سواد اخلاقی

هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین عوامل مؤثر بر اصول سواد اخلاقی کاربران شبکه های اجتماعی در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های آزاد اسلامی سمنان در اردیبهشت 1398 است. روش پژوهش از نوع پیمایش و از جامعه 1500 نفری با استفاده از فرمول مورگان و کرجسی 306 نمونه به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مؤلفه های سواد اخلافی یعنی پتانسیل اخلاقی (371/0)، حساسیت های اخلاقی (302/0) و مهارت های استدلال ورزی (341/0) بر رفتار اطلاع یابی و بازنشر اطلاعات تأثیر معنا دار و مستقیمی داشته است. توجه و تقویت رفتارهای دغدغه مند زندگی اجتماعی، مشارکت اجتماعی برای ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی، توسعه مهارت تفکر انتقادی و همچنین تولید رسانه های اخلاقی مبتنی بر تولید محتوای حفاظت شده با همراهی و همکاری متخصصان علم اطلاعات و سواد اخلاقی، بتواند سهم مؤثری در موفقیت نهادینه کردن مفهوم جایگاه اخلاق در رسانه های اجتماعی و در سطح جامعه داشته باشد.

اعتبار و حیثیت اجتماعی نهاد و سازمان روحانیت امروزه بیش از آنکه مرهون روایات مربوط به جایگاه عالمان دین یا حتی حالات معنوی ایشان باشد، مرهون نحوه حضور روحانیت در عرصه اجتماع است. اخلاق مداری در تعاملات اجتماعی، اصلی ترین سرمایه اجتماعی این نهاد است. در این نوشتار به ابعاد و ساختار بخشی از این اخلاق مداری می پردازیم که به سواد اخلاقی شهرت دارد. برای این منظور، از مدل مفهومی هرمان و توآنا بهره برده ایم و با استفاده از معارف دینی و به یاری ملاحظات فلسفه اخلاقی و یافته های روان شناسی اخلاق، این مدل را توسعه داده ایم. در این مدل، سه مؤلفه «حساسیت اخلاقی، استدلال اخلاقی و تخیل» سازه سواد اخلاقی را تشکیل داده اند. قبل از هر چیز، مؤلفه استدلال اخلاقی را به قضاوت اخلاقی تغییر داده و آنگاه لوازم مفهومی و روانی هر کدام از این مؤلفه و زیرمؤلفه هایشان را معرفی کرده ایم. نگاه بافت گروانه، خروج از خودمیان بینی، حساسیت فراموقعیتی و آشنایی با قواعد اخلاق، بخشی از لوازم یادشده اند. اصلی ترین توسعه مفهومی این مدل در بخش قضاوت اخلاقی است که از ماهیت عقلی و شناختی محض به سمت ترکیب شناخت-هیجان تغییر جهت داده است. این تغییر مفهومی بر همه ابعاد سواد اخلاقی تأثیر گذاشته و آن ها را غنا بخشیده است. این مدل می تواند کاستی های سواد اخلاقی روحانیت را در تعاملات اجتماعی نشان دهد و مبنای طراحی دوره های آموزشی یا بازبینی دروس اخلاق سطح یک حوزه علمیه قرار گیرد.

مقدمه: توس عه س واد رسانه ای و گس ترش سلامت اجتماعی همراه با سواد اخلاقی می تواند زمینه ساز نتیجه مثبت در حوزه فعالیت کادر درمان باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر سواد رسانه ای بر سلامت اجتماعی با استفاده از نقش میانجی سواد اخلاقی در میان کارکنان مراکز درمانی شهر الیگودرز انجام شد. روش ها: پژوهش حاضر از نوع کاربردی با روش توصیفی –تحلیلی بود. ابزار جمع آوری داده شامل سه پرسشنامه سواد رسانه ای، سلامت اجتماعی و سواد اخلاقی بود. نمونه پژوهش شامل 217 نفر از کادر درمان شهرستان الیگودرز بود که با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. داده ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی؛ مدل معادلات ساختاری و همبستگی پیرسون در نرم افزارSmart-PLS و24 SPSSتحلیل شدند. یافته ها: بررسی نقش میانجی سواد اخلاقی بر اساس رویکرد بوت استرپینگ نشان داد که اثر مستقیم سواد رسانه ای بر سلامت اجتماعی معنادار نیست (t = 0/37, p > 0/05) اما سواد رسانه ای به طور غیرمستقیم و از طریق سواد اخلاقی بر سلامت اجتماعی تأثیر دارد که مقدار آن برابر با38/. است (t = 6/18, p < 0/05)؛ می توان گفت، سواد اخلاقی نقش میانجی کامل را در ارتباط بین سواد رسانه ای و سلامت اجتماعی دارد. نتایج آزمون سوبل بیانگر معنادار بودن نقش میانجی سواد اخلاقی بر سواد رسانه ای و سلامت اجتماعی بود. نتیجه گیری: با توجه به اینکه هریک از مؤلفه های سواد رسانه ای بر سلامت اجتماعی افراد تأثیر مثبت دارد. لذا، با بهره گیری از سواد اخلاقی می توان به ارتقای بیشتر سلامت اجتماعی در میان افراد به ویژه کادر پزشکی کمک نمود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت مولفه های سواد اخلاقی دانشجویان در شبکه های اجتماعی انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی - مقطعی بود. .جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی سمنان به تعداد 1500 نفر در سال تحصیلی1399-1398بود که به روش نمونه گیری در دسترس و با استفاده از جدول کرجسی – مورگان 306نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. که روایی صوری پرسش نامه توسط متخصصان موضوعی و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای متغیر-های تحقیق مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی وضعیت مولفه های سواد اخلاقی دانشجویان در شبکه-های اجتماعی از آزمون تی تک نمونه با استفاده از نرم افزار26SPSSاستفاده شد. نتایج نشان داد که وضعیت مولفه های پتانسیل اخلاقی،وجود حساسیت های اخلاقی و تقویت مهارت های استدلال ورزی دانشجویان در شبکه های مجازی در سطح مطلوبی قرار دارد. (p<0/05). یافته های این مطالعه، موید قابل قبول بودن مباحث نظری ارائه شده در این حوزه می باشد و برای زندگی بهتر در جامعه اطلاعاتی و حرکت به سمت توسعه پایدار نیازمند برنامه ریزی و سیاست گذاری جدی در زمینه آموزش سواد اخلاقی در شبکه های مجازی هستیم

دریافت های اخلاقی از پیامها، با تاکید بر روابط شخصی و اخلاق مراقبت می تواند به ارزشمند بودن روابط انسانی و مسئولیت پذیری اجتماعی افراد جامعه بینجامد. رشد اخلاق انسانی بویژه اخلاق مراقبت، می تواند با خصایصی چون مراقبت، دلسوزی، خیرخواهی، پرورش دادن مهرورزی و مسئولیت پذیری در قبال هم نوع همراه باشد. ابعاد سواد اخلاقی معطوف به قضاوت اخلاقی و پذیرش مسئولیت اخلاقی و اجتماعی فرد در قبال جامعه است. ازآنجا که مولفه های سواد رسانه ای شامل بعدشناختی، احساسی، زیبایی شناسی و اخلاقی است؛ لذا رابطه میان اخلاق و مسئولیت اجتماعی در ذیل بعد اخلاقی سواد رسانه ای جای می گیرد. چرا که اخلاق یکی از ابعاد سازنده مسئولیت اجتماعی محسوب می گردد. اخلاق بدون در نظر گرفتن انسان و کنش هایش بی معناست و قضاوت اخلاقی نوعی کنش انسانی نسبت به پیام هایی است که فرد از محیط پیرامونش کسب می کند. زمانی که صحبت از رسانه می شود به زعم نویسنده؛ رسانه و پیام صرفاً به یکسری رسانه های خاص مانند مطبوعات، کتاب، رادیو، تلویزیون، ماهواره، فضای مجازی و پیام هایشان اطلاق نمی گردد، بلکه هر آنچه که در اطراف ما وجود دارد می تواند همانند یک رسانه عمل کرد، کما اینکه هر فردی خود می تواند یک رسانه باشد. هدف اصلی نوشتار حاضر بررسی سه مولفه سواد رسانه ای، سواد اخلاقی و مسئولیت اجتماعی و ارتباط میان آنها در کنار الزامات عاملیت انسانی به عنوان رسانه در بستر جامعه است؛ تا بتوان با تحلیل منطقی برخی از زوایا، افق ها و چالش های پیش روی این مفاهیم را نشان داد. قاعده اساسی این بحث توجه به امنیت، سلامت و آسایش همگان که همان مسئولیت اجتماعی و توانایی مدیریت مناسب آن است، می باشد. با در نظر داشتن این موضوع که مفهوم اخلاق با فهم و دانش مسئولیت اجتماعی، تحت عنوان سواد اخلاقی و به عنوان یکی از اضلاع سواد رسانه ای (حوزه شناختی، عاطفی، زیبایی شناختی و اخلاقی) می توان هم طراز با سایر نیازهای انسان قرن بیست و یکم برای زندگی فرض کرد. همان طور که اخلاق به بعد شخصی و فردی تصمیمات و رفتارهای ارتباطی توجه دارد. در مقابل، مسئولیت اجتماعی به جنبه اجتماعی و مسائل فراشخصی مرتبط می باشد؛ و سواد رسانه ای در این میان به هر دو رویکرد نیازمند است.