شناسایی شود. برای تحقق این هدف با روش نمونه گیری گلوله برفی، تجربه های بیست و هفت نفر از صاحب نظران مختلف آموزش عالی در سه گروه، متخصصان عضو انجمن مطالعات برنامه درسی، پژوهشگران موسسه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، و اعضای هیات علمی و کارشناسان برنامه ریزی درسی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران مورد کاوش قرار گرفت. در گردآوری داده ها از مصاحبه ساختارنایافته استفاده شد. براساس یافته های به دست آمده، پدیده محوری در نظریه زمینه ای برنامه درسی پنهان آموزش عالی، پدیده ای با عنوان ""بازی دانایی"" نام گرفت که در مقابل حقیقت دانش آکادمیک قرار دارد. سپس عوامل مختلف منجر به شکل گیری آن، مورد بررسی قرار گرفتند. سپس براساس رویکرد خرد، سی و یک نفر از دانشجویان شاغل به تحصیل در سال آخر مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد که به شیوه هدفمند انتخاب شدند، مورد مصاحبه ساخت یافته قرار گرفتند. تحلیل مصاحبه های انجام شده با دانشجویان، موید نتایج حاصل از یافته ها بود.
۱۴.

آسیب شناسی تربیت اخلاقی از منظر برنامه درسی پنهان (مورد پژوهش: دانشگاه کاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی تربیت اخلاقی برنامه درسی پنهان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم تربیتی برنامه ریزی درسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت اخلاقی
تعداد بازدید : ۲۰۱۹ تعداد دانلود : ۸۵۴
این پژوهش با هدف آسیب شناسی تربیت اخلاقی دا نشجویان دانشگاه کاشان از منظر برنامه درسی پنهان صورت پذیرفت. روش پژوهش ترکیبی و جامعه آماری آن دانشجویان دانشگاه کاشان در سال 93-1392 می باشدکه تعداد 330 نفر از دانشجویان به شیوه تصادفی طبقه ای ا نتخاب گردیدند. داده های این پژوهش از طریق اجرای یک پرسش نامه محقق ساخته و 3 سؤال باز پاسخ به شیوه مصاحبه جمع آوری گردید که آسیب های تربیت اخلاقی براساس مؤلفه های فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. روایی پرسشنامه به صورت محتوایی و سازه تأیید گردید. پایایی پرسش نامه از طریق ضریب آلفای کرانباخ 94/0 برآورد گردید. تحلیل داده های کمی در سطح استنباطی (t مستقل، تحلیل واریانس و مدل معادلات ساختاری) با استفاده از نرم افزار SPSS و Amos گرافیک انجام گرفت و در تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل ساختاری استفاده گردید. نتایج یافته های کیفی حاصل از این پژوهش نشان داد که رشد و پرورش فضائل اخلاقی و یا آسیب های اخلاقی و روی آوردن دانشجویان به ضد ارزش ها غالباً نتیجه برنامه درسی پنهان و غیر رسمی بوده است تا برنامه درسی رسمی و آشکار. در عین حال، نتایج کمی این پژوهش نشان داد میانگین کلیه مؤلفه های فردی و اجتماعی تربیت اخلاقی بالاتر از حد متوسط (3) است.
۱۵.

پیشگیری از اعتیاد در محیط های آموزشی با تاکید بر برنامه درسی پنهان

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی پنهان پیشگیری از اعتیاد محیط های آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۰ تعداد دانلود : ۷۸۶
تحقیق حاضر با هدف پیشگیری از اعتیاد در محیط های آموزشی با تاکید بر نقش برنامه درسی پنهان از دیدگاه دانشجویان در دو مرحله کمی و کیفی انجام پذیرفته است. در مرحله اول تعداد 283 نفر از دانشجویان سه رشته روانشناسی و مشاوره و راهنمایی و ادبیات فارسی در سه مقطع ترم اول و چهارم و ترم آخر انتخاب شدند. گردآوری داده های به وسیله پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. در این تحقیق از نظرات اساتید راهنما و مشاور جهت تعیین روایی پرسشنامه و ضریب آلفای کرونباخ (مقدار آلفا 85%) برای تعیین پایایی پرسشنامه استفاده شده است. در مرحله دوم با استفاده از رویکرد کیفی نگر، یکایک مولفه های برنامه درسی اعم از هدف، استاد، دانشجو، محیط فیزیکی، زمان بندی، محتوی، روش تدریس، ارزشیابی و قوانین و مقررات با اتکا بر مدل خبرگی و نقادی آیزنر مورد مداقه قرار گرفت و عوامل موثر بر پیشگیری از اعتیاد پذیری دانشجویان با تاکید بر برنامه درسی پنهان کالبد شکافی شد.
۱۶.

بهره گیری از کارکرد برنامه درسی پنهان به منظور رشد تفکر انتقادی دانشجویان در آموزش عالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفکر انتقادی دانشجویان آموزش عالی برنامه درسی پنهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۹ تعداد دانلود : ۴۷۸
ابتدایی ترین اقدام برای بهبود کیفیت تفکر انتقادی دانشجویان، بالا بردن انگیزه استفاده از فکر کردن به عنوان کلیدی ترین عامل کسب موفقیت در تحصیل و زندگی است؛ چرا که کسب مهارت های درگیر در تفکر انتقادی در جریان برنامه درسی رسمی، به تنهایی نمی تواند ضامن معتبری برای پرورش این مهارت ها و در نهایت، کاربست آن در موقعیت های مختلف باشد. بنابراین، یکی از مؤثرترین اقدامات در این راستا، بهبود جنبه های نگرشی تفکر انتقادی، توجه به کارکرد برنامه درسی پنهان در آموزش عالی است که می تواند با اهداف برنامه درسی رسمی همسو نباشد. از این رو، مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل اسنادی، ضمن تبیین جایگاه برنامه درسی پنهان در آموزش عالی و بررسی نسبت آن با تفکر انتقادی، به تشریح سازوکار تأثیرگذاری و کاربست های برنامه درسی پنهان آموزش عالی در جهت رشد تفکر انتقادی می پردازد. با توجه به کارکرد بیشتر برنامه درسی پنهان در آموزش عالی که به دلیل آزادی عمل برنامه درسی رسمی است، نسبت برنامه درسی پنهان با بعد نگرشی تفکر انتقادی و نیز توجه به برنامه درسی پنهان در تعلیم و تربیت آزاد در جهت ایجاد گرایش به تفکر انتقادی بحث شده است. در ادامه، برنامه درسی پنهان حاصل از روش تدریس دیالکتیکی به منظور رشد تفکر انتقادی فراگیران تشریح شده است.
۱۷.

برنامه درسی پنهان و نقش آن در مدارس

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی برنامه پنهان برنامه درسی پنهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱۸ تعداد دانلود : ۱۱۳۵۲
هدف پژوهش حاضر، شناسایی ع وامل مثبت و منفی اس ت که از طریق برنامه ی برنامه درسی پنهان به دانش آموزان منتقل می شود. برنامه درسی پنهان بعد غیرقابل پیش بینی یادگیری است. طراحی آموزشی بدون توجه به این بعد، غفلت از بخش مهمی است که در یادگیری دانش آموزان تأثیر فراوان دارد. برنامه درسی پنهان را باید یکی از سرمایه های مفهومی رشته برنامه درسی به شمار آورد. طرح این مفهوم سبب شده است تا نگاه سطحی نگرانه نسبت به پدیده برنامه درسی کاهش یافته و به صورت اجرایی در برنامه های آموزشی مدارس مدنظر قرار گیرد. هدف کلی این مقاله که به روش مروری - کتابخانه ای انجام گرفته است. در چند دهه گذشته بسیار مورد توجه نظریه پردازان حوزه برنامه درسی قرار گرفته است و هر یک از زوایه خاطی آن را مورد بررسی قرار داده اند که در این پژوهش سعی شده است تا ازدیدگاه های مختلف صحبت شود تا حتی المقدور شناخت و درک آن را برای بسیاری از افراد تسهیل نماید.
۱۸.

جامعه شناسی برنامه های درسی پنهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جامعه پذیری نظریه انتقادی برنامه درسی پنهان نابرابری آموزشی نظریه جامعه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹۶ تعداد دانلود : ۷۸۱
برنامه های درسی علاوه بر دانش تخصصی خود، پیام های ضمنی ای را درباره ارزش ها، نگرش ها، و قواعد رفتاری به فراگیران منتقل می کنند که بر کردار و تلقی های آن ها تأثیر می گذارد. مقاله حاضر، به بررسی این مسئله می پردازد که «هریک از نظریه ها یا چشم اندازهای نظری جامعه شناسی، برنامه پنهان درسی را چگونه تبیین می کند؟» بر این اساس، هدف این پژوهش، بررسی مفهوم برنامه درسی پنهان و مرور تعریف ها و ماهیت آن در چشم انداز نظریه های گوناگون جامعه شناسی و شناسایی جنبه های اجتماعی شکل گیری برنامه های پنهان است. مقاله حاضر، پژوهشی کیفی در حوزه جامعه شناسی آموزش است که در آن مفاهیم و نظریه های مختلف مرتبط با برنامه درسی پنهان با استفاده از روش اسنادی، گرد آوری و تحلیل شده اند. چارچوب نظری این مقاله مبتنی بر دیدگاه های انتقادی در آموزش است و نتایج به دست آمده نشان می دهد که کردارهای ذی نفعان آموزش، روال ها، قوانین، کنش های متقابل، و ساختارهای اجتماعی در شکل گیری برنامه های درسی پنهان، نقش جدی ای ایفا می کنند. همچنین نتایج این بررسی مشخص کرد که طرفداران کارکردگرایی، برنامه درسی پنهان را به دلیل انتقال ارزش های اجتماعی، دارای ضرورتی کارکردی می دانند. مارکسیست ها و طرفداران نظریه انتقادی، میان برنامه های درسی پنهان و ساختار کلی اجتماعی، رابطه معنا داری درنظر گرفته و نقش برنامه را عبارت از آماده سازی فراگیران برای استثمار شدن در بازارهای کار معرفی می کنند. نظریه کنش متقابل اجتماعی به سلطه بی چون وچرای برنامه درسی پنهان معتقد نیست و امر جامعه پذیری را محصول «تعامل فراگیر» و «معلم » می داند. نظریه های فمینیستی نیز برنامه پنهان را عاملی برای مشروعیت بخشی به کلیشه های جنسیتی میان دانش آموزان دختر و پسر معرفی می کنند.
۱۹.

تاثیر برنامه درسی پنهان بر رفتار هنرجویان هنرستان های تربیت بدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۶۶۷
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه درسی پنهان بر رفتار هنرجویان تربیت بدنی و دانش آموزان دبیرستان های شهرتهران انجام شد، که روش پژوهش توصیفی تحلیلی بود. جامعه آماری، دانش آموزان و هنرجویان متوسطه شهر تهران و حجم نمونه آن که به روش کوکران و به صورت خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب گردیده 200 نفر از هنرجویان هنرستانها و 188 نفر از دانش آموزان دبیرستان ها از هر دو جنس می باشند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد، و جهت تعیین میزان تاثیر برنامه درسی پنهان در مقوله های مورد پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است، که روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید و متخصصین و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ که برای پرسشنامه برنامه درسی پنهان 0.95=a بدست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که میزان اثر برنامه درسی پنهان در ابعاد مورد مطالعه(قوانین، مناسبات اجتماعی، فضای فیزیکی،منابع انسانی، وسایل ورزشی و آموزشی، متغیرهای فرهنگی و آسیب های جسمانی) بر رفتار هنرجویان و دانش آموزان به طور معنی دار در حد زیاد است. همچنین بین همبستگی برنامه درسی پنهان در ابعاد مورد مطالعه و رفتار از لحاظ جنسیت تفاوت وجود دارد.
۲۰.

پدیدارشناسی تجارب دانشجویان از برنامه درسی پنهان در دروس معارف اسلامی

کلیدواژه‌ها: دروس معارف اسلامی برنامه درسی پنهان نظام آموزش عالی تجربه زیسته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۵۳۵
با توجه به تأثیر برنامه درسی پنهان و اهمیت دروس معارف اسلامی در آموزش عالی، پژوهش حاضر در صدد کشف و شناسایی تجربه زیسته دانشجویان و اثرات تلویحی و ضمنی ناخواسته برنامه درسی پنهان برای دروس معارف می باشد این پژوهش با رویکرد تحقیق کیفی با روش پدیدارشناسی هرمنوتیک (تفسیری) به روش اسمیت انجام شده، جامعه آماری تحقیق شامل دانشجویانی است که در ترم های پنج، شش، هفت مقطع کارشناسی دانشگاه تبریز مشغول به تحصیل هستند و بخش قابل توجهی از دروس معارف اسلامی را گذرانده اند. مشارکت کننده ها با روش نمونه گیری هدفمند و با اشباع داده ها از گروه های فنی مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی انتخاب شدند. داده های بدست آمده از این مصاحبه ها با استفاده از روش پیشنهادی اسمیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. شش مقوله اصلی شامل 1 عدم توجه به اصول انتخاب محتوا؛ 2 اثر اساتید؛ 3 روابط دانشجویان در کلاس؛ 4 طرح ضیافت؛ 5 زمان؛ 6 ارزش یابی و تعدادی مضامین فرعی استخراج شد. اکثر شرکت کنندگان بیان داشتند که برنامه درسی پنهان بر باورها و نگرش های آنان تأثیر گذاشته است. آشنایی برنامه ریزان با تجربه زیسته دانشجویان، و شناسایی عوامل پنهان در دروس معارف و تأکید بر این که آنان اهداف دروس معارف را چگونه درک کرده و برای خود معنادار ساخته اند، نقش مهمی در رفع نواقص این دروس و بالابردن اثر بخشی آن دارد.