مطالب مرتبط با کلیدواژه

امنیت منطقه ای


۱.

سازمان شانگهای و امنیت آسیای مرکزی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران تروریسم امریکا روسیه چین ازبکستان قرقیزستان قزاقستان امنیت منطقه ای سازمان شانگهای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۲۵۹
ایران در سال 1384 به صورت عضو ناظر، به عضویت سازمان شانگهای درآمد. این موضوع با در نظر داشتن اهداف شکل گیری این سازمان و روند تحولات آن بحث های جدی درباره نحوه همکاری ایران با این سازمان مطرح ساخته است. مجمع شانگهای یا شانگهای ـ 5 ابتدا برای حل و فصل مسائل امنیتی و مرزی میان چین و روسیه و کشورهای آسیای مرکزی (غیر از ازبکستان و ترکمنستان) ایجاد شد. با پیوستن ازبکستان به این مجمع به سطح سازمان ارتقا یافت. هر چند در روند تحولات مربوط به این همکاری امنیتی منطقه ای، تغییرات مهمی شکل گرفته و مسائل اقتصادی نیز مطرح شده، ولی اساساً این سازمان به مباحث و مشکلات امنیتی ـ نظامی توجه داشته است.سؤال اصلی مقاله این است که «سازمان شانگهای چه نقشی در تأمین امنیت آسیای مرکزی ایفا می کند؟» در این مقاله روند دگرگونی های ایجاد شده در این سازمان بررسی می شود تا نقش آن در تأمین امنیت آسیای مرکزی روشن شود.
۲.

بستر جغرافیایی تهدیدهای بیرونی مطالعه موردی: حاشیه دریای مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی امنیت منطقه ای تهدید بیرونی همسایگان دولت ایده ئولوژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳۷ تعداد دانلود : ۷۷۱
بقای ملی هدف غیر قابل تغییر و ثابت هر دولت- کشوری است؛ این مقوله به نوبه خود متاثر از امنیت ملی است. در سال های اخیر، اغلب، نقش موقعیت جغرافیایی در امنیت ملی نادیده انگاشته شده و یا کم اهمیت تصور می شود. این در حالی است که بنا به استدلال های این پژوهش، بستر و زمینه های اصلی تراکم تهدیدهای جانبی یا برعکس آرامش و ثبات دولت- کشورها، در آستانه قرن بیست و یکم، هنوز متاثر از موقعیت جغرافیایی یا به عبارت دیگر محیط بین المللی آن ها است.بر اساس برخی دستاوردهای این پژوهش، امنیت ملی هر کشوری در بعد تهدید بیرونی به شدت از پنج عامل محیطی تاثیر پذیر است: تعداد همسایگان، درجه امنیت و ثبات منطقه، تعداد اتحادیه های منطقه ای و درجه استواری و استحکام پیوندهای درونی آن ها، میزان اهمیت استراتژیک منطقه و کشور در مقیاس جهانی، و تعداد دولتهای ایده ئولوژیک جانبی.مقاله همچنین درصدد برآمده است تا کارکرد و نقش این پنج منبع جغرافیایی را بین اعضای کشورهای حاشیه دریایی خزر مورد بررسی اجمالی قرار دهد.
۳.

الگوی امنیت منطقه‏ای در خلیج ‏فارس، تجربه ‏ها و موانع

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس امنیت منطقه ای رژیم امنیتی مجموعه امنیتی ترتیبات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۸۳
در این مقاله، به ترتیبات و الگوهای امنیتی در خلیج ‏فارس، از آغاز شکل‏ گیری این مجموعه امنیتی و اضلاع سه ‏گانه آن توجه شده و ضمن اشاره به ناکافی‏ بودن نظریه‏های وابستگی و امپریالیسم برای توضیح این ترتیبات، ضرورت توجه به دوآلیسم برخاس ته از الهامات واقع‏گرایی و لیبرالیسم مورد تاکید قرار گرفته است. در این راستا نویسنده به رویکرد دو قدرت مداخله ‏گر انگلیس و آمریکا در تنظیم ترتیبات امنیتی خلیج ‏فارس پرداخته و اختلاف و تعارضات ادراکی بازیگران از ترتیبات امنیتی مورد نظر را بررسی کرده است. فرصت‏ها و امکانات موجود ایران برای ایجاد تکامل در این ترتیبات، مبحث پایانی مقاله را تشکیل می‏دهد .
۴.

آینده کردستان عراق

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس امنیت منطقه ای رژیم امنیتی مجموعه امنیتی ترتیبات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴۵ تعداد دانلود : ۱۶۹۸
نزدیک به دو دهه است که موضوع کردهای عراق به جدالی جذاب و مناقشه‏انگیز تبدیل شده است. کردها مانند بعضی اقوام و ملل جهان، کسانی هستند که معمولاً سرنوشت‏شان به وسیله حوادثی چون جنگ‏های جهانی، تبانی قدرت‏های خارجی و اختلاف بین نخبگان‏شان تعیین شده است. وقوع جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، به حکومت رسیدن بعثی‏ها و بالاخره، حمله آمریکا و متحدانش به عراق در سال 1991، از جمله حوادث بسیار مهمی بودند که مزه خودمختاری را به کام کردهای عراق بردند. در عین حال، آخرین حادثه یعنی رویارویی آمریکا و نیروهای تحت امر سازمان ملل با صدام در ماجرای کویت (1991م)، پربارترین حادثه برای کردهای عراق بود. برای اینکه آنها، طولانی‏ترین (تا سال 2003) مقطع خودمختاری را در طول تاریخ کردها چشیدند و آمریکا به بهای همکاری کردها با آنها، دست صدام را در حمله به شمال عراق بست.
۵.

ایران و خاورمیانه: انتخاب های دشوار و موضوعیت واقع گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نو واقع گرایی سیاست خارجی خاورمیانه امنیت منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴۶ تعداد دانلود : ۷۲۱
یکی از اهداف اصلی این پژوهش مطالعه روابط متقابل جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همجوار و نزدیکش در خاورمیانه و سایر بازیگران دولتی و غیردولتی فعال در محیط پیرامونش می باشد. از زمان وقوع انقلاب تاکنون روابط ایران با ترکیه و پاکستان در چارچوب اکو اغلب دوستانه، با افغانستان در دوران طالبان و با عراق در دوره حکمرانی رژیم بعثی صدام حسین بسیار خصمانه بود. روابط ایران با همسایگان جنوبی خود در حاشیه خلیج فارس به غیر از قطر و تا حدی نیز عمان و کویت در نیمه نخست این دوره زمانی ناآرام و بحران زا توصیف می شود. در فاصله جغرافیایی دورتر، همکاری نزدیک ایران با سوریه و گروه های زیرملی فعال در لبنان و فلسطین اشغالی (مانند حزب الله، و حماس) با اهمیت استراتژیک تعریف می شود. در حالی که مخالفت آشکار ایران با مواضع و سیاست های اسراییل در قبال مساله فلسطین و با حضور نظامی نیروهای این دولت در جنوب لبنان از یک سو، و تداوم دشمنی نومحافظه کاران امریکایی با ایران به دلیل ماهیت ملی گرایی اسلامی و انتقاد مقامات ایرانی از سیاست های گسترش طلبانه واشنگتن از سوی دیگر به درگیری های لفظی و بحران های سیاست خارجی حادی منجر شده است.
۶.

سازمان همکاری شانگهای و دلایل امنیتی آمریکا

کلیدواژه‌ها: شانگهای امنیت منطقه ای شرق خاورمیانه مناسبات سیاسی دفاع موشکی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اصول روابط بین الملل مفاهیم پایه ای روابط بین الملل همکاری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز (اوراسیا)
تعداد بازدید : ۲۴۲۲ تعداد دانلود : ۱۲۵۰
جنگ افغانستان نشان داد که اینک تمرکز آمریکا در روابط بینالملل به سوی شرق معطوف شده است. ایالات متحده با تجاربی که در سالهای گذشته در خاورمیانه داشته است، اکنون با تغییر مسیر سیاست خارجی خود، سعی کرده تا منافع خود در شرق خاور میانه را نیز تثبیت کند. اما این تغییر مسیر خیلی وقت پیش باید انجام میگرفت. آسیایی مرکزی در حال تبدیل شدن به یک مسئله امنیتی منطقهای است و اقدامات روسیه و چین شکل گرفتن مناسبات سیاسی قوی را بین دو کشور رقم زده است. سازمان همکاری شانگهای (SCO) در اصل از پنج کشور آسیای مرکزی و کشورهای آسیایی تشکیل شده است(شانگهای پنج)، و هدف از این اتحاد پیشرفت مناسبات اقتصادی، اجتماعی و روابط سیاسی این پنج کشور بود. هر چند، SCO اغلب به عنوان دروازه ای برای منافع گسترده تر چین و روسیه به شمار می رود.
۷.

مدل ژئوپلیتیکی امنیت منطقه ای: مطالعه موردی خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خاورمیانه ژئوپلیتیک امنیت منطقه ای شبکه منطقه ای مدل ژئوپلیتیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶۰ تعداد دانلود : ۱۴۳۷
منطقه گرایی از اواخر دهه 1980 در سیاست جهانی و تئوریهای روابط بین الملل نمود بارزی یافت اما ادبیات مطالعات منطقه ای و بویژه امنیت منطقه ای مدل مورد نیاز را برای تحلیل امنیت منطقه ای ارایه نمی نماید. از این منظر هدف مقاله ارایه چارچوب یا مدل تحلیلی امنیت منطقه ای است. اصولا در سیستم پیچیده درک امنیت واحدها بدون توجه به شبکه منطقه ای امکان پذیر نمی باشد. به این دلیل مقاله بر اساس تئوری شبکه و همچنین پارادیم ژئوپلیتیک، مدلی را طراحی می نماید که درک پیچیدگی های امنیت منطقه ای را امکانپذیر ساخته و چگونگی ارتباط اجزا متفاوت آن با یکدیگر را نشان می دهد. سرانجام نیز شبکه خاورمیانه به عنوان یک نمونه موردی تجزیه و تحلیل خواهد شد
۸.

بحران بحرین و امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران سیاست خارجی عراق عربستان شورای همکاری خلیج فارس ایالات متحده شیعیان امنیت منطقه ای بحران بحرین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱۳ تعداد دانلود : ۱۶۲۶
در حال حاضر یکی از بحث های بین المللی، تحولات خاورمیانه و شمال افریقا به خصوص در حوزه خلیج فارس می باشد. چندین کشور در این منطقه دچار بی ثباتی و ناآرامی شده اند که آثار و پیامدهای خاص خود را در سطح منطقه و در عرصه بین المللی برجا گذاشته است. این تحولات شگرف که هر روز ابعاد و گستره آن افزوده می شود، در منطقه ای رخ می دهد که در سیاست جهانی بسیار مهمی بوده و تاثیرات آن در کوتاه و بلندمدت بر نظام بین الملل بسیار عمیق خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای بزرگ و موثر منطقه است، که می تواند تاثیرپذیری و بالطبع تاثیرگذاری بیشتری نسبت به این تحولات داشته باشد. ایران در یک قرن اخیر به ویژه در دوره پس از انقلاب اسلامی در صدد افزایش نقش و جایگاه منطقه ای خود بوده است. سوال اصلی مقاله حاضر این است که از منظر ایران، بحران بحرین چه تاثیری بر امنیت خلیج فارس و جایگاه منطقه ای ایران دارد؟ مهم ترین فرض آن است که بحران هایی نظیر سقوط رژیم بعث عراق و بحران بحرین در اردوگاه کشورهای عربی طرفدار غرب با تغییر قدرت بازیگران کانونی منطقه ای خلیج فارس (یعنی ایران، عربستان و عراق) به افزایش قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران کمک خواهد نمود.
۹.

جهانی شدن و مدل های امنیت منطقه ای در سیستم جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن ژئوپلیتیک ژئواکونومیک ژئواستراتژی امنیت منطقه ای شبکه منطقه ای ژئوکالچر سیستم جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۵۴
اصولاً جهانی شدن به عنوان فرایند تاریخی طولانی مدت تصور می شود که هر روز بر شدت آن در سیستم بین الملل افزوده می شود. در این مسیر جهانی شدن دارای پیامدهای مختلفی میباشد و سیستم بین الملل و بویژه مرزبندی های درونی آن را تغییر می دهد. از این منظر جهان به سیستمی از مناطق تبدیل شده است. البته مناطق نیز در انزوای از یکدیگر نمی باشند. با رشد منطقه گرایی یکی از مهمترین مباحث در روابط بین الملل و مطالعات منطقه ای رابطه بین جهانی شدن و امنیت منطقه ای است در این راستا چگونگی تأثیرات جهانی شدن بر امنیت سیستم جهانی و مناطق تبدیل به سوال اصلی این مقاله می شود. به عبارت دیگر این سوال مطرح می شود که در وضعیت جهانی شدن سیستم بین الملل، چه مدل های تحلیلی از امنیت منطقه ای قابل ترسیم می باشد؟ در این راستا مقاله رابطه بین جهانی شدن و منطقه گرایی و آثار آن بر مناطق را مورد تجزیه و تحلیل قرار می هد و بر این باور است که جهانی شدن ابعاد سیاسی، نظامی و اقتصادی و مدیریتی امنیت منطقه ای را تحت تأثیر قرار داده است و در این میان به این نکته توجه دارد که در تأثیرگذاری جهانی شدن بر امنیت منطقه ای، تفاوت شبکه های منطقه ای مهم خواهد بود.
۱۰.

تحول رهیافت موازنه قدرت در نظم های منطقه ای: هویت گرایی در برابر ساختارگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مشارکت موازنه قدرت بحران امنیت منطقه ای چندجانبه گرایی ائتلاف سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲۸ تعداد دانلود : ۸۹۵
موازنه منطقه ای یکی از الگوهای امنیت سازی در رهیافت واقع گرایی، نوواقع گرایی و مکتب انتقادی است. باری بوزان دو نوع موازنه را در سازماندهی امنیت منطقه ای ارائه می دهد. وی بر این اعتقاد است که موازنه قدرت به موازات موازنه هویت انجام می گیرد. سازماندهی موازنه منطقه ای به عنوان یکی از ضرورت های امنیتی در شرایط و محیط های بحرانی تلقی می شود. چنین فرایندی در حوزه خاورمیانه و خلیج فارس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. موازنه منطقه ای در شرایطی دارای مطلوبیت است که زمینه های بحران سازی منطقه ای وجود داشته باشد. می توان بر این امر تأکید داشت که بحران یکی از واقعیت های محیط منطقه ای در خلیج فارس و خاورمیانه محسوب می شود. برای عبور از بحران نیاز مشهودی به سازماندهی موازنه منطقه ای وجود دارد. قدرت های بزرگ یکی از اصلی ترین نیروهای تأثیر گذار در توازن منطقه ای می باشند. این امر، انعکاس شاخص ها و نشانه هایی محسوب می شود که قدرت های بزرگ در کنترل محیط، حوادث، منابع و بازیگران منطقه ای ایفا می نمایند. منطقه گرایی و توازن منطقه ای به مفهوم آن است که در هر نظام منطقه ای به موازات نقش آفرینی بازیگران منطقه، بازیگران دیگری نیز به کنشگری مبادرت می نمایند. بر هم خوردن موازنه قوا را می توان انعکاس تحولاتی دانست که ناشی از اقتصاد جهانی، سیاست جهانی، فناوری های تأثیرگذار در حوادث جهانی و ابزارهای قدرت بازیگران در سطح فراملی و فرامنطقه ای است. به هر میزان فناوری از تحول بیشتری برخوردار شود، زمینه برای تغییر در معادله توازن قوا به صورت بیشتر و فراگیرتری ایجاد می شود.
۱۱.

سیاست خارجی ترکیه و بیداری اسلامی مطالعه موردی: تحولات مصر و تونس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی امنیت منطقه ای بیداری اسلامی حزب عدالت و توسعه رئالیسم تهاجمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۸ تعداد دانلود : ۶۶۲
تحولات موسوم به بیداری اسلامی در هزاره جدید از پردامنه ترین و ژرف ترین تحولات در ساختار سیاسی کشورهای منطقه به شمار می رود. این تحولات با اعتراض های مردمی علیه حکومت های خودکامه، به منظور دست یابی به دموکراسی و نفی سلطه و حاکمیت قانون و استبدادستیزی، از تونس آغاز گردید و سپس به کشورهای دیگر، ازجمله مصر و لیبی و یمن و بحرین، و سوریه رسید. این وضیعت در کشورهای تونس و مصر به سرنگونی حکومتِ بِن علی و حُسنی مبارک انجامید. در بحبوحه این تحولات قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای هر یک به فراخور حال خود تلاش کردند تا منافع خویش را تأمین کنند. از جمله این کشورها ترکیه، تحت رهبری حزب عدالت و توسعه، در جایگاه متحد غرب و الگوی این کشورها به زعم غربی هاست. هدف این مقاله بررسی و ارزیابی مواضع سیاست خارجی ترکیه با تأکید بر تحولات داخلی مصر و تونس است و برای تحقق این هدف، در این تحقیق، با استفاده از رویکرد نظری رئالیسم تهاجمی، سعی در اثبات این فرضیه داریم که سیاست خارجی فعال ترکیه، در تحولات اخیرِ مصر و تونس، به دنبال افزایش قدرت و نفوذ خود در منطقه، به منظور افزایش ضریب امنیتی و کاهش تهدیدات از سوی رقبای منطقه ای و بین المللی و کنترل بازیگرانی چون جمهوری اسلامی ایران و عربستان و کسب منافع سیاسی و اقتصادی بیش تر و پیشی گرفتن از رقبای منطقه ای است.
۱۲.

بحران سوریه و امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت منطقه ای مکتب کپنهاگ تحولات خاورمیانه بحران سوریه امنیت منطقه ای ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۷ تعداد دانلود : ۹۹۹
این مقاله با توجه به جایگاه سوریه در سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران، در پی پاسخگویی به این پرسش است که بحران سوریه چه تأثیری بر امنیت منطقه ای ایران خواهد داشت؟ در مقام پاسخ به پرسش یادشده فرضیه پژوهش این است که بحران سوریه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک این کشور و جایگاه آن در حلقه اصلی محور مقاومت می تواند باعث تضعیف ضریب امنیت منطقه ای ایران گردد. هدف اصلی نوشتار حاضر تجزیه و تحلیل امنیت منطقه ای ایران در پرتو تحولات سوریه است. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است و می کوشد تأثیرات متغیر مستقل یعنی بحران سوریه را بر امنیت منطقه ای ایران به منزله متغیر وابسته به بحث و بررسی گذارد. یافته های این پژوهش بر این دلالت می کنند که با تداوم یافتن بحران سوریه، امنیت منطقه ایران با تهدیداتی از جنس؛ تضعیف محور مقاومت، شکل گیری منازعات گفتمانی و تشدید تنش های فرقه ای و مذهبی، برهم زدن ساختار قدرت و موازنه قوا و بالا گرفتن رقابت تسلیحاتی در منطقه مواجه خواهد شد. تمهیدات تئوریک پژوهش نیز برگرفته از نظریات اندیشمندان«مکتب کپنهاگ» پیرامون امنیت منطقه ای است.
۱۳.

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نسبت به عراق و تأثیر آن بر جایگاه منطقه ای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی بحران امنیت منطقه ای قدرت منطقه ای معمای امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷۴ تعداد دانلود : ۱۱۶۸
حمله آمریکا به عراق و فروپاشی رژیم بعث، سرآغاز مجموعه تحولات و روندهایی محسوب می شود که نه تنها ساخت قدرت و سیاست در عراق را دگرگون ساخت، بلکه منجر به تغییراتی در چشم انداز قدرت، سیاست، امنیت و روابط خارجی منطقه خاورمیانه شد. با توجه به اینکه نوع حکومت آینده عراق و چگونگی تنظیم روابط دوجانبه در سطوح منطقه ای و بین المللی، حوزه سیاست خارجی ایران را تحت تأثیر قرار می دهد تنظیم سیاست خارجی ایران در برابر عراق، به نوعی ورود ایران به صحنه منطقه ای و نظام بین الملل محسوب می شود. در این مقاله، نگارنده با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی، چگونگی تأثیرگذاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نسبت به عراق را بر جایگاه منطقه ای ایران مورد ارزیابی قرار داده و نهایتاً این نتیجه، حاصل شده است که: «سیاست خارجی ج.ا.ایران نسبت به عراق، منجر به ارتقاء نقش سیاسی و منطقه ای ایران به عنوان قدرت منطقه ای گردیده است.»
۱۴.

ابعاد سیاسی و امنیتی حمایت از سوریه در سیاست خارجی ج. ا. ایران (2017- 2011)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی امنیت منطقه ای عمق استراتژیک منافع ملی امنیت ملی خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۸ تعداد دانلود : ۱۰۳۷
با گذشت بیش از شش سال از شروع بحران سوریه و مبدل شدن بحران مذکور به یک فاجعة حقوق بشری منطقه ای و بین المللی، افکار عمومی جهان و سیاست خارجی اغلب قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای متوجه این بحران شده است. جمهوری اسلامی ایران که سوریه را عمق استراتژیک خود در منطقه می داند، در طول این سال ها در حمایت از دولت سوریه با چالش ها و انتقادات گسترده ای در سطوح داخلی و خارجی مواجه شده است، اما کماکان از مواضع خود در بحران مذکور عقب نشینی نمی کند. بدین ترتیب، با توجه به واقعیات جاری در تحولات خاورمیانه امروزی، بررسی رفتار بازیگر دولتی جمهوری اسلامی در بحران سوریه با تبیین رویکرد نظری نوواقع گرایی و پاسخ به این سؤال که «چرا جمهوری اسلامی ایران برای روابط با سوریه و حضور در بحران این کشور اهمیت خاص استراتژیک قائل است؟»، از اهداف اصلی این پژوهش به حساب می آید. درک پیامدهای منطقه ای حمایت ایران از سوریه در خاورمیانه و همچنین تبیین این مسئله که آیا رفتار ایران در بحران سوریه بر اساس اصول روابط بین الملل و نظام امنیتی خاورمیانه است یا خیر، از دیگر اهداف این تحقیق محسوب می شوند. پژوهش حاضر برای دست یابی به یک پاسخ جامع و کامل، با در نظر گرفتن دیدگاه های مخالف و چالش های جمهوری اسلامی ایران در سوریه، به بررسی عوامل ژئوپلیتیک و استراتژیک در قالب نظریه نوواقع گرایی می پردازد.
۱۵.

The Middle East Security and Donald Trump’s Grand Strategy(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خاورمیانه تروریسم جنگ نیابتی موازنه فراساحلی آشوب امنیت منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۱۶
The Middle East region has been a longstanding major source of concern for American leaders due to its eternal religious and cultural relevance, a strategically pivotal location, huge oil reserves, interlocked and intractable conflicts, and the persistence of major security threats such as terrorism and the risk of nuclear proliferation. <br />The Middle East region is undergoing security shifts. Regional security in the Middle East will be changed in Trump era. Security and power in each region has connected, empowered and influenced a new generation of young people, who are questioning political authority with new intensity. <br />The outcomes of the Arab Spring mostly disappointed the world and its policymakers. The region is violent; disfigured by inter and intrastate conflict and by sectarian divisions. Power and security in Middle East countries has been fragmented. The nature of security in Middle East policy is based on Proxy war and Non-state actor’s initiation. Non-state actor who are active in the region, are both a symptom of state weakness and amplify the threats to states. <br /> The Middle East region recognize with economic bedrock of the regional security as exports of hydrocarbons is under threat. Surveying the region shows that, in the throes of historic turmoil and facing massive challenges. The US, UK and other European countries has critical interests in the region, both economic and security. Moreover, what is happening in the Middle East, it will be expanded to other regions and does not stay in the Middle East. In this situation, Trump’s policy and strategy lead to instability, turmoil and power transition. For control and leading this process, world politics to need co-operational security model with other great powers and regional actors like Iran, Turkey and Saudi Arabia. <br />This article, by descriptive-analytical method, seeks to study the "Trump’s Grand strategy in the Middle East". the main hypothesis emphasis that “U.S strategy on Middle East in Donald Trump policy based on offshore balancing, proxy war and increasing chaos’’. <br />  <br /> 
۱۶.

داعش و نگاه ایرانی به امنیت منطقه ای؛ در جستجوی چارچوبی تحلیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امنیت منطقه ای خاورمیانه نگاه ایرانی داعش تروریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۳۰۷
رشد نوسلفی گری  و  ظهور  پدیده  داعش  که  به  صورت  فزاینده  در  منطقه  خاورمیانه  گسترش یافته  و  چندین  کشور  را  تحت  تاثیر  خود  قرار  داده، حاکی  از  فصل  نوین  مسائل امنیتی  در  این  منطقه  است . پرسش  اصلی  این  نوشتار این است که در  پرتو  تهدیدات  داعش  در  سال های  اخیر،  چشم انداز  امنیت  منطقه ای جمهوری  اسلامی  ایران  متأثر  از  چه  عواملی  خواهد  بود؟ فرضیه  مقاله  نشان دهنده  آن  است  که  به  دلیل  استمرار  پیشران های  این  تهدیدات،  امنیت  منطقه ای  ایران  در  یک  تقابل هویت جویانه با جریان سلفی - تکفیری قرار دارد . نوشتار  پیش رو  با  استفاده  از  روش  کیفی  و  استعانت  از  تکنیک  کتابخانه  ای  توصیفی  به  دو  بخش  تقسیم  می شود.  بخش  نخست، به بررسی  متون  پژوهشی  مرتبط  با  ظهور  داعش  و  تأثیر  آن  بر  امنیت  منطقه ای  جمهوری  اسلامی  ایران  می پردازد  و  بخش  دوم،  در پی  ارائه  چارچوبی  تحلیلی  مبتنی  بر  حضور  و  استمرار  عوامل  موثر ( پیشران های ) بحران زا  است  که  شناخت  آن ها  ترسیم  چشم انداز  امنیت  منطقه ای  را  برای  جمهوری  اسلامی  ایران  میسر  می سازد .
۱۷.

دیدگاه راهبردی اسرائیل و برآورد تهدید امنیتی آن برای خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اسرائیل امنیت منطقه ای بازدارندگی برآورد تهدیدها توازن قوا تهدیدهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران خاورمیانه سیاستگذاری دفاعی مسابقه تسلیحاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۹ تعداد دانلود : ۴۸۴
هدف اصلی این پژوهش شناسایی تهدیدهای امنیتی (به ویژه تهدیدهای نظامی ناشی از برنامه های تولید تسلیحات هسته ای) اسرائیل، بررسی تأثیر این تهدیدها بر محیط امنیت منطقه ای خاورمیانه، و ارائه راهکارهایی برای مقابله با آنهاست. پرسش های پژوهشی عبارت اند از: 1. دیدگاه راهبردی و اصول سیاست های امنیت ملی اسرائیل چیست؟ 2. مهم ترین تهدیدهای امنیتی اسرائیل برای کشورهای خاورمیانه و به ویژه جمهوری اسلامی ایران چیست؟3. کشورهای منطقه باید چه سیاست هایی را برای مقابله با این تهدیدها در سیاستگذاری دفاعی خود در نظر بگیرند ؟ نتیجه کلی اینکه اگرچه سیاست های امنیتی اسرائیل برای خاورمیانه تهدید به شمار می آید، به دلایل بی شماری، از جمله آسیب پذیری فزاینده اقتصادی ناشی از میلیتاریسم، وابستگی خارجی به قدرت های بزرگ فرامنطقه ای به ویژه آمریکا، درگیری های سیاسی، اقتصادی- اجتماعی داخلی، برجسته تر شدن نقش سیاسی و فعالیت های مسلحانه گروه های تروریستی، تضعیف و در نهایت برکناری دولت های غیرمردمی و اقتدارگرای غرب گرا در خاورمیانه، دولت نتانیاهو به اهداف راهبردی خود نخواهد رسید. در شرایطی که توازن قوای منطقه خاورمیانه به نفع دولت ها، رهبران و ملت های خواهان آزادی ، مردم سالاری و عدالت اقتصادی- اجتماعی در حال تحول است، سیاست های ناکارامد نظامی گری، گسترش طلبی و جنگ افروزی به موفقیت حامیان آنها نمی انجامد.
۱۸.

نوسلفی گری و روندپژوهی الگوی تهدیدهای امنیت منطقه ای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امنیت منطقه ای ایران پیشران ها خاورمیانه دولت های فرومانده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۳۵۱
رشد نوسلفی گری و ظهور پدیده داعش در خاورمیانه، نشان دهنده بروز نوعی از تهدیدهای جدید است که نه تنها در درون کشوری خاص، بلکه به صورت بی سابقه ای در خاورمیانه گسترش یافته است. هدف نوشتار حاضر روندپژوهی تهدیدهای امنیت منطقه ای ایران در اثر پیدایش تهدیدهای نوین امنیتی در سایه ظهور و گسترش نوسلفی گرایی است. پرسش اصلی آن است که «پیشران های اثرگذار بر حیات نوسلفی گری و شکل گیری روند تهدیدهای امنیت منطقه ای ایران کدام اند؟» در پاسخ، فرضیه اصلی این نوشتار بر این مبنا استوار است که روند مذکور، در سه سطح و تحت تأثیر پیشران های بحران شامل «کنش بازیگران بین المللی»، «واگرایی در انسجام داخلی ساختار اجتماعی جهان اسلام» و «رقابت ایدئولوژیکی و اختلاف منافع بازیگران رقیب منطقه ای» قرار دارد. یافته های پژوهش نیز شامل جهانی شدن، افزایش امنیت اسرائیل، دوگانه نظم/بی نظمی در دوره گذار، جنگ های نیابتی، نوسلفی گری و پیدایش گروه های سلفی تکفیری، شیعه ستیزی و فقه التکفیر، شکاف های قومی و مذهبی، بحران هویت و دولت های فروماندهاست.
۱۹.

پیامدهای امنیتی تحولات ژئوپولیتیکی کشور سوریه برقدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سوریه ایران پیامدهای ژئوپولیتیکی تحولات ژئوپولیتیکی امنیت منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۴۷۹
تحول در فضای ژئوپولیتیک محیط امنیتی آسیای جنوب غربی پس از حادثه 11 سپتامبر 2001، قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای را به در پیش گرفتن رویکردهای متفاوت، نسبت به بحران های حادث شده در این منطقه، وادار نموده است. تحولات سوریه از زمان آغاز تاکنون، یکی از مهمترین رویدادهایی است که علاوه بر مسائل منطقه ای، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تحت تأثیر قرار داده است. به طوری که وضعیت سوریه برای جمهوری اسلامی ایران به عنوان بازی با حاصل جمع جبری صفر درآمده و هرگونه تحول ژئوپولیتیکی در ساختار سیاسی این کشور، قدرت منطقه ای ایران را بشدت تحت تاثیر قرارداده است. لذا از آنجا که کشور سوریه سالهای متمادی، نقش دروازه ورود ایران به جهان عرب، محورمقاومت و اتصال استراتژیک ایران به مدیترانه و خاور نزدیک را داشته است. این امرموجب شده تا تضعیف سوریه و سرنگونی بشار اسد، علاوه بر تضعیف محور مقاومت، کاهش نفوذ و قدرت منطقه ای ایران را در پی داشته باشد. پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی بوده و می کوشد تأثیرات متغیر مستقل یعنی تحولات ژئوپولیتیکی سوریه را بر امنیت منطقه ای ایران به منزله متغیر وابسته به بحث و بررسی گذارد. هدف اصلی نوشتار تجزیه و تحلیل قدرت منطقه ای ایران در پرتو تحولات سوریه می باشد. نتایج پژوهش نشانگر آن است که هر یک از سناریوهای پسا بحران مرتبط با تحولات ژئوپولتیکی کشور سوریه، تاثیرات اساسی بر امنیت ملی و قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران در بر خواهد داشت.
۲۰.

تبیین تأثیر فضای حیاتی بر امنیت منطقه ای (مطالعه موردی کشور عراق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فضای حیاتی امنیت منطقه ای عراق ایران کویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۲۸۶
فضایحیاتیبهبخشیازمحیطجغرافیاییگفتهمی شودکهبقا،حیاتوتوسعهکشورهاتابعآناست.چنانچهفضایحیاتیکشورهابامخاطرهمواجهگرددکارکردهاوعملکردهایآنباچالشمواجهشدهوتدامآنشکل گیریبحرانرادرپیدارد.فضایحیاتیشاملفضاهاییاستکهبرایبقاکشورازاهمیتبرخورداراست.اینفضاممکناستاقتصادی،ارتباطی،انسانی،فرهنگیویاسایرمواردباشد.درارتباطبافضایحیاتیارتباطیودسترسی،کشورهاییدرجهانوجوددارندکهفضایحیاتیآنهامحدودبودهواینفضایحیاتیازحساسیتبرایآنهابرخورداراست.یکیازکشورهایمزبور،عراقاستکهبرایدسترسیبهمناطقوسایرسیستم هایجهانیازخلیجفارس،فضایحیاتیمحدودیرادرجنوبشرقخوددارد.اینفضابرایکشورعراقازحساسیتبرخورداربودهوسرنوشتوآیندهآنتابعدسترسیوحفظآندراینبخشاست.منازعاتاینکشورباایرانوکویتکهباعثشکل گیریدوجنگمنطقه ایوورودکشورهایمداخله گرخارجیبهمنازعاتمربوطهبودهناشیازرهاییازاینفشارصورتگرفتهاست.لذاامنیتمنطقه ایدرجنوبغربآسیاتابعفضایحیاتیعراقدرجنوبشرقآناست.اینپژوهشبامدنظرقراردادنتأثیرفضایحیاتیعراقبرامنیتمنطقه ایبهبررسیمنازعاتشکل گرفتهمتأثرازآنپرداختهاست.روشگردآوریداده هاواطلاعاتمربوطه،کتابخانه ایواسنادیومراجعهبهمراکزونهادهایمربوطهاست.شیوهتجزیهوتحلیلداده هاتوصیفی-تحلیلیاست. نتیجهپژوهشنشانمی دهدکهدسترسیمحدودعراقبهفضایحیاتیباعثافزایشتنشومنازعاتمنطقه ایشدهوامنیتمنطقهرابامخاطرهمواجهساختهاست.چنانچهدسترسیعراقبهفضایحیاتیموجودپایدارباشدوراهکارهایمناسبیدراینزمینهبوسیلهایرانوکویتبرنامهریزیگرددامنیتمنطقه ایناشیازاینپدیدهپایدارخواهدبود.