تفکر تأملی

هدف پژوهش حاضر، بهبود فهم خود از عمل زمینه ساز تربیتی در پرتو دیدگاه های موسوم به عملی بود. بدین منظور، سه عمل زمینه ساز فلسفه ورزی، برنامه ریزی درسی و تدریس از این منظر بررسی شد. فرض بر آن بود که دیدگاه های عملی برخی محدودیت های فهم ما از اعمال زمینه ساز ما را آشکار می کنند، و در تلاش برای این آشکارسازی طریقی برای فائق آمدن بر این محدودیت ها ارائه می شود. با نگاه به تربیت به عنوان عمل (پرکسیس) و نقش تفکّر عملی در بهبود و ارتقاء این عمل، فیلسوف تربیتی، برنامه ریز درسی و معلم درصدد رفع محدودیت های تفکّر متعارف و دستیابی به فضیلت عملشان از طریق تأمل بر عمل خود برمی آیند. انتظار این است که طریق ر هایی از این محدودیت ها را در امکانات ذاتی رویکرد عملی بتوان یافت.

  مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی روان درمانی انتقال محور بر کنش تأملی و کاهش نشانه شناختی در مراجعانِ مبتلا به اختلال شخصیت مرزی صورت گرفت. روش: هدف پژوهش، کاربردی و طرح آن نیمه آزمایشی، از نوع A-B-A بود. ازمیان مراجعانِ دارای اختلال شخصیت مرزی که به بیمارستان ابن سینا شهر مشهد رجوع کردند، 3 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به مدت یک سال تحت روان درمانی انتقال محور قرار گرفتند. داده ها در سه مرحله ی خط پایه، درمان و پیگیری طی 15 ماه، بااستفاده از پرسشنامه های کنش تأملی و پرسشنامه صفت اسکیزوئیدی (نسخه ی B) جمع آوری شد. برای تحلیل نتایج از شاخص های تحلیل دیداری، درصد بهبودی، اندازه اثر و تغییر پایا استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در مراحل درمان و پیگیری، نمره ی کلی کنش تأملی، افزایش و نشانه های مرزی، کاهش معنادار داشت. شاخصِ اطمینانِ کنش تأملی، افزایشِ معنادار نشان داد، حال آنکه شاخصِ عدم اطمینان، تغییر معناداری نداشت. بعلاوه، شاخص های تحلیل بیانگرِ کاهش معنادارِ ناامیدی و تکانش گری بودند، منتها این تغییر برای نشانه ی تجزیه و پارانویا مشاهده نشد. نتیجه گیری: روان درمانی انتقال محور می تواند در مدت زمان یک سال موجب افزایش کنش تأملی و تغییرات ساختاری و نشانه شناختی مهم در بیماران مرزی شود. پژوهش های بیشتر درخصوصِ ابعاد ژرف تر درمان نیاز است.      

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه برنامه درسی اجراشده در دوره متوسطه به پرورش تفکر تأملی است. در این پزوهش که از روش توصیفی استفاده شده، جامعه آماری کلیه دبیران مشغول به خدمت در دبیرستان های شهر کرج در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ بودند که تعداد 201 نفر از دبیران به عنوان حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی- مورگان انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است. نتایج پژوهش نشان داد که اهداف برنامه درسی اجراشده در دوره متوسطه از دیدگاه دبیران در سطح پایینی به پرورش تفکر تأملی توجه داشته و محتوای برنامه درسی اجراشده، روش های تدریس و ارزشیابی به کار گرفته شده در دوره متوسطه از دیدگاه دبیران در سطح پایینی به پرورش تفکر تأملی توجه دارند. علاوه بر این، بین میزان توجه عناصر برنامه درسی اجراشده به پرورش تفکر تأملی از دیدگاه دبیران تفاوت معنی داری وجود دارد و در بین عناصر برنامه درسی به ترتیب ارزشیابی، محتوا، روش تدریس و هدف کمترین میزان توجه را به پرورش تفکر تأملی دارند. درنهایت بین میزان توجه عناصر برنامه درسی اجراشده به پرورش تفکر تأملی از دیدگاه دبیران ازلحاظ رشته (علوم تجربی و علوم انسانی) و سطح تحصیلات (لیسانس و فوق لیسانس) تفاوت معنی داری وجود ندارد و نوع رشته و سطح تحصیلات در توجه دبیران به پرورش تفکر تاملی در برنامه درسی تاثیری ندارد.

مقدمه: برنامه آموزش تفکر فلسفی به کودکان، برنامه ای در جهت بهبود تفکر کودکان است . در این روش یادگیرنده بدون کمک معلم، خود به کشف مفاهیم، اصول و قوانین می پردازد و از این طریق به دانش های لازم دست می یابد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر روش تدریس گفتگویی در حلقه های کندوکاو فلسفی بر رشد تفکر تاملی دانش آموزان پسر پایه ششم منطقه سنگر از توابع شهرستان رشت در ایران انجام شد. روش کار: این پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون _ پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پایه ششم شهر سنگر بود که از میان آنها 60 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انتخاب شدند و در دو گروه 30 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه تفکر تأملی Kember (2000) استفاده شد. به منظور اجرای متغیر مستقل، هشت داستان از کتب کهن پارسی، مذهبی و متون بین المللی برای گروه آزمایش انتخاب شد که در هشت جلسه و هر جلسه یک داستان مورد کندوکاو قرار گرفت . داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس ANCOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که برنامه های آموزش فلسفه ورزی (فبک) بر میزان بر رشد تفکر تاملی دانش آموزان تاثیر مثبت و معناداری گذاشته است . میزان اندازه اثر آموزش ها در تفکر تاملی 37 درصد بود. نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گرفت با استفاده از روش تدریس گفتگویی، کودکان به گونه ای پرورش می یابند که بتوانند مهارت تفکر و استدلال خود را در جریان گفتگو بالا ببرند و مهارت تفکر تحلیلی پیدا کنند.

شناخت و ترویج تفکر تأملی می بایست در هر نظام آموزشی از جایگاه ویژه ای برخوردار باشد. بعلاوه، یادگیری زبان انگلیسی به عنوان یک مولفه مهم آکادمیک سبب افزایش تقاضا برای یادگیری آن در سطح دانشگاه شده است. لذا تحقیق پیش رو به بررسی میزان تفکر تأملی در دانشجویان پزشکی و بررسی دیدگاه اساتید درس زبان تخصصی در خصوص موانع تفکر تأملی پرداخت. روش ها : در این پژوهش توصیفی پیمایشی ترکیبی، جامعه پژوهش شامل دانشجویان پزشکی و اساتید درس زبان تخصصی پزشکی دانشگاه های علوم پزشکی سنندج، خرم آباد و همدان بودند. روش گردآوری اطلاعات در مطالعه حاضر پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از تایید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. افزون بر پرسشنامه، از دانشجویان خواسته شد تا یک متن انگلیسی در رابطه با موضوعی مشخص بنویسند تا مورد بررسی قرار گیرد. پس از جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه و متون انشاء، از عده ای از اساتید خواسته شد تا در مصاحبه ای نیمه ساختار یافته شرکت نمایند. ​ یافته ها: یافته ها نشان داد که دانشجویان پزشکی در سطوح پایینی از تفکر تأملی (عمل عادی و فهمیدن) عمل می کنند. نتایج مصاحبه با اساتید نیز نشان داد که عوامل متعددی از جمله عدم آموزش تفکر تأملی به دانشجویان در طول تحصیل و سلسله مراتبی بودن سیستم آموزشی دراجتناب دانشجویان از استفاده از سطوح بالای تفکر تأملی نقش داشته است. نتیجه گیری : از یافته ها می توان چنین نتیجه گرفت که دانشجویان پزشکی از سطوح بالای تفکر در درس زبان تخصصی کمک نمی گیرند و از شیوه متداول حفظ و مرور مطالب استفاده می کنند. آشنایی با موانع پیش روی تفکر تأملی کمک به چاره اندیشی جهت رفع معضل خواهد کرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خود پنداره تحصیلی، خود ناتوان سازی تحصیلی و تفکر تاملی دانش آموزان دوره اول متوسطه بود. پژوهش به شیوه نیمه آزمایشی و از نوع طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 98-1397 شهرستان آذرشهر بودند که تعداد آنها براساس گزارش اداره آموزش و پرورش 1568 هستند. از جامعه حاضر تعداد 50 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده و در دو گروه مداخله و کنترل (25 نفر برای هر گروه) قرار گرفتند. گروه مداخله در معرض آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی قرار گرفتند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های خودپنداره تحصیلی یی سن چن، خودناتوان سازی تحصیلی برگاس و جونز و تفکر تأملی کمبر و لیونگ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با روش آماری تحلیل کوواریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خودپنداره تحصیلی، خودناتوان سازی و تفکر تأملی دانش آموزان تأثیر دارد و باعث افزایش خودپنداره تحصیلی و تفکر تأملی و کاهش خودناتوان سازی تحصیلی می شود. بنابراین توجه به آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی نقش مهمی در خودپنداره تحصیلی، خودناتوان سازی و تفکر تأملی دانش آموزان دارد.

هدف اصلی این تحقیق، بررسی نقش تربیتی آموزش محتوای فقه حقوق خانواده بر تفکر تأملی دانشجویان دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان بوده است. پژوهش حاضر، تحقیقی شبه آزمایشی است که جهت دسترسی به اهداف، از طرح پیش آزمون پس آزمون باگروه گواه استفاده شد. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان در نیمسال دوم 98 97 بود. نمونه انتخاب شده به پرسشنامه تفکر تأملی کمبر[1] و همکاران پاسخ دادند. با درنظرگرفتن نمره بین 65 52 درآزمون، تعداد 120 نفر شرایط ورود به تحقیق را پیدا کردند. با استفاده از روش انتخاب به شیوه تصادفی ساده ؛40 نفر انتخاب شدند که به دو گروه 20 نفری (آزمایش و گواه) تقسیم شدند و گروه آزمایش، 14جلسه تحت آموزش محتوای درس فقه حقوق خانواده قرار گرفتند. پس از اتمام آموزش، مجدداً آزمون گرفته شد. تجزیه وتحلیل داده ها در سطح توصیفی و استنباطی انجام گرفته است. بین نتایج پیش آزمون و پس آزمون به لحاظ میانگین نمرات خرده مقیاس های تفکر تأملی و درنهایت تفکر تأملی؛ تفاوت معنی داری وجود داشت. شیوه مناسب تدریس و محتوای مناسب، از عوامل مهم تأثیرگذار بر رشد مهارت تفکر تأملی است. ارائه محتوای درس فقه حقوق خانواده تأثیر معنی داری بر افزایش مهارت های تفکر تأملی (مؤلفه های فهمیدن و تفکر انتقادی) دانشجویان دارد. [1].Kember

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی بر خود ناتوان سازی تحصیلی و تفکر تأملی دانش آموزان دوره اول متوسطه بود.پژوهش به شیوه نیمه آزمایشی و از نوع طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 98-1397 شهر تبریز بودند که تعداد آن ها 25112 نفر بودند که از جامعه حاضر تعداد 50 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل (25 نفر برای هر گروه) قرار گرفتند. گروه مداخله در معرض آموزش راهبردهای فراشناختی قرار گرفتند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های خودناتوان سازی تحصیلی برگاس و جونز (2001) و تفکر تأملی کمبر و لیونگ (2000) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با روش آماری تحلیل کوواریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای فراشناختی بر خودناتوان سازی تحصیلی و تفکر تأملی دانش آموزان تأثیر دارد و باعث افزایش تفکر تأملی و کاهش خودناتوان سازی تحصیلی می شود. بنابراین توجه به آموزش راهبردهای فراشناختی نقش مهمی در خودناتوان سازی و تفکر تأملی دانش آموزان دارد.

مسئله و هدف: یکی از موضوعات مهم در نظام آموزشی که موردتوجه پژوهشگران قرارگرفته، مهارت های تفکر است. مهارت های تفکر از موضوعات مهم میان رشته ای است که می تواند در حوزه های مختلف حوزه علوم انسانی و اجتماعی بکار برده شود. هدف اصلی این پژوهش مطالعه تفکر علمی و تفکر تأملی و رابطه آن ها با خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بود. روش شناسی: روش پژوهش از نوع پیمایشی بود. حجم نمونه برابر با سیصد و چهل هفت نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی سه دانشگاه رازی، علوم پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه بودند. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که دانشجویان تحصیلات تکمیلی از لحاظ تفکر علمی، تفکر تأملی و خودکارآمدی پژوهشی پایین تر از حد متوسط نظری (3) بودند. همچنین متغیرهای تفکر علمی و تفکر تأملی با خودکارآمدی پژوهشی رابطه مثبت و معناداری داشتند. بین جنسیت و تفکر علمی و خودکارآمدی پژوهشی و بین مقطع تحصیلی دانشجویان با خودکارآمدی پژوهش تفاوت معناداری وجود نداشت. ولی بین مقطع تحصیلی با تفکر علمی تفاوت معناداری وجود داشت. همچنین آزمون کروسکال والیس نشان داد بین نوع دانشگاه با تفکر علمی تفاوت معناداری وجود دارد. ولی بین نوع دانشگاه با خودکارآمدی پژوهشی تفاوت معناداری به دست نیامد. نتیجه گیری: به طورکلی خودکارآمدی پژوهشی متأثر از تفکر علمی و تفکر تأملی است. آموزش صحیح تفکر علمی و تفکر تأملی موجب می شود خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان افزایش یابد و روی عملکرد پژوهشی آنان اثرگذار شود.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه و بررسی تفکر تأملی معلمان و دانش آموزان از طریق برنامه درسی تعاملی انجام شد. روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه، همراه با پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری در این پژوهش، شامل تمامی دانش آموزان پسر دوره اول متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 30 نفر از این پسران در گروه آزمایش (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) جایابی شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه تفکر تأملی (RTQ) کیمبر و همکاران (2000) استفاده شد. دانش آموزان گروه آزمایش تحت برنامه درسی تعاملی قرار گرفتند و در پایان جلسات و نیز پس از گذشت دو ماه در مرحله پیگیری، مجدداً هر دو گروه به پرسشنامه پاسخ دادند. گروه گواه در طی این مدت هیچ گونه مداخله ای از برنامه درسی تعاملی دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماند. تجزیه وتحلیل اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 در دو بخش توصیفی و استنباطی (تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بن فرونی) انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که برنامه درسی تعاملی باعث افزایش تفکر تأملی دانش آموزان گروه آزمایش شده و این تأثیر در مرحله پیگیری نیز پایدار مانده است. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان داد برنامه درسی تعاملی در افزایش تفکر تأملی دانش آموزان در طول زمان مؤثر بود؛ بنابراین می تواند جزء روش های تدریس مدارس در نظر گرفته شود.

مقدمه : پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه باور های خودکارآمدی و تفکر تأملی با پیشرفت تحصیلی انجام شد. روش: نمونه تحقیق 354 نفر از دانشجویان پسر و دختر خانواده های ایثارگر رشته علوم انسانی دانشگاه ها بودند که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. جهت ارزیابی خودکارآمدی دانشجویان از خرده مقیاس باور های خود کارآمدی پرسشنامه راهبرد های انگیزشی برای یادگیری استفاده شد و پرسشنامه تفکر تأملی کمبر(2000) برای ارزیابی تفکر تأملی مورد استفاده قرار گرفت. معدل دانشجویان در پایان ترم تحصیلی نیز به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی آنان در نظر گرفته شد. نتایج : نتایج نشان داد که رابطه معنا داری بین خود کار آمدی، تفکر تأملی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد. در مقایسه دو جنس تنها میانگین نمرات تفکر تأملی دختران به نحو معنا داری از میانگین نمرات پسران بیشتر بود و در دو متغیر دیگر ، تفاوت معنا داری بین میانگین نمرات مشاهده نگردید. بحث: یافته های این مطالعه همگام باسایر مطالعات انجام شده در گذشته حاکی از آن است که رابطه معناداری بین خود کار آمدی ، تفکر تأملی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد.دربین متغیرها تنها رابطه معنادار بین تفکر تأملی وجنسیت مشاهده شد که بیانگرتاثیربیشتر تفکر تاملی بر دختران نسبت به پسران است .