مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
۱۵.
۱۶.
۱۷.
۱۸.
۱۹.
۲۰.
حضرت موسی (ع)
حوزههای تخصصی:
خداوند متعال مفاهیم و حقایق والا و قدسی را در قالب متن قرآن کریم بر پیامبر اسلام(ص) وحی نموده است. در طی این فرایند جهت بهره مندی وهدایت بشریت، بخشی از این مفاهیم در قالب داستانهای پیامبران بیان شده است. تصویرپردازی ها و جنبه های هنری و زیبا شناختی گنجانده شده در این داستان ها چنان است که عقل و روان هر شنونده و خواننده ای را مجذوب خود می سازد.
بررسی قصه های قرآنی از جمله داستان حضرت موسی(ع) که در این تحقیق بطور اخص بدان پرداخته می شود، ما را با ابعادی از تصویرپردازی قرآن آشنا می سازد. به طوری که قرآن کریم شیوه های مختلفی را در تصویرسازی خود به کار بسته است، از جمله ساختار تکرار، که در آن وجود تراکیب یا عبارات به ظاهر یکسان یا متشابه، در نگاه نخست ممکن است این ذهنیت در خواننده ایجاد شود که این گزاره ها بی هیچ تفاوت معنایی در سوره های مختلف تکرار شده اند. حال آنکه بررسی دقیق اینگونه ساختارها ما را به تفاوتهای دقیق و لطیفی میان آنها رهنمون می سازد و نشان می دهد این گزاره ها در سوره های مختلف، هرچند در کلیت امر مشترک می باشند اما هریک نسبت به دیگری مفهوم و دلالت خاص خود را نیز دارد، به طوری که در حقیقت هر گزاره به زمانی خاص و حادثه ای مشخص و بخشی از کل داستان اشاره دارد. به طوریکه از کنار هم گذاشتن مجموع این آیات و گزاره ها می توان به تصویری کامل و دقیق از داستان های پیامبران از جمله داستان حضرت موسی (ع) در قرآن دست یافت.
بررسی تفسیری تکرار قصّه حضرت موسی(ع) در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در قرآن کریم فرازهایی از سرگذشت و عملکرد اقوام پیشین بیان شده است که یکی از آنها، داستان حضرت موسی(ع) و بنی اسرائیل است. این داستان از جهاتی مانند تکرار آن در آیات قرآن از اهمیت بیشتری برخوردار است. تکرار در قصّه حضرت موسی چنان برجسته است که هر خواننده آشنای به متن قرآن را به خود متوجه می سازد. در مقاله حاضر پس از مفهوم شناسی قصّه و تکرار آن، سعی شده است با تأمل تفسیری در آیات مربوط به داستان حضرت موسی(ع) و با عنایت به موارد مشابه داستان در سوره های مختلف قرآن و ارتباط آیات با یکدیگر، اسرار و حکمت های تکرار داستان حضرت موسی(ع)، در دو بخش عمده با عناوین «حکمت درونی فراوانی داستان حضرت موسی (ع) در قرآن» و «حکمت بیرونی فراوانی داستان حضرت موسی (ع) در قرآن» بیان شود.
تبیین الگوی رهبری قوم بنی اسرائیل به دست حضرت موسی (ع)؛ پژوهشی قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بررسی و الگوگیری از نحوه شکل گیری رفتار های اقوام گذشته و همچنین تعامل این اقوام با رهبرانشان می تواند گامی اساسی در بازگشتِ حرکت های علمی و اقدامات عملی مسلمانان به اسلام و معارف و آموزه های ناب مکتب اسلام باشد. اساس و محور این بازگشت، تحقیق در آیات قرآن و روایات اسلامی و بازیابی مفاهیم و معارف از منابع اصیل اسلامی است.در قرآن کریم نمونه های فراوانی از رفتارها و ویژگی های رهبران بزرگ الهی ذکر شده و سیره و سلوک این بزرگواران به عنوان الگو به بشر عرضه شده است. در این میان، حضرت موسی، نقش ویژه ای دارد؛ چراکه در حدود یک پنجم از آیات قرآن کریم به ویژگی های قوم بنی اسرائیل و نحوه رهبری ایشان اختصاص دارد. این پژوهش در صدد است تا با بهره گیری از روش «تفسیر موضوعی قرآن کریم» به بررسی رفتارها و ویژگی های قوم بنی اسرائیل و متقابلاً نحوه رهبری و شیوه های تعامل حضرت موسی (ع) در مواجهه با این قوم بپردازد. پژوهشگر با بررسی 1130 آیه از قرآن کریم، علاوه بر شناخت رفتارها و ویژگی های این قوم، الگوی رهبری حضرت موسیدر مواجهه با این قوم را که در بیان مبین قرآن آمده، تبیین نموده است. در نهایت، محقق، الگوی رهبری حضرت موسی (ع) را بر مبنای چهار اصل «تعامل مستقیم با قوم»، «تذکر مستمر»، «دعوت به وحدت کلمه» و «صبر» شناخته و عرضه کرده است.
تحلیلی بر «تجلّی خدا» در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
«تجلّی» از اهمّ موضوعاتی است که در ادوار تاریخ، توجّه اندیشمندان، به ویژه اهل معرفت و متکلّمان را به خود مشغول ساخته است. پیگیری این موضوع، تأثیر بسزایی در مبانی معرفتی، باورهای دینی، حتّی اخلاقی خواهد داشت. با این نگرش، آیات قرآن، به ویژه آیة میقات (الأعراف/143) مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. ملاقات حضرت موسی (ع) با خدای سبحان، افتخار تکلّم و هم صحبتی با خدا و تمنّای رؤیت جمال الهی، محور بحث آیة مزبور است. همچنین تجلّی قادر متعال بر کوه و مدهوشی حضرت موسی (ع)، نظر مفسّران و پژوهشگران را به خود جلب نموده است. نکات مزبور، نگارندگان را وادار به کاوش کرده است و دیدگاه های گوناگون، به ویژه مسألة «تمنّای رؤیت» مورد ارزیابی و نقد قرار گرفته است.
الگوی خانواده در قصه های قرآنی (مطالعه موردی قصه های یوسف(ع)، موسی(ع)، مریم(س) و پیامبر اکرم(ص))(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه تعلیم و تربیت
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و خانواده
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
با دقت در قصه های قرآنی می توان گفت: بخشی از سرگذشت زندگی بزرگان دینی را چگونگی روابط آنها با خانواده تشکیل می دهد. بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع در قرآن و ضروری دانستن تنظیم صحیح روابط خانوادگی در خانواده و اجتماع، در این مقاله به بررسی چهار قصه یوسف(ع)، موسی(ع)، مریم(س) و پیامبر اکرم(ص) پرداخته می شود، تا الگوهایی کامل برای داشتن خانواده ای موفق و ایمانی ارائه گردد. در پژوهش حاضر، با توجه به قصه های ذکر شده، روابط اعضای خانواده در دو بخش درون و برون از خانه و خانواده مورد پژوهش قرار گرفته است. از بررسی آیات پی می بریم اصل ازدواج و شرایط همسر شایسته، پیش از هر چیز دیگر، نقش مهمی در شکل دهی فرهنگ خانواده دارند؛ در قرآن، بیش از آنکه به ارتباط زوجین نسبت به همدیگر در درون خانواده اشاره شود، به ارتباط همسران با افراد گوناگون در اجتماع پرداخته می شود؛ در روابط بین والدین و فرزندان، مواردی چون شناخت جایگاه، شخصیت بخشیدن و توجه به آینده فرزند و احسان فرزند به والدین مورد تأکید قرار گرفته است؛ قرآن، در خصوص روابط افراد در برون از خانه و خانواده، به لزوم حیا و عفت برای زنان و مردان، حفظ اسرار خانواده، پاسداری از عزّت و آبروی خانواده خود و دیگران و فعالیت زنان در اجتماع اشاره دارد. بنابراین جامعه ای سالم و با امنیت، نیازمند سالم بودن فضای خانواده و آرامش آن است.
ترسیم روابط علت- معلولی شایستگی های مدیریتی حضرت موسی(ع) با به کارگیری دیماتل خاکستری(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف: هدف پژوهش، شناسایی شایستگی های مدیریتی حضرت موسی(ع) و تعیین روابط علت- معلولی آنها جهت استفاده دانش پژوهان و مدیران است. روش:برای شناسایی شایستگی ها از روش راهبرد نظریه برخواسته از داده ها استفاده شد و تعیین میزان اثرات علت و معلولی این شایستگی ها بر یکدیگر با دیماتل خاکستری صورت گرفته شد. یافته ها: بر اساس نتایج بخش اول، هشت شایستگی مدیریتی؛ شامل مهارت ارتباطی، قدرت تصمیم گیری، هوش معنوی، مدیریت استعداد، قدرت تنبیه، قدرت رهبری، مدیریت بحران و ویژگی های شخصیتی به عنوان شایستگی های مدیریتی حضرت موسی(ع) استخراج شدند و بر اساس یافته های روش دیماتل خاکستری، ابعاد «ویژگی های شخصیتی» و «قدرت رهبری»، تأثیرگذارترین و ابعاد «مدیریت بحران» و «قدرت تصمیم گیری»، تأثیرپذیرترین شایستگی ها معرفی شدند. نتیجه گیری: شایستگی های مدیریتی حضرت موسی(ع) و روابط شناسایی شده آنها می توانند راهنمای مناسبی برای آموزش مدیریتی اسلامی در دانشگاه ها و کاربرد آن توسط مدیران در جامعه اسلامی باشند.
ارزیابی ترجمة «قَالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ الزِّینَةِ وَأَن یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى» (طه/ 59) در ترجمه های مشهور قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ترجمة قرآن یکی از مسائل نو در حوزة قرآن پژوهی است که در سدة کنونی بسیار مورد توجّه قرار گرفته است. این نهضت، با وجود نقاط قوّت فراوان، نقاط ضعفی نیز دارد. یکی از این نقاط ضعف، در معادل یابی آیة Pقَالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ الزِّینَةِ وَأَن یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًىO دیده می شود. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی ترجمه های معاصر مشهور قرآن (شامل ترجمه های فارسی: آیتی، الهی قمشه ای، رضایی، صفّارزاده، صفوی، فولادوند، کاویان پور، گرمارودی، مجتبوی، مشکینی، مصباح زاده، معزّی و مکارم، از ترجمه های انگلیسی، پیکتال و صفّارزاده و از ترجمه های آمریکایی، ترجمة شاکر) از این آیه را با دقّت شایانی مورد بررسی قرار داده است و به این نتیجه رسیده که نزدیکترین ترجمه به ترجمة صحیح این آیه، ترجمة مشکینی و بهترین روش ترجمه نیز ترجمة تفسیری است.
تفسیر بینامتنی از آیه 69 سوره احزاب بر اساس ترجمه های آلمانی و عبری قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
آیه 69 سوره احزاب مؤمنان را از تکرار آنچه موجب آزار موسی می شد، نهی می کند: «یا أَیهَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَکُونُواْ کاَلَّذِینَ ءَاذَوْاْ مُوسىَ فَبرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُواْ وَ کاَنَ عِندَ اللَّهِ وَجِیهًا» با این حال آیه تصریحی راجع به مطالبی که برخی با گفتن آن موسی را می آزردند، ندارد و تنها به عبارت «مما قالوا» اکتفا شده است. منابع تفسیری چهار وجه را در این رابطه برشمردند: الف) تهمت قتل هارون؛ ب) انتساب مسائل غیر اخلاقی به وسیله قارون؛ ت) انتساب مشکل جسمی؛ ث) تهمت سحر و جادو. از سوی دیگر، بسیاری از مفسران معتقدند این آیه به برخی جریان سازی ها در پی ازدواج رسول خدا(ص) و همسر مطلقه زید بن حارثه اشاره دارد. به نظر میرسد، نخستین بار ساموئل گونتر وال در بازنویسی ترجمه آلمانی قرآن اثر بویزن، در یک پاورقی مناسب ترین وجه برای تفسیر این آیه را واقعه مطرح در سِفر اعداد: 12 دانسته که ماجرای اعتراض ها به ازدواج موسی و صفوره را شرح میدهد؛ چه اینکه براساس یک سنت کهن عبرانیان مجاز به ازدواج با اقوام دیگر نبودند و صفوره از مدیانی ها بود. آبراهام گایگر این کشف گونتر وال را اندکی بسط داد و از این طریق به ترجمه های آلمانی و عبری راه یافت. مقاله حاضر با تفصیل بیشتر، این موضوع را به عنوان یک تفسیر بینامتنی مورد بررسی قرار داده است.
تأملی در تعریف کلامی معجزه بر اساس گزارش قرآن از معجزه عصای حضرت موسی (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
مسأله اعجاز قرآن از جمله مسائلی است که اگرچه ریشه کلامی در قرون اولیه ندارد و از حدود قرن سوم وارد دایره موضوعات کلامی شده، اما از همان زمان کمتر بحثی پیرامون نبوت وجود دارد که در آن از معجزه سخنی به میان نیاید. ویژگی کانونی معجزه از منظر عموم متکلمان، خارق العاده بودن آن است. تحدی نیز از جمله ویژگی های مهمی است که در کنار خارق العاده بودن، فصل و جنس تعریف معجزه را می سازند. در این نوشتار با بررسی آیات مرتبط با اعجاز عصای حضرت موسی (ع)، نشان داده ایم ویژگی کانونی معجزه از نظر قرآن کریم، حصول معرفت خداوند در مواجهه با آن است. در ادامه با تأکید بر لفظ قرآنی آیه و تمایز قائل شدن میان ظاهر و باطن آن، نتیجه گرفته ایم اولاً مخاطبان معجزه افراد متخصص نیستند، ثانیاً لزومی ندارد معجزه دارای ظاهری عجیب، بی سابقه و دست نیافتنی باشد، بلکه هر فعلی از افعال پیامبر و حتی سیمای او می تواند با دارا بودن ویژگی کانونی معجزه، آیه ای الهی باشد.
ارتباط تناسب صفات پایانی با محتوای آیات در سوره شعراء مطالع موردی داستان حضرت موسی (ع)
حوزههای تخصصی:
وجود ارتباط بین تمامی واژگان قرآن کریم امری انکار ناپذیر است. از عصر نزول قرآن تا به حال مسلمانان در صدد تفسیر این کلام الهی و فهم معجزه جاودانه پیامبر اکرم بوده اند تا مسیر سعادت را به سلامت طی نمایند و در این راستا از مباحثی چون تناسب، سیاق و قرائن موجود در کلام استفاده کرده اند. حکمت آمیز بودن وجود کلمات و عبارات یکی از موضوعاتی است که از دیرباز مورد توجه قرآن پژوهان بوده است. از طرفی نیاز روزافزون جامعه اسلامی به درک و فهم عمیق و نیز موشکافی کلمات و عبارات قرآنی ضرورت بررسی دقیق واژه های قرآنی را دو چندان می کند. صفات مذکور در پایان آیات نیز از این اصل پیروی می کنند. بررسی ارتباط صفات پایان آیات با محتوای آنها در داستان حضرت موسی (ع) در سوره شعراء موضوع اصلی این تحقیق است که به روش توصیفی – تحلیلی تدوین شده است. از یافته های این پژوهش استنباط می شود که ارتباط و تناسب صفات پایانی با آیات ممکن است به چند صورت بروز یافته باشد که عبارتند از: ارتباط با واژه پیشین، هماهنگی با محتوای همان آیه، تناسب و ارتباط با آیه قبل و بعد، پیوند با محتوای چند آیه با محتوای کلی سوره. در ارتباط صفات با محتوای خود آیه ممکن است پیوند با صدر، میانه و یا ذیل آیه باشد.</span>
بررسی دیدگاه مفسران در تفسیر آیات بازگوکننده تقاضای رؤیت خدا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹
21-30
حوزههای تخصصی:
در بخشی از آیات مربوط به رؤیت خدا مانند آیه 55 بقره، 153 نساء و 143 أعراف، از سوی گروهی از بنی إسرائیل و حضرت موسی × تقاضای رؤیت خدا شده است. در مورد این که تقاضای حضرت موسی × از جانب خود حضرت بوده یا از جانب بنی إسرائیل؟ و اگر از جانب بنی إسرائیل بوده است، در اینکه مقصود از رؤیت، رؤیت بصری بوده یا رؤیت غیربصری، در بین مفسران إختلاف نظر وجود دارد؛ برخی رؤیت مورد تقاضای حضرت موسی × را رؤیت بصری دانسته که از جانب قوم ایشان در میقات صورت گرفته است، برخی دیگر تقاضای رؤیت بصری را از جانب خود حضرت می دانند و گروه سوم رؤیت مورد تقاضا از سوی حضرت موسی × را به علم ضروری به خدا معنا کرده اند. از بررسی آیات چنین به نظر می رسد که رؤیت مورد تقاضای حضرت موسی × رؤیت بصری بوده که به إصرار قوم و از جانب آنان صورت گرفته است.
تحلیل نشانه معناشناسی داستان قرآنی حضرت موسی(ع) و فرعون
حوزههای تخصصی:
نشانه - معناشناسی یکی از مباحث نو در نقد ادبی است که در تجزیه و تحلیل انواع متون و نیز فهم چگونگی تولید و دریافت معنا کاربرد بسیاری دارد. امروزه نشانه- معناشناسی حوزه هایی فراتر از نشانه شناسی کلاسیک و ساخت گرا را در برمی گیرد. یکی از این حوزه ها، اشکال روایی گفتمان است که در قالب نظام های گفتمانی آشکار می شود و در آن نشانه ها، ویژگی نشانه پذیری مجدد می یابند و از نشانه های معمول و کلیشه ای وارد نشانه های معمول و نور می شوند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی به بررسی مؤلفه های مذکور در داستان حضرت موسی(ع) و فرعون پرداخته شده است. این داستان به دلیل داشتن ماهیت گفتمان روایی، حاوی شَوِش ها و کُنِش های متعدد و ارزش محور است و از این لحاظ برای بررسی نشانه-معناشناسانه نظام های حاکم در آن درخور توجه می باشد. در این پژوهش هژمونی مطلوب حضرت یعنی ابلاغ و ترویج حقانیت و یگانگی خداوند به کمک نشانه - معناشناسی نشان داده می شود. در این جستار، انواع نظام های گفتمانی از قبیل نظام کنشی، نظام عاطفی و نظام تنشی و شگردهای پردازش مفهوم، انتقال پیام و ارتباط با مخاطب در داستان ارزیابی و نشان داده شد چگونه حضرت، با استفاده از نظام های گفتمان به تبیین حقانیت و احدیت خداوند و نجات قومش می پردازد و گفتمان توحید را هژمونیک می نماید.
بررسی دیدگاه های مفسران درباره مراد از فصیح نبودن حضرت موسی(علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲
165 - 186
حوزههای تخصصی:
نگاهی به ترجمه ها و تفاسیر مطرح شده ذیل دسته ای از آیاتِ مرتبط با حضرت موسیu نشان می دهد که فضای به ظاهر مشترک این دسته از آیات، چنان تأثیری بر ذهن مترجمان و مفسران نهاده است که در بیان قالب های معناییِ این آیات، دچار نوعی داوری و تحمیل معنا بر آیه شده اند؛ در حالی که ظاهر آیات گواه بر آن معنا نیست. مهم ترین این آیات، چهار دسته آیات به ظاهر مرتبط با یکدیگر در چهار سوره هستند که به زعم بسیاری، بیانگر مشکل حضرت موسیu در تکلم می باشند. برخی نقل ها، پدید آمدن این مشکل را منتسب به رسیدن اثر آتش به زبان ایشان می دانند که به نظر می رسد نخستین مصدر اسلامیِ نقل کننده این مطلب، طبری و برگرفته از تورات است. واکاوی در این مسئله روشن می کند که مراد از فصیح تر بودن هارون نسبت به موسیu ، آن چیزی نیست که بیشتر مفسران تا کنون گمان کرده اند و آن را به تعقید و گرفتگی زبان حضرت موسیu ارتباط داده اند؛ بلکه با توجه به ماده اصلی «فصح» که ظهور چیزی است، بدون توجه به هر گونه پیشینه و مفروضات ذهنی، مرادْ مسبوق نبودن کلام هارون به سابقه قتل است و لذا موسیu از خداوند درخواست می کند که هارونu را با او همراه کند تا مأموریت را به سرانجام برساند. با اثبات این فرضیه، ارتباط این آیاتِ به ظاهر مرتبط با یکدیگر قطع می گردد و باید در جستجوی معنایی دیگر غیر از آن معنایی که تا کنون بیان شده است برای آن ها بود. در این نوشتار، دیدگاه های مفسران ذیل آیات مذکور در قالب سه دیدگاه مطرح، و پس از نقد و بررسی، دیدگاه نوین در هر مورد ارائه شده است.
مفهوم شناسی ضَلّ در گفتار موسی(ع) در قرآن کریم با تکیه بر سیاق(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بافت زبانی واژگان همواره نقش مهمی در تحلیل آیات دارد. قرآن پژوهان و مفسران در تفسیر، ابتدا به معنای واژگان توجه می کنند؛ ولی گاهی غفلت از رابطه لفظ با معنا و بی توجهی به مقتضای حال متکلم و مخاطب، موجب عدم تبیین دقیق معنای آیه یا واژگان شده یا بر ابهام آن افزوده است. بیانات مفسران ذیل گفتار موسی(ع) در آیه «وَ أَنَا مِنَ الضَّالِّین» (شعراء: 20) متفاوت و دارای ابهام است. برخی از معانی منقول عبارت اند از: سرگشتگی و گمراهی، جهل به معنای نادانی و سفاهت، فراموشی. در این معانی، رابطه لفظ و معنا و نوع دلالت معنایی آن ازقبیل دلالت مطابقی، تضمنی و التزامی روشن نیست. این پژوهش درصدد است به بافت زبانی نظیر هسته اصلی معنای واژه «ضَلّ» و رابطه لفظ و معنای آن در آیه یادشده بپردازد و از قراین دیگر، نظیر مقتضای حال و مقتضای متکلم و مخاطب استمداد بجوید تا مفهوم آیه، روشن و تحلیلی گویا از آن ارائه شود.
نمودهای تحقق امنیت اجتماعی با تکیه برداستان حضرت موسی (ع) و فرعون در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هجدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹)
171 - 202
حوزههای تخصصی:
«امنیت اجتماعی» یکی از نیازهای اساسی جوامع انسانی از دیرباز تاکنون بوده است. به طوری که برقراری و تثبیت آن زمینه را برای رشد و تعالی مادی و معنوی افراد جامعه فراهم می کند. ازاین رو مورد توجه همه ی انبیاء الهی نیز بوده است. در این میان بررسی داستان حضرت موسی (ع) که پربسامدترین داستان های قرآن است اهمیت بسزایی دارد زیرا از یک سو جامعه مصر و قوم بنی اسرائیل که تحت حکومت ظالمانه ی فرعون قرار داشتند از کمترین امنیت برخوردار بودند و از سوی دیگر موسی (ع) موظف به نجات آن ها از حکومت فرعون شده بود. این پژوهش به دنبال تبیین و تحلیل مهم ترین نتایج راهبردهای موسی (ع) در تحقق امنیت اجتماعی در سه حوزه ی سیاسی، فرهنگی و اعتقادی است. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی و اطلاعات مورد استفاده به روش کتابخانه ای و با بررسی محتوای آیات مربوطه می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که موسی (ع) در حوزه های فوق از روش ها و راهکارهای مختلفی بهره برده است که در بسیاری از موارد موفق به برقراری امنیت در جامعه ی هدف گردیده است، اما علیرغم تلاش های خستگی ناپذیر و تغییر روش های تبلیغاتی، گاهی نتیجه ی موردنظر به دست نیامده است.
برنامه ریزی استراتژیک حضرت موسی (ع) در آموزه های وحیانی
منبع:
مطالعات قرآن و علوم سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱
125 - 152
حوزههای تخصصی:
با توجه به اهمیت حیاتی برنامه ریزی استراتژیک در مسیر تکامل و رشد عقلانی، دانشمندان گرانپایه مدیریت، به این مهم اهتمام ویژه مبذول داشته و آثار مفید و ارزشمندی را به رشته تحریر درآورده اند؛ امَا این موضوع از منظر قرآن کریم که سند جهانی و جاودانی بوده و تمامی رهنمودهایی را که بشر برای تعالی مادی و معنوی نیاز دارد، بیان نموده، مورد غفلت واقع شده و طبق جستارهای صورت گرفته به این مسئله از منظر آموزه های وحیانی پرداخته نشده است. ازاین رو نگارنده با مراجعه به آموزه های آسمانی قرآن، الگوی برنامه ریزی استراتژیک حضرت موسی (ع) را به تجزیه و تحلیل گرفته است.جهت نیل به این مطلوب پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و روش استنطاقی شهید صدر سامان یافته و منابع تحقیق شامل قرآن کریم، تفاسیر معتبر قرآنی، مقالات، کتب و آثار اندیشمندان با موضوع برنامه ریزی استراتژیک بوده است.یافته های تحقیق نشان می دهد در کلام وحی دستورات و آموزه های فراوانی در خصوص برنامه ریزی استراتژیک در سیره حضرت موسی (ع) وجود داشته و علاوه بر اینکه مباحث چشم انداز، بیانیه مأموریت، نقاط قوت و ضعف، اهداف، ارزش ها را مورد توجه قرار می دهد نگاه متفاوت از آنچه که در مدیریت رایج به این مباحث داشته، دارد و در واقع آن حضرت علاوه بر تأمین و ارضای نیازهای مادی و رفاهی این جهانی تأکیدش بر تعالی بخشی ابعاد روحانی انسان بوده است.همچنین مشخص شد که اصول لازم برای برنامه ریزی استراتژیک در سیره حضرت موسی (ع) جهت دستیابی به چشم انداز، وعده داده شده که اتکا و توجه به آن ها و عملیاتی سازی آن در مقام عمل، نیازهای واقعی، عزت و کرامت انسانی، بخشندگی و توسعه ی متوازن و رهایی از بحران ها را به همراه خواهد داشت.
تبیین مؤلفه های تمدن ساز در شخصیت حضرت موسی (ع) از دیدگاه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲
43 - 66
حوزههای تخصصی:
انسان پس از گذراندن شکل ابتدایی اجتماع، به تدریج جامعه ی بشرى را تشکیل داد. تشکیل امت و ظهور زندگی اجتماعی بشر، وی را آماده ی بهره گیری از تعالیم انبیاء و شکوفایی استعدادها نمود. پیامبران در پی رشد حیات مادی و معنوی انسان ها بودند و مفاهیم وحیانی به عنوان باورهایی ریشه دار، مسیری را فراهم کرد که در آن تمدن هایی متعالی شکل گیرد و منشأ پیشرفت بشر گردد. گرچه در میان تمدن های شناخته شده و نامدار بشری، کمتر به تمدن های دین پایه توجه شده، اما برخی پژوهش گران با در نظر گرفتن این واقعیت تاریخی، اندیشه ی دینی را عاملی اساسی در تشکیل و برپایی تمدن می دانند و معتقدند ادیان آسمانی، به شکل مستقیم یا غیر مستقیم نقش اساسی در ترکیب تمدن ها بر عهده دارند. حضرت موسی? با تبیین قانون های الهی در قالب کتاب آسمانی، زمینه را برای شکل گیری جامعه ای متمدن فراهم کرد. با توجه به نیاز همیشگی بشر به آموزه های پیامبران، بازشناخت مؤلفه هایی از شخصیت موسی? که در تمدن سازی تأثیر داشته، اهمیت ویژه ای می یابد. پرسش اصلی این تحقیق آن است که در شخصیت حضرت موسی? چه مؤلفه هایی برای تمدن سازی وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، آیات نورانی قرآن کریم مبنا قرار گرفته و این آیات، اصلی ترین منبع پژوهش حاضر است.
گونه شناسی قرآنی شخصیتی و اجتماعی جامعه بنی اسرائیل و تأثیر آن در انسجام اجتماعی و تولید نظام دینی در دوران حضرت موسی(ع)!!
منبع:
مطالعات علوم قرآن سال سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۹)
107 - 137
حوزههای تخصصی:
خداوند متعال پیامبران را برای هدایت و تربیت بشر برانگیخته و قرآن کریم بهترین منبع برای بازشناسی مسیر دعوت انبیا و گونه شناسی تعامل اقوام با ایشان است. نخستین اقدام انبیا برقراری ارتباط با جامعه زمان خود بوده و ویژگی های شخصیتی و اجتماعی افراد جامعه، نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده است؛ ازاین رو می توان موفقیت دعوت انبیا و دستیابی به جامعه ای منسجم و هدفمند را محصول رویکرد برخاسته از روحیات شخصیتی و اجتماعی افراد جامعه به پیامبران دانست؛ بدین جهت پژوهش حاضر تلاش دارد تا گونه شناسی شخصیتی و اجتماعی جامعه بنی اسرائیل و تأثیر آن بر مسئله انسجام اجتماعی و تولید نظام دینی از منظر قرآن کریم را بررسی کند که با روش توصیفی- تحلیلی دریافته است بنی اسرائیل مردمانی با ویژگی های شخصیتی مانند دنیادوستی، اطاعت ناپذیری، نژادپرستی و ویژگی های اجتماعی مانند تمرّد گروهی، اعمال نظر در احکام الهی، عدم پایبندی به تعهدات اجتماعی، در عدم تحقق دعوتی موفق، جامعه ای منسجم و تولید نظام دینی در دوره حضرت موسی× تأثیر مستقیم و فراوانی داشته اند؛ مسئله ای که می تواند هر جامعه بشری را با وجود داشتن زیرساخت های اساسی، کتاب وحیانی و پیامبر الهی، از دستیابی به یک جامعه دینی منسجم و نظام دینی پیشرو باز دارد.
بررسی تحلیلی ظرایف و اشارات داستان حضرت موسی و خضر(ع) بر مبنای روایات تفسیری فریقین
منبع:
تفسیرپژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳
244 - 217
حوزههای تخصصی:
روایات معصومان(ع) با تبیین ظرایف و ریزه کاری ها، نقشی مهم در شاکله معرفتی مسلمانان داشته است و زوایای پنهان برخی موضوع ها را روشن می کند. در داستان مشهور ملاقات حضرت موسی(ع) و شخص عالم بنی اسرائیل که نماینده تشریع و تکوین الهی هستند بسیاری از جزئیات بیان نشده که در روایات، ذیل آیات 60 تا 82 سوره کهف یاد شده اند. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی به بیان ملاک اعتبارسنجی روایات تفسیری به گونه های روایات تفسیری ناظر بر ظرایف و اشارات داستان موسی و خضر(ع) پرداخته شده است. همچنین دیدگاه های مختلف راویان درباره آن ظرایف و ریزه کاری های داستان را با بهره گیری از سخنان و سیره معصومان(ع) و دخالت دادن آن در جریان فهم کلام الهی بررسی می کند. با وجود آسیب های مبنایی در سستی برخی از احادیث در کتب تفسیری روایی و نیز آسیب جعل در روایات ناظر به قرآن به ویژه در عرصه شأن نزول و تأویل های غالیانه؛ ارائه این روایات، برای تبیین مقاصد آیه های قرآن و پرده برداری از لایه های ژرف آن می باشد. با بررسی جزئیات داستانی قصَّه حضرت موسی و خضر(ع)، به معرفی شخصیّت آنها پرداخته شده است. همچنین جایگاه خضر(ع) در نبوّت و ولایت، برتری علمی و ولایی او بر موسی(ع) و تعارضش با اولواالعزم بودن او و کیفیت آشنایی آنها از حوزه روایات بررسی شده است. در ادامه نیز اختلاف های روایی که در پیام و هدف داستان موثر واقع شده اند، بیان شده و روشن گردید که در چه مواردی عناصر برجسته و در چه عناصری کم رنگ می شوند.
بررسی تأویلات مفسران در تبیین آیه 52 سوره مریم(س)
منبع:
پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷
110 - 134
حوزههای تخصصی:
داستان حضرت موسی(ع) از جمله موضوعات مورد توجه قرآن بوده که در سوره های مختلفی به فراخور بحث، به زوایایی از آن اشاره شده است. در آیه 52 سوره مریم(س) در کنار سایر آیاتی که به صفات ویژه هر یک از انبیای الهی اشاره می گردد، به ورود حضرت موسی(ع) به کوه طور و نجوای با پروردگار و منزلتی اشاره داشته و کلیم اللهی حضرت موسی(ع) به عنوان صفت برجسته آن حضرت مطرح می گردد که در نگاه مفسران تاویلات ویژه ای داشته است. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی به تاویلات این آیه پرداخته و میزان نقش ساختار آیه را در تاویلات ارائه شده مورد سنجش قرار می دهد. در پایان این نتیجه حاصل شده است که در پایان این نتیجه حاصل شده است که مفسران تاویل منزلت یابی به مقام رسالت و نیز گفتگو و مناجات پروردگار را دستیابی به علم و آگاهی ایشان از مفاهیم لوح محفوظ دانسته اند.