حساسیت اخلاقی

زمینه: در این مقاله ابزار مقیاس اخلاقی چند بعدی تعریف شده است. با استفاده از این ابزار می توان حساسیت اخلاقی، نیت اخلاقی و جهت گیری اخلاقی را اندازه گیری نمود. حساسیت اخلاقی به عنوان توانایی تصمیم گیرنده برای شناخت مسایل اخلاقی موجود، برای تفسیر موقعیت و برای درک اینکه چگونه عملکرد پیشنهاد شده می تواند بر دیگران اثر گذارد معرفی شده است. جهت گیری اخلاقی به عنوان استنباط در مورد مکتبهای اخلاقی که برای تشریح ابعاد اخلاقی مناسبتر به نظر می رسند معرفی شده است. نیت اخلاقی به عنوان درجه ای از تعهدات مبتنی بر عملکرد اخلاقی معرفی شده است. در این مقاله، ابتدا مفاهیم اخلاق به طور کلی و اخلاق حسابداری به طور خاص مطرح و سپس ابزار مقیاس اخلاقی چند بعدی معرفی شده است.روش کار: در انجام این تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده است. برای این منظور متون و مقالات متعددی مطالعه و خلاصه ای از آنها ارایه شده است.یافته ها:مطالعات و کارهای بیشماری با استفاده از این ابزار در زمینه ابعاد مختلف اخلاق و اندازه گیری آنها صورت گرفته که این امر نشان از اهمیت مباحث اخلاقی و ابزارهای اندازه گیری آنها دارد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از بررسی تحقیقات پیشین پیشنهاد می شود برای تقویت ابعاد اخلاقی مختلف دانشجویان حسابداری آنها را از طریق آموزش با مباحث اخلاقی آشناتر نمود. لذا جهت افزایش حساسیت اخلاقی، نیت اخلاقی و جهت گیری اخلاقی حسابداران و حسابرسان لازم است بر آموزش مداوم و مستمر اخلاق حرفه ای تاکید گردد.

با توجه به تضاد منافع حاکم بر محیط حسابرسی و ماهیت مسائل موجود، طبق استانداردهای حسابرسی و آیین رفتار حرفه ای، حسابرسان باید از صلاحیت یا مهارت لازم برخودار باشند. با این وجود، تعریف جامع و کاملی از مهارت در این استانداردها وجود ندارد و تعریف این مفهوم در طول زمان دستخوش تغییرات اساسی گردیده است. صلاحیت اخلاقی یکی از ابعاد این مفهوم است که پس از بحرانهای اخیر اهمیت یافته است.بنابراین، هدف این مقاله بررسی آن است که آیا اخلاق جزءی از مهارت حسابرسان محسوب می شود. داده های این تحقیق با طرح سناریو و توزیع پرسشنامه بین150 نفر از حسابرسان مستقل در شهر تهران جمع آوری و با استفاده از روشهای آماری تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، بین حساسیت اخلاقی حسابرسان ماهر نیمه ماهر و نحوه تعیین تنبیه های انتظامی توسط آنها اختلاف معنادار وجود دارد. ولی در بررسی همپیشگان، آنها با یکدیگر اختلاف معنادار ندارند.

حسابداران به دلیل جایگاهی که در اختیار دارند با چالش هایی روبرو هستند که اگر بخواهند همواره اعتماد جامعه را به خود جلب نمایند، نیاز به رعایت یک سری اصول اخلاقی دارند. با توجه به رویکرد جهانی شدن اقتصاد، این نیاز دیگر به عنوان معضل یک جامعه مطرح نیست و افقی بین المللی پیدا کرده است. در این تحقیق، با استفاده از آزمون مبانی اخلاقی مخصوص حسابداری و مقیاس چند بعدی اصول اخلاقی مخصوص حسابداری، تاثیر جنسیت بر میزان درک دانشجویان حسابداری در دو کشور ایران و انگلستان مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق از مدل کولبرگ، مدل چهار بخشی رست و ابعاد فرهنگی هافستد استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر بالاتر بودن سطح درک اخلاقی زنان نسبت به مردان است. همچنین دانشجویان محصل در کشور انگلستان از سطح درک اخلاقی بالاتری برخوردار هستند. همچنین مردگرایی در مقابل زن گرایی بیشتر از سایرارزش های فرهنگی هافستد بر درک اصول حسابداری تاثیرگذار است.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی و نقادی مفهومی جدید در عرصه تربیت اخلاقی به نام سواد اخلاقی است. در سالهای اخیر مفهومی با نام «سواد اخلاقی» مطرح شده و متناظر با آن رویکردی در تربیت اخلاقی شکل گرفته که تلاش دارد با تعریف اخلاق در قالب مفهوم سواد، آن را به مدرسه بازگرداند. نوشتار حاضر در نظر دارد تا با تحلیل منطقی و نیز تحلیل زبانی این ترکیب، برخی زوایا، افق ها و چالش های پیش روی آن را نشان دهد. تحلیل منطقی این ترکیب مفهومی نشان می دهد که در این ترکیب، مؤلفه هایی چون صلاحیت، دانش و اکتساب باید هم نشین مؤلفه هایی چون قاعده، ارزش و کنش انسانی باشند. از سوی دیگر، تحلیل زبان فنی-رسمی این حوزه نشان از حضور سه مؤلفه حساسیت اخلاقی، استدلال ورزی اخلاقی و تخیل اخلاقی در مقام مؤلفه های سازنده آن دارد. درنهایت، ارزیابی این دو نوع تحلیل در کنار الزامات عاملیت انسانی، چالش هایی را پیش روی این رویکرد قرار می دهد. این چالش ها عبارت اند از: کاهش گرایی در تفسیر از اخلاق در قالب سواد، تعارض های مفهومی مفاهیم زیرساز سواد اخلاقی، همپوشی مفهومی عناصر زیرساز سواد اخلاقی و تردید در کفایت سواد اخلاقی برای تحقق انسان اخلاقی.

هدف این پژوهش بررسی تجربیات مادران از نقش شبکه های اجتماعی در کاهش حساسیت اخلاقی فرزندان بوده است. پژوهش حاضر کیفی و از نوع پدیدار شناختی است. از مصاحبه های نیمه ساختار یافته برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، والدین دانش آموزان دوره دوم متوسطه مدارس ناحیه 4 شهر تبریز بودند که 20 نفر از آنها به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل اطلاعات حاصل از مصاحبه ها از الگوی «استرابرت و کارپنتر» استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد از دیدگاه والدین، تجارب مادران از نقش شبکه های اجتماعی در کاهش حساسیت اخلاقی دانش آموزان دارای 2 درون مایه اصلی علل گرایش دانش آموزان به شبکه های اجتماعی و پیامدهای اخلاقی عضویت در این شبکه ها است. دانش آموزان برای ارتباط با همسالان، سرگرمی و تفریح و تبادلات علمی به شبکه های اجتماعی روی می آورند که منجر به بلوغ زودرس، تضعیف روابط عاطفی با والدین، نگاه جنسی به والدین و اطرافیان، بی توجهی و کم توجهی نسبت به مسائل دینی، نگاه نسبی گرایانه به اخلاق، تردیدهای اخلاقی، الگوپذیری منفی و پرخاشگری می شود. مواجهه نشدن درست با شبکه های اجتماعی می تواند در تضعیف باورهای دینی و به خصوص کاهش حساسیت های اخلاقی دانش آموزان نقش اساسی ایفا کند.

سه عامل مهم به عنوان پیش نیاز تخلف در شرکتهای بزرگ شامل ویژگی های شخصیتی رهبران مخرب سازمان، ویژگی های زیر دستان در سازمان و ویژگی های محیطی است. اکثر رسوایی های مالی در نتیجه همدستی حسابداران با رهبران مخرب رخ داده است، در حالی که اکثر پژوهش ها بر رهبران مخرب تاکید داشته و مطالعات اندکی به بررسی پیروان همدست پرداخته اند. لذا هدف این پژوهش بررسی تاثیر سه مشخصه اصلی پیروان همدست شامل تکانشگری، اقتدارگرایی و پویایی بر توانایی شناخت معضل اخلاقی (آگاهی اخلاقی )دانشجویان کارشناسی ارشد حسابداری است. نمونه پژوهش شامل 87 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه های استان خراسان جنوبی در نیم سال اول سال تحصیلی 95- 96 می باشد که به روش تصادفی انتخاب شده اند. روش تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی است و از روش رگرسیون خطی چند متغیره برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد که تکانشگری با آگاهی اخلاقی رابطه منفی دارد و اقتدارگرایی با آگاهی اخلاقی رابطه مثبت دارد. همچنین مشخص شد که متغیر پویایی ، جنسیت و سن هیچ تاثیری برآگاهی اخلاقی افراد ندارد. به این معنا که با افزایش تکانشگری توانایی شناخت معضل اخلاقی کاهش می یابد و افزایش اقتدار گرایی باعث افزایش توانایی شناخت معضل اخلاقی می گردد. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می شود حرفه ی حسابداری مکمل های آموزشی برای کارکنان به خصوص کارکنان به تازگی استخدام شده در نظر بگیرد تا روند شناخت دقیق معضلات اخلاقی را آموزش دهد.

مقدمه: با توجه به شیوع بالای قلدری و تأثیر مکانیسم بی تفاوتی اخلاقی در افزایش نرخ ارتکاب به قلدری پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت حساسیت اخلاقی بر کاهش مکانیسم بی تفاوتی اخلاقی و ارتکاب قلدری تدوین یافت. روش: مطالعه حاضر با روش نیمه آزمایشی و طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه اجرا گردید. جامعه آماری در این مطالعه شامل کلیه دانش آموزان دختر متوسطه اول شهر ابهر در سال تحصیلی 99-98 بودند و از میان مدارس مقطع متوسطه اول به روش تصادفی خوشه ای دو مدرسه انتخاب و پرسشنامه خودگزارش دهی رفتار اجتماعی کودکان - کریک و گروتپتر (1995) در آن ها اجرا شد، همچنین با همکاری کادر مدیریتی و مشاور مدرسه 31 دانش آموز برای هر گروه، انتخاب شدند. سپس یکی از مدارس به صورت هدفمند به عنوان گروه آزمایش جهت اجرای برنامه برگزیده شد و مدرسه دیگر به عنوان گروه کنترل هیچ برنامه مداخله ای دریافت نکرد. برنامه مداخله ای با محتوای مهارت حساسیت اخلاقی اندیکات، باک، میشل و ناروائیز (2001) به مدت 9 جلسه 45 دقیقه ای در گروه آزمایش اجرا شد همچنین، پرسشنامه بی تفاوتی اخلاقی بندوراو همکاران (1996) و پرسشنامه خودگزارش دهی رفتار اجتماعی کودکان کریک و گروتپتر (1995) پیش و پس از برنامه مداخله ای اجرا گردید و داده ها با روش تحلیل کوواریانس چند متغیری و تک متغیری مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل مانکوا نشان داد که دریافت آموزش حساسیت اخلاقی در گروه آزمایش، موجب کاهش نمرات پس آزمون های مکانیسم بی تفاوتی اخلاقی و ارتکاب قلدری نسبت به گروه کنترل گردید. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، پیشنهاد می گردد که موضوع رشد اخلاقی و مهارت های مرتبط با آن در جهت توسعه چندوجهی مهارت های کودکان و نوجوانان درزمینه پیشگیری و کنترل خشونت و قلدری مدنظر قرار گیرد.

اخلاق یک سازه ی چندوجهی است. از یکسو سازه ای تحولی است و مراحل آن موازی با تحول روانی – اجتماعی است و از سوی دیگر ریشه در ارزش های فرهنگی دارد. هدف پژوهش حاضر شناسایی مفهوم اخلاق در میان نوجوانان ایرانی است. با به کارگیری روش کیفی و با استفاده از طرح پدیدارشناسی، چگونگی مفهوم سازی اخلاق از دیدگاه نوجوانان بررسی شد. شرکت کنندگان در پژوهش 77 نفر(49 دختر، 28 پسر) از بین دانش آموزان مقطع متوسطه ی اول منطقه ی 4 آموزش و پرورش شهرتهران بودند. جمع آوری داده ها با استفاده از روش گروه های کانونی انجام شد. هفت گروه کانونی در مدارس دخترانه و چهار گروه کانونی در مدارس پسرانه تشکیل شد. پس از انجام تحلیل کیفی مصاحبه ها به روش کلایزی مشخص شد نوجوانان ایرانی اخلاق را در هفت مقوله تعریف می کنند که عبارتند از: عدالت، مراقبت، عاملیت اخلاقی، حساسیت اخلاقی، مسئولیت اخلاقی، انگیزش اخلاقی و ارزش های فردی. هریک از این مقوله ها شامل زیرمقوله هایی هستند. درباره ی ثبات و نسبی گرایی اخلاقی در بین نوجوانان، نوجوانان نسبی گرا هستند و اخلاق را وابسته به شرایط بیرونی و فرد مقابل می دانند. همچنین در تعریف اخلاق، نوجوانان بین نیت و رفتار اخلاقی تمایز قائل می شوند و اخلاق را مجموعه ای از نیت ها و رفتارها تعریف می کنند.بنابراین در این مطالعه مفهوم اخلاق و تعریف آن از دیدگاه نوجوانان ایرانی و در بافت فرهنگی جامعه ی ایرانی بررسی شد.

زمینه و هدف: تجربه نشان می دهد که آموزش اخلاق پزشکی به تنهایی نتوانسته است متخلق شدن دانشجویان پزشکی به اخلاق را تأمین کند. درونی شدن اخلاق موضوعی تربیتی است که باید روش های تربیتی را برای رشد اخلاقی به کار برد. روش کار: در این مقاله پس از بررسی دیدگاه های کلبرگ و جیمز رست راه های تجویزی از آن ها نتیجه گرفته شده است.یافته ها: راهکارها در چهار دسته تنظیم شده اند. راهکارهای اجرایی نیز در سه روشِ شناختی، گرایشی و ارادی دسته بندی شده است که هریک از آن ها نیز به سه طریق مستقیم و نیمه مستقیم و غیرمستقیم قابل انجام است.نتیجه گیری: 36 روش اجرایی پیشنهاد شده است که براساس آن ها می توان ارتقای اخلاقی دانشجویان پزشکی را تحقق بخشید.

اعتبار و حیثیت اجتماعی نهاد و سازمان روحانیت امروزه بیش از آنکه مرهون روایات مربوط به جایگاه عالمان دین یا حتی حالات معنوی ایشان باشد، مرهون نحوه حضور روحانیت در عرصه اجتماع است. اخلاق مداری در تعاملات اجتماعی، اصلی ترین سرمایه اجتماعی این نهاد است. در این نوشتار به ابعاد و ساختار بخشی از این اخلاق مداری می پردازیم که به سواد اخلاقی شهرت دارد. برای این منظور، از مدل مفهومی هرمان و توآنا بهره برده ایم و با استفاده از معارف دینی و به یاری ملاحظات فلسفه اخلاقی و یافته های روان شناسی اخلاق، این مدل را توسعه داده ایم. در این مدل، سه مؤلفه «حساسیت اخلاقی، استدلال اخلاقی و تخیل» سازه سواد اخلاقی را تشکیل داده اند. قبل از هر چیز، مؤلفه استدلال اخلاقی را به قضاوت اخلاقی تغییر داده و آنگاه لوازم مفهومی و روانی هر کدام از این مؤلفه و زیرمؤلفه هایشان را معرفی کرده ایم. نگاه بافت گروانه، خروج از خودمیان بینی، حساسیت فراموقعیتی و آشنایی با قواعد اخلاق، بخشی از لوازم یادشده اند. اصلی ترین توسعه مفهومی این مدل در بخش قضاوت اخلاقی است که از ماهیت عقلی و شناختی محض به سمت ترکیب شناخت-هیجان تغییر جهت داده است. این تغییر مفهومی بر همه ابعاد سواد اخلاقی تأثیر گذاشته و آن ها را غنا بخشیده است. این مدل می تواند کاستی های سواد اخلاقی روحانیت را در تعاملات اجتماعی نشان دهد و مبنای طراحی دوره های آموزشی یا بازبینی دروس اخلاق سطح یک حوزه علمیه قرار گیرد.

پژوهش حاضر  با هدف تعیین نقش واسطه ای ترس از خود در رابطه بین حساسیت اخلاقی با علائم وسواس فکری-عملی و مشکلات خواب در دانشجویان انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی (معادلات ساختاری) و جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه سمنان در سال تحصیلی 99-1398 بود که با روش نمونه گیری در دسترس، 400 دانشجو ازطریق فراخوان اینترنتی در پژوهش شرکت کردند. ابزارهای مورد استفاده شامل مقیاس تجدید نظر شده وسواس فکری عملی، پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبرگ، پرسشنامه حساسیت اخلاقی و پرسشنامه ترس از خود بود. برای ارزیابی مدل پیشنهادی از روش معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین حساسیت اخلاقی، علائم وسواس فکری-عملی و مشکلات خواب رابطه مستقیم و معناداری وجود داشت. همچنین ترس از خود در رابطه حساسیت اخلاقی با علائم وسواس فکری-عملی و مشکلات خواب نقش واسطه ای داشت و مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود. درنتیجه، حساسیت اخلاقی زمانی با مشکلات خواب و علائم وسواس فکری-عملی رابطه دارد که ترس از خود بالا بوده است. باتوجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می گردد در درمان مشکلات خواب و کاهش نشانه های وسواس فکری- عملی، به نقش ترس از خود و حساسیت اخلاقی نیز توجه شود.

پژوهش حاضر با هدف تبیین رفتار شاهدان قلدری بر اساس عدم درگیری اخلاقی و حساسیت اخلاقی با نقش واسطه ای همدلی انجام گرفت. طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی با مدل معادله های ساختاری می باشد. جامعه مورد نظر دانش آموزان پسر و دختر متوسطه دوم استان لرستان در سال تحصیلی 98-97 بود. نمونه پژوهش حاضر شامل 617 دانش آموز بود که به روش نمونه گیری خوشه ای از چهار شهرستان خرم آباد، بروجرد، پلدختر و کوهدشت انتخاب شدند. شرکت کنندگان به مقیاس های مکانیسم های عدم درگیری اخلاقی (بندورا و همکاران، 1996)، حساسیت اخلاقی (ناروائز و اندیکات، 2009)، نقش شرکت کنندگان (رفتار شاهدان) (سالمیوالی و همکاران، 1996) و پرسشنامه همدلی اساسی (جولایف و فرینگتون، 2006). پاسخ دادند. نتایج نشان داد که مدل مفهومی پژوهش با داده های پژوهش برازش مطلوب و قابل قبولی دارد. داده های پژوهش با نرم افزار آموس 24 (AMOS) تحلیل شد. یافته های حاصل از مدل معادلات ساختاری نشان می دهدکه عدم درگیری اخلاقی و حساسیت اخلاقی با رفتار شاهدان در قلدری رابطه دارد. به عبارتی دیگر، کسانی که عدم درگیری اخلاقی بالا و حساسیت اخلاقی پایین دارند به صورت نامطلوب تری رفتار می کنند. همچنین نتایج تحلیل نشان می دهد که همدلی در ارتباط بین رفتارهای شاهدان قلدری در مدارس و عدم درگیری اخلاقی و حساسیت اخلاقی نقش واسطه-ای دارند. در مجموع به نظر می رسد که همدلی می توانند به عنوان واسطه یا مکانیزمی در رابطه بین عدم درگیری اخلاقی، حساسیت اخلاقی و رفتار شاهدان در هنگام قلدری منجر به پیامدهای مثبت بیشتر و پیامدهای منفی کمتر برای افراد شود.

زمینه و هدف: این پژوهش با هدف بررسی تاثیر خرد سازمانی بر سرمایه اجتماعی با توجه به نقش میانجی مدیریت دانش دبیران مقطع متوسطه اول شهر تهران انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر برحسب هدف کاربردی، از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دبیران مقطع متوسطه اول شهر تهران بود که تعداد آن ها برابر با 8873 نفر بود. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و بر اساس نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 368 نفر معلم برآورد شد. داده ها در دو بخش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شد. در بخش میدانی با استفاده از سه پرسشنامه استاندارد خرد سازمانی اشمیت و همکاران (2012)، سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال (1998) و مدیریت دانش لاوسون (2003) استفاده شد ؛ تجزیه وتحلیل داده ها در دو بخش توصیفی و استنباطی (مدل سازی معادلات ساختاری) انجام پذیرفت. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان دادند که با توجه به نقش میانجی مدیریت دانش، خرد سازمانی بر سرمایه اجتماعی تأثیر دارد. نتیجه گیری: یافته های ضمنی پژوهش نیز نشان داد که خرد سازمانی بر سرمایه اجتماعی تأثیر دارد؛ خرد سازمانی بر مدیریت دانش دبیران تأثیر دارد و علاوه بر این، مدیریت دانش بر سرمایه اجتماعی دبیران مقطع متوسطه اول شهر تهران تاثیر دارد.

روند فزاینده بدرفتاری ها همیشه اندیشمندان و سیاست گذاران جامعه را به تکاپو می اندازد تا قبل از این که جامعه در گرداب این بدرفتاری ها به نقطه غیرقابل بازگشتی برسد، تدابیری بیندیشند. امروزه در فضای مجازی، بیش از فضای فیزیکی شاهد بدرفتاری هستیم. نوشته حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که چرا در فضای مجازی بیش از فضای فیزیکی شاهد رفتارهای غیراخلاقی با دیگران هستیم؟ موضوع پژوهش کنونی به بدرفتارهای ارتباطی (مانند هتاکی و نقض حریم خصوصی) محدود است و شامل آسیب های فردی (مانند اعتیاد به پورنوگرافی) نمی شود. برای پاسخ به سؤال مزبور از نظریه چهار مؤلفه ای جیمز رِست بهره گرفته شده است. فرضیه پژوهش آن است که ابزارهای ارتباطی کنونی ارتباط افراد را غیرمستقیم کرده و به این ترتیب، حساسیت اخلاقی آنها را کاهش داده است. این کاهش حساسیت، عامل بسیاری از بدرفتاری های اخلاقی در فضای مجازی است. برای حمایت از این فرضیه، شواهدی از مطالعات تجربی ارائه شده است.

دریافت های اخلاقی از پیامها، با تاکید بر روابط شخصی و اخلاق مراقبت می تواند به ارزشمند بودن روابط انسانی و مسئولیت پذیری اجتماعی افراد جامعه بینجامد. رشد اخلاق انسانی بویژه اخلاق مراقبت، می تواند با خصایصی چون مراقبت، دلسوزی، خیرخواهی، پرورش دادن مهرورزی و مسئولیت پذیری در قبال هم نوع همراه باشد. ابعاد سواد اخلاقی معطوف به قضاوت اخلاقی و پذیرش مسئولیت اخلاقی و اجتماعی فرد در قبال جامعه است. ازآنجا که مولفه های سواد رسانه ای شامل بعدشناختی، احساسی، زیبایی شناسی و اخلاقی است؛ لذا رابطه میان اخلاق و مسئولیت اجتماعی در ذیل بعد اخلاقی سواد رسانه ای جای می گیرد. چرا که اخلاق یکی از ابعاد سازنده مسئولیت اجتماعی محسوب می گردد. اخلاق بدون در نظر گرفتن انسان و کنش هایش بی معناست و قضاوت اخلاقی نوعی کنش انسانی نسبت به پیام هایی است که فرد از محیط پیرامونش کسب می کند. زمانی که صحبت از رسانه می شود به زعم نویسنده؛ رسانه و پیام صرفاً به یکسری رسانه های خاص مانند مطبوعات، کتاب، رادیو، تلویزیون، ماهواره، فضای مجازی و پیام هایشان اطلاق نمی گردد، بلکه هر آنچه که در اطراف ما وجود دارد می تواند همانند یک رسانه عمل کرد، کما اینکه هر فردی خود می تواند یک رسانه باشد. هدف اصلی نوشتار حاضر بررسی سه مولفه سواد رسانه ای، سواد اخلاقی و مسئولیت اجتماعی و ارتباط میان آنها در کنار الزامات عاملیت انسانی به عنوان رسانه در بستر جامعه است؛ تا بتوان با تحلیل منطقی برخی از زوایا، افق ها و چالش های پیش روی این مفاهیم را نشان داد. قاعده اساسی این بحث توجه به امنیت، سلامت و آسایش همگان که همان مسئولیت اجتماعی و توانایی مدیریت مناسب آن است، می باشد. با در نظر داشتن این موضوع که مفهوم اخلاق با فهم و دانش مسئولیت اجتماعی، تحت عنوان سواد اخلاقی و به عنوان یکی از اضلاع سواد رسانه ای (حوزه شناختی، عاطفی، زیبایی شناختی و اخلاقی) می توان هم طراز با سایر نیازهای انسان قرن بیست و یکم برای زندگی فرض کرد. همان طور که اخلاق به بعد شخصی و فردی تصمیمات و رفتارهای ارتباطی توجه دارد. در مقابل، مسئولیت اجتماعی به جنبه اجتماعی و مسائل فراشخصی مرتبط می باشد؛ و سواد رسانه ای در این میان به هر دو رویکرد نیازمند است.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل ارتباطی رسانه های جمعی بر توسعه سواد اخلاقی بازیکنان حرفه ای فوتبال ایران طراحی و اجرا شد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی بود که براساس رویکرد پژوهش، آمیخته بود. جامعه آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی، خبرگان و اساتید حوزه مدیریت ورزشی بودند که در خصوص موضوع پژوهش تجربه و آگاهی لازم داشتند و در بخش کمی پژوهش، شامل همه بازیکنان فوتبال آقایان حاضر در لیگ های برتر و لیگ آزادگان بود. هر تیم ورزشی حرفه ای در این سطح (16 تیم در لیگ حرفه ای و 18 تیم در لیگ آزادگان)، 18 بازیکن بزرگسال داشت که درمجموع 612 بازیکن به عنوان جامعه انتخاب شدند. ابزار پژوهش حاضر، مصاحبه های نیمه ساختارمند و پرسش نامه (21 گویه و دو متغیر اصلی مؤلفه به صورت لیکرتی) بود. برای بررسی داده های بخش کیفی از کدگذاری های باز، محوری و انتخابی استفاده شد و در بخش کمی روش مدل سازی معادلات ساختاری به کار رفت. همه روند تجزیه وتحلیل داده های پژوهش حاضر در نرم افزارهای SPSS نسخه 24 و Smart PLS نسخه 2 انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که انواع رسانه های جمعی بر سواد اخلاقی ورزشکاران حرفه ای تأثیرگذار است. با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهاد می شود که رسانه های جمعی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ساخت برنامه های خود، آموزش سواد اخلاقی را مدنظر قرار دهند و ارزش های اخلاقی را برای آحاد جامعه ازجمله بازیکنان فوتبال حرفه ای، مهم جلوه دهند.